phoochhab newspaper > 25-02-2015 > navrash ni pal
હું તારાથી ઊંચે ન હોઇ શકું,
પગથિયાં ઊતરવાનું મન થાય છે.
– મારો જ એક શેર આજે અહીં રજૂ કરું છું મિત્રો !
અને પાનિનીના હાથમાંથી ફોન છૂટી ગયો…….
ગનીમત હતી કે જમીન પર પટકાયેલ મજબૂત છાતીવાળો ફોન પછડાયા પછી પણ સહી સલામત હતો.સામે છેડેથી ‘હલો હલો’ પડઘાઈ રહ્યું હતું ..પણ પાનિનીની આંખો શૂન્યમાં કંઇક તાકી રહી હતી..શું એની તો એને પણ નહતી ખબર !
પાનિની એક ગૌરવશાળી પ્રતિભા. એનું મુખારવિંદ કાયમ સ્ત્રીત્વના અનોખા તેજથી ચમકતું રહેતું. નાક પર કાયમ બેઠેલો એ એનો ગર્વ, અહમ કે સ્વાભિમાન એ સરળતાથી નક્કી ના જ કરી શકાય. કુલ મળીને એક સુંદર મજાનું અને તંદુરસ્ત વ્યક્તિત્વ હતું પાનિનીનું. પણ આજે એના ગર્વીલા નાક પર કોઇક અણગમતી વાતનો ગુસ્સો ફરકી રહ્યો હતો.નાજુક નાકના ફણાં રતાશ પકડતા જતા હતા. શું હતી એ અણગમતી વાત ?
વાત જાણે એમ હતી કે પાનિનીના નસીબે એક વધુ વખત એને ધોખો આપેલો. એના પતિ શિવાંશના ધંધાનો સૂરજ બરાબર મધ્યાન્હે તપતો હતો. છેલ્લાં પાંચ વર્ષથી એ જે પ્રોજેક્ટની પાછળ આંખ બંધ કરીને પડેલો હતો એ પ્રોજેક્ટ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થવાના આરે જ હતો અને હમણાં જ શિવાંશની ફેક્ટરી પરથી ન્યૂઝ આવ્યાં કે એમની ફેકટરીમાં શોર્ટશર્કીટના કારણે અચાનક જ આગ ફાટી નીકળી હતી અને પોણા ભાગની ફેક્ટરી બળીને ખાખ થઈ ગઈ હતી. લગ્નજીવનના પચીસ વર્ષની લાંબી પ્રતિક્ષા બાદ પાનિનીના નસીબમાં આર્થિક – માનસિક શાંતિનો સૂર્યોદય થવાનો હતો પણ ક્રૂર કુદરતની લીલા આગળ કોનું ચાલી શક્યું છે ! વર્ષોથી ચાલ્યા આવતાં સંઘર્ષના આરે આવીને ઉભો રહેલો પાનિનીનો મનોરથ અચાનક જ એની મંઝિલની નજીક જ ખોટકાઈ ગયો હતો. પંદર દિવસ પછી તો પાનિની અને શિવાંશ એમના બે ય સંતાન સાથે સિંગાપુર જવાનો પ્લાન બનાવતા હતા ત્યાં આવા ન્યૂઝ ! આવા મૂડમાં તો એ શિવાંશને સાંત્વનાના બે શબ્દો કહેવાના બદલે એની ઉપર અકળાઈ જ જશે એવું લાગતા પાનિનીએ કપડાં બદલી, મોઢું ધોઇ, તૈયાર થઈને ઘરની બહાર નીકળી ગઈ . એની ગાડી એના ઘરના પાર્કિંગમાંથી સીધી જ એના માનેલા ગુરુ આનંદિકાબેનના આશ્રમમાં જઈને ઉભી રહી. આખા રસ્તે એના વિચારોનો વેગ એની ૬૦ -૮૦ ની સ્પીડે ચાલતી ગાડી કરતાં વધુ જ રહેલો. આશ્રમ આવતાં જ ગાડી અને પાનિનીના મગજ બે ય ને વિરામ મળ્યો.
