મેનેજરઃ

phoolchhab newspapaer > navrash ni pal column > 28-9-2016

 

શું અન્ય કોઇ રીતે એ સંભવી શકે ના ?

સાબિત થવાનું જીવિત ધક ધક કરી કરીને ?

-સંજુવાળા.

 

રાજન અને નીકી નેટ પર સર્ફીંગ કરી રહ્યાં હતા. આ દિવાળીમાં એમને દુબઈ ફરવા જવાનો પ્લાન હતો અને એ પણ એમના ફેવરીટ છ મિત્રોના ગ્રુપ સાથે. એ બધા સ્કુલકાળના મિત્રો હતાં.કોલેજકાળમાં બધા થોડાં વિખરાઈ ગયેલાં. ફેસબુક અને વોટસએપના કારણે એ લોકોનો સંપર્ક શક્ય બન્યો હતો. ત્રણ મહિના પહેલાં એક સન્ડે એ લોકો મળ્યા હતાં અને ત્યાં આ પ્રોગ્રામ બન્યો હતો. બાળપણની દોસ્તી એમાં ય સ્કુલની મૈત્રીના સંભારણા તો કાયમ હર્યા ભર્યા અને સુખદ જ હોય ! રાજન અને નીકીને વારે ઘડીએ એ દિવસોની યાદ આવતી હતી અને ખુશીથી રુંવાડાં ઉભા થઈ જતા હતા, આંખો બંધ થઈ જતી અને બંને ફ્રોક ને ચડ્ડી પહેરતા એ બાળપણની ગલીઓમાં ભૂલા પડી જતાં. ઇન શોર્ટ બન્ને ખુબ જ એક્સાઈટેડ હતાં.

દિવાળીના દિવસો નજીક આવી રહ્યાં હતા અને ઘરની સાફસફાઈ શોપિંગ સાથે દિવસો પવનવેગે ઉડતાં હતાં. નીકી રહી ઘરરખ્ખુ સ્ત્રી. એને ઘરની સાફસફાઈ અને નાસ્તા બનાવવામાં જ પહેલો રસ. એ કારણે એને ઘરની બહારના કામોમાં અનિયમિતતા આવી જતી. અમુક શોપિંગ તો રાજને એકલાં જ પતાવવા પડ્યાં હતાં. પણ બે ય જણ આ રીતથી ટેવાઈ ગયા હતાં. રાજનના શોપિંગથી નીકીને કોઇ પ્રોબ્લેમ કે કોઇ કચકચ નહતી એથી રાજન પણ બિન્દાસ થઈને પોતાની સમજ મુજબ શોપિંગ કરી લાવતો. આમ ને આમ દિવાળીના દિવસો આવી ગયા અને રાજન – નીકી બેસતા વર્ષના દિવસે બધા સગા સંબંધીઓને મળીને બીજા દિવસે ઉડ્યાં દુબઈ જવા – પોતાના ચડ્ડી બડી સાથે.

લગભગ બાર દિવસ પછી રાજન અને નીકી ટ્રીપ પતાવીને ઘરે પાછા વળ્યાં ત્યારે એ નીકીનો મૂડ થોડો અલગ જ હતો. મિત્રો સાથે આનંદ લૂંટવાનું જેટલું એકસ્પેક્ટેશન હતું એનાથી અડધા ભાગનો સંતોષ પણ એને નહતો મળ્યો. આવું કેમ ? સોહિનીનો એટીટ્યુડ તો એને ખૂબ જ ખટકતો હતો.  જાણે એ નવાઈની એક બિઝનેસ વુમન હતી ! આખો દિવસ બધા ઉપર ઓર્ડર છોડ્યાં કરતી અને જાણે આટલા બધામાં બધી જ જાતની સમજ એને એકલીને જ પડતી હોય એમ વર્તન કરતી. માન્યું કે એ નોલેજેબલ હતી, એને બિઝનેસ ટ્રીપના કારણે પોતાના કરતાં રખડવાનો વધુ એકસપીરીઅન્સ હતો. પણ એમાં શું નવાઈ ? એ બહાર ફરવામાં એકસપર્ટ હતી તો પોતે ઘર સાચવવામાં અને રસોઈકળામાં પાવરધી હતી. જે જેનું કામ એમાં આટલા વહેમ શું મારવાના ? રોજ ઉઠતાંની સાથે એની બકબક ચાલુ થઈ જાય. આજે આટલાં વાગ્યે આમ જવાનું , આમ ભેગાં થઈ જવાનું, ફલાણો રસ્તો પકડવાનો , ઢીંકણું વાહન ટ્રાન્સપોર્ટ માટે પકડવાનું…ઉફ્ફ. રોજ એના હુકમોની ધાણી ફૂટે. વળી ગ્રુપના બધા લોકો ય એનાથી અંજાઈ ગયેલા કે શું ? એ ચિબાવલી કહે એમ જ ચાલતાં હતાં. આમે નાનપણથી જ સોહિની થોડી ડોમિનેટીંગ હતી પણ એ સમય અલગ હતો. એ વખતની એની દાદાગીરીમાં એક ઇનોસન્સ અને દોસ્તીભાવ હતો આજના સમયે એ એક સમજુ ને અક્કલવાળી સ્ત્રી હતી. મનોમન ચાલતો રઘવાટ આખરે ઘરે પહોંચીને સોફા પર બેસીને પાણી પીતા જ રાજન સામે નીકળવા લાગ્યો.

‘રાજુ, તને આ સોહિનીની કચકચથી કંટાળો નહતો આવતો ?’

ને રાજન ચમક્યો. એને સોહિનીના વર્તનથી કોઇ જ પ્રોબ્લેમ નહતો થયો. એ એક સ્માર્ટ ને ઇન્ટેલીજન્ટ લેડી હતી જે દરેક પ્રકારની  સ્થિતી ખૂબ સારી રીતે મેનેજ કરી લેતી હતી. પણ નીકીના મોઢા પરથી એવું લાગતું હતું કે એ એનાથી ખૂબ કંટાળી ગયેલી હતી એટલે સોહિનીનો પક્ષ લેવામાં સાર નહતો જ. ખૂબ જ સાચવીને રાજને શબ્દો ગોઠવ્યાં ને બોલ્યો,

‘નીકુ, આમ જોવા જઈએ તો સોહિની થોડી વધુ જ લાઉડ હતી. હું તારી સાથે એગ્રી છું.’

‘અરે, લાઉડ શું – એ તો રીતસરની બધા પર હુકમો જ કરતી હતી, અને ગ્રુપના બધા જ લોકો પણ એની વાતો ચૂપચાપ કોઇ જ આર્ગ્યુ કર્યા વિના સાંભળી લેતાં હતાં. નવાઈ તો મને એની લાગતી હતી કે કોઇ એને ચૂપ કરાવવા કે વિરોધ કરવાની તસ્દી સુધ્ધા નહતું લેતું.’

‘જોકે એની વાતોમાં વિરોધ કરવા જેવું તને શું લાગ્યું?’

રાજને હળ્વેથી પ્રશ્ન તરતો મૂક્યો.

‘અરે, જાણે નવીનવાઈની એ જ આખી દુનિયા ફરતી હોય એમ દરેક પ્રોગ્રામના અને એની પણ આગળના પ્રોગ્રામના શિડ્યુલ એ જ ગોઠવ્યે રાખતી હતી. આપણે તો જાણે એના ચિઠ્ઠીના ચાકર, એ બોલે ને આપણે પગ ઉપાડવાના. આપણી કોઇ ઇચ્છા કે સગવડ અગવડનું કોઇ મહત્વ જ નહીં ?’

‘જો નીકી, શાંત થા બકા ને એક વાત કહે, જમવા, ઘરની સજાવટ રીલેટેડ, રેસીપી કોઇ પણ વાત હોય ત્યારે તું કેવી આગળ થઈ થઈને તારા મત રજૂ કરતી હતી ને ? એ સમયે તને ખબર છે સોહિનીને તો કંઈ ગતાગમ જ ના પડતી હોય એમ ચૂપચાપ તારું મોઢું તાક્યા કરતી હતી.’

‘હા, એ વાત તો મેં પણ નોટીસ કરી હતી.’ ને નીકીનું વદન ગર્વથી ભરાઈ ગયું.

‘નીકી, હવે શાંતિથી સાંભળ. સોહિની રહી એક બિઝનેસ લેડી એટલે એને રોજેરોજ મેનેજમેન્ટ લેવલના માણસો સાથે પનારો પડે. એ મેનેજમેન્ટમાં કાચી પડે તો ધંધો જ ના થઈ શકે. રાઈટ ? તો  મેનેજમેન્ટ એનું કામ છે. આપણે ફરવા જઈએ ત્યારે શક્ય એટલાં ઓછા ખરચા અને સમયમાં મેક્સીમમ જગ્યા જોઇ શકીએ અને એમાં કોઇ અડચણ ના પડે એ માટે પ્રોપર મેનેજમેન્ટ જરુરી થઈ પડે. વળી સોહિનીને કામના અર્થે વારંવાર દુબઈ જવાનું થાય છે એથી એ ત્યાંથી ખાસી એવી પરિચીત પણ છે તો એ આ બધા પોઈન્ટ્સને લઈને આપણને હેલ્પ કરવાના આશયથી સૂચનો કરતી હતી અને બધા આ વાત જાણતાં હતાં એથી એની વાત પર વિશ્વાસ મૂકીને ચૂપચાપ ફોલો પણ કરતાં હતાં. આઈ થીન્ક એના સજેસન્સને લઈને આપણે કોઇ ખોટી પરેશાનીમાં તો નથી જ ફસાયા ને આખી ટ્રીપ શાંતિથી મેનેજ કરીને પતાવી શક્યાં એ વાત તો માને છે ને ? યાદ કર તું ઘર સાચવવામાં બહારના કામ મેનેજ નથી કરી શકતી એવું જ સોહિનીના કેસમાં હોય કે ઓફિસના કામમાં એક્સપર્ટ એવી એ ઘરના કામોમાં ‘ઢ’ હોય. દરેકે પોતપોતાની ચોઇસ મુજબની જીન્દગી જ સિલેક્ટ કરી હોય.’

‘હા, એ વાત તો છે રાજન.’

‘ તો પછી…સી..એ મેનેજમેન્ટ લેવલની વ્યક્તિ એટલે એને આજ સવારના પ્રોગ્રામથી માંડીને રાતના પ્રોગ્રામોના ટાઈમટેબલો બનાવીને જીવવાની આદત પડી ગઈ હોય અને એમાં એ સ્માર્ટ પણ થઈ ગઈ હોય. બહાર ફરવા જઈએ ત્યારે અનેક લોકો વચ્ચે આવા નાના નાના કારણૉને લઈને જ ઘર્ષણ થાય છે અને સંબંધો વણસી જાય છે એથી સૌથી પહેલાં તો વાતને સમજતા અને પછી થોડું ચલાવી લેતાં શીખવાનું ડીઅર. હું તો એટલું જ જાણું.’

‘હા રાજુ તારી વાત સાચી છે. એ મેનેજમેન્ટમાં ખાસી સ્માર્ટ છે એ વાત સ્વીકારતા મને અંદરખાને તકલીફ એક ઇર્ષ્યા જેવું થતું હતું પણ હવે એ નીકળી ગયું. થેન્ક્સ.’

‘ચાલ પગલી…હવે ફ્રેશ થઈને ચા પીએ.’

અને રાજને એના માથા પર હળવી ટપલી મારી દીધી.

અનબીટેબલ ઃ માનવી સરળ વાતોને અટપટી બનાવી દેવામાં માહેર છે.

સ્નેહા પટેલ

love merrige- arrange merrige

લવ મેરેજ – અરેંજ મેરેજઃ

phulchhab newspaper > 30-8-2016 > navrash ni pl column

 

તાર કાં તો માર રસ્તા બે જ છે.

જીત કાં તો હાર રસ્તા બે જ છે.

– ઇશિતા દવે

‘તમારા તો લવમેરેજ થયેલાં છે ને ? અમને તમારી સ્ટોરી તો કહો ? કુમારભાઈએ કેવી રીતે તમને પ્રપોઝ કરેલું એ તો કહો ? તેઓ આ ઉંમરે આટલા સ્માર્ટ – હેન્ડસમ કનૈયાકુંવર જેવા લાગે છે તો કોલેજકાળમાં તો એમની પાછળ કેટલીય છોકરીઓ પાગલ હશે કેમ ? આટલા હેન્ડસમ માણસની પ્રેમિકા બનીને આપને પણ ગર્વ થતો હશે કેમ રાધિકાભાભી ? જોકે તમે પણ કંઇ કમ રુપાળા નથી હોંકે – તમારી બે ય ની જોડી તો ‘રામ મિલાય’ જેવી છે.’

ઉત્સુકતાથી અને ઉતાવળથી ભરપૂર સોનાલીબેને રાધિકાની ઉપર એકસાથે પાંચ છ વાક્યોનો રીતસરનો મારો જ ચલાવી મૂક્યો હતો. એકસાથે આટલું બોલીને હાંફી ગઈ હોય એમ હવે એ શ્વાસ લેવા બેઠી અને રાધિકાબેન એના પ્રશ્નોના શું ઉત્તર આપે છે એ જાણવા એના મોઢા પર એણે પોતાની આંખો ખોડી દીધી.

‘સોનાલીબેન શું તમે પણ ? એવું કંઇ ખાસ નહતું. લવ મેરેજ હોય કે અરેંજ મેરેજ બધું આખરે તો સરખું જ હોય છે. તમારું લગ્નજીવન પણ કેટલું સુંદર છે જ ને !’લગ્નજીવનના બે દાયકાં વીતી ગયા છતાં રાધિકાને પોતાની પર્સનલ વાતો આમ કોઇની પણ સાથે શેર કરવામાં શરમ નડતી હતી. એને આવી સહેજ પણ આદત નહતી.

‘ના હો….લવ મેરેજ અને અરેંજ મેરેજમાં આભ જમીનનો ફર્ક હોય છે મારી બેના. તમે લગ્ન પહેલાં એકબીજાને જાણતાં હોવ, પૂરી રીતે સમજતાં હો અને એ પછી તમે બે વ્યક્તિએ આખી જીંદગી એકબીજા સાથે વીતાવવાનો નિર્ણય લીધો હોય. લવ મેરેજે એટલે ચોઇસવાળા લગ્ન જ ને આખરે તો. અમારે તો શું વડીલોએ બતાવ્યાં હોય એમાંથી પસંદ કરી લીધેલા. લગ્ન પહેલાં અમારી સગાઈનો ગાળો લગભગ ૬ મહિના રહેલો એટલા સમયમાં તો અમે એકબીજાને શું ઓળખી શકવાના ? અને ઓળખીએ તો પણ લવમેરેજના પ્રેમ – આકર્ષણ જેવી વાત એમાં ક્યાંથી ? ‘

‘સોનાલીબેન કેમ આમ બોલો છો ? પરમભાઈ તમને કેટલો બધો પ્રેમ કરે છે. તમારા બે દીકરા ય હવે તો ટીનએજર્સ થઈ ગયાં છે. તો ય એમનો પ્રેમ યથાવત જળવાયેલ જણાઇ આવે છે જ.લવમેરેજમાં વ્યકતિને પહેલાં પૂરેપૂરી જાણી લો કે અરેંજ મેરેજમાં વ્યક્તિને મેરેજ પછી જાણો એમાં લગ્નજીવન પર ખાસ કંઇ ફર્ક નથી પડતો. ઉલ્ટાનું અરેંજ મેરેજમાં તો તમારે વડીલોનો સ્વીકાર પહેલેથી જ મળી ગયેલ હોય એટલે કોઇ જ વાતમાં વાંધા વચકા પડવાની શકયતાઓ ઓછી રહે જ્યારે લવમેરેજમાં છોકરીનું એક વર્ષ તો ઘરનાની નજીક જવામાં જ વીતી જાય.’

‘મારું હાળું આ વાત તમે  સાચી કહી હોં રાધિબેન. મારી સાસરીમાં બધા ય મને પહેલેથી જ પ્રેમથી સ્વીકારીને રહે છે. પણ તો ય લવમેરેજ વાળા લગ્નજીવનમાં રોમાંચ, આકર્ષણનું તત્વ વધારે રહેલ છે એવું તમને નથી લાગતું ?’

‘ના, મારા માનવા પ્રમાણે ખરું લગ્નજીવન તો લગ્નના પાંચ વર્ષ પછી જ થયું ગણાય – એ પછી લવ મેરેજ હોય કે અરેંજ મેરેજ ! લવમેરેજમાં પણ તમે વ્યકતિની સાથે રહ્યાં વિના એની અમુક આદતો – બાબતો -સ્વભાવથી પૂરેપૂરા પરિચીત તો નથી જ હોતા. અમિક સ્થિતીમાં એ કેવી રીતે વર્તન કરશે – પ્રશ્નોનું નિરાકરણ કેવી રીતે લાવશે એની તો એ સ્થિતીમાં હકીકતે મૂકાયા પછી જ સમજણ પડે. અરેંજ હોય કે લવ-  બે ચાર વર્ષ તો આકર્ષણથી – રોમાંચથી ભરપૂર જ રહે છે પછી જ જ્યારે જવાબદારીઓ ઉપાડવાનો સમય આવે ત્યારે એ બે જણ કેવી રીતે એ સ્થિતીનો સંયુકતપણે નિભાવે છે એ જોવાનું હોય છે. જીવન પળે પળે બદલાતું હોય છે. નોકરી-કામધંધો-સામાજીક જવાબદારીઓ-છોકરાંઓનો ઉછેર આ બધી જ સ્થિતીઓને લવ મેરેજ કે અરેજ મેરેજથી કોઇ જ ફર્ક નથી પડતો. સમય જતાં જતાં જ વ્યક્તિ એકબીજાને સમજે અને એકબીજાની વધુ નજીક આવે કે દૂર જાય છે. તમારે જેવા ઝગડાં થાય છે એવા નાના મોટાં ઝગડાં તો અમારે પણ થાય છે જ. જેમ અમુક સમયે  કુમાર હવે શું વિચારતો હશે કે શું ફીલ કરતો હવે એવું સ્મજાઈ જાય છે એવું તમને પણ પરમભાઈની આદતો, મૂડ સ્વભાવ વિશે પૂરેપૂરો ખ્યાલ હોય જ છે ને !  પરમભાઈમાં થોડી ખામી હશે તો ખૂબી પણ હશે જ ને..એમ કુમારમાં પણ અનેજ્ક ખૂબી છતાં અમુક ખામી છે જ..હોય જ ને..આખરે માણસ છે એ.  લગ્ન કરે એટલે માણસ સંપૂર્ણપણે સામેવાળાની મરજી પ્રમાણે થોડી જીવે ? એમને પણ સ્વતંત્રતા જેવું કંઇ હોય કે નહીં ? હા ઘરની બહાર એ આપણને સાચવી લે પણ પર્સનલ લાઈફમાં તો દરેકની સ્થિતી સરખી જ હોય. કોણ એ સિચ્યેશનસ કેવી રીતે હેન્ડલ કરે છે બધો દારો મદાર એની પર છે બેના.વળી  આજકાલ તો એક બીજાને પૂરી રીતે સમજવા વળી એક નવી ફેશન નીકળી છે – પસ્ચિમના લોકોથી રહેણી કરણીના આકર્ષણમાં ફસાઈને આજના યુવાનિયાઓ ‘લીવ ઇન રીલેશનશીપ’ કે જેમાં છોકરાં છોકરી પોતાનું ઘર લઈને મા બાપથી જ અલગ રહીને જીવે છે એમ છતાં ય અમુક વર્ષો પછી એ લોકો હસી ખુશીથી છૂટાં પડી જાય છે. લવમેરેજ કરતાં તો આ કમ સે કમ દસ સ્ટેપ આગળનો રસ્તો તો પણ એ સંબંધો ફેઇલ જાય છે બોલો.. માટે જ કહું છું કે લગ્નજીવનમાં ‘લવમેરેજ’ કે ‘એરેંજ મેરેજ’ની ટેગ કશું ખાસ કામ નથી કરતી. આખરે તો જીવન એકબીજા સાથે જીવતી વ્યક્તિની સમજણ, પ્રેમ, સ્વભાવ પર નભે છે.’

સોનાલી ચૂપચાપ એકીટશે રાધિકાની વાત સાંભળી રહી હતી. આજે રાધિકાએ એનો મોટો ભ્રમ બહુ જ સરળતાથી તોડી કાઢ્યો હતો.

અનબીટેબલ ઃ લગ્ન પછી ‘કોઇ હવે સંપૂર્ણપણે મારું’ એ લાગણી બહુ જ સુખદ હોય છે.

-sneha patel

વ્હાલની દુનિયાઃ

 

 

વાવાઝોડું હોય તો

કરીએ બંધ કમાડ ;

આ તો ઘરમાં પાડતું

જળનું ટીપું ધાડ !

-રમેશ પારેખ.

 

લેટેસ્ટ હેરસ્ટાઈલ અને બ્રાન્ડેડ શૂ – કપડાં ને વોચમાં સજ્જ થયેલો વીસ બાવીસ વર્ષનો યુવક ઉંધુ ઘાલીને આઠ રસ્તાના ધસમસતા ટ્રાફિકમાં આરામથી ચાલી રહેલો હતો. ‘હર ફિક્ર કો ધુંએમેં ઉડાતા ચલા ગયા’ જેવી હાલત હતી, ફર્ક એટલો કે એ સિગારેટ નહતો પીતો પણ મોબાઈલનો સ્ક્રીન પી રહ્યો હતો ! અચાનક જ એક પૂરઝડપે આવતી કાર એને જોઇને બ્રેક મારવા ગઈ અને બેલેન્સ ગુમાવતાં બાજુમાં રહેલાં ઝાડ સાથે અથડાઈ ગઈ. સદનસીબે કારચાલકને કોઇ જાનહાનિ ના થઈ પણ કારને સારું એવું નુકસાન થયેલું. અકળાઈને કારચાલક પેલા યુવક પાસે ગયો અને સીધો એનો શર્ટનો કોલર પકડીને બે અડબોથ ઠોકી દીધી. પેલો યુવાન તો હક્કો બક્કો થઈ ગયો. એને તો એની આજુબાજુની દુનિયામાં શું થઈ ગયુ એની કશી ખબર જ નહતી. અચાનક જ પરિસ્થિતીનું ભાન થતાં એ છોભીલો થઈ ગયો અને, ‘સોરી- સોરી, પણ આ જગ્યાએ એક બહુ જ રેર પોકેમોન છુપાયેલું છે એવી હીન્ટ હતી એટલે હું એને શોધવામાં એટલો ડૂબેલો કે….’

એ યુવકની આજુબાજુમાં ભેગી થયેલ ભીડમાં અમુક લોકો સાવ હક્કા બક્કા થઈ ગયા તો નવાઈજનક રીતે અમુક લોકો પોતાનો આઈફોન કાઢીને એ રૅર પોકેમોન શોધવામાં વ્યસ્ત થઈ ગયાં. થોડી વારમાં તો આખો એરીઆનો ટ્રાફિક જામ થઈ ગયો. અમુક લોકો પોકેમોન કેચીંગમાં તો અમુક પોકેમોન્સની ફાઈટીંગમાં વ્યસ્ત. જાણે બધા કોઇ બીજી જ દુનિયામાં ના જીવતાં હોય !

કારચાલક – અમિત માથું પકડીને ઉભો રહી ગયો. અચાનક એ કઈ દુનિયામાં આવી ચડેલો એની એને સમજ જ ના પડી. આવો કોઇ ઇન્સીડન્ટ થાય તો લોકો મોટો ઝગડો કરી મૂકે અને કારની નુક્સાનીના પૈસા અપાવવામાં મદદ કરે એના બદલે આજે તો કંઇક નવું નવાઈનું દ્ર્શ્ય જ જોવા મળ્યું. ગાડીમાં બેસીને પ્રયત્ન કર્યો તો ગાડી ચાલુ થઈ ગઈ, ભગવાનનો પાડ માનીને એ આ પાગલોની દુનિયામાંથી પોતાના ‘વ્હાલની દુનિયા – ઘર’ તરફ વળ્યો.

‘સોનુ બેટા, આ જો તો હું આજે તારા માટે તારા ફેવરીટ પીત્ઝા લઈને આવ્યો છું. ચાલ જલ્દી જલ્દી આવી જા નહીં તો ઠંડા થઈ જશે.’

‘પપ્પા, એક મીનીટ. આ પિકાચુને પકડી લઉં બસ. અહીં આટલામાં જ ક્યાંક એની ડેસ્ટીનેશન બતાવે છે.’ અને સોનુ બેડરુમના દરવાજા સાથે ઠોકાતાં ઠોકાતાં બચી ગયો. અમિતને મોટો ઝાટકો લાગ્યો. આ પિકાચુ નામ તો હમણાં પેલી પાગલોની ભીડમાં ઘણાના મોઢે સાંભળીને આવ્યો હતો. તો શું આ પોકે…જેવું નામધારી  દૂષણ એના ઘરમાં ય ઘૂસી ગયું છે કે ?

‘મીરાં, બહાર આવ તો. ‘ અમિતના અવાજમાં રહેલો રોષ પારખીને એની પત્ની મીરાં તરત જ રસોડામાંથી હાથ લૂછતી લૂછતી બહાર આવી.

‘શું છે અમિત, કેમ આમ હાંફળા ફાંફળા..?’

‘આ સોનુ મોબાઈલ લઈને આમથી તેમ શું ગાંડા કાઢતો ફરે છે ?’

‘અરે, તમને નથી ખબર ? કઈ દુનિયામાં જીવો છો ? આ પોકેમોન ગો નામની ગેમે તો દુનિયાભરના લોકોને પાગલ કરી નાંખ્યા છે. તમારા મોબાઇલમાં એ ગેમ ઇન્સ્ટોલ કરીને કેમેરો અને જીપીએસ ચાલુ કરી દો એટલે હે ય ને આખી દુનિયાની સૌથી મજેદાર ગેમ તમારા હાથમાં. આપણો સોનુ ય કંઈક ૨૦ એક પોકેમોન ભેગાં કરી આવ્યો છે. વળી હમણાં તો છાપામાં એક ન્યૂઝ પણ હતાં કે યુ.કે માં કોઇ મ્યુઝીક ટીચરે લગભગ ૨,૦૦૦ પાઉન્ડની મહિનાની જોબ છોડીને ફુલ ટાઇમ આ પોકેમોનો ભેગા કરવાનું કામ ચાલુ કરી દીધું છે. ભેગા કરશે ને ઇ બે નામની વેબસાઈટ પર વેચશે ને ઢગલો કમાણી કરશે. ખરું ચાલ્યું છે નહીં આ બધું ?’

મીરાં તો એની જ ધૂનમાં બોલ્યાં જતી હતી ને અમિત્નો ચહેરો ગુસ્સાથી લાલચોળ થઈ રહ્યો હતો.

‘મીરાં, આ ટેકનોલોજી આજકાલના માણસોના મગજને ઉધઈની જેમ કોરી ખાય છે. દરેકને રોજેરોજ નવું નવું જોઇએ છે. આજનું કાલે જૂનું – વળી બીજું કંઇક પાગલપણું અને એ પણ સ્પીડી . માણસના વિચાર ચાલે એનાથી પણ વધુ સ્પીડે. આ અતિ- સ્પીડ માનવીના મગજની સ્થિરતાને પાયામાંથી ખલાસ કરી રહી છે એનો ખ્યાલ કોઇને નથી આવતો. સાલું ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરતો આજની સ્માર્ટ જનરેશન સાવ આવી મૂર્ખ જેવી વાત પર આમ પાગલપણું કરી શકે એ વાત જ માન્યામાં નથી આવતી. કોણ કહે છે કે આજની જનરેશન સ્માર્ટ છે ? આજની જનરેશન જેવી ડફોળમાં ડફોળ જનરેશન મેં ક્યારેય નથી જોઇ જેઉંધુ ઘાલીને જીવ, તબિયત, સંબંધો બધાયની પાર જઈને સ્પીડ – અતિ સ્પીડ માં દોડ દોડ કર્યા જ કરે છે, ક્યાંય કોઇને કોઇ જ વાતે સંતોષ જ નથી થતો. ટેકનોલોજીનું ભૂત પહેલાં વર્ચ્યુઅલ દુનિયા સુધી જ સીમિત હતું હવે અમુક સ્માર્ટ માણસો વાસ્તવિક અને વર્ચ્યુઅલને ભેગાં કરીને પૈસા કમાઈ રહ્યાં છે ભવિષ્યમાં એ મુટ્ઠીભર ઇન્ટેલીજન્ટ્સ લોકોના હાથમાં આખી દુનિયાની ડોર આવી જાય તો કોઇ જ નવાઈ નહીં લાગે. આ બધું બહુ ચિંતાજનક છે અને તું છે કે તને મજા આવે છે. તારા લાડલાના પરાક્રમ સમજે છે. આજે ને આજે જ સોનુનો મોબાઈલ લઈ લે અને સ્ટ્રીકટલી આ ગેમ રમવાની ના પાડ. ગર્વમેન્ટ  આવી પાગલ જેવી ગેમ્સ પર  બૅન લાવે તો સારું !’

‘હા અમિત, વાત તો તારી સાચી છે હું હમણાં જ સોનુ પાસેથી મોબાઈલ લઈ લઉં છું.’

અનબીટેબલઃ સ્માર્ટ – અપડેટ રહેવાના ધખારામાં આજનો માનવી વધુ ને વધુ મૂર્ખતા આચરતો જાય છે.

સ્નેહા પટેલ

સાલું વીસ વર્ષનુ મગતરું !

 

વૈવિધ્ય એટલું તું દે જીવનમાં ઓ ખુદા
પ્રસ્તાવના બની શકું તારી કિતાબની.

-મરીઝ

 

સોહમનું મગજ ફાટફાટ થતું હતું. બહાર વાતાવરણમાં બફારો – ઉકળાટ વધારે હતો કે એના મગજમાં એ નક્કી નહતું કરી શકાતું.

‘સાલ્લું, એ બે પૈસાનું મગતરું મને આવું કહી જ કેમ શકે ? એની હેસિયત શું છે ? હજી જીવનના કેટલા વર્ષ જોયાં છે એણે ? અરે એ બોઘાને તો પાનખર અને વસંતનો ભેદ પણ નહી સમજાતો ને એ મને ફૂલોની માહિતી આપવા બેસી ગયો..મને…સોહમ પટેલ ધ ગ્રેટને, જે એના જીવનની ત્રીસી આ જ ધંધામાં વીતાવી ચૂક્યો છે.અને જીવનના બાવનમાં વર્ષે આ ફીલ્ડમાં ખાસી એવી પ્રતિષ્ઠા – નામના – સફળતા મેળવી ચૂક્યો છે. એ સાલું વીસ વર્ષનુ મગતરું…હ્…મ…મ..’

રિષભ હજુ ઘરમાં પ્રવેશતો જ હતો અને એણે એના કાકા સોહમના આ શબ્દો સાંભળ્યા અને એનો પિત્તો ગયો. આ બધું ય એને ઉદ્દેશીને બોલાયેલું હતું એ વાતથી એ બરાબર વાકેફ હતો. કાલે એણે કાકાને ધંધાના સંદર્ભે બે ત્રણ વાત કરી હતી. એ નવું નવું એન્જીરીયરીંગનું ભણી રહેલો હતો અને કાકાની ફેકટરીના મશીનો વિશે અભિપ્રાય આપ્યો હતો કે,

‘જુઓ કાકા, હું તમારા માલની કવોલિટી વિશે વાત કરું તો એ સાવ હલ્કી કક્ષાની છે. તમારે આ વહેલી તકે તમારા મશીનો બદ્લી કાઢવા જોઇએ. આનાથી તમારે આવક ઓછી ને જાવક તેમ જ મહેનત પણ વધુ થાય છે અને વસ્તુની ક્વોલિટી પણ જોઇએ એવી નથી મળતી તો ભવિષ્યમાં માર્કેટમાં તમારી શાખ બગડી શકે એવી શક્યતાઓ ખરી.’

‘દીકરા, એવું કશું નથી. બધો તારો ભ્રમ છે. અમારા મશીનો રેગ્યુલર સર્વીસીંગ થતા હોય છે, એન્જીનીયર દર ત્રણ  મહિને એક વિઝિટ લઈને જરુરી સ્પેરપાર્ટસ બદલી જ કાઢે છે. અમારું પૂરેપૂરું ધ્યાન હોય જ અમારા કામમાં.’

‘સોરી કાકા, હું નથી માનતો કે એવું હોય. તમે તો જાણો છો કે હું સત્ય વચન જ બોલું છું. ખાલી ખાલી તમારી વાહ વાહ કરું એવો નથી. મને ભગવાને બુધ્ધિ આપી છે અને એના અનુસાર જ હું નિર્ણયો લઈને બોલું છું. તમારે માનવું ના માનવું એ તમારી મરજી. રામરામ !’

ને રિષભ ફેકટરીમાંથી બહાર નીકળી ગયેલો. એનો આ એટીટ્યુડ સોહમને બહુ જ ખટકયો અને વાત હવે ‘સાધારણ’ના સ્ટેટસમાંથી ‘ઇગો’ના લેવલ પર આવી ચૂકી હતી.

‘મેલ ઇગો’

સ્ત્રીઓને સમજવી જેમ અઘરી હોય એમ મેલ ઇગો પણ ખતરનાક – ડેન્જરસ હોય છે. સાવ પાણા જેવો – કાં તો તૂટી જાય કાં તો સામેવાળાને તોડી કાઢે. એટલે સંબંધોમાં જ્યારે બે સ્ત્રીઓના ઇગો અથડાય તો રેશમની ગાંઠની જેમ આસાનીથી ગૂંચ સૂલઝાવી લેવાય પણ મેલ ઇગોનો પરસ્પર ટકરાવ તણખાં જ ઝરે અને અનેક વખત એમાં કોઇકના ઘર પણ બળીને ખાખ થઈ જાય તો નવાઈ નહીં.

‘કાકા, હું તમારા ભલા માટે કહેતો હતો. તમારો માલ એકસ્પોર્ટ થાય છે અને પ્રોપર ક્વોલીટી ના જળવાય તો રીજેક્ટ પણ થાય છે એની મને ખબર છે એથી જ ખાલી ખાલી તમારી પ્રોડકટ્સની વાહ વાહ કરું અને કાલે ઉઠીને તમને માર્કેટમાંથી એ જ પ્રોડકટના વેચાણમાં માર ના પડે એ હેતુથી જ મને સાચું લાગ્યું એ કહ્યું. ખોટી હોટી વાહ વાહ ના કરી પણ કોઇનું સારું વિચારવાનો તો જમાનો જ નથી રહ્યો ને. હું જ મૂર્ખો .’

રીના – રિષભની કાકી બેડરુમમાંથી બહાર આવ્યાં અને રિષભનો પારો ઠંડો પડી ગયો. કાકીની સમજણ પર રિષભને ખૂબ માન હતું અને એથી જ પ્રેમ પણ વધુ હતો.

‘બેસ બેટાં, જરા શાંતિનો શ્વાસ તો લે. લે ચાલ તારા માટે ગરમાગરમ પકોડા અને ચા બનાવી લાઉ છું.’

‘ના..ના કાકી, આ તો હું પપ્પાના કાગળિયા આપવાના હતાં એ માટે ખાસ આવેલો પણ કાકાના સ્વસ્તિ વચનો સાંભળીને સહન ના થયું. તમને તો ખબર છે કે હું ખૂબ જ સાચાબોલો છું અને એથી જ કોઇક ખોટું બોલે તો સહેજ પણ સહન નથી થાતું.’

‘હા બેટાં, મને ખબર છે કે તું કોઇની શેહશરમમાં ક્યારેય નથી આવતો અને તને જે ઠીક લાગે એ જ બોલે છે. મને તારી પર માન છે દીકરાં. પણ તને એ વાત ખબર છે કે તું જે વાત તારી રીતે સાચી સમજયો હોય એ વાત બીજાના દ્ર્ષ્ટિકોણથી ખોટી પણ હોઇ શકે. આ જે પણ ઘટના બની એમાં તારી સમજણે જેટલો ભાગભજવ્યો છે એનાથી વધુ તારા કાકાના અનુભવોએ વધુ ભાગ ભજવ્યો છે. વીસ વીસ વર્ષોના એમના અનુભવને તું ફકત તારા એક વર્ષના ચોપડીઓના વાંચનના એકસીપીરીઅન્સથી ખોટા ના ઠેરવી શકે બેટાં એ વાત તારા જુવાન – ખળભળતાં લોહીના ધ્યાનમાં ના આવી એની તકલીફ છે.’

‘મતલબ શું કાકી ? મને સમજાયું નહીં. તમે પણ મને ખોટો માનો છો ?’

‘ના દીકરા – આમાં વાત સાચા ખોટાની નથી. જાણકારીના અભાવની છે. તેં જે મશીન જોયું એ અહીંની લોકલ પ્રોડક્ટ્સ માટેનું હતું. જેમાં એકાદ – સાંધા સૂંધી હોય તો પણ ચાલે. કારણકે એ અહીંના સ્લમ એરીઆમાં વેચાય છે. એટલે એની ડાઈ થોડી જૂની કે ચાલી શકે એવી ડીફેક્ટીવ હોય તો ચલાવી શકાય. એના પ્રોડકશનમાં એટલી બધી કાળજીની જરુર નથી હોતી. પણ એકસ્પોર્ટનું મશીન છે એ તો ફેકટરીના પાછળના ભાગમાં છે અને એ પણ એરટાઈટ રુમમાં એસીની ફુલપ્રૂફ સગવડો સાથે જેથી ત્યા ધૂળનું એક રજકણ પણ ના પ્રવેશી શકે.  તેં લોક્લ પ્રોડકટના મશીનને જોઇને ઉતાવળમાં જ અભિપ્રાય આપી દીધો. ખોટો તો તું પણ નથી પણ સામે એ વાત પન એટલી સાચી કે આ બધી વાત તારા કાકાના ધ્યાનમાં હોય જ, આટલા વર્ષોનો અનુભવ છે એટલી વાત કે સમજણ તારા દિમાગમાં ના આવી ને આ બધી જફા થઈ ને ઉભી રહી.’

‘ઓહોહો…તો વાત એમ છે. આઈ એમ સો સોરી કાકા કે મેં આપના અનુભવને સાવ જ આમ નગણ્ય કરી નાંખ્યો ને મારો અભિપ્રાય સોનાનો ને સાચો એમ સમજીને તમારું અપમાન કરી નાંખ્યું. ખરેખર હજુ તો હું બચ્ચું જ છું આપનું. બાળક સમજીને મને માફ કરી દો. હવેથી પૂરી વાત અને સામેના માણસની કેપેસીટી જાણ્યા વિના કદી પણ આમ અભિપ્રાયના પહાડ ઉભા નહી કરી દઉં કાકા, વચન આપું છુ.’

