ગાળ ઇન ફેશન !

phoolchhab newspaper > navrash ni pal column > 7-05-2014

અરે હાલ મારા તો એવા થયા છે

પરાયા પૂછે છે કે છે કે ગયા છે?

– ભરત ત્રિવેદી.

‘ઓમ જય જગદીશ હરે, સ્વામી જય જગદીશ હરે

ભક્તજનો કે સંકટ ક્ષણમેં દૂર કરે ..’

સવારનો નવ વાગ્યાનો સમય હતો. ઘરના પૂજારૂમમાં આસન પર બેઠેલી આભાના છુટ્ટા કાળા અને ભીના વાળ એની પીઠ પર ફેલાયેલાં હતાં અને ભીંજાયેલ વાળમાંથી ટપ ટપ પાણીની બૂંદ એની સાડીમાં સરતી હતી. અમુક બુંદ એના લીસા ખભા ઉપર પડીને ત્યાં જ અટકી જતી અને ઝાકળની જેમ ઝળહળી ઉઠતી હતી. પૂજારુમ ચંદનની સુવાસથી મઘમઘી રહ્યો હતો. આરતીની થાળીમાં પ્રજ્વલી રહેલા દીપકની જ્યોત સાથે પવન રમત કરતો હતો અને એ ધીરેથી હાલક ડોલક થઈને પાછી પોતાની જગ્યાએ ગોઠવાઈ જઈને સ્થિર થઈ જતી હતી. મોગરાં -ગુલાબના રાતા-શ્વેત પુષ્પોથી આખો પૂજારુમ ખીલી ઉઠ્યો હતો અને સાથે નાજુક ઘંટડીની રણઝણ અને આભાની આ પ્રાર્થના – અલૌલિક વાતાવરણ હતું . આભા પોતાની જાત ભૂલીને પોતાના કાનુડાંની પૂજામાં વ્યસ્ત હતી ત્યાં જ એના કાને મોબાઈલની રીંગ સંભળાઈ.

‘આટલા વહેલાં કોણ હોય ? જે હોય એ ..જવા દે..નથી લેવો…મારી પૂજા ડિસ્ટર્બ નથી કરવી. પછી કોલબેક કરી લઈશ કરીને એણે પ્રાર્થના આગળ ચલાવી.

‘જો ધ્યાવે ફલ પાવે, દુઃખ બિનસે મનકા

સુખ સંપત્તિ ઘર આવે, કષ્ટ મિટે તન કા … ઓમ જય

 

માત પિતા તુમ મેરે, શરણ ગ્રહુ કિસકી

તુમ બિન ઓર ન દુજા, આશ કરું મૈં ….’

 

ફરીથી રીંગ વાગી. પુત્ર સુકેતુ કોલેજ અને પતિદેવ ઓફિસે ગયા હતાં. આભા ઘરમાં એકલી હતી. આખરે કંટાળીને એ ઉભી થઈને ડ્રોઈંગરુમમાં ગઈ અને ફોન જોયો તો સુકેતુનો ફોન હતો.

‘આ છોકરો..હજુ કલાક પહેલાં તો કોલેજ ગયો છે ને એટલામાં ફોન…? વળી અત્યારે તો એના ક્લાસીસ હોય તો ફોન કેમનો કરી શકે..શું એ ક્લાસમાં નહીં હોય?’

સેકંડના સો માં ભાગમાં આવા અનેકો પ્રશ્નો એના મનમાં આવી ગયા અને સ્કીનલોક ખોલ્યું,

‘હલો…સુકેતુ..બોલ દીકરા…હલો…હલો…’

સામેથી કોઇ જ જવાબ ના આવ્યો..કદાચ ભૂલમાં ફોન લાગી ગયો હશે. આભાનું નામ જ આલ્ફાબેટીકલી એવું હતું કે દરેકના ફોનમાં એ સૌથી પહેલું જ આવતું હતું અને ઘણીવાર એને આવા ફોનકોલ્સ આવતાં હતાં જે ભૂલથી લાગી ગયા હોય, આજે પણ એમ જ હશે વિચારીને એ ફોન કટ કરવા ગઈ ત્યાં એના કાને સુકેતુનો અવાજ અથડાયો,

‘અરે જવા દે ને, આજે તો મેથ્સના ક્લાસમાં દિમાગની વાટ લાગી ગઈ..સા…એ પ્રોફેસર સાવ બબૂચક જેવો છે…..એની મા ને ***** , એ ઘનચક્કરના લેકચર હું કાયમ છોડું છું , આજે તમે કોઇ જ દેખાતા નહતાં ને હું સાવ એકલો હતો તો એમ જ એના ક્લાસમાં બેસી ગયેલો. બહુ ભયંકર ભૂલ થઈ ગઈ મારાથી..મારી માની *****…..’