આશ્રમનું શાંત અને રમણીય વાતાવરણ જોઇને જ પાનિનીની અડધી અકળામણ ગાયબ થઈ ગઈ. ધીમા સજાગ ડગ માંડતી એ ગુરુના રુમમાં પ્રવેશી. ૨૦-૨૫ ફૂટના આખાય રુમમાં ખપ પૂરતી વસ્તુઓની હાજરી જ હતી. એક સાદો લાકડાંનો પલંગ- એની પર સ્વચ્છ અને સૌમ્ય કલર- ડિઝાઈનની ચાદર વાળી ગાદી, એક ઓશિકું ને ચાદર, છત પર નાનો શો પંખો, અને ખૂણામાં એક માટલું ને એની પર એક સ્વચ્છ ઝગઝગ કરતો ગ્લાસ, બારી આગળ એક ચોરસ ટેબલ અને એ ટેબલ પર ગુરુમાની એક ડાયરી, પેન, નાઈટ્લેમ્પ ! આખા રુમમાં મોકળાશ મોકળાશ. પાનિનીના નસકોરા વાટે એ મોકળાશની હવા એના દિલ દિમાગ સુધી પહોંચી ગઈ અને સઘળું ય શાંત થઈ ગયું. પાનિની બે પળ આંખ મીંચી ગઈ.
‘કેમ છે બેટા ?’
ગુરુમાનો શાંત, મીઠો અવાજ પાનિનીના કર્ણપટલ પર અથડાયો ને એ તંદ્રામાંથી જાગી.
‘મા,શું કહું ? ખોટું ખોટું શાંતિ છે એમ કહીશ તો આપની સમક્ષ જુઠ્ઠું બોલ્યાનો રંજ થશે. મારી એ જ કહાણી. કિનારે આવીને વહાણ ડૂબી જાય છે. મોઢા આગળ શાંતિનો કોળિયો આવીને ઝૂંટવાઈ ગયો.’ અને પાનિનીએ આખી ય ઘટના ટૂંકાણમાં ગુરુમાને કહી.
‘મા, સાચું કહું હવે ઇશ્વરમાંથી શ્રધ્ધા ખૂટતી જાય છે. જાત પરનો , શિવાંશ પરનો , પ્રામાણિકપણા -નીતિ જેવા ગુણ બધાંયમાંથી વિશ્વાસ ઉઠી ગયો છે. મારે શું જોઇએ ? મારું ઘર ચલાવવા થોડી ઘણી આર્થિક શાંતિ જ સ્તો. એના માટે હું ને શિવાંશ દિન રાત જોયાં વિના, કોઇની ય આંતરડી કકળે નહીં એનું ખાસ ધ્યાન રાખીને ભરપૂર મહેનત કરીએ છીએ પણ ઇશ્વર મને કેટલી ટટળાવે છે જુઓ !’
‘દિકરી, હું તારી હાલત સમજું છું પણ એક વાતનો જવાબ આપ. આજથી પાંચ વર્ષ પહેલાં તારા ઘરનો જીવન જરુરિયાતનો માસિક ખર્ચો કેટલો હતો ?’
‘આશરે વીસ હજાર.’
‘અને અત્યારે ?’
‘આશરે ત્રીસ સમજો ને.’
‘તારે કોઇ દિવસ ભૂખ્યાં સૂવું પડ્યું કે કોઇની પાસે હાથ લંબાવવો પડ્યો એવી ઘટના બની છે કે ?’
‘ના…ના ગુરુમા..એવું તો શું બોલ્યા ! ‘
‘બેટા, તમે આટલા વર્ષોમાં ત્રીસ હજારના માસિક ખર્ચા લગી પહોંચ્યા છો તો એટલું કમાતા હશો ત્યારે જ પહોંચ્યા ને ? બાકી તમે જીવનની શરુઆત તો સાવ ખાલી ખિસ્સે કરેલી. યાદ કર પંદર વર્ષ પહેલાંનો એ સમય દીકરા. ને આટલું કમાઈ લો છો તો પછી તારે તકલીફ શું છે ?’