‘ચાલ્યા કરે દીકરા..ચાલ ચા પીએ.’ ને સોહમે રિષભને ગળે લગાડી દીધો.

અનબીટેબલઃ ‘તમે સાચાબોલા હોવ એ બરાબર પણ તમારી વાત સત્ય જ હોય એવો દુરાગ્રહ ના સેવવો જોઇએ.’

-sneha patel.

foreign- a degree

ફોરૅન એક ડીગ્રી…

 

પ્રથમ બારણાંએ ઊઘડવાનું હોય,

પછી બહાર એણે નીકળવાનું હોય !

-સ્નેહા પટેલ ‘અક્ષિતારક’ પુસ્તકમાંથી.

 

સાંજનો સમય હતો. ગરમીમાં સુકાઇને ફાટી જઈને તરડાઈ ગયેલ હોઠમાંથી મંગાયેલી દુવાઓના ફળરુપે મોંઘેરો વરસાદ ઝરમર પડી રહ્યો હતો. બે દિવસથી ચાર પાંચ ઇંચ વરસી ગયેલો હોવાથી વાતાવરણમાં સરસ મજાની ઠંડક પ્રસરી ગયેલી હતી.

સાંજના પાંચ વાગ્યાનો સમય હતો અને અનુરુપ સોસાયટીના બાંકડે પાંચ છ વયોવૃધ્ધ અને બે ચાર જુવાનીયાઓ વર્ષારાણીના પાલવ તળે હાશકારો અનુભવી રહ્યાં હતાં. વાતોના ગરમાગરમ દાળવડાંની જ્યાફત ઉડાવી રહ્યાં હતાં.

એક માજી બોલ્યા,

‘અલ્યાં સાંભળ્યું કે ત્રીજા માળે રહેતી પેલી લઘરી રચનાની મોટી છોકરી આગળ ભણવા માટે યુ.એસ.એ ગઈ .’

‘હેં, શું વાત કરો છો? ત્રણ ત્રણ છોકરીઓવાળું ઘર અને વર તો કંઈ કમાતો નથી. જ્યારે જોઇએ ત્યારે સોસાયટીમાં મેઇનટન્ન્સના પૈસા પણ બાકી ને બાકી જ હોય..વળી એની છોકરી ભણવામાં તો ઢગી હતી. દસમામાં ફેઈલ થયેલી યાદ છે ને ?’ બીજા બેને હૈયાવરાળ ઠાલવી.

‘હા મને ય એવું જ યાદ છે. પણ આ સાલું ચમત્કાર કહેવાય હોં કે. આ તો જબરી હોંશિયાર નીકળી, માળી બેટી છેક ફોરેન પૂગી ગઈ ને !’

એક જુવાન યુવતી પોતાના પાંચ વર્ષના દીકરાંને રમવા માટે નીચે લઈને આવી હતી અને બાંકડે બેઠાં બેઠાં  એનું ધ્યાન રાખી રહી હતી એના કાને આ સંવાદ પડ્યો ને એનાથી બોલ્યાં વિના ના રહેવાયું,

‘માસી, એ યુ.એસ.એ ગઈ એટલે હોંશિયાર એવું કોણે કહ્યું ?’

‘લે ફોરેન જવું એ કંઇ જેવા તેવાના કામ થોડી છે ? ત્યાં એકલી રહીને ભણશે, કમાશે ને એના આખા ઘરને ત્યાં બોલાવશે જોજે ને. વળી ત્યાંની લાઈફ સ્ટાઈલની તોલે અહીંની થોડી આવે ?’

‘માસી તમને એમ છે કે ત્યાં પૈસાના ઝાડ છે ને જઈને હાથ લંબાવીને તોડી લેવાના ? એવું ના હોય માસી. ત્યાં જઈને લોહીનું પાણી કરીને રાત દિવસ એક થશે ત્યારે એ છોકરી માંડ બે ટંકનું ખાવાનું અને રહેવા માટે એક ઓટલો પામશે. ત્યાં જઈને આટલી મહેનત કરવા અને લેટ ગો કરવા તૈયાર થઈ છે એનાથી અડધું ડેડીકેશન જો એણે અહીં ભણવામાં બતાવ્યું હોત તો એ અહીં જ સારામાં સારી જોબ કરીને ફેમિલી સાથે રહી શકી હોત અને પાંચ વર્ષમાં તો પોતાનું ઘરનું ઘર કરી લીધું હોત. મા બાપ બેનોને ત્યાં બોલાવવી એ કંઇ રમત વાત છે. વળી એ જેટલાં પૈસા ખર્ચીને ત્યાં ગઈ છે એટલામાં તો અહીં સરસ મજાનો ધંધો ચાલુ કરી શકી હોત. આ તો ત્યાં જઈને એકડે એકથી વાત ચાલુ કરવાની સ્થિતી. ના આર્થિક સલામતી, ના માનસિક, ના ઇમોશનલ કે ના શારિરીક. છોકરાંઓને સાવ જ આમ અજાણ્યાં દેશમાં છોડી દઈને મા બાપનું મન પણ અહીં ઉચાટમાં રહે એ નફામાં. મજૂરી કરવા તૈયાર હોય એવા આપણા કામવાળા કે રસોઇઆઓને પણ ત્યાંના વીઝા મળી શકે છે અને ત્યાંના લોકો તો સામેથી પૈસા ખર્ચીને આવા લોકોને શોધી શોધીને અહીંથી લઈ જાય છે.’

‘હા, તારી વાત સાચી છે બેટાં.’

‘વળી માસી આપણે ત્યાં તો ‘ફોરેન’ જવું એ જ એક મોટી ડીગ્રી માની લેવાય છે એનો મને ત્રાસ થાય છે. અહીં રાત દિવસ એક કરીને ભણનારા બ્રીલીયન્ટ સ્ટુડન્ટસની સાથે એમની સરખામણી કરાય છે એ બહુ જ તકલીફદાયક વાત છે. ભાઈ, પૈસા ખર્ચીને સંતાનોને સારી  યુનિવર્સીટીમાં ભણાવી શકો એની ના નહીં પણ સંતાનોની અંદરુની સ્માર્ટનેસ, મહેનત એ બધાની તોલે પૈસો ક્યારેય ના આવે. રામજાણે આ વિદેશમાં સંતાનોને ભણાવાની ઘેલછાં પાછળ મા બાપ અને સંતાનોએ ભોગવવાની પીડાનો હિસાબ ક્યારે કરાશે ?અહીં ઘરમાં પાણીનો ગ્લાસ પણ ઉપાડતાં જોર આવતું હોય એવી પ્રજા ત્યાં જઈને મોટેલોના બાથરુમો સાફ કરે છે ને લોકોની એંઠી ડીશો ય ધોવે છે, રુમોની ચાદરો ય બદલે છે ને ટીપમાં મળતાં પૈસાની બરાબર ગણત્રી કરીને ખુશીથી પેન્ટના ખીસ્સામાં પધરાવે છે. વિદેશમાં જઈને કાળી મજૂરી કરવાની તૈયારી રાખવાવાળા છોકરાંઓને અહીં જ ફેમિલીની સાથે રહીને મહેનત કરતાં શું જોર આવે છે એ જ નથી સમજાતું. છોકરાંઓ તો ઠીક પણ મોટેરાંઓ સુધ્ધાં વિદેશના નામની ચકાચોંધમાં અંજાઈ જાય છે એની જ નવાઈ લાગે છે. હું તો એક જ વાત માનું કે વિદેશ હોય કે દેશ છોકરાંઓની આંતરિક સૂઝ, મહેનત, પ્રતિભાનો કોઇ જ  પર્યાય નથી. એને દેશ વિદેશના લેબલોથી ના તોલાય.’

ને બાંકડે બેઠેલ બધાં લોકોના મોઢા વિચારશીલ મુદ્રા સાથે સહમતિમાં હાલી ઉઠ્યાં.

-sneha patel

sahjeevan

સહજીવન:

પહોંચવું, પામી જવું, તરછોડવું
એજ ઘટનાક્રમ મળ્યો તમને-મને !

-સંજુવાળા

‘સાંભળ કે, મારે આજે ઓફિસની મીટીંગ છે તો થોડું મોડું થશે. તું ઘરે સમયસર પહોંચી જજે અને મમ્મીની સાથે મળીને રસોઇનું કંઇક સેટીંગ કરી કાઢજે પ્લીઝ.’

રાધા એની  ધૂનમાં જ ફોનમાં વાત કરતી જતી હતી અને બીજા હાથે કોમ્પ્યુટરમાં ડેટા ફીડ કરતી જતી હતી. સામે છેડે સુરમ્ય શું બોલ્યો ને શું નહીં એ તરફ એનું ઝાઝું ધ્યાન નહતું.પોતાની વાત કરીને ફોન કટ કર્યો અને વળી પાછી કામમાં વ્યસ્ત.

‘અરે યાર…આજે તો મારે કોલેજના જૂના મિત્રોને મળવા જવાનું હતું. કેટલાંય વખતથી સેટ નથી થતું. માંડ માંડ આજે બધાએ પ્રોગ્રામ ગોઠવ્યો તો રાધાનો આ પ્રોગ્રામ. ઉફ્ફ..વળી એ તો ફોનમાં પોતાની તકલીફ કહીને છૂટી થઈ ગઈ. મારો શું પ્રોગ્રામ છે એ જાણવાની કે પૂછવાની કોઇ તસ્દી જ ના લીધી. મિત્રો સાચું જ કહેતા હતાં કે પરણવું જ ના જોઇએ. સાલું, પરણ્યાં એટલે ગળામાં બેલ બાંધી દીધો હોય એવી લાગણી સતત ફીલ થયા કરે છે. જુવાનીના દિવસો પણ કેવા મજાના હતાં..એકલા..હરાયા ઢોરની જેમ આખો દિવસ રખડી ખાવાનું અને મમ્મીને થોડું ખોટું સાચું બોલીને પટાવી લેવાની. પપ્પાને તો મમ્મી જ સમજાવી લે. સાચે મા જેવી જણસ દુનિયામાં બીજી કોઇ નહીં.’ ને મનોમન સુરમ્ય હસી પડ્યો. બે પળ રહીને પોતાના સ્વપ્નોની દુનિયામાંથી બહાર આવ્યો અને વાસ્તવિકતાનું ભાન થયું. શક્ય એટલું કામ ફટાફટ સમેટીને ઘર તરફ રવાના થયો. ગાડી ચલાવતો હતો ત્યાં જ એના મિત્ર અનિલનો ફોન આવ્યો,

‘અલ્યાં, ક્યાં પહોંચ્યો તું? કેટલાં વાગે આવે છે ઢાબા પર ?’

‘સોરી દોસ્ત, આજે મારે શક્ય નહીં બને. તમે લોકો ‘કન્ટીન્યુ’ રાખો.’

‘કેમ…કેમ…શું થયું ? બધું ઓલરાઈટ ને ?’ અધીરાઇમાં અનિલ એકનું એક વાક્ય બે વખત બોલી ગયો.

‘અરે, એવું કેવું નથી દોસ્ત. પણ રાધાને ઓફિસમાં મીટીંગ છે તો એ ઘરે મોડી પહોંચશે. તો આજે રસોડું મારા હવાલે.’

‘ઓહ્હો….તો સુરુકુમાર હવે રસોઇ પણ કરવા લાગ્યાં એમ કે..’ ને સામે છેડેથી એક કટાક્ષમિશ્રિત અટ્ટહાસ્ય રેલાઈ ગયું જે સાંભળીને સુરમ્યના રુંવે રુંવે આગ લાગી ગઈ.

‘જે થવું હોય એ થાય પણ આજે તો હું મારા મિત્રોને મળીને જ રહીશ. એવું હશે તો બહારથી પાર્સલ પેક કરાવી લઈશ. પણ આમ દોસ્તારોના કટાક્ષ સહન કરવાની તાકાત મારામાં નથી. વળી એવું ઘર – ઘર કરવાનું એ પુરુષોને થોડી શોભા આપે..’એની અંદરનો મેલ – ઇગો સળગી ઉઠ્યો. ને એણે અનિલને જવાબ વાળ્યો,

‘હું આપણે નક્કી કરેલા સમયે નકકી કરેલ જગ્યાએ મળીશ. બાય.’ ને ફોન કટ કરી કાઢ્યો.

રસ્તામાંથી પિત્ઝા અને સેન્ડવીચીઝ પેક કરાવીને ઘરે ગયો અને નહાઈને ફ્રેશ થઈને મમ્મીને,’ બહાર જઉં છું, મોડું થશે તમે ને છોકરાંઓ અને રાધા જમી લેજો. જમવામાં મારી રાહ ના જોતાં.’ સુનીતાબેન કશું પણ બોલે એ પહેલાં તો સુરમ્ય ઘરની બહાર નીકળી ગયો.

સુનીતાબેને  થોડા દુઃખ સાથે દિકરાએ લાવીને મૂકેલ પાર્સલ જોયાં અને પ્લેટમાં પીરસીને છોકરાંઓને જમવા બૂમ પાડી. સાડા દસે તો છોકરાંઓ જમી કરીને હોમવર્ક કરીને સૂઇ ગયા અને રાધાએ ઘરમાં એન્ટ્રી કરી. ઘરમાં પ્રવેશતા વેંત જ ઘરની હાલતનો અંદાજ આવી ગયો અને પોતાન કહ્યાં મુજબ સુરમ્યએ કશું જ કર્યું નહી ને બેજવાબદાર બનીને દોસ્તારો સાથે ફરવા ઉપડી ગયો હતો. આ વખતે આ અઠવાડીઆમાં ત્રીજી વખત બહારથી ખાવાનું આવ્યું હતું અને રાધાને એ સહેજ પણ પસંદ નહતું. સુનીતાબેનને રાધાના વર્તન પરથી મોટા વાવાઝોડાંના આગમનની આશંકા જાગેલી – પણ શું થાય ? રાતના બાર વાગ્યે સુરમ્ય આવ્યો અને બેડરુમમાં ધારણા અનુસાર જ બોલાચાલી શરુ થઈ. લગભગ પંદર વીસ મીનીટ પછી પણ એમના ઝગડાંના અવાજમાં કોઇ ઘટાડો થવાના બદલે ક્રમશઃ અવાજ વધતો ગયો . સમાધાનના બદલે છૂટાછેડાંના કાગળિયાંની વાતો સંભળાવા લાગી અને સુનીતાબેનથી રહેવાયું નહીં અને એ દીકરાના બેડરુમમાં પ્રવેશ્યાં.

‘આ તમે લોકોએ શું ધમાલ માંડી છે ? ‘

‘મમ્મી, તમે આ વખતે તો બોલતાં જ નહીં. મારી ભયંકર હ્ટેલી છે. ભલે ખાધાખોરાકીના નામે રાધાને મારે ગમે એટલાં પૈસા આપવા પડે પણ હવે તો વાત તલાક સુધી જઈને જ ઉભી રહેશે.’

‘એટલે પૈસા બચાવવાના આશયથી જ લગ્નજીવન ટકી રહ્યું છે કે ? તમારી બે ની વચ્ચે કોઇ મનમેળ – લાગણી છે જ નહીં કે ?’

‘મમ્મીજી, સાવ એવું નથી. આ તો સુરુ વાત વધારી રહ્યાં છે.’

‘મમ્મી, ઘણી વખત એવું થાય છે કે છોકરાંઓના કારણે જ આ લગ્નજીવન ચાલે છે કે શું ? બાકી રાધા એની મરજી મુજબ જીવે ને હું મારી.’

‘જુઓ દીકરા, આજ કાલ મોંઘવારીનો જમાનો છે. તમે બે ય જણ કમાવા જાઓ એટલે જૂની વાતો અને રિવાજોમાંથી બહાર નીકળીને જીવવું જ પડે. તમારી પેઢીથી તો એક નવી દિશા, આયામ ખૂલી રહ્યો છે. ફરજ, હકની વ્યાખ્યાઓ બદલાઇ રહી છે. વળી આ છૂટાછેડાં તો રમત વાત છે, એ તો કોઇ પણ લઈ લે. ખરી બહાદુરી અને સમજ તો લગ્નજીવન સુખે દુઃખે સમજણથી સાથે જીવવાનું અને માણવાનું હોય. દરેક લગ્નજીવનમાં બે ય પક્ષે ફરજોનું પાલન, સમાધાનો હોય જ. સરકાર છૂટાછેડાં પછી ખાધાખોરાકીના પૈસાની વાત કરે છે  તો લો..હું તમને બે ય ને આ લગ્નજીવન એકબીજા સાથે જીવવા માટેનાં પૈસા આપીશ. મારી બધી મિલ્કત તો આખરે તમારી જ છે ને. ખરી હિંમત તો સંબંધ ટકાવી રાખવામાં હોય છે નહીં કે એને તોડીને આપણો રસ્તો કરી લેવા જેવી સ્વાર્થીવ્રુતિમાં. વળી તમે ‘સહજીવન’ જેવી મૈત્રીમાં જ ફેઇલ જશો તો જીવનના બીજા સંબંધો તો કેમના નિભાવશો ? મહાપરાણે તમારે સાથે જ જીવવું એવું નથી કહેતી પણ તમારી વચ્ચે અણસમજ વધુ છે ને એથી જ ઝગડાં થાય છે એથી આ સલાહ આપું છું છોકરાંઓ. શાંતિથી સૂઇ જાઓ ને ઠંડા દિમાગથી કાલે સવારે વિચારજો. મગજ શાંત હોય ત્યારે જ સાચી હકીકતનું ભાન પડશે.’

‘હા મમ્મી, તમે સાચું કહો છો. અમે એમ જ કરીશું. ને સુરમ્ય ને રાધાએ એકબીજા સામે જોઇને એક હાસ્ય ફરકાવ્યું. સમાધાનની સફેદ પતાકા ફરકવાના એંધાણ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યાં હતાં.

 

-સ્નેહા પટેલ

santvana

phulchhab newspaper > 29-06-2016 > navrsh ni pal column

સાંત્વના

આંસુ, એકાંત, થોર – છે ઘરમાં;
રોજ વધતા નહોર છે ઘરમાં.

• અશોક ચાવડા

સવારના સાત વાગ્યા અને રાધિકાના કાનમાં પપ્પાના પહાડી અવાજમાં શુધ્ધ ઉચ્ચારણવાળા મંત્રોચ્ચાર અને પૂજાની ઘંટડીનો અવાજ અથડાયો. બે મીનીટ એ મનગમતા રણકાર અને શબ્દોની લજ્જત માણીને રાધિકાએ હળ્વેથી આંખો ખોલી, બે હાથ ઉંચા કરીને આળસ મરડી અને ધીમે ધીમે મંત્રો બોલીને પપ્પાના તાલ સાથે તાલ મિલાવતી ગી. નાનપણથી એનો આ નિત્યક્રમ ! એની સવાર રોજ પપ્પાની પ્રાર્થનાના અવાજથી જ પડે. લગભગ બાવીસ વર્ષની જીન્દગીમાં રાધિકાના સ્મરણમાં એક પણ દિવસ એવો નહતો કે એના પપ્પાનો આ ક્રમ તૂટ્યો હોય.

ઉઠીને રાધિકા પૂજારૂમ તરફ ગઈ. પપ્પા નવનીતરાયની સામે મીઠુ હસીને ‘જય શ્રી ક્રિષ્ના’ કહ્યું અને સામે રહેલા એમના ‘લાલા’ને બે હાથ જોડીને  માથું નમાવી પ્રણામ કરીને ત્યાંથી ખસવા જ જતી હતી ને અચાનક નવનીતરાયનો અવાજ બંધ થઈ ગયો. ચોંકીને રાધિકાએ પપ્પા સામે જોયું તો એના ગળામાંથી ચીસ નીકળી ગઈ.

‘મ…મ….મી….’

રેખાબેન રાધિકાના મમ્મી હાંફળા ફાંફળા દોડતાં દોડતાં ત્યાં આવ્યા અને હોયુ તો રાધિકાએ એંસી કિલોના વજનદાર નવનીતરાયને માંડ માંડ ટેકો આપીને પકડી રાખ્યાં હતાં.

‘શું થયું ?’

‘ખબર નહીં મમ્મા..અચાનક જ એમના ડોળાં અધ્ધર ચડી ગયા ને બે હાથે માથું પકડીને ઉભા હતાં. મેં ના પકડ્યાં હોત તો કદાચ મંદિર પર જ પડ્યાં હોત..તમે ફટાફટ ડૉકટરને ફોન કરો હું એમને બેડરુમમાં લઈ જાઉં છું.’

‘હા..સાચવજે બેટા.’ ને રેખાબેન ડોકટરને ફોન કરવા લાગ્યાં. અડધો કલાકમાં તો ડોક્ટર ઘરે.

‘ભાભી, પ્રેશર હાઇ થઈ ગયું છે. ૧૯૦-૧૧૦…એમને થોડા દિવસ આરામ કરાવો. બાકી કંઈ ખાસ ચિંતા જેવું નથી.’

‘ઓહો..તો ઠીક, મારો તો જીવ નીકળી ગયેલો. છેલ્લા બે મહિનાથી એમની આંખની ટ્રીટમેન્ટ ચાલે છે. એની દવાઓથી એમને એસીડીટી થાય છે. કદાચ એ અને આ ગરમીનું વાતાવરણ..’

‘ભાભી, ચિંતા ના કરો. ટેન્શન જેવું કંઇ નથી.’

‘ઓકે, અરે હા, એક કામ કરશો અમીતભાઈ, ગહના સોનોગ્રાફી કેન્દમાં આમનો એમઆરઆઈ કરાવેલો એનો રીપોર્ટ લેવાનો છે. આપ કલેક્ટ કરી લેશો.’

‘શ્યોર.’

લગભગ બે મહિના પછી….

નવનીતરાય બે હાથે માથું પકડીને બેઠાં હતાં.

‘આ માથાનો દુઃખાવો જબરો પેંધો પડી ગયો છે..લાગે છે જીવ લઈને જ છોડશે.’

‘અરે, શુભ શુભ બોલો. ચાલો આમ પણ તમારે ડોકટરને મળવ જવાનું જ છે. તૈયાર થઈ જાઓ.’

ડૉકટરે આર્યન, કેલ્શિયમ ને બી૧૨ ઓછું છે કહીને એનો કોર્સ ચાલુ કરાવ્યો. કોર્સ લગભગ પતવા આવ્યો પણ નવનીતરાયની તબિયતમાં હજુ ખાસ કોઇ ફર્ક નહતો પડ્યો. શહેરના બેસ્ટ ન્યુરોનો સંપર્ક કર્યો અને એમણે બધા રીપોર્ટ મંગાવ્યાં. ત્રણ મહિના પહેલાંનો એમનો એમઆરઆઈ જોતાં જોતાં એમની આંખો ફાટી ગઈ.

‘તમને ડોકટરે કશું જણાવ્યું નહતું ?’

‘શું ?’

‘આ એમઆરઆઈના રીપોર્ટમાં સ્પષ્ટપણે ‘વ્હાઈટ પેચીસ’ દેખાય છે.

‘તો..?’

‘તો…એક કામ કરો. હું થોડા રીપોર્ટ્સ લખી આપું છું એ કરાવી લો પછી જ હું આપને કશું કહી શકીશ.’

ને રીપોર્ટનું પરિણામ ડોકટરની ધારણા મુજબ જ હતું. નવનીતરાયને મગજમાં ગાંઠ હતી અને એ પણ નોનઓપરેટેબલ. વધીને તેઓ માંડ બે મહિના જ જીવી શકે એવી શક્યતા હતી. એમણે કીમોથેરાપી ચાલુ કરાવી. પણ નિદાનથી મોત સુધીનો રસ્તો નવનીતરાયે બહુ જ જલ્દી કાપી નાંખ્યો. રાધિકાએ સમાજનો ધરાર વિરોધ કરીને એના વ્હાલા પપ્પાને અગ્નિદાહ આપ્યો. ઘરમાં સગાવ્હાલાં (!!)ની વણઝાર ચાલુ થઈ.

‘તેં હે રેખાબેન, તમને સાવ જ ખબર ના પડી રોગ આટલો વકરી ગયો એની ?’

 

‘તમે શહેરના બેસ્ટ ફીઝીશયનને કેમ ના મળ્યાં ?મેં તમને કહેલું પણ તમે લોકો તો કોઇનું કંઇ માનો તો ને ? રાધિકા તું તો ભણેલી ગણેલી – ગુગલના જમાનાની છોકરી. તો પણ આવી થાપ કેમની ખાઇ ગઈ ?’

‘તમે લોકોએ સમયસર ઇલાજ જ ના કયો નહીંતર નવનીતભાઈ કદાચ…’

સગા અને સંબંધીઓ આવેલા તો રાધિકા અને રેખાબેનના ઘાવ પર મલમ લગાવવા પણ એમની વાતો અને વર્તન દાઝ્યા પર મીઠું ભભરાવતા હતાં.બે ત્રણ દિવસ તો રાધિકાએ બધું સહન કર્યું પણ પછી એની સહનશક્તિએ દગો દીધો અને એ બધાની સામે જઈને ઉભી રહી,

‘મામી, કાકી, માસી…તમે લોકો આટલી શિખામણો આપો છો તો પપ્પાની છ મહિનાની માંદગી દરમિયાન એક્વાર એમની ખબર જોવા પણ કેમ ના આવ્યાં ?વચ્ચે એક વખત તો તમને રીપોર્ટ કલેક્ટ કરવાનું  કહેલું તો તમે,’આજે કામવાળો નથી આવ્યો.’ કહીને ના પાડી દીધેલી. વળી મારા બાપા અમને લોકોને વ્હાલા નહીં હોય કે અમે જાણીજોઈને આંખ આડા કાન કરીએ ! આ એમની પંદર ફાઈલ અને ત્રેવીસ રીપોર્ટ્સ. ડોકર્ટરોની સંખ્યા લગભગ સત્તર. અમારા જીવનની બધી મૂડી મિલકત દાવ પર લગાવીને અમે એમનો ઇલાજ કરાવતા રહ્યા અને તમે લોકો….એ બધુ તો બાજુમાં રહ્યુ અને સાંત્વનાના નામે મેણાં ટોણાં મારો છો..તમે લોકો તો માણસ છો કે શું ? મહેરબાની કરીને આમ જ વાતો કરવી હોય તો પ્લીઝ કાલથી અમને મળવા ના આવશો. હું એકલી જ મારા મમ્મીને સપોર્ટ કરવા માટે કાફી છું.તમે લોકો જઈ શકો છો. ઘરનો દરવાજો આ તરફ છે. જય શ્રી કૃષ્ણ.’

ને રેખાબેનની વેદનાભરેલ આંખોમાં થોડી રાહતનો સૂરમો અંજાઈ ગયો . પોતે જે તકલીફ અનુભવતા હતા અને બોલી નહતા શકતા એ વાતને દીકરીએ બાખૂબી અને હિંમતપૂર્વક વાચા આપી હતી, મનોમન પોતાની દીકરી પર ગર્વ થઈ ગયો.

sneha patel

 

short tempered

Short tempered:

हमने भी सोकर देखा है नये-पुराने शहरों में
जैसा भी है अपने घर का बिस्तर अच्छा लगता है ।
– निदा फ़ाज़ली

કૈરવ નાનપણથી જ બહુ ગુસ્સાવાળો છોકરો હતો. પારણામાં હતો ત્યારથી દૂધની બોટલ આપતાં સહેજ પણ વાર થાય તો બોટલનો ઘા સીધો પારણામાંથી બારણામાં જ જાય. વાળ ઓળતાં એકાદ વાળ પણ ખેંચાય તો પણ પીત્તો જાય ને ભેંકાટવાનું ચાલુ થઈ જાય. સહેજ પણ સહન કરી લેવું એ સ્વભાવમાં નહીં. આખી દુનિયાનો પોતે રાજા – દુનિયા નામની પ્રજા એની મરજી અને સહૂલિયત મુજબ જ ચાલવાનું, વર્તવાનું. પોતાની સહૂલિયત – કમફર્ટ ઝોન એ કૈરવના શોખમાંથી સ્વભાવ બનતો જતો હતો.

નાનપણ તો મા બાપ, બા દાદાના વ્હાલમાં આરામથી વીતી ગયું. હવે એ પારણાની દુનિયામાંથી દુનિયાના ઉંબરે- બારણે આવીને ઉભો હતો. ઘરના વ્હાલભર્યા ને સુરક્ષિત માહોલમાંથી બહાર નીકળ્યે જ છૂટકો હતો. પરિવારજનોએ તો એના ગુસ્સાને સહન કરીને એને છાવરવાનું કામ કરેલું -આ બધું ઘર પૂરતું તો બરાબર હતું પણ ઘરની બહારના લોકોમાં કૈરવનો આ સ્વભાવ સ્વીકાર્ય નહતો થતો. એને વાતવાતમાં દરેક જણ સાથે વાંધાવચકા પડવા લાગ્યાં ને પરિણામે સોસાયટી-સ્કુલ-સમાજ બધે જ એ શોર્ટ ટેમ્પર્ડ-અણસમજુ માણસ તરીકે પંકાવા લાગ્યો.

શરુઆતમં તો લોકોનો વિરોધનો સૂર ધીમો હતો પણ ધીમે ધીમે એ વાવંટોળ બનવા લાગ્યો. લોકો વાતે વાતે કૈરવને ધૂત્કારવા – ટોકવાં લાગ્યા. કોઇ પણ વાતમાં એની કોઇ રાય પૂછાતી નહીં કે એ બોલે તો કોઇ એની વાત માનીને એનો વિશ્વાસ પણ કરતાં નહીં. એના નામનાઅ જોકસ બનાવી બનાવીને ગ્રુપમાં મેસેજીસ બનીને ફરવા લાગ્યાં. આ બધું હવે હદ બહાર થતું જતું હતું. ઘરવાળા સામે ટણીવાળો – મજબૂત બની રહેતો કૈરવ એકાંતમાં ઘણી વખત રડી પડવા લાગ્યો. ગુસ્સાને બાદ કરતાં કૈરવમાં ઘણાં બધા સારા પાસા હતાં. એ એક લાગણીશીલ અને પ્રામાણિક સ્વભાવનો છોકરો હતો. ભણવામાં પણ બહુ જ હોંશિયાર હતો. પણ આ બધા ગુણ પર એનો શોર્ટટેમ્પર્ડનું લેબલ પાણી ફેરવી દેતું. કૈરવને હવે પોતાની આ ખામીના લીધે ભોગવવું પડતું નુકસાન સમજાવા લાગ્યું હતું. ધીમે ધીમે યોગા, પ્રાણાયામ, પોઝીટીવ થીન્કીંગની બુકસ, વીડીઓઝ જોઇ જોઇને પોતાનો ગુસ્સો કંટ્રોલ કરવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગ્યો. સંગતિ માટે દોસ્તો પણ શાંત સ્વભાવના શોધી લીધા જે બહુ જ અસરકારક ઉપાય નીવડ્યો. વાતવાતમાં ગુસ્સે થઈ જનારો કૈરવ ધીમે ધીમે અંદરથી શાંત થતો જતો હતો, દિવસમાં વીસ વાર ગુસ્સે થઈ ને મગજ પર કંટ્રોલ ખોઇ બેસનારો કૈરવ વીસ વીસ દિવસ સુધી એક પણ વાર ગુસ્સે નહતો થતો, વળી કોઇક વાર ગુસ્સે થઈ પણ જાય તો તરત જ શાંત  પણ થઈ જતો ને પોતાના શબ્દો – વર્તન પર જબરદસ્ત કંટ્રોલ કરી લેતો હતો.

આ સમયગાળા દરમ્યાન એના જીવનમાં એક ફૂલ જેવી છોકરી ‘પાયલે’ પ્રવેશ કર્યો અને એનું જીવન જ્વાળામુખીમાંથી બરફના ફૂલ જેવું બની ગયું. કાયમ એના મુખ પર એક મીઠું મધુરું સ્મિત ફરકતું રહેતું જે એને ઓર સુંદર બનાવતું હતું.

સ્માર્ટ કૈરવ હવે પોતાના ફોકસ પર વધુ સારી રીતે કોન્સનટ્રેટ કરી શકતો હતો અને પરિણામે એને સારી જોબ મળી ગઈ અને એ પોતાની કારકિર્દીમાં આગળ ને આગળ વધતો ચાલ્યો. માન પાન, નામ પૈસા કમાવા લાગ્યો. આ બધુ હોવા છતાં ક્યારેક કૈરવ ઘણો ઉદાસ થઈ જતો. કોઇક વાત એને અંદરથી ખૂબ જ કોરી ખાતી હતી. એક સલૂણી સાંજે પાયલે કૈરવનો હાથ એના હાથમાં લઈને એની અકળામણનું કારણ જાણવાનો પ્રયત્ન કર્યો,

‘કૈરવ, તું મને કેટલો પ્રેમ કરે છે ?’

‘કેમ આમ પૂછે છે પાયલ ? તું તો જાણે છે કે હું તને બેહદ ચાહું છું.’

‘તો તને મારા સમ છે, તારી આ અકળામણ – ઉદાસીનું કારણ મને કહે. આપણે સાથે મળીને કોઇ રસ્તો કાઢીશું. પ્લીઝ.’

પાયલ – લાઈફમાં બધું છે પણ સાલું કશું નથી એવું જ લાગે છે..’

‘ગોળ ગોળ નહીં ખૂલીને વાત કર.’

‘પાયલ તું મારા જીવનમાં આવી એ  પહેલાં મારો સ્વભાવ બહુ જ ગુસ્સેલ હતો. ગુસ્સાએ મારી સમજશક્તિને તાળા મારી દીધેલાં. લોકો મારી પર – મારા શબ્દો પર ક્યારેય વિશ્વાસ ના કરતાં ને મજાકમાં જ ઉડાવી દેતાં. જોકે આ વર્તન યોગ્ય જ હતું , માન્યું. પણ આજે જ્યારે હું સુધરી ગયો છું. મારા પગ પર ઉભો છું, મારી કાબેલિયત પ્રૂવ કરી દીધી છે ત્યારે મારા ઘરનાં – નજીકનાં લોકો જ મને માનતાં કે કશું ગણતાં નથી. એમના માટે તો હું હજુ પહેલાનો કૈરવ જ છું. મારી ગુસ્સેલ, અણસમજુની ઇમેજ બદલાતી જ નથી શું કરું ? કોઇ પણ મહત્વની વાત હોય ત્યારે મારી પર કોઇ વિશ્વાસ કરતાં જ નથી. હું બદલાઈ ગયો છું એવું વારંવાર બોલે છે પણ એ બદલાવ દિલથી સ્વીકારતાં જ નથી. પાયલ – આખી દુનિયાના માનપાન મળે છે પણ મારા ઘરમાં જ આવું…ઘરની મુર્ગી દાલ બરાબર જ છે. આ દુઃખ મારાથી સહન નથી થતું..શું કરું ?’

‘કૈરવ, હું તારી વાત સમજી શકું છું. માણસની જન્મજાત ઇમેજ બદલવી એ ખૂબ જ અઘરું કામ છે પણ અશક્ય તો નથી જ.ઘરનાંને તારી આ વાત સ્વીકાર્તાં થૉડો સમય લાગશે પણ ત્યાં સુધી તારે મગજ શાંત રાખીને ખરાબમાં ખરાબ સ્થિતીમાંથી યોગ્ય રસ્તાઓ શોધી શોધીને તારી જાતને પ્રૂવ કરવાની રહેશે, માન કમાવાનું ચાલુ રાખવું પડશે. એકચ્યુઅલી આપણા ઘરના આગળ આપણે જ હોઇએ એ આપણું કેરેકટર કહેવાય કારણ એ લોકો આપણી બધી જ ખામી ને ખૂબી જાણતાં હોય છે. જ્યારે દુનિયા આગળ જે હોઇએ એ આપણી પર્સનાલીટી. ત્યાં આપણે જે વસ્તુ જેમ બતાવવી હોય એમ જ બતાવી શકીએ છીએ. ઘરના આપણને અણુ અણુથી જાણતાં હોય છે. પણ એક વાત છે..ઘરનાં ભલે તારી વાત ના માને પણ સાચો પ્રેમ તો તને એ લોકો જ કરશે, બહારની દુનિયા ભલે ગમે એટલું માન મરતબો કે પૈસા આપી દેશે પણ ત્યાં એક જાતનું પ્રોફેશનલિઝમ ચોકક્સ વર્તાશે જ.જુવાનીમાં ડગ માંડતા દરેક સંતાનની સાથે આવું થાય જ છે. વડીલો એમને બાળકમાંથી યુવાન ને મેચ્યોર માનતા થૉડો સમય તો લે છે જ. એટલે તું આવી ખોટી ચિંતાઓ ના કર અને મસ્તરામ બનીને તારી કારકિર્દી પર પૂરેપૂરું ધ્યાન આપ. ફેમિલી તારી દુશ્મન નથી ચોકકસ તારા કામની, વર્તનની નોંધ લેશે અને તને માન આપશે જ – મારી આ વાત ગાંઠે બાંધી લે.’

પાયલ સાથેના નાનકડાં સંવાદે કૈરવના દિલ – દિમાગના ઘણાં બધાં દરવાજા ખોલી કાઢ્યાં હતાં અને એ અંદરથી રાહત અનુભવવા લાગ્યો હતો.

અનબીટેબલઃ  જે સામે છે  એ ‘છે’ અને નથી એ ‘નથી જ’ !

સ્નેહા પટેલ

 

lagna prasang

phulchhab newspaper > navrash ni pal column > 25-5-2016

 

જોઈ શકાતું હોય જો ધુમ્મસની આરપાર

તો દ્રશ્ય પણ વહી શકે નસનસની આરપાર.

-કુલદીપ કારિયા.

 

ગ્લોબલ વોર્મિંગનો ખતરનાક પરચો આખી દુનિયાને બહુ સારી રીતે સબક શીખવાડી રહેલો. મોબાઈલ એપમાં ગરમીનો પારો રોજ ૪૪ – ૪૫ ડિગ્રીનું ટેમ્પરેચર બતાવતો હતો પણ સરસ્વતીને ચોક્કસપણે ખબર હતી કે દિવસના અમુક સમયે એ પારો ૪૬-૪૭ સુધી પહોંચતો જ હશે. સવારના ૧૦ વાગ્યાથી શરુ થઈને રાતના ૧૦ સુધી નકરો ગરમ ગરમ પવન ફુંકાવાનો ચાલુ ને ચાલુ રહેતો. એરકન્ડીશન, ફ્રીજ, કુલર, ફ્રુટજ્યુસ એ બધું મોજશોખ કરતાં જરુરિયાતની વસ્તુમાં ગણાવા લાગ્યું હતું. રોડ પર વ્રુક્ષો છાતી કાઢીને રુઆબ સાચવી રાખવાના પ્રયાસોમાં પ્રખર ગરમી સામે ઝઝૂમતા હતાં પણ થોડા સમયમાં એ ય થાકી હારીને માણસો પાસે વધારે પાણી પાય એવી આશામાં નમી પડતાં હતાં. એમાં પાણીની તંગી. અમુક વ્રુક્ષના પર્ણ બળીને ખાખ થઈ જતાં. જોકે એના મૂળથી છુટાં નહતાં પડી જતાં એટલે માણસોને એમને જોઇને આશા બંધાતી કે આ ઇશ્વરના પ્રકોપ સમો સમય થોડાં ઘણા બળી જઈને પણ કાઢી લેવાનો છે, મૂળસોતા સાવ જ અકાળે તો નહીં જ ખરી જઈએ.