પોતાનું ફ્ર્સટ્રેશન કાઢવા માટે સુકેતુ જે બોલ્યો એ સાંભળીને આભાના હાથમાંથી ફોન છટકી ગયો. એક જ વાક્યમાં એણે પહેલાં એના પ્રોફેસરને ‘મા બેન’ની ગાળ આપી અને છેલ્લે એણે પોતાને…એની સગી મા ને ગાળ આપી !

આભાને આખો રુમ ગોળ ગોળ ફરતો દેખાયો અને ધબ…બ કરતી’ક ને એ સોફામાં ફસડાઈ પડી. એના ઉછેરમાં આવી તો ક્યાં ભૂલ થઈ ગઈ કે એનો દીકરો પોતાની સગી જનેતા વિશે જાહેરમાં આમ બોલે ?

આખો દિવસ બેચેનીમાં જ ગયો.

બપોરના બે વાગ્યે એનો સુપુત્ર કોલેજથી આવ્યો.

‘મમ્મી, બહુ જ ભૂખ લાગી છે. જલ્દી જમવાનું પીરસી દે’

‘સુકેતુ, જમવાનું પછી પહેલાં તું તારો મોબાઈલ આપ.’

‘કેમ ?’

‘આપ કહ્યુ ને.’

અને સુકેતુએ અવાચક થઈને એનો મોબાઈલ આભાને આપ્યો. આભાએ એમાં પોતાને ડાયલ થઈ ગયેલો નંબર બતાવ્યો.

‘અરે એ તો મમ્મી તને એમ જ લાગી ગયેલો. ભૂલથી યુ નો..બાકી એ સમયે તો હું ક્લાસમાં…’

‘જુઠ્ઠું ના બોલ. મને ખબર છે કે તું એ સમયે તારા મિત્રો સાથે હતો..ક્લાસની બહાર અને તારી મા ને ગાળો દઈ રહેલો.’

કોઇ જ આડી અવળી વાત કર્યા વગર આભાએ છાતીમાં ભરાઈ ગયેલું અસહ્ય વજન એક સાથે શબ્દોમાં ઠાલવી દીધું. બે મીનીટમાં આખી વાત સમજી ગયેલ સ્માર્ટ કોલેજીયને પોતાની જાતને તરત જ સંભાળી લીધી.

‘ઓહો મમ્મી, એમાં એમ છે ને કે આજે મગજ ઠેકાણે નહતું. એટલે અકળામણમાં..’

‘અકળામણમાં પોતાની મા – સગી જનેતાને ગાળો ? અરે, બહારનો કોઇ બોલી જાય તો એને ય ઢીબી નાંખે, મરવા ને મારવા ઉપર આવી જાય એનું નામ સંતાન એના બદ્લે આજે ઉઠીને પોતાનું સંતાન જ પોતાની જનેતાને ગાળ…ઉફ્ફ…’

સુકેતુ થોડો થોથવાઈ ગયો, ક્યાં કાચું કપાયું એનો એને બરાબર ખ્યાલ આવી ગયો હતો. આમ તો ગાળો બોલવી, સાંભળવી એના માટે કોમન વાત હતી પણ આજે એ વાત એની ધર્મપારાયણ મમ્મીને ખબર પડી ગઈ હતી અને મમ્મી એ પચાવી નહતી શકતી. પણ ગાળો બોલવી ઈટ્સ નોટ અ બીગ ડીલ…એ તો બોલાઈ જાય..એમાં શું ? આ જનરેશન અમને નવી પેઢીને ક્યારે સમજશે ? અમારી તકલીફો, હરિફાઈઓ, ફ્સ્ટ્રેશન્સ આમને ઘરમાં બેસી રહેનારને શું સમજાશે ?

‘મૉમ – ચીલ ! આજના જમાનામાં ગાળો બોલવી એ તો એક ફેશન છે. ? બે વાક્યમાં એક પણ ગાળ ના બોલો તો આજના જમાનામાં તમે જૂનવાણી ગણાઓ, લોકો તમારી મજાક ઉડાવે પણ જવા દો ને…તમને આ બધી વાતોની શું ખબર પડે ? મારા હરિયાણવી અને પંજાબી મિત્રો તો કાનના કીડા ખરી પડે એવી ગાળો બોલે છે. અમુક મિત્રો દીકરીના નામની ગાળો આપે છે. જમાનો બદલાઈ રહયો છે મમ્મી. આટલી નાની શી બાબતમાં આવો મોટો હોબાળો ના કરો. એક તો કોલેજમાંથી થાકીને કંટાળીને ભૂખ્યાં તરસ્યાં આવ્યાં હોઈએ અને એમાં તમે આમ ઉપદેશોના, ફરિયાદોનાં ટોપલાં ખોલીને બેસી જાઓ છો. ખબર નહીં અમને ક્યારે સમજશો ? રાખો તમારું જમવાનું તમારી પાસે, હું બહાર જઈને જમી લઈશ’

અને આભાના પર્સમાંથી હજારની નોટ લઈ અને ગાડીની ચાવી લઈને સુકેતુ ઘરની બહાર નીકળી ગયો.