‘મા, ફકત ખાઈ પીને જ જીવ્યાં એને જીવ્યાં ના જ કહેવાય ને ? અમે હજુ જુવાન છીએ, પહેરવા-ઓઢવા-ફરવાના ઓરતા અમને પણ હોય ને ? અને એ માટે અમે બે ય તનતોડ મહેનત કરીએ છીએ, બંને સ્માર્ટ અને કરકસરીયા પણ છીએ. અમારાથી અડધી મહેનત કરનારા પણ કેવી મજાથી જીવે છે જ્યારે અમે .. અમારો સુખનો સમય આવતો જ નથી. રાહ જોઇ જોઇને આંખના અમી ખૂટી ગયા છે હવે.એક વાર બે વાર ત્રણ વાર હોય તો પહોંચી વળાય પણ આ સતત અને વારંવાર મળતી નિષ્ફળતાઓ હવે મનને અજંપાથી ઘેરી લે છે. અમારા હકની સુખ – શાંતિ અમને કેમ ના મળે ?’ અને પાનિનીની આંખમાં ઝળઝળિયાં આવી ગયાં.
‘થોડી ધીરજ રાખ બેટા. તમારો સમય પણ આવશે.’
‘મા, કેટલી ધીરજ ? વસ્તુઓનો, સુખ સગવડોનો મોહ પણ છૂટી જાય પછી જ એ મળે એ ક્યાંનો ન્યાય ? જ્યારે એ વસ્તુ મળે ત્યારે એનો કોઇ આનંદ જ નથી થતો. વર્ષોની પ્રતિક્ષામાં બધો ય ઉત્સાહ જ સુકાઈ જાય છે.’
‘એક વાત કહે બેટા, તમારી સુખ શાંતિનો સમય નક્કી કરનારા તમે કોણ ? ઘરમાં એક છાપું આવતું હતું તે બે કરી નાંખ્યાં ને એક ટીવી હતું તે ત્રણ ! આવા તો કેટલાં વણજોઇતાં ને ઉપાધિયા ખર્ચા કરો છો તમે ? વળી તમે તમારા સમય કરતાં વહેલાં સુખબિંદુની ધારણાં બાંધી દ્યો એમાં ઇશ્વર કે નસીબનો શું વાંક ? તમારો સમય આજે ને અત્યારે જ છે એવો દુરાગ્રહ કેમ ? તમારી સુખ શાંતિની સરહદો તમે બાંધી હોય એ જ નીકળે એ જરુરી તો નથી ને ? ગણિત તમારા ખોટાં ને માર્કસ ઇશ્વરના કાપો એ ક્યાંનો ન્યાય ? બાકી તો ધીરજ તમારી પોતિકી સંપત્તિ. એને વાપરવી હોય ત્યાં સુધી વાપરી શકો છો ક્યાં તો એક ઝાટકે ખૂટાડી પણ શકો છો. બે ય ના સારા – નરસા પરિણામ તમારે જ ભોગવવાના આવશે. શાંતિથી વિચારી લે.’
અને પાનિની વિચારમાં પડી ગઈ ઃ’ ગુરુમાની વાત કેટલી સાચી હતી ! પોતાની જરુરિયાતો આ જ સમયે પૂરી થાય એવો દુરાગ્રહ કેમ ? મારો સમય જ ના આવ્યો હોય અને એ સુખની ખેવના કર્યા કરું છુ એ મ્રુગજળીયા વમળ મને એની અંદર ખેંચતા જ જાય છે ને છેલ્લે હતાશાના સાગરમાં હું ડૂબી જાઉં છું. મારો સારો સમય કદાચ કાલે કે પરમદિવસે લખાયો હશે. એની આજે ને આ જ ઘડીએ આશા રાખવી જ ખોટી છે. સમય નક્કી કરનાર હું કોણ વળી ?’ અને એના અંતરમનમાં છેક અંદર સુધી એક ઠંડક પ્રસરતી ચાલી.
અનબીટેબલ ઃ ખીણમાંથી દેખાતા શિખર પર પહોંચવાની શરુઆત ખીણમાં રહેલા એક એક પગથિયા ચઢીને જ કરવી પડે.
sneha patel - akshitarak 