આવા સમયમાં રમ્યાના ઘરે દીકરી સરસ્વતીના લગ્નનો પ્રસંગ આવીને ઉભો હતો.સરસ્વતી – ૨૪  વર્ષની કોડભરી નાજુક નમણી યુવતી. જોઇને આંખ ઠરે, જે ઘરમાં જશે એનું નામ ઉજાળશે એવું એના મુખારવિંદ અને બોલચાલ પરથી તરત જ પરખાઈ જતું. રમ્યા અને રમેશ પોતાની એકની એક દીકરીના પ્રસંગને શક્ય એટલી ધામધૂમથી ઉજવવા માંગતા હતાં. ઠંડા પીણા, કુલર, એસી, વિશાળ લોનવાળો એસી હોલ અને શહેરની નામી હોટલમાં લગભગ ૨૫ એક જેટલાં રુમનું બુકિંગ થઈ ચૂકયું હતું. રમ્યાના બધા સગા વ્હાલા વર્ષોથી પરદેશમાં જ રહેતાં હતાં. ભારતીય રીતિરિવાજોની ઝાઝી ગતાગમ નહીં એટલે જે પણ હોય એ બધું રમ્યાના પરિવારના માથે જ આવીને ઉભું રહેતું. દુનિયામાં પૈસા ખર્ચતા જ બધું બરાબર થઈ જાય એવી માન્યતા અહીં સદંતર ખોટી પડતી હતી. પૈસા ઉપરાંત પર્સનલ અટેન્શન અને સમય પણ ખૂબ જ જરુરી હતાં. ૧,૦૦૦ જેટલાં તો ફક્ત વેવાઈપક્ષના જ માણસો હતાં.

લગ્નનો દિવસ માથે આવીને ઉભો. રમ્યા સવારની ગ્રહશાંતિની ને બીજી અનેક વિધીઓમાં પરોવાયેલી. એની બે બહેનપણી અને એક પડોશીને કામની બધી વિગત સમજાવી દીધી હતી પણ તો  ય વેવાઈપક્ષના એક ભાઈને ગરમીમાં નાચીને થાકી ગયા પછી સાદા પાણીનો ય ભાવ ના પૂછાયાની ફરિયાદ થઈને જ ઉભી રહી.

હવે ?

રમ્યા અને રમેશના હોશકોશ ઉડી ગયાં. જમાનો ભલે ગમે એટલો મોર્ડન થઈ જાય પણ કન્યાપક્ષના મા બાપે કાયમ વરપક્ષ આગળ નમતું જોખવું જ પડે છે. તેઓ એ ભાઈ પાસે ગયા અને ‘સોરી’ કહ્યું. પણ પેલા ભાઈ ના માન્યાં.

‘તમે લોકો તો લગ્ન કરવા બેઠાં છો કે રમત કરો છો ? જાનૈયાઓને બોલાવીને એમનું ધ્યાન પણ નથી રાખી શકતાં તો શું કામ બોલાવ્યાં? આટલી ગરમીમાં અમે લોકો કંઇ નવરા નથી કે આવા પ્રસંગોમાં હાજરી પૂરાવીએ. શું જોઇને નીકળી પડતાં હશે આવા લોકો  લગ્ન કરાવવા?’

‘ભાઈ એવું નથી. અમે જાનૈયાઓના આગમન વેળાએ શરબતની વ્યવસ્થા કરી જ હતી પણ્ કદાચ કોઇ વેઈટરથી ભૂલચૂક થઈ ગઈ હશે. આપ શાંતિથી અહીં બેસો હું જાતે જઈને આપના માટે શરબત લઈને આવું છું, પ્લીઝ.’ રમ્યાએ ભાઈનું મગજ શાંત પાડવાનો પ્રયાસ કર્યો.

‘અરે શું હું જાતે વ્યવસ્થા કરું છું ? વર પક્ષના લોકો છીએ…આમ માંગી માંગીને થોડું શરબત પીવાનું હોય ? અમારી પણ કોઇ ઇજ્જત હોય કે નહીં ? અમે તો આ ચાલ્યાં ઘરે – ચાલ સીમા.’ ભાઈએ એમની પત્નીને આદેશ કર્યો.

‘જુઓ શંકરભાઈ, આપને કોઇ તકલીફ પડી હોય તો અમારા વેવાણ તમારી સામે ક્ષમા માંગે જ છે પછી વાતને શું કામ આટલી બધી ઉછાળો છો? એ શરબત ના મળ્યું એમાં આમ આકરા થઈ જઇએ એ આપણાં સંસ્કાર ન કહેવાય.’

રમ્યા અને રમેશની નવાઈ વચ્ચે એમના વેવાઈ કનુભાઈ એમના પક્ષે આવીને એમનું ઉપરાણું લઈને મહેમાનને સમજાવવા લાગ્યાં. આ જોઇને રમ્યાંનો બધો તણાવ દૂર થઈ ગયો.

‘વેવાઈ, અમારી કોઇ ભૂલચૂક હોય તો અમે માફી માંગીએ છીએ. અમારા કારણે તમે કોઇ સંબંધમાં ખટરાગ ઉભો ના કરતાં પ્લીઝ. લગ્ન પ્રસંગ લઈને બેઠા હૉઇએ એટલે આમ નાનું મોટું તો ચાલ્યાં જ કરે.’

‘વેવાણ, હું પણ એમ જ કહું છું કે આવડા મોટા પ્રસંગમાં ને આવા વાતાવરણમાં થોડું ઘણું આઘુ પાછું થાય જ એને આમ આબરુનો સવાલ ના બનાવી દેવાય. આ તમારી ઉજાગરાથી ભરેલી આંખો, ચિંતાતુર થઈને ચીમળાઇ ગયેલ વદન…એ બધું તો જુઓ…દીકરીના લગ્ન નહીં પણ જાણે એક મોટી જવાબદારી થઈ ગઈ. એવું ના હોય વેવાઈ- વેવાણજી. એમને આ પ્રસંગમાંથી જવું હોય તો જઈ શકે છે પણ તમારી ઇજ્જત સામે આમ કારણ વગર કાદવ ઉછાળવાનો હક એમને કોઇએ નથી આપ્યો. તમારા સ્વમાનને કોઇ જ કારણ વગર આમ ઠેસ પહોંચે એ હું ના ચલાવી શકું.’

‘હું પણ શંકરભાઈઅની વાતમાં હામી ભરાવું છું. માર પતિદેવે એક અતિથિને છાજે એવું વર્તન નથી કર્યું. એમને જવું હોય તો એ એકલા ઘરે જઈ શકે છે. હું તો લગ્નપ્રસંગ પૂરો મહાલીને જ ઘરે આવીશ.’ પેલા ભાઈની પત્નીએ પોતાનો હાથ એમના હાથમાંથી છોડાવીને કહ્યું. વીલા મોઢે પેલાભાઈ ચૂપચાપ ખુરશીમાં બેસીને લગ્નવિધી જોવા લાગ્યાં.

અને રમ્યા – રમેશભાઈના ચહેરા પર અનેરા સંતોષ  સાથે સરસ્વતીના ઉજજ્વળ ભાવિના જોયેલા સપના સાચા પડ્યાંનો અહેસાસ તરવરી ઉઠ્યો.

અનબીટેબલઃ માનવીમાં શ્રધ્ધા કાયમ રહે તો બહુ બધી અંધશ્રધ્ધાઓના વિષચક્રથી બચી જવાય છે.

-sneha patel.

stri samovado

સ્ત્રી સમોવડો: Phulchhab newspaper > navrash ni pal column

 

છે ધુળેટી સૌની તો બસ, એક દિન,

રંગનો ઉત્સવ અમારે છે સદા !

– હેમંત મદ્રાસી

 

હોળીનો સુંદર પર્વ આંગણે આવીને ઉભો હતો. મયુરીનું મન મોર બની થનગનાટ કરી રહ્યુ હતું. રંગો એને અતિપ્રીય. ઓફિસના ઢગલો કામની વચ્ચે પણ  હોળી શબ્દની યાદ માત્રથી જ રુંવાડા ઉભા થઈ ગયા. ગુલાબી – પીળો – લાલ- જાંબલી-આસમાની અહા…હા….અને એ એક મીનીટ આંખો મીંચી ગઈ. ત્યાં જ એના સેલફોનની રીંગ વાગી અને એણે સ્ક્રીનમાં નંબર જોયો તો ‘મમ્મીજી’નો નંબર હતો.

‘હલો’

‘હલો – વહુ દીકરા, આ કામવાળો મગજમારી કરે છે જો ને. એ આજથી પંદર દિવસ માટે ગામડે જવાનું કહે છે. મેં બહુ સમજાવ્યો કે તું ભલે જા પણ બીજા કોઇને મૂકીને જા. ત્રણમાંથી એક કામ કરી આપે તો પણ અમારે થૉડી રાહત રહેશે. તો કહે છે કે,’માજી મારા બધા મિત્રો હોળી છે એટલે ગામડે જવાના છે. આ દિવસોમાં કામવાળા શોધવા એટલે જરા અઘરું કામ છે. ‘ હવે તું જ કહે, આની સાથે શું વાત કરું ? વળી ભાઈને પૈસા પણ જોઇએ છે એ તો લટકામાં.’

મયુરી ફોનમાં સાસુમાના અવાજમાં રહેલી અકળામણ સ્પષ્ટ પારખી શકાતી હતી અને આ નાટકની ગણત્રી તો હતી જ એટલે એને કામવાળાઆ આવા વર્તનથી મોટો ઝાટકો તો ના જ લાગ્યો. ગુસ્સો કરવાનો કોઇ મતલબ નહતો. આ જાતિ જ એવી અને બીજું વર્ષમાં એકાદ બે વાર તો પોતાના ફેમિલીને મળવા જાય એમાં કોઇ ખોટી વાત પણ નહતી. હા, એ લોકોનો એટીટ્યુડ ખોટો હતો પણ આ જાતિ પાસેથી આવા મેચ્યોર વર્તનની આશા રખાય પણ નહીં, એવું કરીએ તો આપણે મૂર્ખા ઠરીએ. વિચારીને મયુરીએ મમ્મીને – એના સાસુમાને શાંતિથી,

‘એને જે કરવું હોય એ કરવા દો. એ લોકો આપણું કશું સાંભળવાના નથી. ખોટું લોહી ના બાળો. કરવા દો જે કરવું હોય એ. આપણે જાતે કરી લઈશું થોડા દિવસ ડોન્ટ વરી.’ કહીને સમજાવીને ફોન મૂક્યો.

‘બોલી લેવું અને કરી લેવું’માં ઘણો ફર્ક હોય છે. સ્કુલે જતાં બે છોકરાંઓ, અશકત સાસુમા,રસેશનો ધંધો અને પોતાની જોબના શિડ્યુલમાં કામવાળાના સહારા પછી પણ માંડ માંડ તાલ મેળવી શકતી મયુરીને એના વગર કામ પતાવતા નાકે દમ આવી જતો. વળી તહેવાર માથે એટલે એની નણંદ પણ એના ફેમિલી સાથે આવવાની હતી તો એ પણ વધારાની જવાબદારી. અકળાઈને કંઇ ફાયદો નહતો. મગજ શાંત રાખીને એણે રસેશને કામવાળાને શોધવાની વાત કરી. રસેશને એના ધંધા સિવાય બીજી કોઇ બાબતે કોઇ ખાસ ફાવટ નહીં. એક બે જગ્યાએ પૂછ્યું અને , ‘કોઇ કામવાળા નથી મળતાં’ના તારણ પર આવી ગયો.

રસેશે બોલવાનું ને છૂટી જવાનું હતું પણ મયુરી એ એક એવો જીવ હતી કે એનાથી છૂટીને ક્યાંય ભાગી શકાય એમ નહતું. એના સાસુમા વીરાદેવી એની બધી મજબૂરી સમજતા પણ એમના શરીરથી એ લાચાર હતાં. બેઠા બેઠા થાય એટલા કામ એ પતાવી દેતા પણ એનાથી મયુરીને કોઇ ખાસ મદદ ના મળતી. એમાં વળી આજે ઓફિસમાં થોડું વધારાનું કામ આવી ગયેલું એથી મયુરીને વહેલા આવી જવા માટે ફોન આવી ગયો. કાલે રાતે મહેમાન આવી ગયેલા અને એ લોકો મોડે સુધી બેઠા હોવાથી  રાતના વાસણ ગેલેરીમાં પડ્યાં પડ્યાં મયુરીની હાલતની હાંસી ઉડાવી રહેલા. એ સાફ થયા પછી રસોઇ થઈ શકે એમ હતું.

નાક દબાય એટલે મોઢું ખૂલી જાય.

‘રસેશ, થોડા વાસણ ઘસી આપ પ્લીઝ.’

એક મીનીટ તો રસેશને ઝાટકો લાગ્યો.

‘મારી પાસે સમય નથી.’

એના સ્વરની ધાર પારખીને એના માતાજી વીરાદેવી બોલ્યા,

‘અલ્યા, આજે તો બુધવાર છે. તારે ઓફિસમાં રજા છે. કેમ સમય નથી ?’

‘મમ્મી, મારે એકાઉન્ટનું થોડું કામ પતાવવાનું છે.’

‘હા, તો એ કામ કરીને પછી પતાવજે ને…અડધો કલાક થાય એમાં શું મોટી ધાડ મારવાની છે.’

‘મમ્મી, તમે સમજતા કેમ નથી ? ઓફિસમાં અમે પોતે પણ બીજો કોઇ ઘરમાં બૈરીને મદદ કરતો હોય તો હાંસી ઉડાવીએ છીએ…કેમ લ્યાં, આજે ઘરમાં કચરા વાળીને આવ્યો….વાસણ ઘસીને આવ્યો કે શું…અને હું એવું કામ..ના ફાવે મમ્મી…સમજોને..’

‘કેમ, એમાં ખોટું શું છે ? તારી બૈરી ઘર સંભાળે, તારી આ મા ને સંભાળે, સોશિયલ સંભાળે છે, છોકરાંઓના સ્કુલ ટ્યુશનના શિડ્યુલમાં એ આમથી તેમ ફંગોળાય છે અને એ પછી જ્યારે નોકરી કરવા જાય ત્યારે એની બહેનપણી કે બીજું કોઇ તો એને ટોન્ટ્ નથી મારતું કે,’અલી, બૈરાની જાત થઈને તું પૈસા કમાવા જાય !’ તો પછી તમને પુરુષોને ઘરના કામમાં જોર કે નાનમ શું છે ? તમારા મગજમાંથી આ હીનવિચારો જ કાઢવાના છે. ઘર કંઈ એની એકલીનું નથી કે એને સાચવવાની ફરજો બધી એની હોય. ઉલ્ટાનું તારે સામેથી એને કહેવાનું હોય કે આપણે બે થઈને બધું મેનેજ કરી લઈશું એના બદલે તું ફાવે- ના ફાવેનું પૂછડું પકડીને બેસી ગયો છે. શરમ આવવી જોઇએ તને. એ કમાવા માટે ઘરની બહાર પગ મૂકે છે ત્યારે એના પગારના આવતા પૈસા તને બહુ વ્હાલા લાગે છે પણ એ માટે એને ભોગવવી પડતી મુશ્કેલીઓ વેળાએ તું નાકના ટીંચકા ચઢાવીને ફરે છે એ ખરેખર તો તારી મેચ્યોરીટીનો અભાવ છે. જેન્ડરભેદના નામે બુધ્ધિનો- સંવેદનાનો જીવનમાંથી છેદ ઉદાડી દીધો છે કે શું ? મને શરમ આવે છે કે મારો દીકરો ને આવી સમજણ- આ તારું સ્ત્રી દાક્ષિણ્ય !’

રસેશ બે પળ હક્કો બકકો રહી ગયો. આખી વાત પર ફરી ફરીને વિચાર્યા કર્યું અને છેલ્લે બોલ્યો,

‘હા મમ્મી, હું ખરેખર સમાજ્ની ફાલતુ વાતોની શરમ ભરી રહ્યો હતો. તમારી વાત પરથી આજે હું સમજી શક્યો કે ખરેખર તો સ્ત્રીઓએ પુરુષસમોવડી થવાની જરુર જ નથી. ખરી જરુર પુરુષોએ ‘સ્ત્રી સમોવડી’ થવાની, થોડા વિશાળ થવાની છે. ચાલ તો મયુરી, હું વાસણ ઘસી કાઢું છું ત્યાં સુધી તું બે કપ મસ્ત મસાલાવાળી ચા બનાવી રાખ.’

ને મયુરીએ આભારની લાગણી સાથે ભીની આંખોથી વીરાદેવી સામે હસી લીધું.

સ્નેહા પટેલ

 

મજા !

૨૭-૦૪-૨૦૧૬ નો ફૂલછાબ પેપરનો ‘નવરાશની પળ’ કોલમનો લેખ.

 

હાથ પથ્થર પણ મૂક્યો તો એને પણ ફૂટી કૂંપળ,

સખ્ત જે કહેવાય છે તે પણ નરમ કહેવાય છે.

– લેખિકા – કવયિત્રીઃ સ્નેહા પટેલ

 

એક ચોરસ રુમ ને બે વિશાળ બારી ધરાવતી નાનકડી ખોલીમાં ચાર જુવાનિયાઓ બીયરના ઘૂંટ પર ઘૂંટ ભરીને પીતા હતા અને સામે પડેલી ડીશમાંથી બટાકાની વેફર્સ અને તીખા શીંગના ભજીયાની જ્યાફત માણતાં માણતાં ધમાલ મસ્તી કરી રહ્યાં હતાં.સાંજનો સમય હતો. સૂર્ય ધીમે ધીમે ડૂબતો જતો હતો. કદાચ એને પણ આ જુવાનિયાઓની ધમાલની મજા માણવાની લાલચ હશે એટલે આજે સૂર્યાસ્ત બહુ જ ધીમો થતો હતો. આકાશ એની આ બેજવાબદારી પર ગુસ્સે થઈ ગયું હોય એમ લાલચોળ થઈ રહ્યું હતું.

‘વેલેન્ટાઈન ડે ઉપર એક યુવાન એની ગર્લફ્રેન્ડને લઈને શ્મશાનમાં ગયો અને ઘૂંટણ પર બેસીને ખીસ્સામાંથી લાલ ગુલાબ કાઢી, કીસ કરીને એક નાટકીય અદા સાથે પોતાની ગર્લફ્રેન્ડને આપીને પ્રપોઝ કર્યું,’ વ્હાલી, શું તું તારી બાકીની જીંદગી મારી સાથે વિતાવવાનું પસંદ કરીશ ?’ ગર્લફ્રેન્ડે ગુલાબ લઈને એનો દૂર ઘા કરતાં કહ્યું,’ આજે વેલેન્ટાઈન ડે છે અને તું મને આવી જગ્યાએ ફરવા લઈને આવ્યો છું. કોઇ જાતની અક્કલ બકક્લ છે કે નહીં ?’ યુવાનના મોઢા પર અવઢવના ભાવ પથરાઈ ગયા અને બોલ્યો, ‘આ જગ્યામાં શું ખરાબી છે? તને ખબર છે, કાલે જ મારા કાકાએ વાતવાતમાં મને કહેલું કે અહીં આવવા માટે તો લોકો મરતાં હોય છે. ‘

મોબાઈલના સ્ક્રીનમાં વોટસએપનો આવો મેસેજ વાંચતાની સાથે જ પંક્તિના મોઢામાંથી અટ્ટહાસ્ય ફૂટી નીકળ્યું અને ફટાફટ ‘વાહ, ક્યા બાત હૈ બોસ !’ કરીને એણૅ સામે મેસેજ્નો રીપ્લાય મોકલી દીધો.

શુભાંગ આજે કોઇ કામમાં હતો એટલે એ આ બિયરની મહેફિલમાં નહતો જોડાયો. પંકિતની આવી હરકતથી એ ડિસ્ટર્બ થઈ ગયો અને પંકિતને એ એકીટસે જોઇ રહ્યો.  આવા પાગલપન – નિરર્થક હરકત એને બહુ જ વાહિયાત લાગતી અને પોતાના અતિમહત્વના કામમાં ખલેલ પડવા બદલ પંકિત પર બહુ જ ગુસ્સો આવતો હતો પણ એ પરાણે એને કંટ્રોલ કરી રહ્યો હતો. આ પ્રયાસમાં એના મુખના ભાવ વિચિત્ર થઈ રહ્યાં હતાં.

પંકિત, શુભાંગ, શ્વેત અને સૌમિત્ર  રુમપાર્ટનર હતાં. બધા મુંબઈમાં નોકરી શોધવા – પોતાની કિસ્મત અજમાવવા આવ્યા હતા. કેરિયરના શરુઆતના વર્ષો હતાં એટલે નાની મોટી નોકરી કરીને ચલાવતા હતાં પણ દિલમાં અરમાનો અને આંખોમાં સપનાની ભરમાર બહુ જ હતી. દરેકના શહેર, રીતભાત, બોલચાલ, રહેણી કરણી અલગ અલગ હતાં પણ દોસ્તી અને યુવાની બહુ જ ફ્લેક્સીબલ હોય છે. એને દોસ્તીમાં કોઇ જ ભેદભાવ નથી નડતાં. આ ચારે ય એવા જ દોસ્તાર હતાં. શુભાંગ જરા વધારે પડતો જ સેન્સીટીવ હતો. બે નાની કુંવારી બેનનો એકનો એક મોટો ભાઈ હતો. એના ખભા પર આખા કુટુંબની જવાબદારીનો, ઘરના સદસ્યોની આશાનો ભારે બોજો હતો. એ નવી જગ્યાએ નોકરી માટે એપ્લાય કરતો હતો અને પોતાનો સી.વી. તૈયાર કરી રહ્યો હતો ત્યાં પંકિતના આવા અટ્ટહાસ્યથી ડિસ્ટર્બ થઈ ગયો ને એનું મગજ છટકી ગયું. આ બધા છોકરાઓમાં શ્વેત બહુ જ સમજદાર છોકરો હતો.એ શુભાંગની હાલત બરાબર સમજતો હતો. એણે શુભાંગના ખભા પર હળ્વેથી હાથ મૂક્યો અને બોલ્યો,

‘ડીઅર, આજકાલ તું વધારે જ કામ નથી કરી રહ્યો ?’

‘શ્વેત તું તો સમજે છે મારી હાલત..તો પણ ..?’

‘હું સમજુ પણ છું અને જોઉં પણ છું જે તું જોઇ નથી શક્તો.’

‘મીન્સ…તું કહેવા શું માંગે છે ક્લીઅરલી કહે.’

‘શાંતિથી વિચાર અને કહે કે આજકાલ તારા ખુશ થવાના , મજા મેળવવાના કારણો ઓછા નથી થઈ ગયાં ? પંકિતની સાવ જ્ સામાન્ય હરકતમાં પણ તું કેવો ગુસ્સે થઈ ગયો એ શું સૂચવે છે ? પહેલાં તો દર શનિ-રવિ આપણે કેવા બિન્દાસ રખડતાં, ધમાલ મસ્તી, મૂવી ને મસ્તી અનલિમીટેડ..પણ આજકાલ તો તને કશામાં જ રસ નથી પડતો. તને ખબર છે કશામાં જ રસ ના પડવો એ એક જાતનું છૂપું ટેન્શન છે, સ્ટ્રેસ છે. પંકિત કેવો નાની શી વાત પર પણ દિલ ખોલીને હસી શકે છે એ એકદમ નેચરલ વાત છે, જ્યારે તું મોટી મોટી વાતોમાં પણ ખુશ નથી થઈ શકતો. આ ભરજુવાનીમાં તને કોઇ છોકરીઓની વાતોમાં પણ રસ નથી પડતો.આ બધું બહુ ડેન્જર છે બ્રો. વાતની ગંભીરતા સમજ પણ એ સમજવામાં તું આટલો ગંભીર ના થઈ જા, જસ્ટ રીલેક્સ થતાં શીખ. વળી તારી એકલાની સાથે જ લાઈફમાં આવું બધું થાય છે એવું નથી. બધાને કોઇને કોઇ ટેન્શન હોય છે પણ એ કાયમ માટેની સ્થિતી નથી હોતી એ સમજતા અને સ્વીકારતાં શીખ. ખુશ થવાના કારણો શોધવા પડે એ સ્થિતી પર ના જતો રહે. નાની વાતોમાં ખુશ થવાની મજા માણતાં શીખ. દિલને ગમતાં કામ- પ્રવૃતિઓ કરતો રહે. પછી ક્યાંક મોડું ના થઈ જાય અને સ્થિતી કંટ્રોલ બહાર ના જતી રહે.’

અને શુભાંગ વિચારમાં પડી ગયો. એ પણ કેટલાંક વખતથી આવું જ ફીલ કરી રહેલો કે એને હવે કોઇ જ્વાતમાંથી મજા જ નથી મળતી. મજા જેવું ભગવાનનું કુદરતી વરદાન કદાચ એણે ગુમાવી દીધું છે કે શું ?

શ્વેત પંક્તિની સામે ફર્યો અને બોલ્યો,

‘મિત્રો, આપણે પણ સમજવાનું છે. તમારી નજીકના વ્યક્તિ જ્યારે વાતે વાતે અકળાઈ જાય કે કોઇ જ બાબતમાં રસ ના લેતું હોય તો આપણે પણ એને – એના મૂડને સમજીને ચલાવી લેવાની જરુર હોય છે. અમુક વખતે આવી વ્યક્તિને આપણું એક સ્માઈલ પણ પૂરતી શાંતિ આપતું હોય છે. આપણે એની ઉદાસીને સમજીને એને જે ગમે એવી પ્રવૃતિ કરવી જોઇએ, એ વ્યક્તિ એ કામમાં ઇનવોલ્વ થાય એ માટે પૂરતા પ્રયાસો કરવા જોઇએ એ આપણી આપણે જેને ચાહતાં હોઇએ એના માટેની ફરજ છે. વળી એમ કરવામાં આપણને તો મજા અનલીમીટેડ આવવાની જ હોય એ ભૂલવું ઘટે. સમજવાનું બે ય પક્ષે જરુરી હોય છે.

‘હા તારી વાત સાચી છે.’ પંકિત, સૌમિત્ર અને શુભાંગ શ્વેતની વાતમાં હામી ભરી રહ્યાં હતાં અને એક બીજાને ખુશ કરવાનો પૂરતો પ્રયત્ન પણ કરી રહ્યાં હતાં.

અને એ ચોરસ બે વિશાળ બારી વાળી ખોલીમાં દોસ્તીનો રંગ ઓર ઘાટો બની રહ્યો હતો.

 

સ્નેહા પટેલ.

ઊગવું…

 

તું સદા અડચણ – પળોજણ, હાડમારી face કરે છે,
એટલે તો તું તને, always બધે success કરે છે!

– ઇલિયાસ શેખ

પૂનમની રાત્રિએ ચાંદનીનું રુપ પૂરબહારમાં ખીલેલું હતું. મંદ મંદ વહેતો સમીર જ્યારે વૃક્ષોના પર્ણને અથડાઈને આગળ વધતો ત્યારે જમીન પર પથરાયેલ  ચાંદરણામાં કોઇ કારીગરે વેલબુટ્ટાની કરેલી કારીગરી હળ્વા થડકાં સાથે જીવંત થઈ જતી. રખે ને કોઇ જ વાહન હવે પસાર ના થાય તો સારું નહીંતર ધૂળનું આછું પાતળું આવરણ એ ચાંદરણાને પલકવારમાં મેલું કરી દેશે… પોતાની રાઈટીંગ ડેસ્ક પરથી આકાશની આ રુપાળી લીલા નિહાળીને એનો આનંદ ઉઠાવતી ધ્વનિના મગજમાં આવા ગાંડાઘેલા વિચારો રમી રહ્યાં હતાં. એને સૂર્યોદય કરતાં રાતની ચાંદની વધુ ગમતી, અનહદ ગમતી. મૂળે સ્વભાવ રોમેન્ટીક ખરો ને ! રોમાન્સના આ નશામાં ટેબલ પર પડેલી  ડાયરીમાં એની કલમ વહેવા લાગી.

શબ્દ પાના પર જન્મ લેતાં ચાલ્યાં ને અર્થનું વિશ્વ સજતું ગયું ત્યાં જ મોબાઈલમાં વોટસએપ પર એક મેસેજ ફ્લેશ થયો,

‘મેમ, આ વખતનો તમારો લેખ વાંચ્યો, ખૂબ જ સરસ અને શીખવા જેવું લખો છો આપ.’

ધ્વનિના લખાણના ચાહકનો મેસેજ. ઘણી વખત એ આમ જ એને મેસેજ કરતો. ધ્વનિને પણ આવા ફીડબેક્થી લખવાનું એક નવું જોમ મળતું. એણે એક સ્માઈલી સાથે થેન્ક્સના શબ્દો ટાઇપ કરીને મેસેજ સેન્ડ કરી દીધો.

‘મેમ, મેં પણ એક સ્ટોરી લખી છે. આપનું ગાઈડન્સ આપશો પ્લીઝ.’

‘ચોક્કસ, ઇમેઇલ કરી દો. ઇમેઇલ અડ્રેસ તો છે જ આપની પાસે.’

‘ઓકે.’

ને ધ્વનિના ચાહક રોબીને ઇમેઇલમાં એની ફાઈલ મોકલી દીધી. ધ્વનિની લખવાની લિંક તૂટી ગયેલી એથી એણે ઇમેઇલ ચેક કરીને એ સ્ટોરી વાંચી. સ્ટોરી સાવ જ ચીલાચાલુ અને અસ્પષ્ટ હતી. તકલીફ એ કે હવે જો એ સીધા શબ્દોમાં આ વાત કહે તો સામેવાળાને ખોટું લાગે યા તો ઇગોસ્ટીક લાગે અને ખોટી ખોટી વાહવાહી કરવાની ધ્વનિને આદત નહતી.બહુ જ સાચવીને શબ્દો વાપરીને રોબીનને કહ્યું ,

‘સૌપ્રથમ તો આપને સર્જન કરવાનો વિચાર આવ્યો ત્યાંથી જ આપ અભિનંદનને પાત્ર છો. આપની વિચારશૈલી બહુ જ સરસ છે પણ આપના શબ્દો એને પૂરેપૂરો ન્યાય નથી આપી શક્યાં આપ ફરીથી સ્ટોરી લખવાનો પ્રયત્ન કરો. ઓલ ધ બેસ્ટ !’ અને ફોન બંધ કરીને પલંગની બાજુમાં મૂકીને સૂઈ ગઈ.

સવારે ઉઠીને જોયું તો રોબીનના લગભગ ૧૧ જેટલાં ઇમેઇલ નોટીફીકેશન્સ !  થૉડો કંટાળો આવી ગયો પણ એમ મગજ ગુમાવ્યે ના ચાલે. મોટું બગાસું અને નાની શી આળસ ખાઈને ધ્વનિ કામે વળગી. ઘરકામ – જમવાનું બધું પતાવીને લગભગ બપોરના બે વાગે એ પોતાનું લખાણ લઈને બેઠી અને આગળ લખવા લાગી. ત્યાં જ એના ફોનની રીંગ વાગી. જોયું તો રોબીન ! એક કંટાળાના ભાવ સાથે એણે ફોન ઉપાડ્યો અને બોલી,

‘હલો..’

‘હા મેમ, મેં કાલે ને કાલે જ બીજી ૧૧ વાર્તાઓ લખી કાઢી છે. તમે જોઈ ?’

‘ના, હજી મને સમય નથી મળ્યો પણ નિરાંતે જોઇશ, પ્રોમિસ.’ એનો ઉત્સાહ ના તૂટી જાય એનું ધ્યાન રાખતાં ધ્વનિએ એ જવાબ વાળ્યો.

‘મેમ, પ્લીઝ..જોઇને રીપ્લાય કરશો. મારે પણ તમારી જેમ બુક લખવી છે. બહુ મોટા લેખક બનવું છે. મને થૉડું માર્ગદર્શન જ જોઇએ છે બસ…આપશો ને ?’

‘શ્યોર રોબીનભાઈ. કોઇ નવા સર્જકને હેલ્પ કરવામાં તો મજા જ આવે ને મારી ફરજ પણ ખરી. હું જોઇને રીપ્લાય કરીશ.’ને ધ્વનિએ ફોન મૂકી દીધો.

ચાર દિવસ વીતી ગયા . દરમ્યાન ધ્વનિએ રોબીનની અમુક વાર્તાઓ વાંચી પણ ખરી. હજુ તો એ..બી..સી…ડી પણ  નહતી આવડતી અને આ ભાઈ આખી બુક લખી નાંખવા માટે થનગની રહેલાં. આને હવે કેવી રીતે ને કેવા શબ્દોમાં પ્રોત્સાહન કે ગાઈડન્સ આપવું ? સતત લખવાનો મ્હાવરો કરવો પડે, પ્રોપર વેવલેન્થ સાથે પ્રોપર દિશામાં  વિચારતા શીખવું પડે ત્યારે એક લેખક બની શકાય. સફળતા તો ત્યાર બાદની વાત છે. હજુ તો વિચારમગ્ન હતી ત્યાં જ રોબીનનો ફોન આવ્યો..અને ધ્વનિએ ફોન કટ કરી દીધો. ‘સુમધુર’ નામના પ્રખ્યાત મેગેઝીનમાં છ મહિનાથી ચાલે રહેલી એની નોવેલ અત્યારે એક ઇન્ટરસ્ટીંગ પોઈંટ પર હતી અને એના માટે એનું પૂરેપૂરું ઇનવોલ્વમેન્ટ જોઇતું હતું.

ત્યાં તો રોબીનનો મેસેજ ટપક્યો,

‘મેમ, ખરા ઘમંડી છો તમે તો !  એક ઉગતા લેખકને સહેજ પણ સપોર્ટ નહીં ?’

‘તમે પહેલાં ૭૦૦ શબ્દોની એક નાની શી વાર્તા લખો, નવલકથા પછીની વાત છે.’

મેસેજમાંથી સીધો ફોન ટપકી પડ્યો ને વાત પતાવવાના ઇરાદાથી ધ્વનિએ એ ઉપાડી લીધો.

‘મેમ, મને સમજાવો તો…મારે લખતા શીખવા માટે શું કરવું જોઇએ ?’

‘સિમ્પલ વાત છે..લખવાનું.’

‘એ તો મેં લખ્યું જ છે ને…તમે કોઇ સારા મેગેઝિનમાં મારા માટે વાત કરશો પ્લીઝ..મને પણ તમારી જેમ કોલમ જોઇએ છે.’

કોન્ફીડન્સ અને ઓવર કોન્ફીડન્સની પાતળી ભેદરેખાને સૂક્ષ્મ નજરે જોઇ – વિચારી શકતી ધ્વનિ મનોમન હસી પડી,

‘ચોકક્સ વાત કરાય પણ તમે પહેલાં પ્રોપર લખતાં તો શીખો.’

‘મેમ, મેં પૂરી ૧૧ વાર્તાઓ તો લખી નાંખી. વળી મારા મિત્રોએ એ વાંચી તો એમને બહુ જ પસંદ પણ પડી…ઢગલો વાહ વાહ પણ કરી. તમારા જેવા લેખકો નવા લેખકોને આગળ આવવા જ નથી દેતાં એની મને જાણ છે, એટલે જ તમે મને મદદ નથી કરતાં.’

હવે ધ્વનિ થોડી અકળાઈ,

‘રોબીનભાઈ, માઈન્ડ યોર લેન્ગવેજ. તમે અને તમારા મિત્રો તમારી જાતને લેખક સમજો છો તો તમે જાતે જ કોઇ છાપામાં જઈને આપની વાર્તાઓ આપી આવો ને..મને શું કામ કહો છો? તમને તમારા લખાણ પર ભરોસો હોવો જોઇએ એના બદલે તમે મારા ખભે ગોળીબાર શું કામ કરો છો ? વળી તમે ગાઈડન્સ ગાઈડન્સનું પૂંછ્ડું પકડીને બેઠા છો પણ તમે એ વાત નથી સમજતાં કે તમે જે કરી રહ્યાં છો એ મારા ગાઈડન્સની નહીં પણ મારી લાગવગની જરુર લઈને બેઠા છો. તમારે શું કરવું જોઇએ એ મેં સમજાવ્યું પણ તમે તો જે કરો છો એ ઓલરેડી શ્રેષ્ઠ જ છે તો ફાઈન…તમારી શ્રેષ્ઠતા પર વિશ્વાસ રાખો અને યા હોમ કરીને કૂદી પડો પેપરની દુનિયામાં. મને શું કામ વચ્ચે ઇનવોલ્વ કરો છો.’

‘મેમ…વાત એમ નથી…આ તો જરા ગુસ્સામાં…’ રોબીનનો અવાજ પીળો પડી ગયો.

‘જે વાત હોય એ ભાઈ પણ તમે ગાઈડન્સ અને માણસનો ફાયદો ઉઠાવવો એ બે વચ્ચેનો ભેદ્ સમજતાં શીખો. કોઇ દોડતું હોય ને તમે માંડ ચાલતા શીખ્યાં હોય અને એની આંગળી પકડવાના હવાતિયા મારો ને ના પકડાય તો એની સ્પીડને દોષ આપો એ યોગ્ય વાત નથી જ. મૂળે તમારામાં સમજણ, નમ્રતા જ નહીં હોય તો તમે ક્યારેય સર્જક બની જ નહીં શકો એ યાદ રાખજો. તમે માંગો એટલું ગાઈડન્સ તમને પૂરું પાડી શકાય શ્યોર, પણ પહેલાં થૉડી લાયકાત તો કેળવો. આવજો.’ ને ધ્વનિએ ફોન મૂકી દીધો.

સામે પક્ષે ફોન પર પડેલા ના દેખાતા તમાચાએ રોબીનને સ્તબ્ધ કરી મૂક્યો હતો. સૌમ્ય એવા એના પ્રિય લેખિકા સાથે ખોટા શબ્દો વપરાઈ ગયાનો અફસોસ એનો જીવ કોરી રહ્યો હતો. પોતાની ભુલ સમજાતી હતી. હિંમત રાખીને એણે ધ્વનિને ‘સોરી,મેમ.’ મેસેજ મોકલ્યો અને એની નવાઇ વચ્ચે ધ્વનિનો ‘ઇટ્સ ઓકે રોબીનભાઈ એન્ડ ઓલ ધ બેસ્ટ ફોર યોર ફ્યુચર’ નો મેસેજ આવ્યો.

રોબીનના મનનો ભાર હળ્વો થઈ ગયો અને મનોમન કોઇક વિચારની ગાંઠ બાંધી દીધી.

અનબીટેબલઃ  તેજોમય બનવા ઊગવું પડે !

પલડું

પલડું

ઘટિકાયંત્રની રેતી સમી જીવનગાથા,

સમયના છિદ્રમાં અટકી પછી સરકવાનું !

-ઉર્વીશ વસાવડા.

 

શરણમે જમણા હાથમાં બાંધેલું કાંડાઘડિયાળ જોયું અને મગજમાં પ્રેશરનો પારો ઉપર જતો રહ્યો. કલાકથી એ એક ડોક્યુમેન્ટની રાહ જોઇને બેઠો હતો અને કોમ્પ્યુટર ઓપરેટર એને જોઇતો ડેટા આપી નહતો શકતો. ક્યારનો, ‘ બસ એક મીનીટ સર, એક મીનીટ.’ કર્યા કરતો હતો. એક મીનીટ કલાકોમાં બદલાઈ ગઈ હતી. આખરે પ્રેશર ભરપૂર થઈ જતા સીટી વાગી,

‘અંજન..એક જ મીનીટમાં અંદર આવ’

વળતી જ મીનીટે અંજન – કોમ્પ્યુટર ઓપરેટર શરણમની કેબિનમાં હતો. મોઢા પરથી જ એ પૂરેપૂરો ડીપ્રેસ્ડ લાગતો હતો. આંખોની નીચે કાળા કાળા કુંડાળા – વાળ અસ્તવ્યસ્ત અને શર્ટમાં ઢગલો કરચલીઓ. શરણમને આવા લઘરાં લોકો સહેજ પણ પસંદ નહતાં એમાં પણ અંજને આજે એને બરાબરની રાહ જોવડાવી હતી.

‘યસ સર.’

‘આ બધું શું છે અંજન – એક મીનીટનો ડેટા શોધવામાં તેં અડધો દિવસ બગાડી કાઢ્યો. હમણાં કલાક રહીને મીટીંગ છે અને મારે પ્રેઝન્ટેશન પણ કમ્પલીટ કરવાનું છે. આવી રીતે કામ કરો એ કેવી રીતે ચાલે ? હું મીટીંગમાં શું વાત કરીશ ? પાર્ટીને શું જવાબ આપીશ ? આપણી ઇમ્પ્રેસન વિશે કશુંક તો વિચાર કરો.’

‘જી..સ..ર…હું ક્યારનો એ માટે પ્રયત્ન કરું જ છું પણ મેં ડેટા બનાવીને તૈયાર જ કરેલો અને લાઈટ્સ જતી રહેલી તો બધો ડેટા ઉડી ગયો એ પછી મારું પીસી બગડ્યું ..આજે મારી સાથે બધુ ઉંધુ ચત્તુ જ થાય છે. ઘરે પણ મારી પત્ની…’અને અચાનક જ અંજન બોલતાં બોલતાં અટકી ગયો. એના ઘરની મેટર – પ્રોબ્લેમને અહીં શું લેવા દેવા ?

શરણમ ધ્યાનથી અંજનના ચહેરાને જોઇ રહ્યો. અંજનના અવાજ – વર્તનમાં હતાશાની છાંટ સ્પષ્ટપણે વર્તાતી હતી. વળી નોકરીએ લાગ્યાના લગભગ ૪ વર્ષથી લઈને અત્યાર સુધીનો અંજનનો રેકોર્ડ બહુ જ સ્માર્ટ ને પ્રામાણિક રહ્યો હતો. આજે અચાનક એને શું થઈ ગયું તો આવું વર્તન કરતો હશે ? કામમાં પણ બેદરકારી – કોમ્પ્યુટર બગડ્યું તો બીજા પીસી પરથી કામ કરી લેવાય. ઓફિસમાં તો બધા કોમ્પ્યુટર લેનસિસ્ટમમાં  જ હતાં ને..પણ ના…આજે અંજનનું ધ્યાન બીજી જ કોઇક ‘લેન’માં ભટકી ગયેલું – ભૂલું પડી ગયેલું લાગતું હતું. વળી ઓફિસમાં આ કામ અંજન સિવાય બીજું કોઇ કરી શકે એમ હતું પણ નહીં. શરણમે એક વખત ઘડિયાળમાં જોયું અને મનોમન હિસાબ લગાવ્યો તો પાર્ટીના આવતા પહેલા જરુરી ડેટા ભેગો કરીને ચેક કરીને મીટીંગ માટે પ્રીપેર થવું લગભગ અશક્ય જ લાગ્યું. એણ ત્વરાથી એક નિર્ણય લીધો અને પાર્ટીને ફોન કર્યો,

‘સોરી મિ. હરીશ, આજે મારે થોડુંઇમ્પોર્ટન્ટ અંગત કામ આવી ગયું હોવાથી આપણી આજની મીટીંગ કાલ પર પોસ્ટપોન્ડ રાખીએ તો ચાલશે ?’

‘ઓફકોર્સ મિ. શરણમ, આપણે એકાદ બે દિવસ લેટ થાય તો કોઇ ટ્રેન નથી છૂટી જવાની. આપણે તો આ પ્રોજેક્ટમાં હજુ શરુઆતના તબક્કે જ છીએ . તમતમારે આરામથી કામ પતાવો.’

‘થેન્ક્સ. કાલે સવારે અગિયાર વાગ્યે મળીએ તો.’

‘ડન.’

અને શરણમે ફોન મૂક્યો અને ટેબલની પેલી તરફથી એને બાઘાની જેમ નિહાળી રહેલ અંજન સામે મંદ મંદ સ્મિત ફરકાવતા એને બેસવાનું કહ્યું. પ્યૂનને બેલ મારીને બે થમ્સઅપ લાવવાનો ઓર્ડર આપ્યો.

‘સર, આઇ એમ સોરી..મારા લીધે..’

‘ના…ના..રંજન.તમારી હાલત જોઇને મને ખ્યાલ આવ્યો કે મારી મીટીંગથી વધુ ઇમ્પોર્ટન્ટ તમારો પ્રોબ્લેમ છે. તમારું મગજ ઠેકાણે નહીં હોય તો મારા માટે સારું કામ કેમ કરી શકશો ? વળી તમારો રેકોર્ડ પણ સાફ સુથરો, સ્માર્ટ ને મહેનતુ છે. આટલા વર્ષો મેં તમારી પ્રામાણિક મહેનતનો સ્વાદ ચાખ્યો છે તો હવે તમારી કડવી તકલીફોમાં તમને સાથ આપવો એ મારી ફરજ છે. કહો, હું કોઇ મદદ કરી શકું એમ છું ?’

‘ઓહ્હ….સર, હું શું કહુ આપને…મારી પત્ની પ્રેગનન્ટ છે અને એને અબોર્શન કરાવવું છે પણ મારે ઇચ્છા નથી. મારે આ બાળક જોઇએ છે. આ બાબતે અમારી વચ્ચે છેલ્લાં અઠવાડીઆથી બોલાચાલી થાય છે અને આજે તો એ ઘર છોડીને ચાલી ગઈ છે. મને કંઈ જ સમજાતુ…’

અંજન આટલું બોલ્યો ત્યાં તો એના મોબાઈલની રીંગ વાગી અને એમાં એની પત્નીનો ફોન નંબર જોતાં જ  શરણમને આંખોથી જ ‘એક્સક્યુઝ મી’ કહીને ફોન લઈ લીધો. બે મીનીટના વાર્તાલાપ પછી એના મોઢા પર રાહતની લહેરખી દોડી ગઈ.

‘સર, મારી પત્ની ઘરે આવી ગઈ છે અને મારી વાત સાથે એગ્રી છે. હું હવે તરત જ આપનું કામ પતાવી દઉં છું. થેન્ક્સ, થેન્ક્સ અ લોટ.’ ને અંજન કેબીનમાંથી બહાર નીકળી ગયો.

આ બધો ય તમાશો નિહાળી રહેલ શરણમની બાજુમાં બેઠેલી પત્ની શોભા બોલી,

‘શરણમ, તું સાવ જ ઢીલો છું. આમ જ સ્ટાફના પ્રોબ્લેમમાં તું તારી મીટીંગ્સ કેન્સલ કરતો રહીશ તો પહોંચી રહ્યો આગળ.’

‘ડાર્લિંગ, આ બધા મારા મૂળિયાં છે. એ જેટલાં મજબૂત ને શાંત – સ્થિર હશે એટલાં જ મારી કંપની પર મીઠાં ફળ આવશે. વળી આમ જોવા જાવ તો મારી મીટીંગ એક દિવસ પછી થાય તો પણ મારે ફાઇનાન્સીયલી કોઇ માથું પરિણામ ભોગવવાનો વારો નથી આવવાનો. પણ સામે પક્ષે અંજનના લગ્નજીવનનો સવાલ હતો. ભરપૂર ડીપ્રેશન સાથે પલ્લું તો એનું જ ભારે હતું તો આપણે થોડું નમી જવામાં શું વાંધો ? બે પલડાં સરખાં થઈ જાય તો જ સંતોષ બરકરાર રહે.  એકલા પૈસાથી ક્યારેય કોઇ કર્મચારી પૂરતી નિષ્ઠા અને મહેનત ના આપી શકે. એ પણ જીવત જાગતાં હાડ્માંસના માનવીઓ છે એમને પણ કાળજી – ધીરજભર્યા વ્યવહારની  જરુર પડે છે. કર્મચારીઓ મશીન નથી કે એમને ઇમોશન્સના અપ્સ એન્ડ ડાઉન્સની અસર ના થાય. કર્મચારીને માન આપો- પ્રેમ આપો – થોડું એમના પક્ષે જઈને જોતાં શીખો પછી જુઓ એ લોકો તમને કેવું જબરદસ્ત પરિણામ આપે છે.’

‘હા મારા ભોળા મહાદેવ, તારી કોઇ જ વાતનો મારાથી ક્યારેય વિરોધ થાય…તું કહે એ બધું  ય સાચું.’ અને શોભા ખડખડાટ હસી પડી.

અનબીટેબલઃ ખીલતાં પહેલાં જમીનમાં દટાતા શીખવું પડે છે.

સ્નેહા પટેલ

લસણનાં છોતરાં

 

અહો ! પુષ્પપુષ્પે પ્રગટ પેમલિપિ !

દિશાએ દિશાએ રહે દિવ્ય દીપી !

-ઉમાશંકર જોશી.

 

દસ માળના બિલ્ડીંગમાં દરેક ફ્લોર પર ચાર ચાર ફ્લેટસ ફળવાયેલાં હતાં. જો કે ચાળીસમાંથી લગભગ ૭ ફ્લેટ્સ તો કાયમી ધોરણે બંધ જ રહેતાં હતાં એટલે લગભગ તેત્રીસ મધ્યમવર્ગીય કુટુંબોની બિલ્ડીંગ અત્યારે બપોરના ત્રણ વાગ્યે નીરવ શાંતિમાં ડૂબેલી હતી. અહીંના લોકોને જમી પરવારીને બપોરે આડા પડવાની ટેવ હતી – શાંતિપ્રિય માનવીઓની વચ્ચે એકાદ બે સળી કરનારા જીવ તો રહેવાના જ.

મીનળ ઘરે બેસીને ઓનલાઈન ડ્રેસ ડિઝાઈનની શોપ ચલાવતી હતી. અત્યારે એક ક્લાયન્ટને લગ્ન માટેના સૂટની અરજન્ટ ડિલીવરી જોઇતી હતી એટલે ફોન પર એની સાથે લમણાઝીંક કરતી હતી. વાત કરતાં કરતાં એ ફ્લેટનો ઝાંપો ખોલીને ઘરની બહારના પેસેજમાં આંટા મારવા લાગી.

‘હું શક્ય એટલી જલ્દી કરાવું છું પ્રિયાબેન.’

‘એવા વાયદા નહીં, મને ચોકકસ સમય કહો. ચાર દિવસ પછી લગ્ન છે અને એ સમયે મારે મારો ડ્રેસ મારા હાથમાં જોઇએ. વળી એક દિવસ તો પાર્સલમાં જશે એટલે તમારી પાસે રહ્યાં ફકત ત્રણ દિવસ. એમાં તમારે હજી દુપટ્ટો ડાઇ કરાવવાનો, એમ્બ્રોયડરી વર્ક કરવાનું બધું બાકી…તમને લાગે છે કે તમે પહોંચી વળશો મીનળબેન ?’

‘હા, શ્યોર કરી લઈશ. ડોન્ટ વરી અમારા કારીગર રાત દિવસ કામ કરવા ટેવાયેલાં છે..’

મીનળની નજર વાત કરતાં કરતાં એની ઉપરના માળ પર ગઈ તો ત્યાં એમના પડોશી માસી ઉભા ઉભા એને જોઇ રહ્યાં હતાં. એમની નજરમાં રોષ જેવું કંઇક દેખાયું એટલે મીનળ થોડી ચમકી અને બે આંખો ચાર થતાં જ પેલા માસી એની પર બગડ્યાં.

‘આ નીચે પાર્કીંગમાં લસણનાં છોતરાં પડ્યાં છે એ તમે જ નાખ્યાં છે ને ?’

બે સેકંડ તો મીનળને ખબર જ ના પડી. એ તો એની ધૂનમાં જ હતી- પ્રિયાબેનને ભરોસો અપાવી રહી હતી.

‘જુઓ તો, હવે તો સામે જોતાં પણ નથી. લોકો કચરો નાંખવામાં એકસપર્ટ થઈ ગયા છે. સફાઈ તો ગમતી જ નથી ને..સાવ **** જાતિના લોકો અહીં ભેગાં થઇ ગયા છે.’

હવે મીનળને પાકી ખાતરી થઈ ગઈ કે આ ગાળીધારા એના માટે જ વહાવવામાં આવી રહી હતી એણે ફટાફટ વાત પતાવી અને ફોન ઘરમાં મૂક્યો અને બહાર આવીને ઉપર જોઇને બોલી,

‘તમે મને કહો છો માસી ?’

‘હાસ્તો, તને નહીં તો બીજા કોને ? આ કચરો નાંખીને ગંદકી કેમ કરો છો તમે ?’

‘માસી, બોલવામાં વિવેક રાખો, હું તો ફોન પર વાત કરતી હતી તમે જોયું જ..હું કેમની કચરો નાંખી શકું?’

‘અરે, તમે કચરો નાંખીને પછી ફોન પર વાત કરવા બેઠા…મેં મારી સગી આંખે જોયું છે આ.’

‘તમે તો બધુ કહો…એમ કંઇ તમે બોલ્યા એટલે બ્રહ્મવાણી થૉડી થઈ જાય. મારી પાસે આવા કામ કરવા માટે સહેજ પણ સમય નથી. હું કાયમ લસણના ફોતરાં એક કોથળીમાં ભેગા કરું છુ ને પછી એ આખી કોથળી જ કચરાટોપલીમાં પધરાવું છું. આજે પણ મારી લસણના ફોતરાંની કોથળી મારા બાસ્કેટમાં જ છે. આવીને જોઇ જાવો. વળી આપણા ફ્લેટમાં ઘણા બધા બપોરે બેસીને વાતોના વડાં કરતા કરતા પેસેજમાં બેસીને લસણ ફોલીને એકઠું કરે છે એ લોકો મારા કરતાં વધારે શકમંદ નથી આ ફોતરાંના કચરાં માટે. વળી મેં નાખ્યાં હોત તો પણ તમે કોણ મને કહેનારા ? આખા બ્લોકના લોકો જેમ મનફાવે એમ કચરાં નાંખે જ છે ને…દૂધના ધોયેલા થોડી છે કોઇ ? હવે ઘરમાં જાઓ અને સૂઇ જાઓ આમ કચકચ કર્યા વિના.’

પણ પડોશી માસીએ સહેજ પણ મચક ના આપી અને બૂમાબૂમ કરીને બધાંને ભેગાં કર્યાં. વાતનું વતેસર થઈ ગયું. મીનળને ઢગલો કામ હતું એમાં આ ઝગડો..એનું મગજ ગુસ્સાથી ફાટ્ફાટ થઈ રહ્યું હતું. કંઈ કર્યું નહતું એમ છતાં આવું ? પોતે ક્યારેય કોઇ જ જાતની મગજમારીમાં સંડોવાતી નહી અને આવી કનડગતનો તો એનો સ્વભાવ જ નહતો. ઘરમાં પણ ચોખ્ખાઈની આગ્રહી એના જેવી વ્યક્તિ પર આવું આળ.

એ પછી તો થોડાં દિવસ મીનળ એના કામમાં બીઝી રહી. પેન્ડીંગ કામ પતાવ્યા પછી એક દિવસ સાંજે એ રસોઇ માટે લસણ ફોલી રહી હતી ત્યારે એને પેલો ઝગડો યાદ આવ્યો અને એનું મગજ ભયંકર ફાટ્ફાટ થવા લાગ્યું. એ ઉભી થઈ અને ભેગાં કરેલા ફોતરાં લઈને પેસેજમાં ઉભા રહીને નીચે પાર્કિંગમાં ઠાલવી દીધાં.

‘કંઈ જ કર્યા વિના લોકોની ગાળો ખાવી એવું થોડું ચાલે ? આજે તો હું ખુલ્લે આમ આમ કચરો નાંખીશ..જોઉં છું કોણ મારું શું બગાડી લે છે.’ મનોમન સંવાદ સાધતી મીનળ પછી રસોડામાં કામે વળગી. થોડો સમય વીત્યો અને એના ઘરની બેલ વાગી. મસોતાથી હાથ લૂછતાં લૂછતાં મીનળે દરવાજો ખોલ્યો તો સામે પડોશી માસીની વહુ સુધા હતી.

‘મીનળબેન, એ દિવસના મારા સાસુના વર્તન માટે હું આપની માફી માંગુ છું. પણ હમણાં જ મેં આપને કચરો નાંખતાં જોયાં એટલે હું ખાસ આવી.’

‘હા, મેં નાંખ્યા છે લસણના છોતરાં..બોલો શું કરી લેશો ? સીધા સાદા વ્યક્તિઓને હેરાન પરેશાન કરી મૂકો છો તમે લોકો..સરળતાથી રહેવામાં કોઇ માલ જ નથી રહ્યો હવે તો..’

‘મીનળબેન, સૌપ્રથમ તો મારા સાસુના એ દિવસના વર્તન માટે હું આપની માફી માંગુ છું. એ દિવસે જ મેં એમને ખૂબ સમજાવેલું અને અંતે એ માની પણ ગયેલાં. પણ હવે તમે આમ વર્તન કરશો તો પાછા એ ભડકશે..ને આ વાત લાંબી ચાલશે. બીજાઓ પણ આનો ફાયદો લઈને બળતામાં ઘી હોમશે. માટે મહેરબાની કરીને આપને વિનંતી કરું છું કે આ વાત અહીં જ પતાવો. આવા કામ કરવાથી તમને તમારા માંહ્યલા વિના કોઇ રોકી નથી શકવાનું.’

‘હા સુધાબેન, આપ સાચું કહો છો. પણ ખાલી ખાલી આમ હેરાન કરે એટલે મને બહુ ગુસ્સો આવી ગયેલો. હવેથી હું આમ નહીં કરું. મારા તરફથી વાત અહીં જ પતાવું છું.ચાલો થોડી ચા બનાવું..પી ને જ જજો.’

‘ના રે બેન. મારે જમવાનો સમય છે ને હજી લસણ ફોલીને શાક વઘારવાનું બાકી છે.’

‘લસણ’ ના ઉલ્લેખથી બે ય સ્ત્રીઓ મર્માળુ હસી પડી.

અનબીટેબલઃ શક્ય હોય ત્યાં સુધી કોઇના પણ નાજુક ઇગોને ના સ્પર્શવું.

Sneha patel

કોણ બોલે છે – કોને કહે છેઃ-

phulchhab newspaper > navrash ni pal column >
જે શોધવામાં જિંદગી આખી પસાર થાય

ને એ જ હોય પગની તળે એમ પણ બને

-મનોજ ખંડેરિયા

 

સ્વપ્નીલની શમણાંભરી ભૂરી ભૂરી આંખોમાં અકળામણના રાતા ટશિયાં ફૂટવા લાગ્યાં હતાં. ક્યારનો એ કોડલૅસ ફોન હાથમાં લઈને કોઇ નંબર ‘રીડાયલ’ કરતો અને લાંબાં લાંબાં એકસ્ટેન્શનના નંબર લગાવી લગાવીને છેલ્લે ‘આપનો ફોન પ્રતિક્ષામાં છે,આપનો કતારક્રમાંક નંબર છે ‘૮…૭…’ જેવો જવાબ સાંભળવા મળતાં અકળાઈને ફોન સોફા પર ફંગોળી દેતો.

લગભગ અડધો કલાકથી એની આ અકળામણ જોઇ રહેલ એની મમ્મી નમ્રતા રસોડામાંથી બોલી,

‘સ્વપ્નુ, શું છે દીકરા ? કેમ આટલો અકળાયેલો છું ? આદુ-ફુદીનાવાળી ચા પીશ – બનાવું ?’

‘મમ્મા, આ નેટ જો ને..ક્યારનું હેરાન કરે છે. આ મહિનામાં આ લગભગ પાંચમી વખત બંધ થઈ ગયું છે અને હજુ તો મહિનની પંદરમી તારીખ છે. વળી એ લોકો ઓનલાઈન રજીસ્ટ્રેશન કરે એટલે મારે એક કલાક તો કમ્પલેઇણ રજીસ્ટ્રેશન કરાવતાં થાય છે. ક્યારનો ‘આપકા કતાર ક્રમાંક હૈ યે…વો…’ કંટાળી ગયો છું આનાથી. મારે કેટલું બધું કામ છે, અમુક મેઇલ અર્જન્ટલી મોકલવા જ પડશે. નેટ ચાલુ નહી થાય તો સાયબરકાફેમાં જવું પડશે.’

બોલતાં બોલતાં સ્વપ્નીલે કમ્પલેઈન માટે ફરીથી ફોન જોડ્યો અને આસ્ચ્ર્યજનક રીતે આ વખતે એ લાગી ગયો.

‘હલો, મારું આઈડી સ્વપ્નીલ૨૦૦૦ છે ને હું રેવાપુરથી બોલું છું.’

‘જસ્ટ એ મીનીટ સર..ઓકે..શું કમ્પલેઇન છે આપની ?’

‘નેટ બંધ છે.’

‘ઓકે સર, આપની કમ્પ્લેઇન નોંધી લઉં છું. અમારા એન્જીનીયર આપને કોન્ટેક્ટ કરશે ને અડલાળીસ કલાક સુધીમાં આપની કમ્પલેઇણ સોલ્વ કરી દઈશું.’

‘મેડમ, ૪૮ કલાક બોલતાં પહેલાં જરા મારું અકાઉન્ટ ચેક કરો. આ કમ્પ્લેઇન છેલ્લાં ૧૫ દિવસથી ચાલી આવી છે. નેટ રોજ ચાલુ થાય છે, બંધ થાય છે. તમારો કોન્ટેક્ટ કરવામાં અડધો અડધો દિવસ જાય છે ને તમે ૪૮ કલાકનો રાગ આલાપો છો.’

‘આપને પડેલી તકલીફ બદલ હું માફી માંગુ છું સર..’

‘અરે રોજ રોજ તમને લોકોને માફી આપી આપીને હું થાકી ગયો છું. મને આજે ને આજે અબઘડી રીઝ્લ્ટ જોઇએ નહીંતર હજુ કસ્ટમર કમ્પ્લેઈન કરીશ.’ ને સ્વપ્નીલે ફોન પછાડ્યો.

‘બેટા, આમ અકળાવાથી કામ થોડી પતશે ? થોડી શાંતિ રાખ ને લે ચા પી.’

ચા પી ને સ્વપ્નીલ ટીવી જોવા બેઠો અને એન્જીનીયરનો કોલ આવ્યો,

‘સર, પ્લીઝ આપનું નેટ ચેક કરી લેશો ? અહીંથી થોડો કનેક્શનનો પ્રોબ્લેમ હતો અમે સેટ કર્યું છે. હવે નેટ આવી જશે.’

‘એક મીનીટ.’સ્વપ્નીલે નેટ ઓપન કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ શક્ય ના બન્યું ને એનો પીત્તો ગયો.

‘હજુ નેટ નથી આવતું. તમે લોકો સાવ હરામી છો. એડવાન્સમાં પૈસા લઈને બેસી જાઓ છો અને પછીથી આવા ધાંધીયા કરો છો.’

‘સર, એક વાર મોડમની લાઈટ બંધ કરીને બે મીનીટ રહીને ફરીથી ચાલુ કરો ને પ્લીઝ.નેટ આવી જશે.’

‘નથી આવતું. મેં તમારા કહેતાં પહેલાં જ કરી જોયું..’ ને ફરીથી સ્વપ્નીલની રેકોર્ડ ચાલુ થઈ ગઈ. સામે છેડેથી,

‘ઓકે, અમારો માણસ આપના ઘરે આવીને ચેક કરી જશે.’ નો ટૂંકો જવાબ વાળીને સામે છેડેથી ફોન મૂકાઈ ગયો. એ વાતને બીજા બે દિવસ વીતી ગયાં. હવે તો ફોન પણ લાગતો નહતો. ડાયલ કરતાં કરતાં વચ્ચેથી જ કટ થઈ જતો હતો. કંપનીનો કોઇ જ માણસ નેટ ચેક કરવા પણ નહતું આવતું ને સ્વપ્નીલ ધુંઆપુંઆ થઈ ગયો હતો. પેન્ડીંગ કામનો ઢગલો થતો જતો હતો. આખો દિવસ કંપનીમાં ફોન કર્યા કરતો પણ લાગતો જ નહતો. આટલા દિવસમાં તો સ્વપ્નીલને ત્યાંની મોટાભાગની ઓપરેટર્સના નામ સુધ્ધાં યાદ રહી ગયા હતાં. નમ્રતાથી ના રહેવાતા એ આખરે બોલી,

‘બેટા, તું કાયમ આ સ્ટાફના માણસો પર કેમ અકળાય છે પણ ? જે વાત જ્યાં કહેવાથી અસર થતી હોય ત્યાં વાત કરતાં શીખ. તું સ્ટાફના માણસોને આમ ગાળો દે એનો કોઇ મતલબ નથી સરવાનો. એમની તો વારંવાર શિફ્ટ બદલાયા કરે ને વળી એ લોકો તો પૂરેપૂરા ટ્રેઈન્ડ જ હોય કે સામે છેડે કસ્ટમર ગમે એમ બોલે તમારે તો,’અમે તમને પડેલી અસુવિધા બદલ માફી માંગીએ છીએ.’ બસ એટલું જ બોલવાનું. મારું માન તો તું જઈને નેટની ઓફિસમાં કોઇ સીનીયર સાથે જ સીધી વાત કર. આ બધા તો પગારદારો..એમને એલફેલ બોલીને શું મતલબ સરવાનો?’

સ્વપ્નીલને પણ મમ્મીની વાત ઠીક લાગી ને એ ઓફિસે જ પહોંચી ગયો. ત્યાં જઈને એમના મેનેજરને મળ્યો અને પોતાની તકલીફની વિગતે વાત કરી અને આજે જો નેટ ચાલુ ના થઈ શકે તો નેટના એડવાન્સમાં ભરેલા પૈસા અને જેટલાં દિવસ નેટ બંધ રહ્યું એટલા દિવસનું રીફન્ડ આપવાની વાત મૂકી નહીં તો આખો ય મામલો કોર્ટમાં લઈ જશે એવી ધમકી ય આપી .

‘સોરી સર, અમારું ટ્રાન્સમીશન બગડી ગયેલું છે એટલે આખા એરીઆમાં જ આ તકલીફ છે. અનેકો કસ્ટમરની કમ્પ્લેઇન આવ્યાં કરે છે અને અમારી પાસે એટલાં બધા એન્જીનીઅર નથી કે એક સાથે બધા સ્થળે પહોંચી વળે. હું તમારી સાથે જ મારા માણસને મોકલી આપું છું એ આવીને ચેક કરી લેશે. ડોન્ટ વરી આપના જેટલા દિવસ બગડ્યાં છે એની કિંમત ભરપાઈ કરી આપીશું. વન્સ અગેઈન સોરી.’

ને મેનેજરે એક એન્જીનીઅરને સ્વપ્નીલ સાથે મોકલી આપ્યો. માણસ ઘરે જઈને નેટ ચેક કરીને વાયર સેટ કરીને બોલ્યો કે,

‘નેટ ચાલુ થઈ ગયું છે, પણ કદાચ સ્પીડ ઓછી રહેશે. બે દિવસ થશે બધા પ્રોબ્લેમ સોલ્વ થતાં એ આપને પહેલેથી જ કહી દઉં છું કે આટલી તક્લીફ તો સહન કરવી જ પડશે સર, હા હવે ફરીથી બંધ નહીં થઈ જાય એની ગેરંટી… ‘

‘ઓકે. ચાલુ થયું એ પણ બહુ છે.’ ને સ્વપ્નીલે નમ્રતાની સામે જોઇને યોગ્ય માર્ગદર્શન આપવા બદલ નજરથી જ ‘થેન્ક્સ’ કહીને રાહતનો ઉંડો શ્વાસ લીધો.

અનબીટેબલઃ ક્યાં – કોને – કેટલું – કેવી રીતે કહેવું એ સમજાઈ જાય તો મોટા ભાગની સમસ્યાઓનો સરળતાથી અંત આવી જાય છે.

-સ્નેહા પટેલ

ફેણ

phulchaab newspaper >  navrash ni pal column

 

मैंने तो इक बार बुना था एक ही रिश्ता

लेकिन उसकी सारी गिरहें

साफ नजर आती हैं मेरे यार जुलाहे !

– गुलझार.

 

અવની સી.સી.ડીમાં બેસીને એની કાપુચીનો કોફીનો ટેસ્ટ માણી રહી હતી. કોફીની કડવી તીખી સ્મેલ એને બહુ જ પસંદ હતી. આંખો બંધ કરીને નાકમાં એનો ગરમ ધુમાડો ખેંચીને છેક નાકથી ફેફસાં સુધી ખેંચવાનો પ્રયાસ કરતી હતી. ધુમાડો ફેફસાંથી મગજ સુધી પ્રવાસ કરતો હતો અને એના મગજમાં એક નશો છવાતો જતો હતો.

 

‘હાશ…હવે માંડ થોડી રીલેક્સ થઈ શકી. નહીંતર આ કરણનું વર્તન તો અસહય જ હતું.’

કરણ – અવનીનો આજની તારીખમાં ચાર વાગ્યાને પચીસ મીનીટ સુધીનો બોયફ્રેન્ડ. અત્યારે ઘડિયાળમાં પાંચને પાંચ થઈ રહી હતી. લગભગ ત્રીસ મીનીટના અંતરાલમાં અવની અને કરણની ચાર ચાર વર્ષની ગાઢ રીલેશનશીપનું સ્ટેટસ બદલાઈ ગયું હતું. ‘ઇન રીલેશનશીપ’ થી ‘સિંગલ’ની સફર ખેડી કાઢી હતી.

‘સાલો સાવ બાયલો છે, આટલા વર્ષોથી પ્રેમના બણગાં ફૂંકી ફૂંકીને પોતાની સાથે એક છેતરપીંડી જ કરી હતી કરણે. કરણના પેરેન્ટે એમના પ્રેમસંબંધને લગ્નના સંબંધમાં પરિવર્તીત કરવા માટેની મંજૂરીનો મજબૂતાઈથી વિરોધ કરતાં જ એ સાવ બદલાઈ ગયો. છેક છેલ્લી પાયરીએ જ જઈને બેસી ગયો. નામર્દ નહીં તો…આમ જ હતું તો પ્રેમ કરવા શું કામ આવેલો ?’ ને ગુસ્સામાં જ ગરમાગરમ કોફીનો લાંબો ઘૂંટ ભરાઈ ગયો. બેધ્યાનીમાં ભરાયેલો એ ઘૂંટ જીભથી ગળા સુધી એક તીખો લિસોટો ખેંચી ગયો ને અવનીના હાથનો કપ પડતાં પડતાં રહી ગયો. પ્રેમ પર નફરતનું લેબલ લાગી જતાં માત્ર ત્રીસ મીનીટ જ થઈ હતી. એને પોતાને પણ આ વાતની નવાઈ લાગતી હતી પણ હકીકત એ જ હતી કે એ આ સમયે – આ ઘડીએ કરણને બેઇન્તહા નફરત કરતી હતી. ત્યાં જ એના કાન પર જૂના પિકચરના જાણીતા ગીતના બોલ અથડાયા,

‘મેરે દુશ્મન તું મેરી દોસ્તી કો તરસે..મુજે ગમ દેને વાલે તું ખુશી કો તરસે ‘ ને અવનીની આંખ આંસુથી છલકાઈ ગઈ.

આ ઘટના ઘટયે દિવસો પર દિવસો વીતતા ગયા. અઠવાડીયું, મહિના ને છેલ્લે વર્ષ !

અવનીને નવાઈ એ વાતની લાગતી હતી કે એ કરણને જ્યારે ખૂબ જ પ્રેમ કરતી હતી ત્યારે જેટલો યાદ કરતી હતી એના કરતાં વધુ એ અત્યારે યાદ આવી રહ્યો હતો. આજે તો એ કરણને બેઇન્તહા નફરત કરતી હતી તો આવું કેમ ? રોજ રોજ આ જ સવાલ એને મૂંઝવ્યા કરતો અને દિલ વલોવ્યાં કરતો. છેવટે ના રહેવાતા એ એની મમ્મી કમ ફ્રેન્ડ સુનીતા પાસે ગઈ અને એના ખોળામાં માથું નાંખીને લાંબી થઈ ગઈ.

‘શું વાત છે બેટા ? કેમ આમ ઉદાસ ?’

‘મમ્મી તું તો મારી અને કરણની રીલેશનશીપ વિશે બધું જાણે જ છે ને ? ‘

‘હા પણ હવે તો એ સંબંધ પર પૂર્ણવિરામ લાગી ચૂક્યું છે ને. તો ?’

‘મમ્મી, હું એને ખૂબ જ નફરત કરુ છું. હું એને ભૂલવા માંગું છું પણ અફસોસ…ભૂલી જ નથી શકતી. એવું ના માનીશ કે હું હજુ એને પ્રેમ કરું છું ને એની રાહમાં આંખો બીછાવીને ઉભી છું. પણ એને ભૂલીને મારી રુટીન લાઈફમાં સેટ નથી થઈ શક્તી. જ્યાં અટકી છું ત્યાંથી આગળ નથી વધી શકતી. બસ આ અકળામણ જીવ લઈ લે એવી લાગે છે.’

ને સુનીતા હળવું હસી પડી. અવનીના કાળા લીસા રેશમીવાળમાં હાથ ફેરવતાં ફેરવતાં ખૂબ જ હેતાળ અવાજથી બોલી,

‘બેટાં, તું બે સાવ અલગ વાત કરે છે. નફરત અને ભૂલવું.’

‘મતલબ?’

‘ માણસને ભૂલવો હોય તો એને નફરત ના કરાય દીકરા.’

‘તો ?’

‘તો શું ? ભૂલવો હોય તો એની યાદને સહજ બનાવીને ભૂલી જ જવાય. કોઇ પણ માણસને તમે નફરત કરો એટલે દિવસના ચોવીસ કલાક તમે એની યાદમાં, એના વિચારોમાં જ રચ્યાં પચ્યાં રહો અને એ તમને કડવા અનુભવોની ખીણમાં જ પછાડે. કોઇ માણસને ભૂલવો હોય તો પહેલાં મનથી સ્વસ્થ થવું પડે અને એના માટે તારે એની કોઇ પણ વાતોથી પર થવું પડે. એ પર થવા માટે એની નફરતને પણ ભૂલવી પડે. તું કરણને ધીમે ધીમે તારામાંથી બાદ કરતી જા અને એ પણ સભાનતાથી જ. તારું ટોટલ ધ્યાન એને બાદ કરવામાં જ લગાવ એને ધીક્કારવામાં સમય ના વેડફ. નફરતની લાગણી એના સુધી તો પહોંચવાની નથી. એ તો એની લાઈફમાં મસ્ત છે. એની રીત જ જીવે છે પણ હા – તારી નફરત તને છેક તળિયેથી ઝંઝોડીને હલબલાવી કાઢે છે. યાદના વમળમાંથી બહાર નીકળવા દેતી જ નથી. માટે સૌપ્રથમ તો નફરત શબ્દ – લાગણીની તારી ડીક્શનરીમાંથી બાદબાકી કર. નફરત આખરે આપણું પોતાનું જ પતન કરે છે. કરણની યાદને થોડો સમય આપ. એની તરફ એક નિરપેક્ષ લાગણી રાખ અને સમગ્ર ઘટનાઓ જળકમળવત રહીને જોતી રહે. પછીનું કામ બધું બહુ જ સરળ છે બેટાં. કરણને ભૂલવા માટે તારે આના સિવાય બીજો કોઇ પ્રયાસ જ નથી કરવાનો રહેતો.’

ને અવની વિચારમાં પડી ગઈ.

‘મમ્મીની વાત સાચી હતી. એ કરણને પ્રેમ કરતી હતી ત્યારે એક અદભુત લાગણીથી ભરાઈ જતી હતી. કરણને યાદ નહતો કરવો પડતો એની જાતે યાદ આવતો હતો.જ્યારે આજે એ મારી મચડીને એ લાગણી કચડવાનો પ્રયત્ન કરે છે તો યાદો ફેણ ચઢાવીને સામી થાય છે. મમ્મી કહે છે એમ મારે કરણને ભુલાવવા એની નફરતની લાગણીમાંથી બહાર આવવું જ પડશે. જે માનવી પ્રેમને છેહ આપે એ મારી નફરતને ય કાબિલ નથી.’ ને આ નિર્ણય લેતાં જ એ અંદરથી શાંત થવા લાગી ને નિંદ્રામાં સરી પડી.

અનબીટેબલ ઃ પ્રેમનું વિરોધી નફરત તો નથી જ !

ફર્સ્ટ ઇમ્ર્પેશન ઇઝ ધ લાસ્ટ ઇમ્પ્રેશનઃ

phulchhab newspaper > navrash ni pal column

ના ગમે- હું આદરું તારી સ્પર્ધા,

ના બનું સંપૂર્ણ, કૈં ક્ષતિ આપજે !

-હર્ષદ ચંદારાણા.

 

‘જૈનમ, આ શું વિચિત્ર કોમ્બીનેશન કર્યું છે તે ? બ્રાઉન ટ્રાઉઝર પર યલો શર્ટ ! સાવ કાર્ટુન લાગે છે. ચેન્જ કર પ્લીઝ. પેલું બ્રાઉન શર્ટ છે એ પહેર. એ બહુ જ સરસ સેટ થાય છે અને તને એ કલર પણ બહુ સરસ લાગે છે. અભિનવભાઈ પર તારી ફર્સ્ટ ઇમ્ર્પેશન ‘ઝક્કાસ’ પડશે.’

ગ્રીવાનો આદેશ થયો એટલે જૈનમે તરત જ શર્ટ બદલ્યું. આમ પણ એને ખબર હતી કે એની ડ્રેસિંગ સેન્સ સાવ ઝીરો હતી. મોટાભાગે એના કપડાનું શોપિંગ ગ્રીવા જ કરતી હતી અને એના થકી જૈનમને એના ફ્રેન્ડસ, રીલેટીવ્સ તરફથી કોમ્લીમેન્ટ્સ પણ મળતાં હતાં. આજે જૈનમ અને ગ્રીવા એમની એકની એક દીકરી વસુના માટે કરોડપતિ એવા અભિગમભાઈ અને રુપાબેનને – છોકરાપક્ષના લોકોને મળવાના હતાં. એમનો દીકરો અમિત અત્યારે ઓસ્ટ્રેલિયામાં હતો પણ વસુ અને અમિતે ફેસબુકમાં એક બીજાની વોલ પર ફોટા અને પોસ્ટ્સ જોઇ જ હતી. એક બીજાને થોડાં ઘણાં જાણતાં હતાં. અમિતને ગ્રીવા ગમી જતાં એણે એના મમ્મી પપ્પાને વાત કરી હતી અને એના મમ્મી પપ્પાએ પોતાના લાડલાની ઇચ્છા ગ્રીવા અને જૈનમને ફોન પર કહી હતી.

અમિત આવતા મહિને ઇન્ડીઆ આવવાનો જ હતો પણ ગ્રીવાની ખાસ ઇચ્છા હતી કે એ લોકો એક વાર પહેલાં છોકરાંના માતા પિતાને મળીને એમના વિશે થોડી જાણકારી મેળવે, ઓળખાણ વિકસાવે. આમ તો જૈનમને આવું પસંદ ના પડયું પણ ઠીક છે, ગ્રીવા એક દીકરીની મા છે એટલે આવી વાતો એના મગજમાં આવે વિચારીને એણે ધર્મપત્નીને સહકાર આપવાનું પસંદ કરી લીધું. પણ આ મેળાપમાં ગ્રીવા વારંવાર ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશનનો રાગ આલાપતી હતી એનાથી જૈનમને થોડી તકલીફ થતી હતી.શાંત સ્વભાવના જૈનમે મગજને બીજા કામકાજમાં વાળી લીધું.

તૈયાર થઈને એ લોકો નક્કી કરેલ રેસ્ટોરાંમાં અભિગમભાઈ અને રુપાબેનને મળવા ગયાં.

ઓફવ્હાઈટ સિલ્કની સાડી અને રેડ ભરતવાળી બોર્ડર, ગળામાં હીરાનો ઝગમગતો હાર, આઠમાંથી છ આંગળીમાં વ્હાઈટ, ગોલ્ડ કલરની જાતજાતના રંગોના નંગમાં શોભતી વીંટીંઓ, કાનમાં લટકતાં ઝુમ્મર, હાથમાં ડાયમંડ બ્રેસલેટ અને ગોલ્ડ – સિલ્વરના કોમ્બીનેશન સાથેની ડાયમંડ જડેલી ઘડિયાળ…ગ્રીવા તો રુપાબેનના ઠસ્સાંથી અભિભૂત જ થઈ ગઈ. એણે પણ સરસ મજાની સિલ્કની લેટેસ્ટ ડિઝાઈનની સાડીને લાઈટ ડાયમંડના ઘરેણાં પહેરેલાં હતાં પણ રુપાબેનના વૈભવ આગળ તો એનું રજવાડું તો ચકલી જેવું જ હતું. સામે પક્ષે જૈનમને તો અભિનવભાઈના મોંઘા સૂટ બૂટ કશાંયથી કોઇ જ ફર્ક નહતો પડતો એ તો બિન્દાસ થઈને પોતાની નેચરલ સ્ટાઈલમાં જ વર્તન કરતો હતો.અંદરખાને તો એને આ લોકોને જોવા – મળવામાં કોઇ ખાસ રસ પણ નહતો. આખરે એની છોકરીને એમના દીકરા અમિત સાથે જીવન વીતાવવાનું હતું. એ આવ્યો હોત તો હા – વાત અલગ બનતી હતી. પણ…

ડીનર લેતાં લેતાં બે ય પરિવાર એક બીજા વિશે શક્ય એટલું વધુ જાણવાનો યત્ન કરતાં હતાં.વસુ અને અમિત વિશેની જાતજાતની ભાતભાતની વાતો કરી. ગ્રીવા તો પૂરેપૂરી ચકાચોંધ જ હતી એટલે એને તો બધું રુડું રુપાળું જ લાગતું હતું. એની દીકરીનું જો આ ઘરમાં ગોઠવાઈ જશે તો એનું જીવન ધન્ય થઈ જશે એવા વિચાર જ એના મનમાં આવતાં રહ્યાં. ઘરે આવીને કપડાં બદલીને બેડમાં લંબાવતા જ ગ્રીવા બોલી,

‘જૈનુ, તને શું લાગે છે ? ‘

‘ગ્રીવા, આમ જલ્દબાજી ના કરાય.આપણી દીકરીએ પણ અમિતને માત્ર ફોટામાં જ જોયો છે. ખાસ વાતચીત નથી કરી. વળી આમ એક જ મુલાકાતમાં આ લોકો વિશે હું શું કહી શકું ?’

‘તું છે ને સાવ જૂનવાણી જ છું. અરે એમની ફર્સ્ટ ઇમ્ર્પેશન જ જો..કેવી ધમાકેદાર રહી. એમના બોલવા-ચાલવા- ઉઠવા-બેસવા-ખાવા-પીવા બધામાં એક રજવાડી ઠસ્સો છે. વળી વાત ચીત પણ કેવી વિવેકપૂર્ણ, નક્કી એમના દીકરામાં પણ આવા જ ગુણ ને સંસ્કાર હશે. મને તો સગપણ મંજૂર છે. ‘

‘ગ્રીવુ, હદ કરે છે તું તો…ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશનને શું ધોઈ પીવાની છે ? હું એવું કશું નથી માનતો. આજે એ ઇમ્પ્રેશન હોય એ કાલે બદલાઈ પણ શકે. કોઇ માઈનો લાલ એકના એક જેવું વર્તન કાયમ ના જ કરી શકે અને મને એમ કોઇ એક વખતની મીટીંગથી ઇમ્પ્રેશનમાં આવી જવું કે કોઇ માન્યતાઓ બાંધી લેવાનું ના ફાવે. હું તો ચા ય ફૂંકી ફૂંકીને પીવું છું જેથી દઝાઈ ના જવાય ને એનો ટેસ્ટ પણ સરસ રીતે માણી શકું. તો આ તો મારી એકની એક દીકરીના જીવનનો સવાલ છે. આમ ફટાફટ વિચારવાનું, ડીસીઝન લેવાનું ના ફાવે. હા, વસુ અમિતના પ્રેમમાં હોત તો વાત અલગ હતી આપણે કશું વિચારવાનું જ ના રહેત પણ એવું કશું નથી. આપણી ડાહી દીકરીએ એના જીવનના મૂલ્યવાન નિર્ણયની જવાબદારી પ્રેમ અને વિશ્વાસપૂર્વક આપણને સોંપી છે તો આપણે એનો પૂરેપૂરી સમજણથી પૂરી કરવી જોઇએ.’

‘જૈનમ, આખી દુનિયા ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશન ઇઝ લાસ્ટ ઇમ્પ્રેશનમાં માને છે પણ તું રહ્યો..જવા દે. કેવા જાજરમાન લોકો સામેથી દીકરી માટે માંગુ લઈને આવ્યાં છે ને તું છે કે મોઢું ધોવા જવાની વાત કરે છે..હ્મ્મ….’અને ગ્રીવા નારાજગીમાં લાઈટ બંધ કરી બીજી બાજુ મોઢું કરીને સૂઈ ગઈ.

મહિના પછી અમિત ઇન્ડીઆ આવ્યો અને બધા ફરીથી મળ્યાં.છોકરાપક્ષના લોકોને લગ્ન માટે ઉતાવળ હતી એથી એ વારંવાર ફોર્સ કર્યા કરતાં હતાં. ગ્રીવાને તો છોકરો મા બાપ કરતાં ય વધુ ગમી ગયો પણ જૈનમે પોતાનો મત રજૂ ના જ કર્યો. એણે વસુને થોડો સમય અમિતને મળવાંની અને એને વધુ નજીકથી જાણવાની સલાહ આપી. વસુને માણસ ઓળખવાની બાબતમાં મમ્મી કરતાં પપ્પા પર વધુ વિશ્વાસ હતો. એને આમ તો અમિત જોતાંવેંત જ ગમી ગયેલો પણ એક બાહ્યરુપને એ વધુ મહત્વ નહતી આપતી એથી અમિતને મળીને એના વિશે વધુ જાણવાની ઇચ્છા હતી.

પંદરે’ક દિવસ વીત્યાં અને એક સાંજે ગ્રીવાના ઘરમાં જાણે આભ તૂટી પડ્યું.

‘મમ્મી, મને આ લગ્ન પસંદ નથી.’

‘શું વાત કરે છે વસુ ? પાગલ છે કે ?’

‘ના મમ્મી, મને અમિત અને એના ઘરનાં દરેક સભ્યોનું વર્તન શંકાસ્પદ લાગે છે. એ લોકો નક્કી કોઇ વાત છુપાવે છે. બોલે છે કંઇક ને વર્તન કંઇક હોય છે. અમિત તો ઠીક પણ એનાં પપ્પા ય ઘણી વખત મારી વધુ નજીક આવવાનો…’ અને વસુ એક્દમ જ બોલતાં બોલતાં અટકી ગઈ. શરમથી એનું ગોરું મુખ લાલચોળ થઈ ગયું. એના શબ્દોનો મતલબ સમજતાં જ ગ્રીવા અને જૈનમ બે ય સ્તબ્ધ રહી ગયાં.

‘વસુ …દીકરાં આ તું શું બોલે છે ? એ લોકો તો કેવા સંસ્કારી અને ખાનદાની..’

‘ડેડ – પ્લીઝ. એ લોકો સાવ બનાવટી છે. મારી બહેનપણી ક્રુતિના પપ્પા પોલિસ ઇન્સ્પેક્ટર છે. એમણે મને બે દિવસ પહેલાં અમિત સાથે જોઇ ત્યારે એ ચોંકી ગયેલા અને પછી ક્રુતિ દ્વારા મને મેસેજ મોક્લાવ્યાં કે, ‘ અમિત એક મોટો હીસ્ટ્રીશીટર છે અને એ કોઇ ઓસ્ટ્રેલિયા – ફોસ્ટ્રેલિયા નહીં પણ પોલીસથી બચવા અંડરગ્રાઉન્ડ થઈને રહે છે. વળી એને તો કોઇ મા બાપ છે જ નહીં. આ બધું તો એણે ઉપજાવી કાઢેલ વાર્તાઓ છે.’

અને ગ્રીવા અને જૈનમ બે ય માથું પકડીને સોફા પર બેસી ગયાં. અમિત વિશે વધુ જાણકારી ભેગી કરવાનો યત્ન કરતા એમને કોઇ જ વિશ્વાસ લાયક માહિતી ના મળી. ક્રુતિના પપ્પાને મળતાં એમણે વસુની વાતને સમર્થન આપ્યું અને છેલ્લે વસુ કહે છે એ વાત જ સાચી એવા તારણ પર એ લોકો પહોંચ્યાં. અમિતને ફોન કરીને કોઇ જ કારણ આપ્યાં વિના ‘ વસુને આ સંબંધ મંજૂર નથી.’ કહીને વાત પતાવી કાઢી અને સમય રહેતાં બચી ગયા વિચારીને એક હાશકારાનો શ્વાસ લેતાં ફેમિલી ઘરમાં બેઠું હતું

‘ગ્રીવુ, તારી ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશનનો અનુભવ કેવો રહ્યો ?’ જૈનમે ધીમેથી મમરો મૂક્યો.

‘પ્લીઝ, મને શરમિંદા ના કરો..હવેથી હું કદી ‘ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશન’ પર આંધળો ભરોસો નહીં કરું.તમારી વાત સાથે , વિચારો સાથે હું પૂર્ણ રીતે સહમત છું કે માણસને ક્યારેય એક ઝાટકે પહેલા મુલાકાતથી જ ના ઓળખી શકાય. ફર્સ્ટ ઇમ્પ્રેશન ઇઝ લાસ્ટ ઇમ્પ્રેશનનો હું ધરાર વિરોધ કરું છું.’

ને ઘરના ડ્રોઇંગરુમમાં હાસ્ય ખળભળી ઉઠ્યું.

અનબીટેબલ ઃ દરેક કહેવત દરેક સંજોગોમાં સાચી હોય એવું જરુરી નથી.

-sneha patel

અમારા સપનાં – તમારી આંખો

phulchhab newspaper > navrash ni pal column

 

સન્માનથી, તમામ ખિતાબોથી છે વિશેષ

નાનકડી એક ખુશી જે મથામણ વગર મળી.

 

– રઈશ મનીઆર

 

એક મોટું લંબચોરસ સ્ટેજ હતું. સ્ટેજ પર જરુર પૂરતા ત્રણ બેનર અને પાછળની બાજુએ સ્ક્રીન માટે એક સફેદ પડદો લગાવાયો હતો જેથી વક્તાનો ફેઇસ પ્રોગ્રામમાં છેક પાછળ બેઠેલા સુધી દેખાઈ શકે. પ્રસંગ હતો બુક લોન્ચીંગનો – શ્રાવણીની બુક – ‘અમારા સપના- તમારી આંખો’ના લોન્ચીંગનો.

શ્રાવણી એક પાંત્રીસ ચાલીસ વર્ષની જાજરમાન અને સંવેદનશીલ લેખિકા હતી. એની સંવેદનશીલ ને વાર્તા લખવાની સ્ટાઈલથી એની ફેનકોલોની બેશુમાર હતી. પણ શ્રાવણી એ શ્રાવણી ! એને જીવનમાં કોઇ જ વાતનું ક્યારેય અભિમાન નહીં. પ્રસંશા હોય કે નિંદા બે ય ને પચાવીને પોતાની વાત – જાતને પોતાની આવડતથી લોકો સામે એવી અનોખી રીતે સાબિત કરતી કે સામેવાળા પાસે બોલવાનું કંઇ રહેતું જ નહીં. એ શબ્દો બોલીને બતાવનારી નહી પણ કામ કરીને સમજાવવાની માણસ હતી. આજે એ શ્રાવણીની ચિરાયુ નામના પ્રસિધ્ધ મેગેઝિનમાં વંચાઈ વંચાઈને વાંચકોમાં ખૂબ જ ફેમસ થઈ ગયેલ વાર્તાની બુકનું વિમોચન હતું.

શ્રાવણીએ પોતાની બુકનું વિમોચન પોતાના મેગેઝિનના એડીટરના હાથે જ કરાવવાનું નક્કી કરેલું ને બીજા બે પત્રકાર , એક લેખક મિત્ર પણ સ્ટેજ પર હતાં જેઓ શ્રાવણીની આ નવલકથાની આખીય સફરના સાક્ષી હતાં. મિત્રોએ અને એડીટરની લાડકી શ્રાવણીના એ લોકોએ ભરપેટ વખાણ કર્યાં. એના જેવી તેજતર્રાર પણ સંવેદનશીલતાના બેલેન્સવાળી લેખિકા બીજી ક્યારે જન્મ લેશે એવો વિચાર પણ વ્યકત કર્યો જેને પ્રેક્ષકોમાંથી અનેક લોકોએ ‘અત્યારે તો કોઇ દેખાતી નથી / હજુ ઘણો સમય જશે’ જેવા વાક્યો બોલીને પ્રત્યુત્તર પણ વાળ્યો. પછી બધા મિત્રોએ ભેગા થઈને શ્રાવણીની બુકને બે હાથમાં પકડીને એનું કવરપેજ લોકોને દેખાય એમ પકડીને પુસ્તક વિમોચન કર્યું. તાળીઓના ગડગડાટ અને મોબાઈલના કેમેરાની ક્લીકથી આખું ય સ્ટેજ ભરાઈ ગયું. વાતાવરણ એક્દમ રંગીન બની ગયું. વાંચકોના અને મિત્રોના પ્રેમથી શ્રાવણી ગદગદ થઈ ગઈ. એના જેવી સંવેદનશીલ સ્ત્રી માટે દુનિયામાં સૌથી મોટી મૂડી એ આ નિસ્વાર્થ – પ્યોર પ્રેમ હતી. હળ્વેથી આંખનો ખૂણો લૂછતાં’કને એણે માઈક હાથમાં લીધું ને બધાંનો આભાર માન્યો. આભાર શબ્દ બોલતાં જ એ એટલી ગળગળી થઈ ગઈ હતી કે એનાથી વધારે શબ્દો બોલી જ ના શકાયા. જોકે સામે પક્ષે એના ફેન્સને એને બરાબર જાણતાં હતાં એથી વધારે શબ્દોની જરુર જ નહતી. એમની લાડકી લેખિકા શ્રાવણીની ભાવભરી બોડીલેન્ગવેજના નજરોનજર સાક્ષી બની શક્યા એને પણ તેઓ પોતાનું અહોભાગ્ય માનતા હતાં.

ત્યાં જ અચાનક એક કોલેજિયન જેવી લાગતી છોકરી ઉભી થઈ અને બોલી,

‘મેમ, મે આઈ આસ્ક યુ સમથીંગ ?’

‘શ્યોર, વાય નોટ..’

‘મેમ, આમ તો હું બહુ નાની ગણાઉં પણ મને કાયમ એક પ્રશ્ન મૂંઝવે છે. તમે ૧૦ જેટલી નવલકથાઓ લખી છે જે ખૂબ જ સફળ થઈ છે નામના પામી છે અને મારી પાસે એ બધા પુસ્તકો છે. તમે સંબંધો પર જે લખો છો એને હું ‘બ્રહ્ર્મ વાક્ય’ માનીને જીવનમાં ઉતારી લઉં છું. પણ મેમ તમે સંબંધોને આટલી સારી રીતે સમજો છો, નિભાવો છો તો તમારા કોઇ પણ પુસ્તકના વિમોચનમાં તમારા પતિદેવશ્રી કેમ હાજર નથી હોતાં ? વળી ક્યારેય એમણે જાહેરમાં તમારા લખાણ વિશે કે તમારી નામના – સિધ્ધી વિશે કશું કહ્યું હોય એવું જાણમાં ય નથી આવ્યું. તો શું દરેક જગ્યાએ ‘ઘરની મુર્ગી દાલ બરાબર જ હોય કે ?’

અને શ્રાવણી ખડખડાટ હસી પડી. એની ધવલદંતપંક્તિ પર રોશની પડતાં ત્યાં અનેકો સ્ટાર્સની ઝગમગાહટ ફેલાઈ ગઈ.

‘જો બેટા, શરુઆતના ગાળામાં – બે ત્રણ પુસ્તકો સુધી તો મને પણ તારા જેવા જ પ્રશ્નો મગજમાં આવતા કે મારા પતિદેવ શ્રી નિખિલ મહેતા મારી કેરીઅરમાં કોઇ જ રસ કેમ નથી લેતાં? પણ સમય જતાં જતાં હું સમજતી ગઈ કે નિખિલ સાહિત્યનો માણસ જ નથી. એના માટે તો સાહિત્ય એટલે ફુરસતના સમયે કોઇ અઘોરી બાવાઓ કે ટેકનોલોજી પર લખાયેલ પુસ્તકો જ છે. એ આખો દિવસ મશીનની ઘરઘરાટીમાં જીવનારો વ્યક્તિ થોડો સમય ફ્રેશ થવા ટીવી જોવે કે ન્યુઝ વાંચે એવા સમયે હું એને મારા સેન્ટી સેન્ટી સબજેક્ટવાળા પુસ્તક વાંચવા માટે ક્યામ ફોર્સ કરું ? જો કે એ એના ફ્રેન્ડસના ગ્રુપમાં બહુ જ પ્રાઉડલી પોતાની વાઈફની સિધ્ધીઓ વિશે વાત કરતો હોય છે. ક્યારેય અન્ડર એસ્ટીમેટ નથી કરતો. વળી એ એની ઓફિસની મગજમારીઓ કે મશીનોની વાતો કરે ત્યારે મને પણ બગાસાં આવી જાય છે. હું પણ એની વાતમાં જીવ પૂરોવવાનો બહુ પ્રયત્ન કરું છું પણ એ શક્ય નથી થતું. હવે આ તકલીફ તો બે ય પક્ષે છે. હું એની વાતો સાંભળવાનો ડોળ કરી લઉં છું, અમુક વાત સમજાય અમુક બમ્પર જાય…એમ એ પણ અમુક સમયે મારી સાથે અમુક સંવેદનશીલ ટોપિક પર વાત કરે…પણ એ બધું ઘરની ચાર દિવાલોની વચ્ચેનો બહુ જ પર્સનલ મામલો છે અને મને એનાથી સંતોષ છે. બાકી તમે કોઇને પણ ફોર્સ કરીને તમારી વાત કે કામ ક્યારેય ના સમજાવી શકો. આજથી ચાર વર્ષ પહેલાં એ જે હતાં એનાથી આજે ઘણાં અલગ છે. આજે મારા કામને વધુ સારી રીતે સમજે છે. એક સમય આપવો પડે દરેક વાતને સ્વીકારવાનો અને એમાં પણ તમે સફળ જશો જ એવી ગેરંટીપત્ર લઈને ના ફરાય. આ તો સમય સમય ની અને સમજ સમજની વાત છે. આ વાતને આમ ઇગો કે લાગણીભંગનો ઇશ્યુ બનાવવા જેવી જરુર મને ક્યારેય નથી લાગી. એ એની ઓફિસ લાઈફ ને પર્સનલ લાઈફ અલગ રીતે હેન્ડલ કરે છે એમ જ હું પણ કરું છું તો એમાં શું મોટી ધાડ મારી ?’

‘વાહ મેડમ, તમે તો બહુ જ સરસ વાત કહી. મારા મનમાં આ પ્રશ્ન ક્યારનો ગોળ ગોળ ફરતો હતો જેને તમે આટલી સરસ રીતે જવાબ આપ્યો એ બદલ ખૂબ ખૂબ આભાર. આજે તમારો એક નવો શેડ જોવા મળ્યો એની પણ ખુશી.’

ગેટ આગળથી નિખિલની ગાડી એને પીકઅપ કરવા આવતી નજરે પડી ને શ્રાવણીની હસી પડી.

આગળ રસ્તો નથી ને પાછા વળાતું નથી !

phulchhab newspaper > navrash ni pal column >

તમે જે બસમાં બેઠા છો એ વાતાનુકૂલિત છે પણ,

નથી એ જાણ કે ખોટી સડક પક્ડીને બેઠા છો…

 

-અશરફ ડબાવાલા

 

આજે વાતાવરણમાં અચાનક પલટો અનુભવાતો હતો. ૭ – ૮ ડીગ્રીની ઠંડી પછી અચાનક જ ૩૫-૩૬ ડીગ્રીની ગરમી ચાલુ થઈ ગયેલી હતી. રીધ્ધીમા સોફામાં માથુ પકડીને બેઠી હતી. આ અચાનક થતો વાતાવરણનો પલટો એને માફક નહતો આવતો. પરિવર્તન ધીમે ધીમે જ કોઠે પડતાં પછી એ સંસ્કારોના હોય, પરિસ્થિતીના હોય કે કુદરતના ! ફ્લેક્સીબલ હતી પણ તીવ્રગતિ એના સ્વભાવમાં નહતી. એ મંથર ગતિની પ્રવાસી !

માથાનો દુઃખાવો વધતો જતો હતો અને રીધ્ધીમા કોઇ પણ કાર્યમાં એનું ધ્યાન નહ્તી પૂરોવી શકતી. બહુ જ રેસ્ટ્લેસ ફીલ કરતી હતી એથી એણે એની ફ્રેન્ડ રીપલને ફોન કરીને કોઇ પિકચર જોવાની વાત કરી. રીપલે ટીકીટ ખરીદીને રીધ્ધીમાને ફોન કર્યો અને થીયેટર પર આવી જવા જણાવ્યું. તૈયાર થઈને ઘરની બહાર નીકળી અને મગજ થોડું ફ્રેશ થતું હોય એમ અનુભવ્યું.

બહુ વખત પછી રીપલને – એની બેસ્ટ ફ્રેન્ડને મળી હતી એટલે સારું લાગ્યું. પોપકોર્નનું ટબ અને કોલાનો ગ્લાસ લઈને એ લોકો મૂવી જોવા બેઠાં. શરુઆતમાં તો સ્ટોરીમાં મજા આવી. યંગ જનરેશનની વાત હતી. પણ જેમ જેમ મૂવી આગળ વધી એમ એમ રીધ્ધીમાના અદ્રશ્ય થતા ગયેલ દુઃખાવાએ પાછું જોર કર્યું – ઉથલો માર્યો. પિકચરમાં યંગ જનરેશનના આધુનિક કલ્ચરના નામે સ્વરછંદી – વલ્ગર ડાયલોગ્સ – સિચ્યુએશન એનાથી સહન ના થઈ અને બાકીનું પિકચર જેમ તેમ એણે પૂરું કર્યું.

મૂવીમાંથી બહાર નીકળીને રીપલે એનું મોઢું જોઇને પૂછ્યું,

‘શું થયું રીદ્ધુ ? મોઢાનો રંગ કેમ હજી ફીક્કો ? મૂવી તો મસ્ત હતું. આજકાલ તો જ્યાં જુઓ ત્યાં આના જ વખાણ થાય છે તો તને કેમ ના ગમ્યું ?’

‘લોકોને ગમ્યું હશે – ભલે ! પણ મારા નેચરને આવી વલ્ગારીટી પસંદ નથી આવતી. મનોરંજન માટે તમે બીજું ઘણું બધું બતાવી શકો આમ વલ્ગારીટીનો સહારો કેમ લેવાનો ?’

‘તું પણ છે ને એકદમ મણીબેન જ રહી. યાર…આજ કાલ તો આવું બધું એકદમ કોમન છે. જરા આજુબાજુની યંગ જનરેશનને જો એ આવી રીતે જ જીવે છે. થોડી ફ્લેક્સીબલ બન.’

‘ના..આ બધું કોમન નથી. મારી આજુબાજુ પણ જુવાનિયાઓ વસે છે. હા માન્યું કે આવું ચલણ હશે પણ એ કેટલાં ટકા ? વીસ ટકા…ત્રીસ..પણ એમ તો બહુ બધા ચલણ છે, જેમ કે દર બીજી મીનીટે આપણા દેશમાં રેપકેસીસ થાય છે એટલે રેપીસ્ટની વર્તણૂક આવકાર્ય ગણી લેવાની ? સોરી, મને પરિવર્તન ગમે છે પણ પરિવર્તનના કેટલાંક નિયમ હોય. યોગ્ય પરિવર્તન હોય તો સમાજમાં એ ધીમે ધીમે ને જાતે સ્વીકારાઈ જ જાય છે. આજથી વીસ વર્ષ પહેલાં કોલેજમાં અમે છોકરાં છોકરીઓ એક બીજાથી યોગ્ય અંતરે બેસીને વાતો કરતાં હતાં. જ્યારે લવમેરેજ્નું નામ એક આઘાતની વાત લાગતી હતી એ સમયે અમે સમાજનો વિરોધ કરીને લવમેરેજ કર્યા છે, પણ આજે લવમેરેજ તો એકદમ કોમન થઈ ગયા છે. એ પરિવર્તન હું આસાનીથી સ્વીકારી શકું છું કારણ એ પરિવર્તન પાછળ વર્ષોથી એક સ્વસ્થ સમાજના વિચારો – વર્તણૂક કામ કરે છે. આ પરિવર્તન આવકાર્ય જ છે. એના માટે મારે કોઇ મહેનત નથી કરવી પડી. એ જમાનામાં સ્ત્રીઓ પુરુષ સાથે વાત કરે તો પણ એમની તરફ શંકાની દ્રષ્ટીથી જોવાતું જ્યારે આજે હું મારા અનેક મિત્રો સાથે એકલી મળી શકું છું, કાફેમાં કોફી પી ને સમય પસાર કરી શકું છું. કોઇને કોઇ જ શંકા નથી થતી અને મને પણ કંઈ અજૂગતું નથી લાગતું. પણ હા, આજના જમાનામાં પ્રેમના નામે એકબીજાને જાહેરમાં ચીપકમ્ચીપકી કરે, અભદ્ર વર્તન કરે કે ફ્રેંચકીસ કરવા માંડે તો એ મને ચોક્કસ અસભ્ય અને ચીતરી ચડે એવું લાગશે. પ્રેમના નામે લોકો સાવ આ હદ સુધીના છાકટાં થઈ જાય એ સહન ના જ થાય.’

‘અરે ડીઅર, પ્રેમ તો પ્રેમ છે. એને શું બાંધવાનો ? વળી આપણાં દેશમાં લોકો જ્યાં ને ત્યાં પાનની પીચકારીઓ મારી શકે, ગમે ત્યાં સૂ – સૂ કરી શકે એ ગંદકી ચલાવી લેવાય પણ કોઇ પ્રેમ કરે એ ના સહન કરાય એ કેવી વિચિત્ર વાત !’

‘રીપુ, પીચકારી – સૂ – સૂ વાળાની વાત સહન થાય એવું ક્યાં કહ્યું ? એ વર્તણૂક પણ ખોટી જ છે. પણ જાહેરમાં એવું વર્તન કરાય છે એટલે આ વર્તન પણ કરવું એ તો કેવી નાદાનીયતથી ભરેલી વાત થઈ.એ લાઈન નાની નથી થઈ શકતી એટલે એની નીચે બીજી નાની લાઈન ખેંચવાની ચાલુ કરવાની અને એને પેલી નાની લાઈનથી વધારે મોટી કરવાના પ્રયાસ કરવાના જેથી પેલી નાની લાઈન એની છાયામાં ઢંકાઈ જાય ..’

‘અરે મારી મા….આ નાની લાઈન – મોટી લાઈન..માફ કર પ્લીઝ. આ બધું આપણે ત્યાં નવું નવાઈનું લાગે બાકી વિદેશોમાં તો ફ્રી લવ કેવો ફાલ્યો ફૂલ્યો છે. લોકો કેવા મજ્જાથી જીવે જ છે ને !’

‘ઓહ, એમ ? તો એક વાત કહે – આપણાં દેશ કરતાં ત્યાં આટલી ફ્રીડમ છે તો ત્યાં આત્મહત્યાનો – છૂટાછેડાંનો – માનસિક અસ્થિરતાનો દર આપણા દેશ કરતાં કેમ વધુ ? તર્કની દ્ર્ષ્ટીએ તો આપણા દેશમાં આ દર સૌથી ઉંચો હોવો જોઇએ ને ? ‘

‘હા…એ વાત તો છે…કેમ એવું હ્શે ? ત્યાં સઘળી સ્વતંત્રતા છે તો આવું કેમ ?’

‘ડીઅર, એ લોકો બધી જ જાતની સ્વતંત્રતા અમારો હક છે સમજીને સ્વતંત્રતાના નામે એક પછી એક છૂટછાટ લેવા માંડ્યાં. હવે એમના જીવનમાં સ્વતંત્રતાનો મુદ્દો ગૌણ થઈ ગયો છે. આપણા દેશમાં લોકો ગરીબીમાં સબડતાં – ભૂખે મરતાં હોવા છતાં એ સમસ્યાનો ઉકેલ શોધવાની તાકાત ધરાવે છે અને એમાં વ્યસ્ત પણ રહે છે વળી એનો ઉકેલ મળતાં એ લોકો રોમાંચ અનુભવે છે, ઉત્તેજીત થાય છે, નાની નાની વાતોમાંથી ખુશી શોધી શકે છે. વિદેશીઓ પાસે તો આવા રોમાંચને કોઇ જગ્યા જ નથી. એમના માટે તો બધું ય કોમન – રુટીન. એમને તો દરેક વસ્તુ વિશાળ જ જોઇએ. એમણે દરેક વાતના મનગમતા ઉકેલો શોધી લીધા છે એથી એવી તો કોઇ સમસ્યા છે જ નહીં ને જીવવા માટે ડોલર સિવાય બીજી કોઇ ઘેલછા ય નહીં. ડોલરીયું ને પ્રેમના નામે સ્વચ્છંદ જીવન એમને કોઇ જ સલામતી – માનસિક – સામાજીક શાંતિ નથી આપી શકતું. આગળ વધવા કોઇ જગ્યા નથી રહી અને પાછા તો કેમનું વળાય ? પરિણામ આત્મહત્યા ! એ લોકો સઘળું મેળવીને ય આમ તો કંગાળ જ ! એટલે જ મોર્ડન કે જુવાન ગણાવાની લાહ્યમાં હું કદી ખોટી વાતોને સાથ નથી આપતી. મારી વિચારધારા પાછળ એક સ્વસ્થ વિચારશૈલી કામ કરે છે જે દરેક ઘટના – વર્તણૂંકને શક્ય એટલા એંગલથી ચકાસવાનો પ્રયત્ન કરે છે. હા કોઇ વાર ખોટી પણ પડી શકું – સાચા પડવાના ગર્વમાં હું સારા પરિવર્તનોને નકારતી નથી સ્વીકારી જ લઉં છું.’

‘મને કાયમથી તારી પર ગર્વ છે ડીઅર. ગોડ બ્લેસ યુ ! ચાલ હવે આ કોફી પી લે – ઠંડી થાય છે.’

‘હા, તારી સાથે બહુ બકબક કરી. હું પણ ફ્રેશ થઈ ગઈ.’ ને બે ય સખીઓ ખુલ્લાં દિલથી હસી પડી.

એમની ખુશીનો ચમકારો અનુભવીને આજુબાજુનું વાતાવરણ પણ ખુશખુશાલ થઈ ગયું.

અનબીટેબલ ઃ સમસ્યાની ઢગલી હટાવવા એની બાજુમાં સમસ્યાનો મોટો પર્વત ખડકી દેવો એ નરી મૂર્ખામી છે.

-sneha patel

હું મને બહુ ગમું છુ..

 

જીવતરની ઝીણી જ્યોત

તરવા ચાલે

દૂરથી કોઇ ધજા ફરકાવે

આભમાં કોઇ ઝાલર રણકાવે

શબ્દ

નવા અર્થો પ્રગટાવે

દૂર કોઇ તેજલિસોટા તાણે

કોઇ રેશમી પાંખ પસારે

અને

જીવતરની ઝીણી જ્યોત

તરવા ચાલે.

-લત્તા હિરાણી.

સરસ્વતિએ શિવાંગના હાથમાંથી બુકે લઈને સીધો બારીમાંથી બહાર ઘા કર્યો અને શિવાંગ બે ઘડી સ્તબ્ધ થઈ ગયો.

આજે સરસ્વતીનો જન્મદિન હતો અને એ લોકોએ આજે ‘ફુલ ડૅ સેલીબ્રેશન’ નો ગ્રાન્ડ પ્રોગ્રામ બનાવેલો હતો. સવારના પહોરમાં જ એક ફોન આવી જતાં શિવાંગે એને મળવા ઓફિસે જવું અનિવાર્ય થઈ ગયું હતું એથી લાચારીમિશ્રિતભાવ સાથે સરસની સામે જોઇને મૂક મંજૂરી માંગી હતી પણ સરસે મોઢું મચકોડીને આડું જોઇ જઈને પોતાની સ્પષ્ટ નારાજી વ્યકત કરી દીધેલી. થોડી તકલીફ તો થઈ પણ જવું અનિવાર્ય હોવાથી શિવાંગે વધુમાં વધુ દોઢ કલાકમાં પાછા આવી જવાનું વચન આપીને ઓફિસે જવા નીકળી ગયો. પાર્ટી સાથે અનેક નવા વિષય પર ચર્ચા ધાર્યા કરતાં વધુ ચાલી અને પરિણામે થોડું મોડું તો થઈ જ ગયેલું પણ તો ય એમના પ્રોગ્રામમાં બહુ ખાસ ફરક નહીં પડે હજુ તો ખાસ્સો એવો સમય બાકી હતો એને સરસ મજાનો સ્પેન્ડ કરી શકાય એમ હતું – વિચારીને શિવાંગે રસ્તામાં ફ્લોરીસ્ટની શોપ પરથી ડાર્કમરુન રંગના પૂરાં પચ્ચીસ – બરાબર એની સરસની ઉંમર જેટલાં રોઝીઝ જ શોધી શોધીને ભેગાં કરીને બુકે બનાવડાવ્યો અને ઘરે આવ્યો. એ જહેમત – કાળજીવાળા બુકેના રુપાળા ફ્લાવર્સ અત્યારે રોડ પરની ધૂળ ભેગાં જ. જો કે થોડાં ઘણાં ગુસ્સાની આશા તો હતી જ પણ આટલા બધા સ્ટ્રોંગ રીએકશનની ખબર નહતી.શિવાંગ તદ્દ્ન હતાશ થઈ ગયો અને ચૂપચાપ બેડરુમમાં જઈને આડો પડીને, ‘આગળ શું કરવું કે જેથી સરસનો મૂડ સારો થાય અને એનો દિવસ સુંદર રીતે વીતે’ ના વિચારમાં પડી ગયો.

દસે’ક મીનીટ વીતી હશે ને શિવાંગની માથા પર ગોઠવાયેલી હથેળી પર કંઈક ગરમ ગરમ અને ભીનું ભીનું સ્પર્શ્યું. ચોંકીને શિવાંગે એક ઝાટકાં સાથે આંખો ખોલી તો સામે સરસ ! એની મોટી કાળી પાણીદાર આંખોમાં આંસુ ભરેલા હતાં ને એમાંથી બે બુંદ એની હથેળી પર પડ્યાંહતાં.

‘અરે આ શું પાગલ? રડે છે કેમ ?’

‘આઈ એમ સોરી શિવુ, તું તો જાણે છે મારા ગુસ્સાને…મારા દિલમાં કશું ના હોય પણ ગુસ્સો આવે એટલે ગમે એમ રીએક્ટ થઈ જાય છે.’

‘અરે, ઇટ્સ ઓકે યાર. આવું બધું ના વિચાર.’

‘હું બહુ ખરાબ છું ને શિવાંગ ? તને ખૂબ જ પ્રેમ કરું છું ને તારી પર જ અવારનવાર ગુસ્સે થઈ જાઉં છું. આ તો તું ઉદાર છે ને મને સમજે છે, પ્રેમ કરે છે એટલે જતું કરે છે.’

‘અરે ના…ના, તું તો બહુ જ સરસ છું મારી સરસ. આમ પાગલ જેવું ના વિચાર.’

‘ના હું સરસ નહીં બહુ જ ખરાબ છું. હું મને સહેજ પણ નથી ગમતી. ‘

‘ઓહોહો..તો તો સરસ તું મને પણ કેમની ગમી શકે ?’

‘મતલબ ?’ સરસની કાળી ભીની આંખોમાં કૂતુહલ અંજાઈ ગયું.

‘શિવુ, આવી મજાક ના કર પ્લીઝ, મારો જીવ કપાઈ જાય છે. યુ નો મી..મને ગુસ્સો જલ્દી આવે પણ જતો પણ જલ્દી રહે છે . વળી મારા દિલમાં એવું કશું નથી હોતું. બે ઘડીમાં તો બધું ગાયબ થઈ જાય છે.’

‘તો હું પણ એમ જ કહું છું ને ડીઅર કે તું દિલની ખૂબ સાફ છે, પ્રેમાળ છે. શરીરથી તો તું ખૂબ સુંદર છે જ પણ તારું મન પણ અરીસા જેવું સાફ છે ને એના થકી જ તું ઉજળિયાત છે. તો તને તારી જાત કેમ નથી ગમતી ? તું એને પ્રેમ કેમ નથી કરતી ? બીજા કોઇને પણ ગમે એ કરતાં પણ તને તારી જાત વધુ ગમવી જોઇએ. રહી વાત તારા ગુસ્સાની તો એ એક નબળાઈથી તારા બીજા આટલા સારા પાસાંઓને નજરઅંદાજ થોડી કરી શકાય ? હા, તારે એને કંટ્રોલ કરતાં ચોકકસ શીખવું જ જોઇએ એ હું ભારપૂર્વક કહીશ. જો કે એ અઘરું છે પણ અશક્ય નથી જ. થોડી જાગરુકતા કેળવ અને કોઇ પણ સ્થિતીમાં એકાએક રીએક્ટ કરતાં પહેલાં પાંચ મીનીટ જાતને રોકીને એ સ્થિતી પર થોડું વિચાર કરવાનું રાખ. બસ ગુસ્સો આપોઆપ છુ..ઉ..ઉ થઈ જશે અને જે યોગ્ય હશે એ જ રીએક્શન સ્ટ્રોંગલી આવશે. તારો ગુસ્સો તારી તબિયત માટે પણ હાનિકારક છે ડીઅર એ વાત સતત દિલમાં રાખ એટલે તારું સબકોન્સીયસ માઈન્ડ એનો પ્રોગ્રામ એની જાતે સેટ કરી લેશે અને તને ગુસ્સો કરતાં રોકી લેશે.’

‘એવું હોય શિવુ?’ મોટાં મોટાં વિસ્ફારીત નયનથી વાત સાંભળી રહેલ સરસ બોલી.

‘હા એવું જ….સો એ સો ટકા એવું જ ને બીજી એક મુખ્ય વાત કે જો તું તારી જાતને ના ચાહી શકતી હોય તો દુનિયાની કોઇ જ વ્યક્તિ ઇવન હું પણ તને ના ચાહી શકું. એટલે આજથી ને અબઘડીથી જ તું તારી જાતને પ્રેમ કર, દુનિયામાં બીજું કોઈ પણ કરી શકે એના કરતાં વધુ પ્રેમ કર..તો એના પડઘાંરુપે તને દુનિયામાંથી અધ..ધ…ધ પ્રેમ મળશે. તું પોતાની જાતને ચાહીશ તો તું બીજી વ્યક્તિઓને પણ ચાહી શકીશ અને આ બધી પ્રક્રિયા તારા ગુસ્સાને, ડીપ્રેશનને દૂર કરવામાં ખૂબ જ મોટો ભાગ ભજવશે. બાકી આવા ક્ષણીક આવેગના કારણે જાતને કદી કોશતી નહીં. તું સરસ છું…દુનિયામાં સૌથી વધુ સુંદર !’

‘તારી વાત સાંભળીને મને મારી જાત માટે પ્રેમના અંકુર ફૂટયાંનો અનુભવ થાય છે શિવુ….આઈ લવ યુ ટૂ મચ.’ને સરસ શિવાંગની બાહોમાં સમાઈ ગઈ.

અનબીટેબલ ઃ જાતને ચાહવા જેવું પવિત્ર,ઉત્તમ ને નિઃસ્વાર્થ કામ દુનિયામાં બીજું એક પણ નહીં.

-sneha patel

વર્તુળ

phulchhab newspaper > 9-12-2015 > navrash ni pal column

 

સાફસૂથરું નથી લખાતું દોસ્ત,
કોના જીવનમાં છેકછાક નથી.
~ ગૌરાંગ ઠાકર

 

‘સુહાની ચાંદની રાતે હમે સોને નહીં દેતી..તુમ્હારી પ્યારકી બાતે..’ રોમાન્ટીક અંદાજમાં હીન્દી ગીત ગણગણાવતા અનાહદે મીતિના વાળની લટને પોતાની આંગળીમાં પરોવી અને નાક સુધી એને લઈ જઈને સ્ટાઈલથી સૂંઘવાનો પ્રયત્ન કર્યો એ સાથે જ મીતિની હંસી છુટી ગઈ.

‘અનહદ, શું પાગલપણ છે આ ? ‘

‘અરે જાનેમન, તું આને પાગલપણ કહે છે પણ આ તો મારી પ્રેમ કરવાની ‘ઇસ્ટાઇલ’ છે રે. આજ ના રોકો હમે જાલિમ..દિલ ભરકે પ્યાર કરને દો, રુહ તક ભિગ જાયે એસે હમે જલને દો..’

‘ઓહોહો, આજે તો શાયરીઓ, ગીતો, ડાયલોગ્સની ગંગા-જમના- સરસ્વતી વહે છે ને કંઇ ! લગ્નના પાંચ વર્ષ થયા આજે. પહેલાં પહેલાં વર્ષમાં તું સાવ આમ જ પાગલની જેમ મારી પાછળ શાયરીઓ ઠોકતો હતો એ પછી તો તારો આવો મૂડ મેં જોયો જ નથી.’ અને મીતિ પણ અનહદના અનહદ વ્હાલના ઝરામાં ભીંજાવા લાગી. ચાંદની બારીમાંથી ડોકાચિયાં કરીને પ્રેમનું ઝાકળ પી રહી હતી.

આ હતા અનહદ અને મીતિ- જે બે અઠવાડિઆથી ‘સંયુકત કુટુંબ’માંથી ‘વિભકત કુટુંબ’ની શ્રેણીમાં પ્રવેશ્યાં હતાં. ખુશ હતાં – બહુ ખુશ હતાં. થોડો સમય ખુશીની પવનપાવડી પર બેસીને સરકી જ ગયો. હવે અનહદ ને મીતિ વિભકત કુટુંબની રહેણીકરણીમાં સેટ થઈ ચૂક્યાં હતાં. સ્વતંત્રતાનો નશો ભરપેટ માણતાં હતાં. સંયુકત કુટુંબના દસ જણના કુટુંબમાંથી હવે એમનું કુટુંબ માત્ર ત્રણ જણ સુધીનું સીમિત થઈ ગયું હતું, એક બીજા માટે વધુ સમય ફાળવી શક્તા હતા – વધુ ધ્યાન રાખી શક્તાં હતાં. વડીલોના ખાવાપીવાના સમય – મૂડ સાચવવાનું ટેન્શન જીવનમાંથી નીકળી ગયું હતું. પોતાની રીતે પોતાનો સમય વાપરીને પોતાના મૂડ સ્વીંગને મુકતપણે વિહરવા દેવાનો મોકો મળી ગયો હતો. જીવન એટલે ખુલ્લું આકાશ થઈ ગયું હતું. પોતાના બચ્ચાંને પાંખમાં ઘાલીને તેઓ જ્યાં જેમ ઉડવું હોય એમ ઉડી શકતાં હતાં.

સમય એનું કામ કરતો જતો હતો અને સાથે બીજા અનેકો પરિબળો પણ. નવા ઘરમાં મીતિએ નવા પાડોશીઓને મિત્ર બનાવ્યા હતા. જૂના રીલેશન્સની કડવાશ આ નવા સંબંધોમાં મીઠાશ ભરીને સરભર કરી રહ્યાં હતાં જાણે.

‘આપણી તો દુનિયા જ બદલાઈ ગઈ છે કેમ અનુ ?’

‘હા મીતિ, હું તને અને અપૂર્વને ખુશ જોઇને ખુબ ખુશ છું.’

‘હું શું કહેતી હતી અનુ, આ આપણી બાજુના પાર્વતીબેન છે ને એ એમના હસબન્ડ સાથે વાતે વાતે તોડી પાડવા જેવું કરે છે. મને તો બિચારા રમેશભાઈની બહુ દયા આવે છે.’

‘એ રમેશભાઈ પણ ઓછા નથી, એમના લફડાંથી આખી સોસાયટી વાકેફ છે પછી પારુબેન આમ જ વર્તન કરે ને..’

‘ઓહ, કદાચ એમ ના હોય કે પાર્વતીબેનના સ્વભાવથી કંટાળીને રમેશભાઈ આમ વર્તન કરતાં હોય..’

‘ના મીતુ, મને તો પત્નીના ત્રાસથી કંટાળીને જ એ આમ કરે છે એવું લાગે. આ પત્નીઓ હોય જ….’ને એકાએક અનહદ અટકી ગયો. પણ વાતનો ભાવાર્થ તો બહાર પડી જ ચૂક્યો હતો. તપેલા મગજને માંડ માંડ કાબૂમાં રાખીને જાણે કંઈ જ નથી થયું એમ કરીને મીતિ રસોડામાં ચાલી ગઈ. એ પછી એને બાજુવાળા રમેશભાઈને જયારે પણ જોવે ત્યારે અનહદની વાત યાદ આવતી ને એ પણ યાદ આવતું કે ‘સંયુકત કુટુંબ’માં આટલા વર્ષોમાં અનહદ ને એની વચ્ચે આવી કોઇ જ ડાયલોગબાજી નહતી થઈ. એમની વચ્ચેના વાતોનો મેઈન પોઇન્ટ તો વડીલોની વધુ પડતી કચકચ ને રોકટોકનો , અણસમજનો જ રહેતો. એ સિવાય એમની પાસે વાતો કરવા ખાસ સમય નહતો રહેતો. વાતોના ટોપિક માટે એમનું કુંટુંબનું વર્તુળ મોટું હતું, આજુબાજુવાળા શું કરે છે ને શું નહી એ વિચારવાનો સમય સુધ્ધાં નહતો મળતો. પણ હવે સમય ભરપૂર છે – આજુબાજુ કેવા વિચિત્ર લોકો શ્વાસ લે છે એ જાણવાનો મોકો મળતો હતો પણ એની આ સાઈડ ઇફેક્ટ ! મીતિએ ધીમે ધીમે પાર્વતીબેન સાથે બોલચાલ ઓછી કરી દીધી. જોકે હવે સમય ઓર બચવા માંડ્યો એટલે એણે ટીવીના પ્રોગ્રામ જોવા, શોપિંગ કરવું જેવી હોબી કેળવવા માંડી.

‘અનુ, આજે હું અમોલ મોલમાં ગઈ હતી. આમ તો મારે કંઈ ખાસ લેવાનું નહતું – જસ્ટ વીન્ડો શોપિંગ જ કરવું હતું પણ ત્યાં મને આ અપૂર્વ માટે ડંગરીસેટ અને તારા માટે આ ચેક્વાળું શર્ટ ગમી ગયું તો લઈ આવી. કેવું છે ડાર્લિંગ ?’

‘કેટલાંનું છે ?’ અનુએ કપડાં જોવાના બદલે સીધી એની પ્રાઈસટેગ પર નજર નાંખી.

‘ઓહ, મીતુ – આ શું ? ખાલી ખાલી એમ જ ત્રણ હજાર ઉડાવીને આવી ગઈ તું. મહિનાની એન્ડીંગ ચાલે છે મારે કરિયાણાવાળાને ૧૭૦૦ રુપિયાનું બિલ ચૂકવવું છે તો ય વિચારું છું ને તું..’

‘અરે પણ હું કેટલા પ્રેમથી લાવી છું એ તો જો. આપણે શું આખી જિંદગી આમ પૈસો પૈસો કરીને જ જીવ્યાં કરીશું ? વળી આ સેલમાં હતું તો મને ૩૦૦૦ માં પડ્યું બાકી આવા બ્રાન્ડેડ કપડાં ૫,૦૦૦થી ઓછા ના જ આવે.’

‘સવાલ પ્રેમનો કે શોપિંગનો નથી પણ તેલ ને તેલનીએ ધાર જોઇને ચાલવાનો છે.’

‘તું તો બસ મારી દરેક વાતનો વિરોધ કરવામાં જ ઉસ્તાદ, આપણે જ્યારે ભેગાં રહેતા હતા ત્યારે પણ તેં મારી વાતોને કદી સમર્થન નથી આપ્યું ને આજે પણ નથી આપતો. મારામાં તો અક્ક્લનો છાંટૉ જ નથી ને.’ બસ પછી તો પાછલા પ્રસંગો યાદ કરી કરીને બે ય જણ એક બીજા પર દોષારોપણ કરતાં રહ્યાં. સાંજે ઘરમાં ખાવાનું પણ ના બન્યું. અનહદ રેસ્ટોરાંમાંથી જઈને ડીનર પેક કરાવીને લાવ્યો પણ જમવાની પહેલ કોણ કરે ? અપૂર્વને ખવડાવીને મીતિ ભૂખ્યાં પેટે જ બેડરુમમાં પલંગ પર આડી પડી અને અનહદ ડ્રોઇંગરુમની ટિપોઇ પર પડેલ જમવાનું જોતાં જોતાં સોફા પર બેસીને ટીવી જોવા લાગ્યો. બે જોડી આંખોમાં નિંદ્રાદેવી ક્યારે કામણ કરી ગયાં બે ય ને ખ્યાલ જ ના રહ્યો.

એ પછી તો આવું વારંવાર થવા લાગ્યું. અનહદ હવે ઓફિસેથી છુટીને મિત્રો સાથે સમય વિતાવીને મોડો મોડો ઘરમાં આવવા લાગ્યો જેથી મીતિ સાથે ઘર્ષણ થવાનો સમય જ ના આવે.મીતિ પણ ટીવીના પ્રોગ્રામમાં વધુ સમય આપવા લાગી,’એને મારી ચિંતા નથી તો હું શું કામ એની ચિંતા કરું?’ વિચારીને એકલા એકલાં જ જમી લેવા લાગી. અનહદનું ખાવાનું ટેબલ પર ઢાંકી દે એ જ્યારે આવે ત્યારે જાતે જ જમી લે. બે ય ને આ વ્યવસ્થા માફક આવવા લાગી હતી પણ વ્યવસ્થા વ્યવસ્થિત તો નહતી જ. અનહદના કોલેજ સમયના ગોઠિયા સુરેલના ધ્યાનમાં આ બધી વાત હતી. મનોમન એ આવા પ્રેમાળ કપલના ઝગડાંઓ માટે દુઃખી પણ થતો હતો.વળી એ મીતિનો પણ ફ્રેન્ડ હતો. એ બે ય જણને બેઝિઝ્ક જે પણ કહેવું હોય એ કહી શકવાની સ્વાયત્તા ધરાવતો હતો. એક દિવસ કંઈક વિચારીને એ અનહ્દના ઘરે ગયો. અનહદ તો ઘરે નહતો. મીતિ એને જોઇને બહુ જ ખુશ થઈ ગઈ અને ખાસ આગ્રહ કરીને એને ડીનર સાથે લેવાની જીદ કરી. થૉડીક જ વારમાં અનહદ ઓફિસેથી આવ્યો અને સુરેલને જોઇને ખુશ થઈ ગયો. બહુ દિવસો પછી મીતિ અને અનહદ સાથે બેસીને જમ્યાં. જમીને મુખવાસ ખાતાં ખાતાં સુરેલે મેઇન વાત ઉખેળી.

‘અનહદ, આ બધું શું ચાલી રહ્યું છે ?’

‘શું ?’ અનહદે અજાણ બનવાનો ડોળ કર્યો.

‘જો અનુ અને મીતિ, મને તમારી બધી વાતની બરાબર ખબર છે. મારાથી કશું ના છુપાવો. તમે લોકો પહેલાં સંયુકત કુટુંબમાં રહેતા હતાં. તમારું ધ્યાન રાખનારાઓ માટેનું વર્તુળ મોટું હતું. હવે એ વર્તુળ સાવ નાનું થઈ ગયું છે. ઇન – મીન ને તીન ! પહેલાં તમારો સમય ફેમિલાના બીજા મેમ્બરની ક્ચકચની વાતોમાં જતો હતો. હવે ઝંઝ્ટ તો દૂર થઈ ગઈ એટલે માનવી બીજી પ્રવૃતિ તો શોધવાનું જ ને ! તમે પોતે જ તમારું વર્તુળ નાનું બનાવ્યું છે એટલે હવે તમને પરિઘ તો ઓછો જ મળવાનો. એ પરિઘમાં સેટ થવું જ પડે નહીં તો આ વર્તુળ નાનું કરવા માટે બીજું કોઇ ઓપ્શન નથી તમારી પાસે. પહેલાં સમય બીજા સાથે મગજમારીમાં જતો હતો પણ તમારી બે ની વચ્ચે મનમુટાવ નહતો થતો. પણ હવે તમે બે જ જો આ વર્તુળમાં ઝગડવા માંડશો તો અંદરના બિંદુ વેરણ છેરણ થઈ જશે, વર્તુળ ચોરસ, ત્રિકોણ પણ થઈ શકે. માટે હજુ સમય છે ને સમજી જાઓ ને નવી સ્થિતીના ફાયદા સાથે ગેરફાયદાને સમજીને એનો નિકાલ લાવતા પણ શીખો. શક્ય હોય તો મીતિ તું તારું પ્રવ્રુતિઓ વધાર, નોકરી કર પણ સર્કલ મોટું કરો. જેટલું સર્કલ મોટું હશે એટલા તમે બે શ્વાસ લેવાનો વધુ જગ્યા મેળવી શકશો. વળી દરેક સર્કલ અકળામણ, ફરિયાદોથી ના ભરી દો. નવા સર્કલમાં સમજણ, સહન કરવાની – ચલાવી લેવાની વૃતિ જેવા બિંદુઓ રમતાં મૂકો એટલે સર્કલ વ્હાલું રુપાળું લાગશે.’

‘હા, સુરુભૈયા – તમે બરાબર કહો છો. હું પણ કેટલાં દિવસથી આ જ વાત ફીલ કરી રહી હતી પણ મારો ઇગો અનહદ સાથે વાત કરતાં રોકતો હતો. સમય રહેતાં જ તમે અમને ચેતવી દીધાં. તમારો આ આભાર હું ક્યારેય નહીં ભૂલું. અનહદ – ચાલ, સંગાથે વર્તુળ મોટું કરીએ ડીઅર.’ ને એણે અનહદ સામે હાથ લંબાવ્યો જેનો અનહદે બેહદ વ્હાલથી પકડીને એની વાતનો સ્વીકાર કર્યો.

અનબીટેબલ: સમય જુઓ ને સમયની ચાલને જુઓ !

-sneha patel

સ્ટ્રેસ લવર.

phoolchhab newspaper > 26-11-2-15 > navrash ni pal column.

એ પછી માત્ર હોય અજવાળું,

તું પ્રથમ સહેજ ભેદ અંધારું !

-અશોક ચાવડા.

 

‘આરતી, જરા કપાળ પર બામ લગાવી આપને પ્લીઝ. બહુ દુખે છે અને હા, જો તું ના જ વાંચતી હોય તો આ લાઈટ બંધ કરી દેજે ને, એની રોશની સહન નથી થતી મને.’

આરતી કંઈક બોલવા જતી હતી પણ ચૂપ રહી અને હાથમાં રહેલી બુકનું પાનું કોર્નર પરથી વાળીને બુક બંધ કરી અને ફર્સ્ટ એઈડના બોકસમાંથી વીક્સ કાઢીને મિરાજના માથા આગળ બેઠી. તર્જનીથી વીક્સ કાઢીને ધીમેથી મીરાજના કપાળ પર એ લગાવ્યું અને ધીમે ધીમે રબ કરવા લાગી. બે મીનીટમાં તો કપાળ પરથી વીક્સ બધું મીરાજની સ્કીનમાં ઉતરી ગયું તો પણ મીરાજના મોઢામાંથી ‘બસ’ એવો શબ્દ ના નીકળતા આરતીએ ધીમે ધીમે હથેળી પર વજન આપીને એનું માથું દબાવવાનું ચાલુ કર્યુ.

‘મીરાજ, આજકાલ તને આ માથાનો દુઃખાવો બહુ થાય છે. ચાલ કોઇ ડોકટરને મળીને બતાવી જોઇએ. આમ વારંવાર માથું દુઃખવું સારી વાત ના કહેવાય.’

‘ના આરતી, એમાં કંઈ ડોકટરને બતાવવાની જરુર નથી.આજકાલ કામનું પ્રેશર વધુ રહે છે એટલે આ તકલીફ વધી ગઈ છે.’

‘કામનું પ્રેશર અને તને…કેમ એમ ? તારે વળી ક્યાં માર્કેટીંગની જોબ છે કે ટારગેટ પૂરાં કરવાના હોય કે તારો પોતાનો ધંધો ય કયાં છે કે સેલ્સ – પરચેસના આંકડાનું ટેન્શન હોય !’

‘ના વાત એવી કોઇ નથી. મારું કામ તો સીધું સાદું કોમ્પ્યુટર ઓપરેટીંગનું જ છે. પણ આજકાલ સરે મને ઢગલો કામ એક સાથે આપી દીધું છે. એ જોઇ જોઇને મને ટેન્શન રહ્યાં કરે છે.’

‘અરે, એ તો આપે પણ તું તારી રીતે શાંતિથી કામ કરને. તને કોઇ સમયની મર્યાદા આપી છે કે તારે આટલા સમયમાં આટલું કામ પતાવી દેવાનું ?’

‘ના..ના..એવું કંઈ નથી. પણ એ ઢગલો કામ જોઇ જોઇને મારું પ્રેશર વધી જાય છે કે આ ક્યારે પતાવીશ ? તને તો ખબર છે કે હું કેટલો ‘પનચ્યુઅલ’ છું. રોજનું કામ રોજ પતાવી દેનારો. મને આવી રીતે કામ કરવાનો બહુ અનુભવ નથી આરતી.’

‘સાવ પાગલ છે તું મીરુ, ખાલી ખાલી સ્ટ્રેસ લઈને તબિયત બગાડવાના ધંધા કરે છે ને ? મારી સહેલી ધીરા પણ આવી જ છે. કોઇ પણ કામ કરવાનું હોય…નાનું – મોટું – જલ્દી – ધીમે..પણ એને એ કામ પતાવવાનું સતત ટેન્શન રહ્યાં કરે ને કામ પત્યાં પછી પાછી એ બીજું કામ શોધી લે. મીન્સ કે તમને લોકોને સ્ટ્રેસને પ્રેમ કરવાની – ચાહવાની ટેવ પડી ગઈ છે. મોટાં મોટાં ભારી ભરખમ કામ પણ તમે શાંત મગજથી કરો તો બહુ સરળતાથી પાર પડી જાય છે પણ તમે લોકો તો…ના, આમ સરળતાથી પતે એ કામની મજા શું ? સ્ટ્રેસલવર્સ !’

‘આરતી , મારે તને ખૂબ સુખી કરવી છે. આપણાં લગ્નને છ મહિના થઈ ગયા પણ પૈસાની પૂરતી સગવડ ના થતા હું તને ક્યાંય ફરવા નથી લઈ જઈ શક્યો.આવી બધી નાની નાની બાબતોથી મને દિલમાં સતત દુઃખ થયા કરે છે. હું આ કામ ઓવરટાઈમ કરીને પતાવીશ તો સરને થોડા ઇમ્પ્રેસ કરી શકીશ ને થોડા વધુ પૈસા મળી શકશે એવો એક વિચાર પણ મને આવી ગયો એટલે હું કચકચાવીને મારા કામની પાછળ લાગી ગયો એમાં આ તકલીફ થઈ.’

‘ઓહ મીરુ, શું તું પણ ? મેં તને ક્યારેય કોઇ ફરિયાદ કરી છે કે તું મને કેમ ક્યાંય ફરવા નથી લઈ ગયો? તો પછી કેમ આવું વિચારે છે. મારા માટે તો શું બહારગામ કે શું આપણું ઘર – જ્યાં હું ને તું શાંતિથી રહી શકીએ એ બધો જ સમય સુંદર – આહલાદક છે. જો હું તને કદી થાકેલી, કંટાળેલી કે અકળાયેલી લાગું છું ? નહીં ને ? જો મને તારા વર્તનથી અસંતોષ હોત તો હું આવી ફ્રેશ કેમ રહી શકત ડીઅર ? પૈસા ને બધું તો શું છે…આજે આવે ને કાલે જાય. એ તો સમયની વાતો. તું એ બધી ચિંતા છોડ અને મારી હળવાશને તારામાં સમાવી લે. તું આમ જ સ્ટ્રેસફુલ રહીશ તો હું મારી હળવાશ ખોઇને તારા સ્ટ્રેસના જંગલોમાં ભટકવા લાગીશ. એ તને ગમશે ? કામ છે એને કામની જેમ જ લે – કોઇ આફતના પોટલાંની કે ચેલેન્જીસની જેમ નહીં. આફટરઓલ તું એક પ્રામાણિક અને મહેનતુ એમ્પ્લોઈ છે તને કોઇ શું કહેવાનું હતું ? કામ છે યાર..મજ્જાથી કર. કઈ ગાડી છૂટી જાય છે કે કયો બોસ તને ખખડાવી કાઢવાનો છે ? રીલેક્સ થતા શીખ ડીઅર પ્લીઝ. નહીંતો આમ ને આમ તો આપણે વીસ વર્ષ વહેલાં બુઢ્ઢા થઈ જઈશું. કાલે ઉઠીને તું ઢગલો પૈસા કમાઈશ તો પણ તારી તબિયત લથડી ચૂકી હશે તો એ શું કામના ? કામના સ્ટ્રેસના ઓથા હેઠળ તબિયત સાથે ચેડાં ના કર. રહી મારી વાત તો હું તો તારી સાથે રાતે જમીને ‘વોક’ લેવા જઈએ અને આઇસક્રીમ ખાઈએ એમાં પણ બેહદ ખુશ છું. મારી ચિંતા ના કર. વળી મને તારી પર પૂરતો વિશ્વાસ છે કે તું ધીમે ધીમે તારા કામમાં વધુ ને વધુ નિપુણ થતો જઇશ ને પ્રમોશન પર પ્રમોશન મેળવી શકીશ ને આપણાં આવનારા બાળકનું ભવિષ્ય…’ને આરતી એક્દમ ચૂપ થઈ ગઈ. છેલ્લાં બે મહિનાથી એને માસિક નહતું આવતું અને આજે જ એ લેડીડોકટરને મળીને આવી હતી ત્યારે એમણે એને પ્રેગનન્સીના ખુશીના મીઠા સમાચાર આપેલા હતાં જે અચાનક જ વાતવાતમાં એનાથી મીરાજ સામે બોલાઈ ગયું. શું બોલાઈ ગયું એનું ભાન થતાં જ એનું ગોરું મોઢું લાલઘૂમ થઈ ગયું.

‘આપણું બાળક…યુ મીન…યુ મીન..’ અને મીરાજે પથારીમાંથી બેઠા થઈને આરતીનો હાથ પકડી લીધો. આરતીએ ઝુકેલાં નયનો સાથે માથું હકારમાં હલાવીને વાતને સંમતિ આપી અને મીરાજનું દિલ ખુશીથી નાચી ઉઠ્યું.

અનબીટેબલઃ બીજાને આકર્ષિત કરવા કે બીજાથી આકર્ષિત થઈને જીવવાનું છોડી દેવાથી બીજું તો કંઇ નહીં પણ શાંતિ જીવનમાં સ્થાયી જરુર થાય છે.

-સ્નેહા પટેલ

એક છોકરી…નામે સુરમઈ !

phoolchhab newspaper > navrash ni pal column > 12-11-2015

કેટકેટલી ડાળો જાતે નમી પડેલી તોયે ‘ખલિલ’,

જે ડાળેથી ફૂલ મેં ચૂંટ્યું, સૌથી ઉંચી ડાળી છે.

– ખલિલ ધનતેજવી

 

‘સુરમઈને શું સમજ પડવાની બા એમાં…સવાર સવારમાં તમે પણ શું નકામી કચકચ લઈને બેસી જાઓ છો ! ચૂપચાપ તમારા પૂજાપાઠમાં ધ્યાન પૂરોવો ને .’ આરુષનો ઝુંઝવાયેલો અવાજ ડ્રોઇંગરુમની ચાર દિવાલો વચ્ચે ગૂંજી ઉઠ્યો.

‘દીકરા, તું મારી વાત સમજતો કેમ નથી ? આજની સુરમઈ એ આજથી ચાર વર્ષ પહેલાં તું મૂકીને મુંબઈ જતો ગયેલો એ સુરમઈ નથી રહી. આ નાના ગામડાના અનેક મીઠા – કડવા અનુભવોએ સુરમઈને બહુ જ ઘડી છે. એની ઉઠવા બેસવાની- બોલવા ચાલવાની – વિચારવાની સ્ટાઈલ બહુ જ બદલાઇ ગઈ છે. એની સમજણનો પારો સમય સાથે ખસતો ખસતો ખાસો ઉપર જતો રહ્યો છે.તું મારી વાતમાં વિશ્વાસ રાખ બેટા.’ સમજુબા ધીર ગંભીર ને પ્રભાવશાળી અવાજમાં બોલી ઉઠ્યા.

‘બા, તું રહી ભોળી ભાળી. તને વળી માણસોની શું ઓળખ ! કોઇ બે ચાર મીઠા મીઠા લાગણીવાળા વાક્યો બોલે એટલે તું તો એના સો ખૂન પણ માફ કરી દે એવી છું. આજથી ચાર વર્ષ પહેલાંનો એ પ્રસંગ મને હજુ બરાબર યાદ છે જ્યારે સુરમઈ સોળ વર્ષની હતી અને બાજુના ગામનો લબરમૂછિયો એને પટાવી – ભોળવીને પ્રેમના સપના બતાવી બતાવીને એની સાથે બે વર્ષ સુધી મજા કરી ગયો હતો. બે ચાર ફાલતૂની ગિફ્ટ આપીને આને ફોસલાવતો અને આ પાગલ છોકરી એના માટે આપણી પણ સામે થઈએ ઉભી રહી ગયેલી. ના એની પોતાની અક્કલ કે ના આપણી અકકલ પર એને વિશ્વાસ, ઉફ્ફ..યાદ ના કરાવીશ એ સમય બા મને ! ના..ના…આવી બેવકૂફ છોકરી સમજણના ફૂલ ઉગી જાય એ માન્યામાં આવે એવી વાત જ નથી બા. સાવ બુધ્ધુ- સાવ ડોબી – સાવ ગમાર જ….જવા દે ને બા, નાહકનો તું મારું મગજ ના ખા. તું તારે સુખેથી તારા ગોપાલને ભજ. હું આ ચાલ્યો બજારમાં. થોડો આંટો મારતો આવું ને તારા માટે શાકભાજી જેવું લેતો આવું ચાલ.’ ને આરુષ સ્કુટરને કીક મારીને માર્કેટમાં જવા નીકળી ગયો.

મગજમાં રોષનો લાવા ખદબદતો હતો. કાનની બૂટ લાલ થઈ ગઈ હતી. ભ્રમરો કપાળની વચ્ચે ઉંચી થઈને બેમાંથી એક લાઈનમાં ખેંચાઈ ગયેલી, નાકનું ટોચકું પણ થૉડું ચડી ગયેલું. આરુષ -વીસ વર્ષની રુપાળી યુવતી સુરમઈનો કાકો. મુંબઈમાં સારા હોદ્દાની – પૈસાવાળી નોકરી મળતાં એ ગામ ને કુટુંબ છોડીને મુંબઈ જઈને વસી ગયેલો. ત્યાં જઈને વસ્યો તો વસ્યો પછી મુંબઈ એનાથી ના છૂટયું કે મુંબઈની મોહમાયા એ તો રામજાણે પણ સમય નથી કહીને ઘરનાંને ચાર ચાર વર્ષ સુધી સતત ટટળાવ્યાં હતાં. નાછૂટકે સુરમઈના બાપા એટલે કે એના સગાભાઈનું આકસ્મિક મોત થઈ જતાં એણે ગામડે આવવું જ પડેલું. સુરમઈની માતાને જબરદસ્ત આઘાત લાગતાં એ એના મગજનું બેલેન્સ ખોઇ બેઠી અને સાવ પાગલ જ થઈ ગઈ હતી. સમજુબાને ઘરડે ઘડપણ આવા દિવસો જોવાનો વારો આવ્યો હતો. નસીબ – જે સમય વહુ દીકરો એમની ચાકરી કરે એવો આવ્યો હતો ત્યારે એમણે વહુની અને પોતાના બાર વર્ષના પૌત્ર અને વીસ વર્ષની પૌત્રીની જવાબદારી વહન કરવી પડતી હતી. બીજું બધું તો ઠીક પણ હવે ધીમે ધીમે ઘરના ખર્ચા માઝા મૂકી રહ્યાં હતાં. જુવાનજોધ કમાઉ દીકરો તો ભગવાને છીનવી લીધો હતો પણ એની પાછળ એની પાગલ વહુની સારવારમાં ખાસો એવો પૈસો ખર્ચાઈ જતો હતો. એથી સમજુબાએ એના મુંબઈવાસી દીકરાને બોલાવી અને પોતાની પૌત્રી સુરમઈને સાથે લઈ જવા અને ત્યાં કોઇ નોકરી શોધીને એને ત્યાં સેટ કરવા કહ્યું જેના જવાબમાં આરુષને સુરમઈનો ભવ્ય ભૂતકાળ યાદ આવી જતાં ધૂંઆપૂંઆ થઈ ગયો.

‘બા ને ય સમજ નથી પડતી, જે વિચાર આવે એમ બોલ્યાં કરે છે. એમને શું ખબર કે મુંબઈ એટલે શું ચીજ છે ? આપાધાપીના એ શહેરમાં તમે સહેજ પણ મૂર્ખામી કરી તો મુંબઈગરાઓ તમને આખે આખા વેચી આવે ને ડકાર પણ ના લે. પણ બા ને કેમ સમજાવવું આ બધું ? સુરમઈ જેવી ભોટ છોકરીને એના પનારે ક્યાં પાડે છે ? નોકરી તો ઠીક પણ એ તો ત્યાં સામાન્ય ગૃહિણીની જેમ પણ રહી ના શકે. ને રખે ને કોઇ ગુંડો ભટકાઈ ગયો તો બીજા દિવસે તો સીધી કોઇ કોઠા પર જ …ના..ના…આવી આફતની પુડિયાને સાથે લઈ જઉં તો હું પણ નોકરીમાં પૂરતું ધ્યાન ના આપી શકું. કામ ઓફિસમાં કરતો હોઉં ને જીવ તો સાવ ઘરમાં જ રહ્યાં કરે ને પછી તો માંડ માંડ મળેલી ને ટકેલી નોકરીથી હાથ ધોવાનો વારો આવી જાય.વળી હજી તો હું માંડ માંડ સેટ થયો છું. થોડાં વર્ષ આમ જ પૈસા ભેગા કરી શકીશ તો ત્યાંની કોઇ સારી છોકરી મારી સાથે પરણવા પણ તૈયાર થશે એમાં આ બલાને સાથે લઈ જઈને નાહકની ઉપાધી શીદ વહોરવી ! ‘

અચાનક જ સામેથી એક યુવાન દોડતો દોડતો આવીને આરુષના સ્કુટર સાથે આવીને અથડાઈ ગયો ને આરુષના વિચારોને બ્રેક વાગી.

‘ઓ ભાઈ, શું તકલીફ છે ? મરવું જ હોય તો ગામના કુવે જા ને…આમ મારા સ્કુટર સાથે કાં અથડાઈ મરે છે ભૂંડાં..’

‘સોરી, સોરી..’ ને એ હાંફ્ળૉ ફાંફળો યુવાન પાછળ નજર નાંખતો આરુષની બાજુમાંથી નીકળીને આગળની બાજુ દોડી ગયો. એના વિચિત્ર વર્તનથી સ્તબ્ધ થઈ ગયેલો આરુષ સામેની દિશામાં જોઇ રહ્યો અને એની નજરે જે પડયું એના પર વિશ્વાસ ના કરી શક્યો. સામેથી સુરમઈ – એની ભોટ ને પારેવા જેવી ભત્રીજી સાક્ષાત રણચંડીનો અવતાર ધારણ કરીને એક હાથમાં ચંપલ લઈને એ યુવાનની પાછળ દોડી રહી હતી. ચાર વર્ષમાં સુરમઈના દેખાવમાં ખાસો ફરક પડી ગયેલો. એક તો જુવાનીનો સમય અને એમાં ય સુરમઈને થયેલા કડવા અનુભવો પછી સુરમઈના પહેરવેશ – બોલચાલ બધામાંથી પરિવર્તન ટપકી રહેલું દેખાતું હતું. આરુષ તો આસ્ચ્ર્યચક્તિ થઈને એને બાઘાની માફક નિહાળી જ રહ્યો.

‘અરે કાકા, તમે…તમે પેલા મવાલીને કેમ જવા દીધો ? હું મારી સાઈકલ પર જતી હતી અને એ નપાવટ મારું પર્સ ખેંચીને ભાગતો હતો પણ પર્સનો પટ્ટો મારા હાથમાં ફસાઈ ગયો અને પછી તો મેં એ પકડી જ રાખ્યો – એક હાથે સાઇકલનું ગવંડર અને બીજા હાથે પર્સ…બેલેન્સ જતાં સાઇક્લ આડી પડી – થૉડું ઘણું વાગ્યું પણ પર્સનો પટ્ટો ના છોડ્યો તે ના જ છોડ્યો. એટલું જ નહીં પણ છેલ્લાં બે વર્ષથી હું કરાટે શીખું છું એટલે એક ઉંધા હાથની ચોપ મારી તો એ તો સાવ જ મિયાંની મીંદડી થઈ ગયો ને પર્સ છોડીને માડંયો ભાગવા. હાથથી નીકળી ગયો એના નસીબ નહીં તો આજે એનું કચુંબર જ બનાવી કાઢત સાચ્ચે.’

અને આરુષ ફાટી નજરે ગુલાબી સલવાર ને વ્હાઈટ કુર્તામાં વીંટળાયેલી એક છોકરી નામે – સુરમઈ- અર્થાત એની સગી ભત્રીજીના ગોરા રતાશ પકડી રહેલા ગાલને જોઇ રહ્યો. ઢીંચણ પાસેથી એની સલવાર થોડી ફાટી ગયેલી અને એમાંથી લોહી બહાર ડોકાચિર્યાં કરી રહેલું પણ સુરમઈને તો એ ઘાવની કોઇ પડી જ નહતી. એના માટે પર્સ એ જીવન મરણનો સવાલ હતો જાણે. સગી આંખે જોયેલું પણ હજુ માન્યામાં નહતું આવતું કે આ એજ મૂર્ખ, ગભરુ સુરમઈ છે જેને એ ચાર વર્ષ પહેલાં ગામમાં છોડીને ગયેલો. એણે પોતાના જમણાં હાથ વડે ડાબા હાથના કાંડા પર ચૂંટલી ખણી અને ખાત્રી કરી કે એ જે જોઇ રહ્યો હતો એ સત્ય જ હતું. એ આજથી ચાર વર્ષ પહેલાંના અનુભવને આધારે સુરમઈ માટે જે પૂર્વગ્રહો બાંધીને બેઠો હતો એના સમીકરણો તો ઠેઠથી જ ખોટા પડતાં હતાં. આ સામે ઉભેલી સુરમઈ રુપ રંગ અને હિંમતમાં ભલભલી મુંબઈની યુવતીને પણ શરમાવે એવી થઈ ગઈ હતી. બા સાચું જ કહેતાં હતાં પણ પોતે મગજમાં બાંધી દીધેલી અનુભવોની ગ્રંથીથી પીડાતો રહ્યો અને બા ને પણ પીડતો રહ્યો. બાની સમજુ અને પરિપકવ નજરે સુરમઈના જે સુધારા નોંધ્યા હતાં આરુષને તો સુરમઈ એનાથી પણ ક્યાંય આગળ લાગી. આજના પ્રસંગના નજરે સાક્ષી બન્યાં પછી એને સુરમઈ પોતાની ભત્રીજી છે એમ વિચારીને ગર્વ થવા લાગ્યો હતો. મનોમન એ બે ઘડી પોતાના ઘરસંસારના વિચારમાં સ્વાર્થી બની ગયેલો એ વાત પર શરમ પણ આવી ગઈ ને બાની માફી માંગી લીધી અને સુરમઈને મુંબઈ લઈ જઈને નોકરી અપાવવાનો, સેટ કરી દેવાનો નિર્ણય કરી દીધો.

અનબીટેબલ ઃ ધસમસતા નીરના વહેણ જોઇને હાથમાં ટમટમતાં દીવાની જાત પરથી વિશ્વાસ ખોઇ ના બેસાય.

 

-સ્નેહા પટેલ.

આધુનિક વાલિયો

આધુનિક વાલિયો

શ્વાસ રુંધાય ત્યારે લાગે કે,

આ હવા પણ બહુ ભયાનક છે !

-લેખિકાના કાવ્ય સંગ્રહ ‘અક્ષિતારક’માંથી.

 

 

રાતના દોઢ વાગ્યો હતો. વોલ કલોકની ટકટક આખા રુમની નીરવ શાંતિનો ભંગ કરી રહી હતી. બે વર્ષ પહેલાં જ વિધુર થયેલો અને બે દીકરીનો પિતા એવા શિશિરે થોડો સમય એ ટકટક સાથે તાદાત્મ્ય સાધવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ વિફળ રહ્યો. એકાગ્રતા ના સાધી શકાતા એનું બેચેન મન વધુ બેચેન બની ગયું. અડધા બેઠા થઈને બાજુમાં પડેલી પાણીની બોટલ ઉઠાવી અને બે ઘૂંટડાં પાણી પીધું. મનનું વંટોળિયું જપવા નહીં જ દે અને તરત ઉંઘ નહીં જ આવેની ખાતરી હતી એટલે લેપટોપ ઓન કરીને નેટ ખોલ્યું અને સર્ફીગ કરવા લાગ્યો. ફેસબુકમાં એની મનગમતી છોકરીઓ સાથેની ચેટીંગની રમત ચાલુ કરી. બીજા દેશમાં હજુ બપોર હતી એટલે એવી ત્રણ ચાર સ્ત્રીમિત્ર મળી પણ ગઈ વાતો કરવા. સુંદર સ્ત્રીઓ સાથે વાત કરવામાં શિશિરને એક અનોખો આનંદ મળતો. ત્યાં જ અચાનક એના જ શહેરની અને એક પ્રોગ્રામમાં એક વખત મળીને એની મિત્ર બની ગયેલી સાડત્રીસ વર્ષની નિશા નામની સ્ત્રી ઓનલાઈન આવી. ખબર નહીં કેમ પણ શિશિરને એક જ મુલાકાતમાં આ નિશા માટે અદમ્ય આકર્ષણ ઉભુ થઈ ગયેલું.

નાજુક પાતળો બાંધો, ગોરી ત્વચા, લાંબા કાળા લીસા વાળ અને કાળી મોટી મોટી પાણીદાર આંખો ..જ્યારે શિશિરે એ જાણ્યું કે નિશાના પતિનું પાંચ વર્ષ પહેલાં જ એક રોડઅકસ્માતમાં અવસાન થયું છે અને નિશા એના વીસ વર્ષના દીકરા સાથે એકલી રહે છે ત્યારે આ અદમ્ય આકર્ષણ તીવ્ર ખેંચાણમાં બદલાઈ ગયેલું પણ મનને સંયમમાં રાખેલું. સમાજમાં એની છાપ એક સમજુ, ઠરેલ અને સંયમશીલ વ્યક્તિની, જવાબદાર – લાગણીશીલ બાપની હતી એ છબી ખરડાય એ ના ચાલે. આખરે બે જુવાનજોધ દીકરીઓનો પિતા હતો એ !

પણ આજે અચાનક આમ રાતે નિશાને ઓનલાઈન જોઇને શિશિરનું મન મચલી ગયું અને એની સાથે વાત કરવા લાગ્યો. થોડી હાય હલો પછી નિશા પણ ખૂલી ગઈ અને ભરપૂર વાતો કરવા લાગી. એ પછી તો આ રોજનું થયું. વાતોનો સિલસિલો મુલાકાત સુધી પહોંચી ગયો. બે ય પક્ષે કોઇ બોલનારું – ટોકનારું નહતું. બે ય વ્યક્તિ ભરપૂર સમજુ હતી. એકલા મળવા માટેના બહાના શોધવાની ય જરુર નહતી. મુલાકાતો નિરંકુશ બનતી ગઈ અને નિશા શિશિરના ગળાડૂબ પ્રેમમાં પડી ગઈ . પ્રેમમાં ગળાડૂબ સ્ત્રી જે માંગણી કરે એવી જ માંગ એણે પણ કરી.

‘શિશિર, ચાલને હવે આપણે પરણી જઈએ. તારા ઘરના બધા મને ઓળખે જ છે ને અંદરખાને મેં ફીલ કર્યું છે કે એ મને અને મારા દીકરા અરમાનને પસંદ પણ કરે છે.’

‘નિશા,શું સાવ નાના છોકરાંઓ જેવી વાત કરે છે. મેં તને પરણવાનું વચન ક્યાં આપ્યું જ છે કદી? વળી મારે બે જુવાનજોધ દીકરીઓ છે. હું લગ્ન કરું તો એમને અરમાન માતા આવે અને એની સાથે કેવું વર્તન કરે એ મને શું ખબર ? ના…આ તો શક્ય જ નથી.’

‘તો..તો…આ બધી મુલાકાતો, શારિરીક મિલન …આ બધું શું ? શું માત્ર એક શરીરની જરુરિયાત પૂર્ણ કરવાના બહાના માત્ર કે ?’

‘ઓહ કમઓન નિશા, બી મેચ્યોર ડીઅર.’

‘શું મેચ્યોર….હું તારા બાળકની મા બનવાની છું ઇડીઅટ, હવે તો તારે મારી સાથે લગ્ન કરવા જ પડશે અને એ પણ વહેલી તકે !’

‘શું…શું વાત કરે છે ? બાળક…ના ના…આ તો શક્ય જ નથી. તું આ બાળકને પડાવી કાઢ ને વળી આપણા લગ્ન તો શક્ય જ નથી.’

‘શિશિર શું સાવ આવી બાયલા જેવી વાતો કરે છે ? સાવ પાણીમાં બેસી જવાનું કે ?તું લગ્ન નહી કરે તો હું આત્મહત્યા કરી લઈશ. હું તારા વગર નહીં જીવી શકું..પ્લીઝ મારી મજબૂરી સમજ..’

‘નો વૅ…આ કોઇ કાળે શક્ય જ નથી. તું હવે મને ક્યારેય ના મળીશ. તારા ને મારા રસ્તા હવે સાવ અલગ છે. બે પળ મન બહેલાવવાની વાતો હતી. તેં પણ મારી સાથે સાથે ઘણી મજા માણી જ છે ને ! ગુડબાય.’

ને નિશા પાછળ ધ્રુસ્કે ને ધ્રુસ્કે રડતી બેસી રહી ગઈ.

થોડા દિવસ રહીને શિશિરના કાને નિશાની આત્મહત્યાની ખબર પડી. બે પળનું મૌન પાળીને એ પોતાના કામે વળગી ગયો.

આખી ય ઘટનાને છ મહિના વીતી ગયા અને એક દિવસ એની મોટી દીકરી પ્રિયાના બેડરુમમાંથી કોઇક અવાજ આવતો હતો. શિશિરે કાન સરવા કર્યા તો એ અવાજ એની વ્હાલુડીના રુદનનો હતો. શિશિર સન્નાટામાં ઉભો રહી ગયો. એને પોતાની દિકરી માટે અનહદ વ્હાલ હતું. એ દુનિયાની કોઇ પણ તકલીફ સહન કરી શકે એમ હતો પણ એના સંતાનની વાત આવે એટલે એ સાવ ઢીલો ઢફ થઈજતો. હળ્વેથી એણે બેડરુમનો દરવાજો ખોલ્યો અને પ્રિયાની નજીક જઈને ઉભો રહ્યો. ધીમેથી એના વાળમાં હાથ ફેરવીને બોલ્યો,

‘શું વાત છે બેટા, આમ આટલું બધું રડવાનું કોઇ કારણ..?’

પહેલાં તો પ્રિયાએ ગલ્લાં તલ્લાં કર્યા પણ પછી જ્યારે પ્રિયાના રડવાનું સાચું કારણ એના ધ્યાનમાં આવ્યું ત્યારે એ હક્કો બક્કો રહી ગયો. આ એનું લોહી…ના..ના…એ આવું કરી જ કેમ શકે…જે પોતે હજુ બાળકી હતી એ આજે કોઇ છોકરાંના પ્રેમમાં પાગલ થઈને એના બાળકની ‘કુંવારી મા’ બનવાની હતી…આવું સાંભળતા પહેલાં એનો જીવ કેમ ના જતો રહ્યો ? થોડી પળ વીતી અને શિશિરે પોતાના મનને સ્થિર કર્યું.

‘પ્રિયા, કાલે એ છોકરાંને મળવા બોલાવી લે ઘરે.’ ને એ પોતાના બેડરુમમાં જતો રહ્યો.

બીજા દિવસના બપોરના બાર વાગ્યે જમી કરીને બેઠા જ હતાં ને શિશિરના દરવાજે એક હેન્ડસમ ફૂટડો જુવાનિયો આવીને ઉભો રહી ગયો.

‘હાય અંકલ. આઈ એમ અરમાન. પ્રિયાનો ફ્રેન્ડ ‘, સહેજ અટકીને એણે ઉમેર્યુ, ‘ ખાસ ફ્રેન્ડ’ ને હસ્યો.

ખબર નહીં કેમ પણ શિશિરને એના હાસ્યમાં થોડી ખંધાઈ લાગી પણ કદાચ…મનનો વહેમ હશે વિચારીને એણે અરમાનને પગથી માથા સુધી નિહાળ્યો. છોકરો બહુ જ સરસ હતો. ઉઠવા, બેસવા, બોલવા ચાલવા કપડામ પહેરવાની – વાળની સ્ટાઈલ…બધું ય આકર્ષક હતું. શિશિરને એક નજરે જ છોકરો ગમી ગયો. પૂછપરછ કરતાં છોકરો સારી કંપનીમાં છ આંકડાના પગારથી કામ કરતો હતો. પોતાનો બંગલો હતો અને મેઈન વાત કે આ દુનિયામાં એ સાવ એકલો જ હતો. મા બાપ બે ય ભગવાનને પ્યારા થઈ ગયેલા હતાં. શિશિરને તો ભાવતું હતું ને વૈદ્યે બતાવ્યું થયું. આધુનિક જમાનો છે…ભલે ને છોકરાં છોકરી જાતે એક બીજાને પસંદ કરી લે…પાત્ર સારું હોય પછી શું વાંધો હોય ? વિચારીને એણે ધીમે રહીને અરમાનને કહ્યું,

‘બેટા, અમે બધા ઇચ્છીએ છીએ કે તું અને પ્રિયા બને એટલી વહેલી તકે પરણી જાઓ. કારણની તો તને ખબર જ છે ને ?’

‘લગ્ન..શું અંકલ ..તમે પણ સારી મજાક કરો છો . મેં અને પ્રિયાએ તો ફકત મોજમજા માટે જ આવી દોસ્તી બાંધેલી છે બાકી પ્રિયાને મેં ક્યારેય કોઇ જ વચન નથી આપ્યું કે હું એની સાથે લગ્ન કરીશ…હું તો રહ્યો મુકતજીવ…લગ્નના બંધનમાં બંધાઈ જવાનું મને ના ફાવે…’ અને અચાનક જ એની આંખોમાં ખુન્ન્સ ઉતરી આવ્યું ને બોલ્યો,

‘જેમ તમને નહતું ફાવ્યું…મારી મા નિશા સાથે લગ્ન કરવાનું અને એના કારણે મેં મારી માતાથી હાથ ધોઈ કાઢવા પડ્યાં.’

‘શું……શું…’

‘હા મિ.શિશિર ઉપાધ્યાય. હું એ જ નિશાનો દીકરો છું જેને તમે પ્રેગનન્ટ કરીને તરછોડી દીધી ને એણે આત્મહત્યા કરી લીધી. મેં તમને એ પાછું વાળ્યું. પ્રિયાને કહેજો હવે પછી મને મળે નહીં હું કંઈ એને પ્રેમ બ્રેમ નથી કરતો. આ તો એક સોદો હતો…ગુડ બાય.’

હાથમાં પાણીની ટ્રે લઈને આવતી ને બારણા પાસે જ અટકી ગયેલી પ્રિયાએ અરમાન અને એના પપ્પાની બધી વાતો સાંભળી લીધી અને એનું દિલ ધક્ક થઈ ગયું, આંખમાં ઝળઝળિયાં આવી ગયા. નાનપણમાં દાદીએ કહેલી વાલિયા લૂંટારાની વાર્તા યાદ આવી ગઈકે જે એ એના કુંટુંબીજનોને પૂછતો હતો,

‘મારા પાપની કમાણીમાં તો તમે સૌ ભાગીદાર છો પણ એ કમાણી ભેગી કરતાં કરેલાં મારા પાપમાં – કુકર્મોમાં તમે કેટલા ટકાના ભાગીદાર ?’

 

અનબીટેબલ ઃ નાનપણથી ગોખાઈ ગયેલી અનેક કહેવત, શીખ સંજોગો અનુસાર અર્થ બદલી શકે છે ને ખોટી પણ પડી શકે છે.

-સ્નેહા પટેલ.

લીંબુનું શરબતઃ

article of My ‘navrash ni pal’ column in Phoolchhab newspaper >2-9-2015

હો વૃદ્ધ કોઈ એને દૂધિયા જો દાંત ફૂટે,

તો શક્ય છે કે બાળક જેવું થવાય પાછું.

-અનિલ ચાવડા.

 

અતિઆધુનિકતાની ચાડી ખાતા મસમોટા રસોડામાં કાચના ષટકોણ આકારના ગ્લાસમાં સ્ટીલની નાની નાજુક ચમચી ગોળ ગોળ ફરી રહી હતી અને ગ્લાસમાં રહેલ આછા પીળાશ પડતા પાણીમાં ગોળ ગોળ ચક્રો પેદા થઈ રહ્યાં હતાં. એ ચક્કરના વમળોમાં સરલાની નજર સ્થિર થઈ ગઈ અને એ વમળના ચકરાવામાં ઉંડી ને ઉંડી ઉતરતી ચાલી અને ડૂબતાં ડૂબતાં એ પોતાના જીવનના સાડા ત્રણ દાયકાના ભૂતકાળમાં ઉતરી ગઈ.

 

લગ્નના માંડ એક મહિનો થયો હતો. સરલા સાસરીની રીતભાત પ્રમાણે પોતાની જાતને સેટ કરતા શીખી રહી હતી. જો કે પિયરીયા અને સાસરીની જીવનશૈલીમાં આભજમીનનો ફરક હતો. બધી જ રીતભાત સાવ અલગ જ હતી એથી એને થોડું અઘરુ પણ પડી રહ્યું હતું. પણ સેટ થવું એ એક જ રસ્તો હતો એની પાસે, બીજુ કોઇ જ ઓપ્શન નહતું. સરલાએ અને રાકેશે એમના જમાનામાં ‘લવમેરેજ’ જેવું પરાક્રમ કરવાનું સાહસ કરેલું. ત્રણ વર્ષની અઘરઈ કવાયત પછી માંડ માંડ સાસરીયાઓ રાજી થયા હતાં અને એમના લગ્ન શક્ય બન્યા હતાં. હવે તો સરલા માટે સાસરીયાઓની રહેણી કરણીને સેટ થઈને એમના દિલ જીતવા એ એક જ મુખ્ય ઉદ્દેશ થઈ ગયેલો અને એના માટે એ જરુરી બધા જ પ્રયત્નો કરી છૂટતી હતી. કામગરી સરલા આમ તો એના સાસુ-સસરાને ગમવા પણ લાગેલી પણ એ લોકો હજુ ખૂલીને એ ‘ગમ્યાં’નો એકરાર નહતા કરતાં.

એક દિવસ અચાનક બપોરના સમયે સરલાને ઠંડી લાગવા લાગી અને શરીર તૂટવા લાગ્યું. બધા જમીને પોતપોતાના રુમમાં આરામ કરી રહેલા અને રાકેશ નોકરીએ હતો. કોઇને બૂમ પાડીને બોલાવવામાં સરલાને થોડો સંકોચ થતો હતો. હજી સાસરીયાઓ સાથે એના લાખ પ્રયત્ન છતાં એટલી બધી આત્મીયતા નહતી સધાઈ એટલે એણે ચૂપચાપ મોઢે માથે ઓઢીને ઉંધી રહેવામાં જ ભલાઈ માની. ઉંઘ નહતી આવતી એટલે બેચેનીમાં આમથી તેમ પડખાં ફેરવ્યાં કરતી હતી. મોઢું સૂકાતું હતું પણ ફ્રીજ ખોલીને પાણીની બોટલ કાઢવા જેટલી તાકાત એના પગમાં નહતી. ધીમે ધીમે એને ચક્કર આવવાના પણ ચાલુ થઈ ગયાં. આંખો ખુલ્લી રાખવામાં પણ તકલીફ થવા લાગી હતી ત્યાં જ એના કાને એના સાસુ રમીલાબેનનો અવાજ અથડાયો,

‘સરલા, ચાલો તો ચા બનાવો . ચા નો સમય થઈ ગયો છે.’

અને સરલા માંડ માંડ પલંગનો ટેકો દઈને ઉભી થઈ અને ભીંતનો સહારો લઈ લઇને ડ્રોઇંગરુમમાં ગઈ. સામે ઉભેલા રમીલાબેનના મોઢા સામુ નજર નાંખી તો એમના મોઢાની જગ્યાએ એને લાલપીળા ચકરડાં જ દેખાયા અને એ ભ..ફ..ફ દઈને નીચે બેસી પડી.

‘અરે…અરે શું થયું તને ? ઓહ..તારું શરીર તો ધખે છે. ચાલ તને પલંગ પર સુવાડી દઉં.’ અને રમીલાબેન સરલાને પલંગ પર બેસાડીને બોલ્યાં,

‘તાવ આવ્યો લાગે છે, એક કામ કર. ફ્રીજમાં લીંબુ છે થોડું પાણી બનાવીને પી લે એટલે સારું લાગશે.’ અને સરલા રમીલાબેનને જોતી જ રહી ગઈ. એને અચાનક એની મમ્મી યાદ આવી ગઈ. એને જરા સરખી છીંક પણ આવે તો એ આખું ઘર માથે લઈ લેતી અને સરલા પણ એની પર આડેધડ હુકમો ઠોક્યાં કરતી.તાવ આવ્યો હોય ત્યારે મમ્મી ઓફિસનું કામ છોડીને અડધી રજા મૂકીને ય ઘરે આવી જતી અને એને ડોકટર પાસે લઈ જતી. ફૂટ જ્યુસીસ બનાવી આપતી અને કાચના રમકડાંની જેમ એની સારસંભાળ લેતી. એને પલંગમાંથી નીચે પગ સુધ્ધાં મૂકવા ના દે અને આજે જ્યારે એનાથી ઉભા પણ નહતું થવાતું ત્યારે એ લીંબુનું શરબત કેમની બનાવવાની ? હવે તો રાકેશ ઓફિસથી આવે ત્યારે જ કંઈક વાત બને એ વિચારે સરલાએ કચકચાવીને આંખો મીંચી દીધી. એની મીંચાયેલી કાળી લાંબી પાંપણો હેઠેથી બે ઉના લ્હાય જેવા આંસુડા સરી પડ્યાં જે ‘કોઇ જોઇ જશે તો’ ની બીકમાં એણે ઝડપથી લૂછી કાઢ્યાં.

પછી તો બે કલાક રહીને રાકેશ ઘરે આવ્યો અને એને લઈને ડોકટર પાસે ગયો.ડોકટરે બધા રીપોર્ટ્સ કઢાવ્યા અને ટાઇફોઈડનું નિદાન કર્યું. રાકેશની પ્રેમાળ સારવારથી સરલા સાજી તો થઈ ગઈ પણ દિલના એક ખૂણે તીખા, વેધક ઘાના ઘસરકા રહી ગયાં હતાં.

આજે સરલા પોતે બે છોકરાંઓની મા હતી. મોટો દીકરો રાહુલ ઓફિસે હતો અને એની વહુની તબિયત સારી નહતી. થોડું શરીર ધીખતું લાગ્યું એટલે સરલા લીંબુનું શરબત બનાવી રહી હતી. અચાનક ભૂતકાળમાંથી વર્તમાનમાં આવી ગઈ અને સરલા લીંબુના શરબતનો ગ્લાસ અને સાથે એક પેરાસીટ્રામોલ લઈને એ એની વહુના બેડરુમ ભણી વધી.

અનબીટેબલઃ માંદા , અશકત માણસોને શીખામણ નહીં પણ પ્રેમાળ અને કાળજીભર્યા વર્તનની જરુર હોય છે.

પલાશ

phulchhab newspaper > 7-8-2015 > navrash ni pal column.

sneha patel

 

ખીલ્યો પલાશ પુર બ્હારમાં રે લોલ,

સઘળી ખીલી છે વનવેલ;

ટહુકે શી આમ્રકુંજ કોકિલા રે લોલ,

ટહુકે મયુર અને ઢેલ !

બંધુ બેનીઓ ! ચાલો વસંતૠતુ માણવા.

– નરહરિ ભટ્ટ

 

પૂર્વદિશામાંથી સૂરજ ધીમે ધીમે ઉપર ચડી રહ્યો હતો. પક્ષીઓ લયબધ્ધ અવાજે એના આગમનની છડીઓ પોકારતા પોતપોતાના કામે ચડી રહ્યાં હતાં. શહેરના ‘પોશ’ એરીઆમાં આવેલા પોશ ફ્લેટ્સના પંદરમા માળના ફ્લેટની ગેલેરીમાંથી રીતુ કોફીની ધીમી ધીમી ચુસ્કી સાથે એ દ્રશ્યને નજરમાં સમાવી લેવાનો પ્રયત્ન કરી રહી હતી.

 

રીતુને નાનપણથી સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત જોવા અનહદ પસંદ હતાં. એ અચૂક એનો લ્હાવો માણે માણે અને માણે જ.વળી સદનસીબે એના ઘરનો વ્યૂ પણ એવો સરસ હતો કે સૂર્યને ‘આવો થી માંડીને આવજો’ કહેવાનો બે ય વેળાનો એ લ્હાવો ઉઠાવી શકવાને સક્ષમ હતી. ધીમે ધીમે ઉગી રહેલા સૂર્યના ઉજાસમાં સવારના લગભગ ખાલી રોડની જમણી બાજુએ ઉગેલા ખાખરાના વૃક્ષને જોઇને રીતુ કાયમ અત્યંત ભાવવિભોર થઈ જાય, એવા સમયે એ ‘માંગ માંગ માંગે તે આપું’ જેટલી પ્રસન્નતાની ભાવનાથી છલકાઈ જાય. બહુ ઉંચુ નહીં ને બહુ નીચું પણ નહીં, એ ખાખરાનું વૃક્ષ સાવ સામાન્ય જ, ઝાડ રુપાળું નહીં પણ એના ફૂલ અતિસુંદર. સાંજના સમયે તો પલાશના ફૂલો જાણે અગ્નિના ઝીણાં તિખારા જેવા જ લાગતાં.અહાહા…આજે પણ સૂર્યોદય નિહાળતાં રીતુની નજર સૂર્યકિરણોની સાથે સાથે એ અતિપ્રિય પલાશના ફૂલ પર પડી પણ આ શું..એને એક આંચકો લાગ્યો.અંદર કોઇ સંવેદનોના તાર જ ના રણઝણ્યાં. રીતુએ ફરીથી એક વાર નજરમાં એ આખું વાતાવરણ ભરી લેવાનો યત્ન કર્યો. પણ એ એની ખુશી માણવાના પ્રયાસમાં વિફળ નીવડી.

 

‘આ..હ.’ આ એની સાથે શું થઈ રહ્યું છે ? નાનપણથી જે વસ્તુઓના, મંઝિલના સપનાં જોઇ જોઇને મોટી થઈ છે, રીતસરની એ પૂરા કરવાને એ ટટળી છે, તરફડી છે એ સપનાં ધીમે ધીમે પૂરાં થઈ રહ્યા હતાં. અભાવોની વચ્ચે ગુજરેલાં બાળપણમાં પાડોશીના ઘરે ટીવી જોઇજોઇને મોટી થતી રીતુએ મોટા થઈને બહુ પૈસા કમાઈને એક મોટું ટીવી ખરીદવાનું માસૂમ સપનું જોયુ હતું. આજે ચાલીસીના પડાવે એ ઉભી હતી અને એની પાસે એના ચાર બેડરુમના ઘરમાં દરેક રુમે રુમે એક એલઈડી ટીવી હતું. ટીવી જોવા માટે બીજા રુમમાં જવાની ય તસ્દી લેવાની જરુર નહીં. પોતાના ઘરે મહેમાન આવ્યાં હોય ત્યારે એમના માટે બનાવાતા શરબત માટે જોઇતો બરફ પણ એ પાડોશીના ઘરેથી માંગવા જતી ત્યારે ભવિષ્યમાં પોતાના ઘરમાં એક મસમોટું ફ્રીજ હશે એવું વિચારતી અને આજે…એના ઘરમાં ડબલડોરના બે ફ્રીજ હતાં અને એ પણ આઇસક્રીમ , કોલ્ડડ્રીંક, ફ્રુટ્સ, ડ્રાયફ્રુટ્સથી ઠસોઠસ ! એની સ્કુલ ઘરથી અડધો કલાકના અંતરે હતી જે રસ્તો એણે ચાલીને પસાર કરવો પડતો.એ વેળા રીતુ રસ્તા પર આવતાં જતાં વાહનોને એક તરસથી નિહાળતી અને આજે એની પાસે બે મસમોટી કાર , એ પણ શોફરડ્રીવન અને એક એક્ટીવા પણ હતું. નાના એવા બે રુમના અને રોજબરોજ ગાળાગાળીથી દિવસ શરુ કરનારા પાડોશીની વચ્ચે રહી રહીને એના કાન પાકી જતાં હતાં જ્યારે આજે..એની પાસે નિરાંતે પોતાના મનગમતાં સંગીતને માણી શકે એવો , શહેરના અતિધનવાન લોકોમાં ગણના થાય એવા એરીઆમાં એક સુંદર મજાનો ફ્લેટ હતો. પોતાનો વેલસેટલ્ડ બિઝનેસ હતો. એકાદ મહિનો ઓફિસે ના જાય તો પણ કોઇ જ તકલીફ ના પડે એવો વિશ્વાસુ સ્ટાફ પણ હતો. તો પછી..આવું કેમ ?

નાનપણમાં પાડોશીના ઘરે ચિત્રહાર જોઇ જોઇને જે ખુશી મળતી એ આજે પોતાના મસમોટા ટીવીમાં મનગમતી ચેનલોના મનપસંદ પ્રોગ્રામમાં કેમ નહતી આવતી ? ગંદકીથી ખબબદતા રસ્તા પર મસ્તીથી ચાલી જતી હતી એ વેળાની મજા આજે સુંદર મજાની એ.સી.વાળી ગાડીમાં ય કેમ નહતી આવતી ? પંદર પૈસાની પેન્સિલથી ચિત્રો દોરીને , દસ રુપિયાના વેક્સ ક્રેયોનથી કલર કરતી વેળા જે મસ્તીની હેલીમાં એ તરબોળ થતી એ આજે કેનવાસ પર મોંઘા દાટ – દેશ વિદેશથી સ્પેશિયલ મંગાવેલા કલર લઈને પેઇન્ટીંગ કરવામાં કેમ નહતી આવતી ? નાનપણમાં એના ઘરે ભાજીપાઉં કે ઢોંસા બને ત્યારે એક મહાઉત્સવ જેવું લાગતું જ્યારે આજે એ શહેરની ફાઈવસ્ટાર હોટલમાં બ્રંચ – ડીનર – બુફે કરતી હતી પણ તો ય..મજાની એ લહેરખી ક્યાં ? મનગમતો સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત જોવા એ સ્પેશિયલ ઘરના ધાબે અડધો અડધો કલાક રાહ જોતી હતી જ્યારે આજે એ મનપસંદ્ દ્શ્ય એના ઘરમાંથી જ નિહાળી શકાતું હતું પણ એ ઉલ્લાસની એક ઝીણી સરખી છાંટ સુધ્ધાં એમાં નહતી અનુભવાતી. પોતાની અંદરનું નાજુક, સુંદર મન ક્યાં ખોવાઈ ગયેલું ?

 

એક ઝાટકાં સાથે રીતુ ઉઠી અને બાથટબમાં પાણી કાઢી, બોડીલોશન મીક્ષ કરીને સ્નાન કરવા ગઈ. સ્નાન કરીને તૈયાર થઈને એ એના આધ્યાત્મિક ગુરુમાના આશ્રમમાં ગઈ. ગુરુમા નાનપણથી રીતુને ઓળખતા હતાં અને દરેક સારા – માઠા પ્રસંગે એની તાકાત બનીને ઉભા રહેતાં. જોકે આજનો પ્રસંગ સારો – માઠો કરતાં પણ વધુ નાજુક, વધુ સંવેદનશીલ હતો. સ્લીવલેસ જાંબુડી રંગની શિફોનની સાડીમાં વીંટળાયેલી એકવડીયા બાંધાની બેદાગ ગોરી લીસી ત્વચા ધરાવનારી રીતુના લીસા – કાળા વાળ ખુલ્લાં હતાં ને મંદ મંદ પવનનાં ફરફરતાં હતાં. આસમાનમાંથી ઉતરી આવેલી પરી જેવી રીતુની સામે જોઇને ગુરુમાએ એક મમતાળુ સ્મિત આપીને આવકાર આપ્યો.

‘બોલ બેટા, આ મારા રુપાળા ચાંદ પર આજે અમાસની કાળી છાયા કેમ પથરાયેલી છે ?’

‘મા..અમાસની છાયા જ હોય તો સારું. મને તો હું ખુદ અમાસ..’ ને ગુરુમાએ એના મોઢા પર હાથ મૂકી દીધો.

‘અર..ર પગલી, આ શું બોલે છે ? આટલી નાજુક, સમજુ છોકરી ને સાવ આવી વાતો ?’

‘મા, સાવ એકલી છું. મા બાપ ક્યારનાં મરી પરવાર્યા અને હું કોઇને પરણીને મા બની શકું એવો કોઇ સમય મળ્યો જ નહી કે એવો વિચાર પણ નથી આવ્યો. આજે જ્યારે મારા નાનપણી સપનાંઓ હકીકતનું સ્વર્ગ બનીને મારું જીવન અજ્વાળી રહ્યાં છે ત્યારે મારું અંતર ઝળઝળના બદલે એની આજુબાજુના અંધારામાં ખોવાઈ જાય છે. પહેલાં ગરીબ હતાં ત્યારે જે નાની નાની ખુશીઓની અમીરી હતી એ આજની જાહોજલાલીમાં ગમે એટલા પૈસા વેરવા છતાં ય નથી મળતી. એકચ્યુઅલી મા, હું બહુ તરસી છું આ વૈભવ, ઝાકમઝોળ માટે. આમ ને આમ જ જીવનના ચાલીસ વર્ષ વીતી ગયાં. સપનાં પૂરા કરવામાં ને કરવામાં બહુ ઉઝરડાં પડ્યાં છે, પીડાઓના સાગર ખેડ્યાં છે, આ બધું વેઠીને હું થોડી મજબૂત થઈ ગઈ એમ વિચારતી હતી પણ એ મજબૂતાઇ પાછળ મારી સંવેદનશીલતાનો ભોગ લેવાઈ રહ્યો છે એનું મને ભાન સુધ્ધાં નહતું થતું. પહેલાં ઘરના ગોળાની આજુબાજુ ભીનું કપડું વીંટાળી વીંટાળીને કરાયેલું ઠંડું પાણી પીવામાં જે મજા આવતી હતી એ મજા આજના મસમોંઘા ફ્રુટ્જ્યુસીસમાં પણ નથી આવતી. જીવનમાં લાંબો સમય સામ્રાજ્ય ભોગવી અને વિદાય થયેલી તરસ જતી વેળાં મારી નાજુક સંવેદનાઓને પણ સાથે લેતી ગઈ છે મા…’ અને રીતુની માછલી જેવી મોટી આંખોમાં બે મોટાં મોતીડાં ચમકી ઉઠ્યાં.

ગુરુમાનું નાજુક હ્રદય પણ રીતુની વેદનાથી દ્વવી ઉઠ્યું. રીતુના દરેક સંઘર્ષના એ સાક્ષી હતાં. પણ એ સંઘર્ષ સાથે લડવામાં, મજબૂત બનવાની રીતુએ આ કિંમત ચૂકવવી પડી હશે એનો તો એમને અંદાજ સુધ્ધાં નહતો. પ્રેમથી એમણે રીતુને નજીક ખેંચી. રીતુ એમના ખોળામાં માથું મૂકીને એકદમ નાની છોકરી બની ગઈ.એના લીસા કેસમાં પોતાની કરચલી ભરેલી, ચમકતી ત્વચાવાળી આંગળીઓ પૂરોવી અને આર્દ્રતાથી ગુરુમા બોલ્યાં,

‘દીકરી, સમયે તને તારા સપના પૂરાં કરવામાં, તારી મનગમતી મંઝિલે પહોંચવામાં તને બહુ હેરાન કરી છે મને ખ્યાલ છે.વળી તું એ બધા સામે હિંમતથી અને પૂરતી પ્રામાણિકતા અને સમજદારીથી ઝઝૂમી છું એનો મને ગર્વ પણ છે. પણ એક વાતે તું ચૂકી ગઈ. તું જીદમાં જીદમાં નાની નાની ખુશીઓને નજરઅંદાજ કરતી ગઈ. મોંઘીદાટ ચીજ્વસ્તુઓ તને વધુ ખુશી આપી શકશે એવા વિચારોમાં તું નાની નાની ખુશીઓથી બેધ્યાનપણે દૂર થતી ગઈ. પરિણામે..જ્યારે આજે તારા બધા સપના પૂરાં થાય છે ત્યારે તારામાંનો અચરજભાવ જ મરી ગયો છે. અચરજ વિના પૂરાં થતાં સપના તારી જીદ પૂરી કરતા હતાં પણ તને જોઇએ એવી ખુશી નહતા આપી શક્તાં. ચોતરફ રાખોડી રંગનું સામ્રાજ્ય વર્તાય છે. તેં તારામાંનો આ અચરજભાવ કયાં ને ક્યારે છોડી દીધો એ તને પોતાને પણ ધ્યાન નહીં હોય. નાની નાની ખુશીઓમાંથી મળતો આનંદ કરોડો રુપિયાના પૂરાં થતાં સપના કરતાં ય ક્યાંય અદભુત અને કિંમતી હોય છે બેટા.પણ અફસોસ તને એ વાત છેક અત્યારે અનુભવાઈ. હજુ મોડું નથી થયું. તું એક સરસ મજાનો છોકરો શોધી લે અને પરણી જા. તારામાં રહેલી સ્ત્રીને એની પૂર્ણતા અર્પણ કર. ભીતરનો ખાસ્સો એવો ટળવળાટ એનાથી જ શમી જશે. પૈસા…પૈસા…પૈસાના સપનાંઓને જીવનમાંથી વિદાય કર અને જીવનમાં હવે થોડી રિવર્સમાં જા. જ્યાં થોડો ઘણો અભાવ હતો, પૈસા વિનાની નાની નાની ખુશીઓ તારું તન મન મદહોશ કરી દેતું હતું, વગર વર્ષાએ તને ભીંજવી દેતું હતું.’

અને ગુરુમા ના મધમીઠા વચનો રીતુના દિલ પર મલમનું કામ કરતાં ચાલ્યાં, દિલની વેદનામાં થોડી રાહત મળી. ભીતરે પોઢી ગયેલી પહેલાંની સંવેદનશીલ રીતુને જગાડવાની હતી, ખુશીઓના હિલ્લોળે ઝૂલવાનું હતું. કામ અઘરું જરુર હતું, અશક્ય નહીં. તરસ હદથી વધી જાય ત્યારે એક રોગ બની જાય છે. તરસ પૂરી કરવા માટે પાગલપણની હદ સુધી ઝઝૂમી લીધું હતુ પણ હવે બસ…થોડો પોરો ખાવો હતો અને,

રાખોડી ખાખરાનાં પીંછાકાર પર્ણોની વચ્ચેથી મુલાયમ કેસરી રંગના પલાશના ફુલો ઝૂમી ઉઠ્યાં.

અનબીટેબલ ઃ જીવનમાં નાની નાની ખુશીઓને કાયમ જીવંત રાખવી !

 

-સ્નેહા પટેલ-

ડગલું.

#phoolchhab newspaper > 22-07-2015 > navrash ni pal column

 

કોણ સાચું કોણ ખોટું, તું ખુલાસો ના કરીશ,

વિતવા દે જે સમયને , તું ખુલાસો ના કરીશ.

– ડો.મુકેશ જોષી

 

‘આ બધી શી માથાકૂટ છે? આપણી બિલ્ડીંગમાં ક્યારેય કોઇ જ કામ ટાઇમસર અને સારી રીતે પૂર્ણ થતું જ નથી. જ્યારે જોઇએ ત્યારે કોઇ ને કોઇ ડખા કરવા તૈયાર જ હોય છે.’મીનળના નાજુક નાકની ટોચ રોષથી ટામેટાં જેવી લાલ થઈ ગઈ હતી.

‘શું છે મીનળ ? કેમ આટલી બધી અકળાઈ ગઈ છું આજે ?’ નીલેશ – મીનળનો પતિ સોફા પર એની પાસે જઈને બેઠો.

‘આ આપણી લિફ્ટ જુઓને, વારંવાર હેરાન કરે છે . છેલ્લા ચાર મહિનામાં લગભગ બે મહિના તો બંધ રહી અને આજ કાલ તો ગમે ત્યારે, ગમે તે ફ્લોર પર જઈને અટકી જાય છે..છતી લિફ્ટે દાદરા વાપરવાના ! તમે બધા પુરુષો વારંવાર એના માટે મીંટીંગો જ ભર્યા કરો છે અને રીઝલ્ટના નામે શું ? તો કહે કે મીંડું ? આવી રીતે તો કંઈ પ્રશ્નોનું નિરાકરણ આવતું હશે ?’

‘પણ મીનળ, અહીંની પ્રજાને તો તું જાણે જ છે ને ? કેવી વિચિત્ર છે. કોઇ સમયસર મેઇન્ટેનન્સ ભરતું નથી અને જ્યારે પણ લાઈટબીલ ભરવાના આવે ત્યારે આપણી પાસે સિલકમાં મીંડું ને મીંડું જ હોય છે.લોકોને વારંવાર પૈસા આપવાનું યાદ કરાવવાનું અને અડધા તો જાતજાતના વાંધાવચકા કાઢીને એનું સોલ્યુશન નહી આવે ત્યાં સુધી પૈસા જ નહીં આપીએ જેવી ટણી પણ કરે છે. અમુક વહીવટ કરનારાઓ આગળના ઉઘરાવેલા પૈસા ચાઉં કરી ગયા છે ને કોઇ હિસાબ જ નથી આપતાં.. આ લોકોની માનસિકતાનો શું રસ્તો કાઢવો એ જ નથી સમજાતું. ‘

‘એવું થોડી ચાલે ? સુવિધા ભોગવે છે તો દર મહિને પોતાના ભાગે આવતા પૈસા તો ભરવા જ પડે ને. એ સિવાય આ વરસાદની સિઝન છે ને એનું પાણી લિફ્ટ આગળ ભેગું થાય છે ને લિફટમાં ઉતરે છે તો એનો કોઇ રસ્તો શોધવો પડે, આપણું પાર્કિંગ પણ કેટલું અસ્તવયસ્ત ને કચરાવાળું હોય છે એ પણ આપણે કચરો વાળવા આવે છે એની પાસે ઉભા રહીને સાફ કરાવવું જ પડે. કોઇ મહેમાન આવે તો કેટ્લું ગોબરું લાગે છે બધું. ઘર ગમે એટલું સરસ પણ આંગણું જ ગંદુ હોય તો શું કરવાનું ? કોઇ આવે તો આપણા વિશે શું વિચારે ? હવે શરમ આવે છે કે આપણે આવી જગ્યાએ રહીએ છીએ. પણ આ બધાની પુરુષોને શું સમજ પડે.. જવા દો, અમે બૈરાંઓ જ ભેગાં થઈને આનો કોઇ રસ્તો શોધીશું. તમતમારે ઓફિસ જ સંભાળો..હુ…હ..હ..’

‘જો મીનળ, તું આ બધી પંચાતોમાં ના પડ. આ બધાની પાછળ બહુ રમતો છુપાયેલી છે તું રહી સીધી સાદી ને સ્ટ્રેઈટ ફોરવર્ડ,નહીં પહોંચી વળે ને વળી અમથાંય તારે ઢગલો કામ હોય છે ને એમાં વળી આ નવી ઉપાધિ શું કામ વહોરી લે છે ?’

‘એવું દબાઈને બેસી રહેવાનું થોડી પોસાય ? ના હવે તો અમારે મહિલામંડળે જ કંઈક કરવું પડશે. તમતમારે ઓફિસોની ફાઈલો જ ખૂંદ્યા કરો.’ ને મીનળે દાંત ભીંચીને પોતે લીધેલા નિર્ણયમાં મક્કમતા જાહેર કરી જ દીધી.

પંદર વર્ષથી ચાલતા પુરુષોના ક્ષેત્રમાં મહિલાઓએ ગર્વભેર પ્રવેશ કર્યો અને તડાફડી મચાવી દીધી.

મીંટિંગ ભરી અને એક્સ્ટ્રા ૪૦૦ રુપિયા આપીને સોસાયટીના સફાઈવાળા ભાઈ પાસે સાફ કરાવવાનું નક્કી કર્યું. સફાઈવાળો પણ રાજીખુશીથી તૈયાર થઈ ગયો. ઘરદીઠ મહિને ૨૫ રુપિયા આવતા હતાં. ફ્લેટના મેમ્બરોને શું વાંધો હોય ? દરેકને સફાઈ તો ગમે જ ને , એ લોકો ય આ નવીનવાઈના અભિયાનમાં ખુશીથી જોડાયા અને પોતાનો ફુલ સપોર્ટ જાહેર કર્યો. નક્કી કર્યા મુજબ બીજા જ દિવસે સફાઈ કામદાર સવારના દસ વાગ્યામાં મીનળના ઘરે આવીને ઉભો રહી ગયો ને મીનળ અડધી રસોઇ પડતી મૂકીને એની સાથે પાર્કિંગ સાફ કરાવવા ઉપડી. વોચમેનને મોકલીને દરેક ઘરનાં લોકોને પોતાના વાહનો હટાવી લેવાનો સંદેશ મોકલાવ્યો. દરેક મેમ્બરે દિલથી સપોર્ટ આપ્યો. વાહનો હટાવતા હટાવતા કલાક વીતી ગયો એ પછી મીનળે ઉભા રહીને સૂચનો કરી કરીને પાર્કિંગ સાફ કરાવ્યું. કલાકની મહેનત પછી જ્યારે ચકચકાટ પાર્કિંગ જોયું ત્યારે એને પોતાની જાત પર, પોતાના નિર્ણય પર ગર્વ થયો. થાકી પાકી ઘરે આવીને ઘડિયાળમાં જોયું તો નાનો કાંટો બારને અને મોટો ત્રણને ‘ટચ’ થતો હતો. નીલેશ જમ્યાં વિના ઓફિસે જવા નીકળી ગયો હતો. મીનળનો બધો આનંદ રફુચક્કર..ઓહ, આ બધી બબાલોમાં પોતે ઘરની જવાબદારીઓને તો સાવ જ અવગણી બેઠી હતી. અઠવાડિયાના બે દિવસ સાવ આમ તો ના પોસાય. આ તો બધાની સહિયારી જવાબદારી કહેવાય. દરેકે પોતપોતાના ભાગનું કામ તો કરવું જ પડશે, હવે પછીની મીટીંગમાં બધાંના વારા કાઢીએ. એક અઠવાડિયે સાફસફાઇનું કામ આ બેન કરાવે તો બીજા અઠવાડિએ બીજા બેન…જવાબદારી વહેંચાઈ જાય પછી તકલીફ નહીં પડે.

મીટીંગમાં મીનળે પોતાની વાત રજૂ કરી અને તરત જ લોકોના રંગ ઢંગ બદલાઈ ગયાં. સવારના પહોરમાં સમય કાઢીને આમ સફાઈ અભિયાન કરાવવા કોઇ તૈયાર નહતું ને સફાઈવાળો બપોરના સમયે તો આવે નહીં. મીનળ જબરી મૂંઝાઈ ગઈ. હવે ? લોકો પાસેથી પૈસા તો ઉઘરાવીને બેઠેલી અને શરુઆતમાં જે બધા એ ઉત્સાહથી એની હા માં હા મિલાવી હતી એ બધાંય હવે જવાબદારી લેવાના નામથી જ ભાગવા લાગ્યાં હતાં. આમ ને આમ બીજો દિવસ પણ આવીને ઉભો રહ્યો પણ કોઇ સમય કાઢવા તૈયાર નહતું. વળી સફાઈ કરેલા પાર્કિંગમાં ફ્લેટના સદસ્યો મનફાવે એમ કચરો તો નાંખતા જ હતાં. આજનું ચોખ્ખું કરાયેલ પાર્કિંગ બીજા દિવસે તો એવું ને એવું જ. કોઇને કોઇ કહેનારું નહીં કે કોઇ જાતે સમજે ય નહીં.આ અનુભવોથી મીનળને બહુ દુઃખ થયું, એ જેમ તેમ કરીને પોતાનો સમય સફાઈવાળા સાથે સેટ કરી કરીને કામ કરાવવા લાગી. મહિનો વીતવા આવ્યો અને એક નવી સમસ્યા ઉભી થઈ. સફાઈ કામદાર ૪૦૦ રુપિયાના ૮૦૦ રુપિયા માંગતો હતો. મીનળે એની સાથે બહુ રકઝક કરી પણ એ એક નો બે ના થયો.મીનળે બધી બેનો સમક્ષ આ વાત મૂકતાં બધાનું મગજ ફરી ગયું ને એ કર્મચારીને ગાળો ભાંડતાં ભાંડતા છુટા પડ્યાં. વાતનો નીવેડો તો કંઈ આવ્યો જ નહીં.

બીજો કોઇ માર્ગ ના મળતાં સાંજે જમીને બેઠા પછી મીનળે પોતાની તકલીફ નીલેશ સમક્ષ રજૂ કરી.

‘નીલેશ, આનો કોઇ રસ્તો નથી મળતો. લોકો કેટલાં મતલબી હોય છે એનો બરાબર અનુભવ થઈ ગયો મને. હવે શું કરું ?’

‘મીનળ, મેં તને પહેલાં જ આ બધી ભાંજગડમાં પડવાની ના પાડી હતી. અમે વર્ષોથી એક સાંધીએ ને તેર તૂટે એવી હાલત સહન કરતાં આવ્યાં છીએ. વળી લોકો કેવા મતલબી ને શું એ બધું વિચારવાનું છોડ. આજના જમાનામાં માણસ કમાવા જાય, રાંધવા બેસે કે આવી બધી જવાબદારીઓ ઉભી કરીને એને પૂરી કરવા બેસે..? બધાને સાથે લઈને ચાલવું એ કંઇ રમત વાત નથી હોતી પણ તને એ કહીને કોઇ મતલબ નહતો. સારું થયું કે તેં જાતે જ એ અનુભવ મેળવ્યો. હવે પછી ક્યારેય પણ પરિસ્થિતીનો પૂરો તાગ પામ્યા વિના ઉત્સાહ કે આવેગમાં આવીને આવી કોઇ જવાબદારીઓ લેવા ઉતાવળી ના થઈ જતી અને આ મહિનો પૂરો થાય એટલે આ બધું બંધ કર. અમે મીટીંગમાં વર્ષોથી આ સફાઈવાળા સાથે મગજમારી કરતા આવ્યાં છીએ પણ એ જાતને ના પહોંચી વળાય. એ કામ કરતાં ય નથી અને બીજાને એની જગ્યાએ આવવા દેતાં ય નથી. બીજાને રાખો તો એની સાથે લડી લડીને એને અડધો કરી નાંખે. આ બધી વાતોથી અમે ય કંટાળ્યા છીએ. જો કે કોઇ રસ્તો શોધવાનો યત્ન તો ચાલુ જ છે. .’

‘હા નીલેશ, પુરુષોને ભાંડીને હું સમજ્યા વિના સ્ત્રીઓને મહાન કરવા નીકળી પડેલી. પોતાના બલબૂતા પર એકલા લડી લેવાનું અભિમાન રાખીને ડગલું ભરેલું પણ સમસ્યાના હલ સુધી તો હું પહોંચી જ ના શકી, એવું હોત તો ય કંઈક લેખે લાગત. મને માફ કરજે.’

અનબીટેબલ : સમસ્યાઓ સ્ત્રી કે પુરુષ જાતિ જોઇને ક્યારેય નથી આવતી.

-સ્નેહા પટેલ

પેસીવ સ્મોકીંગઃ

#fulchhab newspaper > 1-07-2015 > #navrash ni pal column

 

ભૂલ વારંવાર   નરબંકા ન કર !

તું અયોધ્યામાં ફરી લંકા ન કર !

આગ સોંસરવી સીતા નીકળી જશે,

રામ જેવો રામ થઈ શંકા ન કર !

 

– ‘પંથી’ પાલનપુરી

 

‘આજે બફારો વધારે છે કે એસી બરાબર કામ નથી કરતું ? સમજાતું નથી પણ ઉકળાટ બહુ છે, પરસેવે રેબઝેબ નીતરતા શરીરે મગજ પણ બંધ થઈ જાય છે, એક પણ કામ ઢંગથી નથી કરી શકતો ને અધૂરા કામ જોઇ જોઇને ભયંકર કંટાળો આવે છે. આવુ તો થોડું ચાલે ? ચાલ એસી ચેક કરી જોઉં.’

વિચારીને અર્હમ ઉભો થયો. પંખાની સ્પીડ વધારીને એસી બંધ કર્યું ને એનું કવર ખોલીને અંદરની ફિલ્ટરની જાળી બહાર કાઢીને જોઈ તો આખી ધૂળથી ભરાઈ ગયેલી.

‘ઓહોહો..પછી એસીની ઠંડક ના જ થાય ને !’ વિચારીને અર્હમ એ જાળીને બેઝિનમાં લઈ જઈને સાબુથી સાફ કરવા બેઠો. જાળી સાફ કરતા કરતા એનો હાથ અનાયાસે જ બેઝિનની બાજુમાં રહેલ કપરકાબીના સ્ટેન્ડ પર અથડાયો અને આખું સ્ટેન્ડ ‘ઓમ ધબાય નમઃ’! અર્હમ અવાચક થઈને સ્ટેન્ડની અંદરના આકૃતિના મનગમતા કપરકાબીનો કચ્ચરઘાણ વળતો જોઇ જ રહ્યો. એ કશું પણ વિચારે, કરી શકે એ પહેલાં તો એક મીની વાવાઝોડું જ ફૂંકાઈ ગયુ હતું ને વાવાઝોડાની અસરના પડઘાં પણ ત્વરિત જ પડ્યાં.

‘અર્હુ, તારા કામમાં ક્યારેય કોઇ ઠેકાણા જ ના હોય. આ કપરકાબી કેટલા કિંમતી હતા તને ખબર છે ને ? નટુમામા કેટલા પ્રેમથી અમેરિકાથી મારા માટે લાવેલા. મારા અતિપ્રિય ને તેં એક મીનીટમાં હતા – નાહતા કરી દીધા. તને શું કહેવું મારે ? કોઇ જાતના વેતા જ નહીં ને..’

‘આકૃતિ, બસ કર હવે. મેં કંઇ જાણી જોઇને આ કપરકાબી નથી ફોડ્યાં. હકીકતે તો તારે આ સ્ટેન્ડને સિંકની આટલી નજીક ના રાખતા થોડું છેટું રાખવાની જરુર હતી. મેં તને પહેલાં પણ આ વાત કહી હતી યાદ કર, પણ ના – પોતાની ભૂલ કબૂલે એ તો આકૃતિ કેમ કહેવાય ? ભૂલો તો મારાથી જ થાય. તું તો મહાન છું.’

‘એક તો ચોરી ઉપરથી સીનાજોરી ..’

ને વાત વાતમાં વાત લડાઈના સ્વરુપ સુધી પહોંચી ગઈ. ભૂતકાળની નાની નાની બેદરકારીઓ યાદ કરી કરીને એક બીજાના મોઢા પર – દિલ પર સટાસટ મરાતી હતી. વાતાવરણમાં બાફનું પ્રમાણ વધી ગયું અને શ્વાસ ગૂંગળાતો હોવાનો અનુભવ થતાં અર્હમ ઘરની બહાર નીકળી ગયો.નીકળીને એ સીધો એની મનપસંદ જગ્યા ‘પાનના ગલ્લે’ જઈને ઉભો રહ્યો અને એની ફેવરીટ બ્રાન્ડની સિગારેટ માંગી.

‘ઓહો અર્હમ, અત્યારે સિગારેટ પીવે છે ? તારા સિગારેટના ટાઈમને તો હજુ ત્રણ કલાકની વાર છે ને લ્યા !’

અર્હમના દોસ્ત વિશાલે એના કાંડાઘડિયાળમાં નજર નાંખતા પૂછ્યું. એને ખબર હતી કે અર્હમ દિવસની બે જ સિગારેટ પીવે છે અને એ પણ બહુ જ નિયમિત સમયે જ. એના એ શિડ્યુલમાં માંડ જ કોઇક વાર નજીવો ફેરફાર થાય. એટલે આજે કટાણે અર્હમને પાનના ગલ્લે જોઇને વિશાલને નવાઇ લાગી.

‘કંઈ નહી યાર, ઘરમાં આકૃતિ સાથે થોડી કચકચ થઈ ગઈ તો ઘરની બહાર નીકળી ગયો.’

‘એટલે ભાગી આવ્યો એમ ?’

‘ના..ના. એ વાતાવરણ છોડી આવ્યો.’

‘તું ગમે એ કહે હું તો તને ભાગેડું જ કહીશ.’

‘ભાગેડું તો શું પણ જ્યારે પણ આમ ઝગડો થાય ત્યારે હું થોડો સમય ઘરની બહાર નીકળી જઉં છું. થોડો રીલેક્સ થઈને પછી ઘરે જઉં.’

‘ઓકે..તો આમ કરવાથી વાતનું સમાધાન થઈ જાય કે ?’

‘ના, એવું નહીં. ઉલ્ટાનું આકૃતિ તો વાતની ચર્ચા ના થાય અને એનો અંત ના આવે ત્યાં સુધી ધૂંઆપૂંઆ જ રહે. જ્યારે બોલાચાલી થાય ને હું ઘરની બહાર નીકળી જઉં ત્યારે એ મારા આવવાની રાહ જોઇને જ બેસી રહે. હું આમ નીકળી જઉં એટલે એ પોતાની જાતને નિગ્લેક્ટેડ ફીલ કરે અને એનો ગુસ્સો વધુ આકરો થઈ જાય. પણ મને ઝગડો થયા પછી વાત કરવાનું મન જ ના થાય. એમ ચર્ચાઓ શું કરવાની ? આટલા વર્ષથી સાથે રહે છે તો એ મને બરાબર જાણતી જ હોય ને. હું કદી વાતની ચર્ચાઓ ના કરું ને ચર્ચા ના થાય ત્યાં સુધી આકૃતિ ઉંચી નીચી થઈ જાય. એને ઝગડો થાય એટલે બને એટલી જલ્દીથી વાત પતાવવાની ઇચ્છા હોય. ઘણી વખત તો મારી ભૂલ હોય તો પણ એ વળતી સોરી કહીને વાત પતાવવાની ઉદારતા ધરાવે પણ મને એવું બધું ના ફાવે. હું મારું મગજ ઠંડું ના થાય ત્યાં સુધી એક પણ અક્ષર ના બોલું, એમાં ને એમાં તો ઘણી વાર મારે ચાર પાંચ દિવસના અબોલા ય રહે. એટલા દિવસઓ આકૃતિ વળી બમણા જોરથી મારી સાથે બોલવાનો પ્રયત્ન કરે એટલે મને વધારે ગુસ્સો આવે. યાર, મગજને એની જાતે ઠંડું પડવા દો ને. એ ઠંડું થાય એટલે હું તો આખો ઝગડો ભૂલી જાઉં છું ને એકદમ નોર્મલ થઈ જાઉં છું’

‘વાત પતાવવાનો આકૃતિનો ઇરાદો ખોટો ક્યાં છે પણ દોસ્ત ? વાતના વતેસર એ આનું નામ. આકૃતિભાભી ખોટા ક્યાં છે એ સમજાવ તો. ઝગડાં તો કયા કપલને ના થાય? થાય એ તો. દરેક માનવી પોતાની સ્વતંત્ર વિચારસરણી ધરાવે છે,નોખી નોખી જીવન જીવવાની આદતો ધરાવે છે તે ટકારવ તો થાય. પણ મુખ્ય વાત કે એ ટકરાવ પછી વાતને કેવી સિફતથી અને ધીરજથી સંભાળી લો છો અને એની પતાવટ કરો છો, તમે જેને પ્રેમ કરતા હો એના માટે તમારો ઇગો ભૂલીને ય એની ખુશી સાચવવાનો પ્રયત્ન કરો એ છે. જોકે આ બહુ જ મહેનત માંગી લેતી માનસિક કસરત છે પણ તમે થોડી સજજતા કેળવો તો એ તમારા સ્વભાવમાં જરુર આવી શકે. પ્રેમ માણસને બધું શીખવી દે છે,જ્યારે તું તો તારો ઇગો સંતોષવા ઘરની બહાર આવીને સિગારેટો પીને કાળજું બાળે ને ઘરમાં તારી પ્રિયાનું વગર સિગારેટે પણ એનાથી ડબલ બળે ! આ પણ એક જાતનું ‘પેસીવ સ્મોકિંગ’ જ ને ! તમારા સહજીવનને લગભગ પચીસ વર્ષ થયા અને હજુ આજે પણ તું સાવ આવું બાલિશ વર્તન કરે છે એ વિચારીને મને નવાઈ લાગે છે.’

‘હા વિશાલ, આ વધારાની સિગારેટ પી ને મારું અને આકૃતિ બે ય નું કાળજું બાળવું એના બદલે તું કહે છે એ રસ્તે ચાલવાનું વધુ હિતાવહ લાગે છે.’

અનબીટેબલ ઃ પ્રેમના પ્રિઝમમાં રીસામણા પછી મનામણાંના કિરણો પસાર કરવાથી સતરંગી આકર્ષણના મેઘધનુષ્ય રચાય છે.

સ્નેહા પટેલ

અનુવાદ

Phoolchhab newspaper > Navrash ni pal column > 4-06-2015

આ પ્રેમલ વિખવાદ કઈ ભાષામાં કરી નાંખ્યો,

તેં મારો અનુવાદ કઈ ભાષામાં કરી નાંખ્યો ?

-અનિલવાળા.

 

આજે આમ તો બીજો વિચાર મગજમાં લઈને બેઠી હતી પણ ત્યાં જ ‘વોટસ એપ’માં ‘ક્લાસીક’ ગ્રુપમાં મિત્રો સાથે એક નવા જ ટોપિક પર વાત થતાં મારા વિચારની દિશા જ બદલાઈ ગઈ અને એક નવી જ વાર્તા લખાઈ ગઈ. આજની એ વાર્તા મારા એ તમામ મિત્રોને અર્પણ !

 

‘ઝરણાંબેન, જરા તમારા હર્ષને મારે ત્યાં મોક્લજો ને જરા.’

‘શું થયું અમીબેન ? આમ અચાનક સવાર સવારમાં..?’

‘કંઈ ખાસ નહી, આ મારા પૌત્ર ઋષિનું કંઇક પાર્સલ જેવું આવ્યું છે, એમાં કંઈક મોબાઈલમાં આંગળીથી સહી કરવાની છે એવું કહે..હવે મને આ બધી માથાપચ્ચીમાં કંઈ સમજ નથી પડતી. મૂઆ એ આખો દિવસ લેપટોપ ને મોબાઈલમાં શું નું શું ય ગોરખધંધા કર્યા કરતો હોય છે, કંઇક લાઈન શોપ…જેવું બધું..’

‘અમીબેન, એને ‘ઓનલાઈન શોપિંગ’ કહેવાય. તમે ચિંતા ના કરો હું ઋષિને મોકલું છું.’ ઝરણાંબેનથી થોડું હસી પડાયું.

ચીલ્ડ મેંગો શૅકની ઘૂંટ ઘૂંટ ભરીને મજા લેતા ઋષિને અડધો ગ્લાસ મૂકીને જવું પડશે એ વિચારથી થોડો ગુસ્સો તો આવ્યો પણ શું થાય ? ગ્લાસ ફ્રીજરમાં મૂકીને એ અમીબેનના ઘરે ગયો. ત્યાં ઓનલાઈન શોપિંગનો માણસ ખભે મસમોટો કાપડનો થેલો લઈને અને માથા પર કેપ ચડાવીને એની કાગડોળૅ રાહ જોતો ઉભેલો દેખાયો.એની પાસેથી એનો મોબાઈલ લઈને એમાં એણે તર્જનીથી પોતાના નામની સહી કરી અને એને પાછો આપ્યો. બે સેકંડના આ કામ માટે દસ મિનીટથી આ ઉનાળાની ગરમીમાં રેબઝેબ થતો ઉભેલો પેલા માણસે જાણે જેલમાંથી છૂટયો હોય એવા હાવભાવ સાથે આભારવશ ઋષિ સામે સ્મિત ફેંક્યું અને અમીબેન પાસે એક ગ્લાસ ઠંડાપાણીની માંગણી કરી.અમીબેન પાણી લેવા રસોડામાં ગયા ને ઋષિએ એ સેલ્સમેનને પૂછ્યું,

‘આ મોબાઈલમાં સહી કરવાની – એનું કોઇ સોફ્ટવેર છે કે ?’

‘અમારી કંપનીએ એક એપ્લીકેશન ડેવલોપ કરી છે આના માટે..’

‘હમ્મ..’ ત્યાં જ અમીબેન પાણીના ગ્લાસ સાથે ડોકાયા. પાણી પીને પેલો માણસ ચાલ્યો ગયો ને અમીબેન ઋષિ તરફ જોઇને બોલ્યાં,

‘આ તમારી પેઢીના જબરા તૂત હાં કે, તમારા મા-બાપે જ તમને અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણવા મૂકી મૂકીને બગાડી મેલ્યાં છે. નવી નવાઈનું અંગ્રેજી ભણવાનું અને બળ્યાં તમારા આ અંગ્રેજી તોરતરીકાઓ..!’

ઋષિ પંદર વર્ષનો તરવરીયો જુવાન. સવાર સવારમાં દૂધ પીતા ઉઠાડીને કામ કરાવવા બદલ આ આંટી એને ‘થેન્ક્સ’ કહેવાના બદલે એમની પેઢીને અને અંગ્રેજી માધ્યમને ગાળો દેવા બેસી ગયા એ જોઇને અકળાઈ ઉઠ્યો.

‘એમાં અમારી પૅઢીનો શું વાંક આંટી ? આજ કાલ જે રીતે જમાનો ચાલે છે એ પ્રમાણે અમે ચાલીએ છીએ.અંગ્રેજી માધ્યમને ગાળો આપવાનો શું અર્થ ? અમારા મમ્મી પપ્પાએ જમાનાના બદલાતા પવનો જોઈને અમારા સારા ભવિષ્ય માટે જે પ્રયત્નો કર્યા એને આમ વખોડો છો શું કામ ? એ પહેલાં અમારી કમાણીની ચિંતા કરે કે ભાષાના રખોપાની ? પ્રાયોરીટી ભી કોઇ ચીજ હૈ ના ! આ તમારી ગુજરાતી ભાષાને જ કહો ને કે અમને ઉજ્જવળ ભવિષ્ય આપવાની ક્ષમતા ધરાવે, આજીવિકાની તકો વધારે…પછી જુઓ…કોઇ મા બાપ પોતાના સંતાનને અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણવા મૂકે છે કે ? ‘

‘બળ્યું તમારું અંગ્રેજી, કોઇ જાતના સંસ્કારો જ નહીં ને. આ તું જોને મારી સાથે કેવી જીભાજોડી કરતો થઈ ગયો છે ! આપણી માતૃભાષાની ઘોર ખોદવા બેઠા છો બધા ભેગા થઈને.’ ઋષિ બે મીનીટ તો સમસમી ગયો પણ પછી સંયત અવાજે બોલ્યો,

‘માસી, અંગ્રેજી સર્વસ્વીકાર્ય માધ્યમ છે તો એને શીખવામાં શું વાંધો હોય ? વળી અંગ્રેજી જ શું કામ.. મારા પપ્પાને તો ધંધામાં જર્મન, ફ્રેંચ, ચાઈનીસ ..જેવી કેટકેટલી ભાષાઓનો ખપ પડે છે અને એ આ ઉંમરે પણ એ ભાષાઓ શીખવાનો પ્રયત્ન કરતા હોય છે. તમને ખબર છે મારા પપ્પા ભાષાશાસ્ત્રમાં પીએચડી કરે છે. એમાં એક વખત એમણે એમની કવિ ઉમાશંકરની કવિતા રજૂ કરી તો એમના માર્ગદર્શકો એ આખી ચર્ચા અંગ્રેજીમાં જ થી હોવાથી પપ્પાને એ કવિતા અંગ્રેજીમાં ટ્રાન્સલેટ એટલે કે અનુવાદ કરીને રજૂ કરવાનું કહેવાયું હતું. પપ્પાએ એ કૃતિ ગુજરાત યુનિવર્સિટીના અંગ્રેજી ડીપાર્ટમેન્ટને મોકલી અને ત્યાંની ઓથોરીટીએ એ ક્રુતિનો અનુવાદ કરીને મોકલ્યો. હવે અંગ્રેજી ભાષાના જ્ઞાન વગર આ અનુવાદ કયાંથી શક્ય હતો બોલો ?’

અમીબેન તો આવડા ટેણિયાના મૉઢે આવડી મૉટી મોટી વાતો સાંભળીને થોડાં ઝંખવાઈ જ ગયાં, કશું ના બોલી શક્યાં. પણ એમની પાછળ જ એમના પતિદેવ રીતેશભાઈ ઉભા હતાં એમને આ ચર્ચામાં બહુ રસ પડ્યો. એમણે અમીબેનને એમના અને ઋષિ માટે નારંગીનો જ્યુસ લાવવાનું કહ્યું અને ઋષિને અંદર બોલાવીને સોફા પર બેસાડ્યો.

‘બેટા, તું આ અનુવાદની વાત કરતો હતો તો એમાં તને કેટલી સમજણ પડી છે એ કહે .’

‘અંકલ, સાચું કહું તો આજકાલ જ્યાં ત્યાં બધે જ અંગ્રેજીનો વ્યાપ વધતો જાય છે, એ શીખ્યા વિના અમારે લોકોને છૂટકો જ નથી અને એમાં ભણવાનું રાખીએ તો આ આંટી જેવા અનેકો લોકો ખાલીખાલી અમારા માથે અપરાધભાવનો ટોપલો ઢોળતાં જાય છે. અમને તો ઠીક અમારા મા બાપને ય એમાં ધસેડી કાઢે છે એ સહન નથી થતું. અલ્યા, અંગ્રેજીમાં ભણીએ છીએ..કોઇ ગુનો તો નથી કરતાં ને ? એટલે આવું કોઇ કંઇ બોલેને તો મારાથી સામે જવાબ અપાઈ જાય છે. માફ કરજો, આંટીનું અપમાન કરવાનો મારો કોઇ ઇરાદો નહતો.’

‘દીકરા, સૌપ્રથમ તો તું મારી વાત જ ના સમજ્યો. જે શિક્ષણ તમને સુંદર ભાવિ આપી શક્તું હોય એવી દુનિયાની કોઇ જ ભાષામાં શિક્ષણ સામે મારો તો કોઇ જ વાંધો નથી, એનો મતલબ એવો નહીં કે મને મારી માતૃભાષા માટે પ્રેમ નથી. હું તો ગુજરાતી ભાષામાં પુસ્તકો લખું છું. એ બધી વાતો છોડ. મને તો તારા આ અનુવાદના પ્રસંગમાં રસ પડ્યો છે. તું શું માને આ અનુવાદ કોઇ પણ ભાષાના સાહિત્ય માટે કેટલો જરુરી છે ?’

‘ઓહો અંકલ, હવે તમારો પોઈંટ સમજ્યો. આ સાહિત્ય – બાહિત્ય જેવા અઘરા શબ્દોમાં મારી ચાંચ તો ના ડૂબે પણ એટલું ખરું કે એ દિવસે મારા પપ્પાની થીસીસ રજૂ કરવા માટે ગુજરાતી કવિતાનો અનુવાદ અનિવાર્ય થઈ ગયો હતો. એ પછી અંગ્રેજી હોય કે ઉર્દૂ કે ફ્રેંચ કે કોઇ પણ ભાષા, મનુષ્યો એમના જીવન દરમ્યાન અનેકો ભાષા શીખે તો ખોટું શું છે. ઉલ્ટાનું આ તો સમાજને ઉપકારક કાર્ય છે.હવે વધુ તો આપ વડીલ સમજાવો.’

‘દીકરા, તું વ્યાપ, ઉપકારક, રોજગારી જેવા અનેકો શબ્દો તારી વાતચીતમાં સમાવેશ કરી જાણે છે. તારું ગુજરાતીના શબ્દોનું જ્ઞાન પણ ઘણું સારું છે એ હું જોઇ શકું છું. હું તો વિશાળ આચાર-વિચારોનો માલિક છું. તેં જે કહ્યું એ પરથી મને આ ક્ષણે એટલું સમજાય છે કે આપણા ગુજરાતી સાહિત્યને દુનિયાના છેડાં સુધી પહોંચાડવા માટે આપણે દુનિયાભરની ભાષાઓનો અભ્યાસ કરવો જ પડે. આપણી વાત આપણે એમને એમની ભાષામાં જ કહેવી પડે. બાકી તો કાલે આ હર્ષ મને કહેતો હતો કે,’દાદાજી, આ ફોરેનમાં સહેજ પણ ના ચાલી હોય એવી ફિલ્મો ય આપણે અહીં અહોભાવથી જોઇએ છીએ. એ લોકોને ત્યાં એ વાત ચવાઈ ગયેલી લાગે છે પણ આપણા માટે તો એ દુનિયા સાવ નવી હોય છે. પિકચરો દ્વારા આપણે એમની દુનિયામાં ડોકાચિયાં કરી શકીએ છીએ. એમની સામાજિક પ્રણાલી, જીવન પધ્ધતિને નજીકથી જાણી સમજી શકીએ છીએ’, આ પરથી તું વિચાર કે આપણે આપણી વાર્તા, કવિતાઓ, નાટકોનો અનુવાદ કરી શકવાને સક્ષમ બનીએ તો આપણા સાહિત્યની કેવડી મોટી સેવા થઇ શકે એમ છે. કયા માધ્યમમાં ભણવું જેવી વાતોની પસંદગી અંગત હોય છે પણ થોડા વિશાલ હ્રદયના થઈ શકીએ તો જ અનુવાદ જેવા કામ હાથમાં લઈ શકાય દીકરા. કોઇ પણ ક્રુતિના અનુવાદમાં બહુ જ ધ્યાન રાખવાનું હોય છે. તમે જે ભાષામાં અનુવાદ કરી રહ્યાં છો એ અને જે ભાષાનો અનુવાદ કરો છો એ – આ બે ય ભાષાનો પૂરતો અભ્યાસ અને જ્ઞાન હોવું અતિઆવશ્યક. મૂળ રચનાનું સૌંદર્ય મરી ના જવું જોઇએ અને અતિક્રમી પણ ના જવું જોઇએ. અનુવાદક મુખ્ય સર્જક કરતાં વિશાળ હ્રદયનો ગણી શકાય, કારણ કે એણે સૌપ્રથમ તો આજે જયારે બધા જ બોલવા બેઠા છે એવા જમાનમાં મૂળ સર્જક જે કહેવા માંગે છે એ સાંભળવાની તૈયારી રાખવી પડે છે વળી અતિઉત્તમ અનુવાદનું કામ કરીને પણ એની ક્રેડિટ તો મૂળસર્જક સાથે વહેંચવાની હોય છે. વળી સર્જકને તો જે તે ભાષામાં કામ કરે એની જ પૂરતી જાણકારી હોય તો ચાલી જાય પણ અનુવાદકના માથે બે ય ભાષાની પૂરતી સમજણની અપેક્ષાનો ભાર લટકતી તલવાર જેવો હોય છે. પોતાની ભાષાનો ઉત્તમ સર્જક ઉત્તમ અનુવાદક હોય એવું તો સહેજ પણ જરુરી નથી જ. અનુવાદક ઉત્તમ સર્જનને દુનિયાના ખૂણા ખૂણા સુધી પહોંચાડવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. સાહિત્યના બહોળા પ્રચાર, સમ્રુધ્ધિ માટે હું તો માનું છું કે વિશાળ પાયે આવા અનુવાદો થવા જ જોઇએ.પણ આપણે ત્યાં તો હજુ દુનિયામાં સર્વસ્વીકાર્ય અંગ્રેજી જ નથી સ્વીકારાતી તો …અફસોસ થાય છે ! તમે ય આટલી ઉંમરમાં આ અંગ્રેજીના કારણે કેટલું નવું નવું વાંચી, જાણી શકો છો, તમારો વિકાસ કેટલો સરસ રીતે થાય છે. અંતે તો તમારો વિકાસ દેશનો જ વિકાસ છે ને..’

અને બારણાંની આડસ લઈને ઉભેલાં અમીબેન અને સોફાના હાથા પર કોણી ટેકવીને એના પર હડપચી ગોઠવીને બેઠેલ ઋષિ બે ય ઉંડા વિચારમાં ગરકાવ થઈ ગયા.

અનબીટેબલ ઃ સ્વીકારનો અનુવાદ વિશાળતા કરી શકાય ને ?