ગાળ સાંભળીને જે તકલીફ થયેલી એ કરતાં વધારે તકલીફ પોતાના અતિસ્માર્ટ દીકરાની વર્તણૂકથી આભાને અત્યારે થઈ. ચારે બાજુ સાંભળવા મળતી ગાળોનો-અભદ્ર ઇશારાઓનો આછો પાતળો અનુભવ હતો. આજકાલ લોકો સ્ત્રી કે પુરુષનો ભેદભાવ રાખ્યાં વગર બિન્દાસ્ત ગાળોની ગંગા વહેવડાવતાં થઈ ગયેલાં. એ વખતે એમને ગાળોનો મતલબ પણ ખબર હશે કે શું ? એવો વિચાર પણ આભાને આવી જતો ને નવાઈ પામતી , પણ આજે એનો ખુદનો દીકરો એને ગાળ દે અને એ વાત મોર્ડન અને કૂલ પેરેન્ટ્સ ગણાવા માટે સહજતાથી લેવાની ? દીકરો હવે પેરેન્ટ્સના સમજાવાની હદથી બહાર હતો. એને શામ,દામ,દંડ કશાથી મનાવી શકાય એવી શક્યતા નહતી. નિરાશ થઈને આભાએ સમયદેવતાને હાથ જોડીને વિનવ્યાં,

‘સમયદેવતા – તમે મહાન. મારા દીકરાને જલ્દીથી સાચી સમજણ આપજો અને હા એ હજુ નાદાન છે – એની નાદાનિયત બહુ આકરી સજા ના આપશો’

અનબીટેબલ : બુધ્ધિનું તીવ્ર આધિપત્ય દિલની કોમળ લાગણીઓનો સર્વનાશ કરે છે.

-sneha patel

લિફ્ટ કરા દે !

ટેક ઈટ ઇઝી –51 -18-8-2013

રાતનો સમય હતો અને બહાર વરસાદ મન મૂકીને વરસી રહેલો. એના કડાકા – ભડાકા સાથે મારા ઘરમાં ચાલતી મહારાણા પ્રતાપ સીરીઅલના યુઘ્ઘનું કોમ્બીનેશન અદભુત હતું. હું લગભગ એના નશામાં ડૂબી ગયેલી, ઓતપ્રોત થઈ ગયેલી ત્યાં જ મારા કાનમાં ઝીણી ઝીણી વ્હીસલ વાગવા લાગી અને મારુ ‘સીરીઅલ ધ્યાન’ ભંગ થયું. માથાને હળવો ઝાટકો મારી જોયો. જગતના બહુ બધા ભ્રમની જેમ આ ‘વ્હીસલ’ પણ કદાચ મારો વહેમ હોઇ શકે ! પણ ના… એ હકીકત જ નીકળી. વરસાદની રીમઝીમ અને સીરીઅલની તલવારોની ઝમઝ્મ વચ્ચેથી રસ્તો કરીને મારા કાનને એ વ્હીસલનું અસલી કારણ જાણવાના રસ્તે લગાડ્યાં.

શોલે મૂવીનો એક અતિપ્રખ્યાત ડાયલોગ છે ને, ‘ સો જા બેટા, નહીં તો ગબ્બર આ જાયેગા.’ એ જ પ્રમાણે મારી શ્રવણશક્તિ માટે પણ અતિપ્રખ્યાત વાતો, કહાનીઓ છે,

‘શ.શ…ધીમેથી બોલ, એ તો દિવાલની આ પારની વાત પણ આસાનીથી સાંભળી જાય છે, એના કાનનો બહુ વિશ્વાસ ના કરવો. જોતી હોય કઈ બાજુ અને કાન કઈ બાજુ…બહુ ખતરનાક છે..વગેરે વગેરે..’’  આમ તો આ એક ગૌરવ લેવા જેવી વાત છે પણ એ જાહેર થઈ ગઈ છે એટલે મને પહેલાં લોકોની ખાનગી વાતો સાંભળી જવાનો પંચાતિયો રસ માણવા મળતો એ બંધ થઈ ગયો એનું દુઃખ થાય છે. પ્રસિધ્ધિ એની સાથે અનેકો તક્લીફો લેતી આવે એ આનું નામ !

વ્હીસલ સંભળાતી હતી, દિશા પકડાતી હતી પણ તકલીફ એ કે એ દિશામાં જોવા માટે મારે ઘરનું બારણું ખોલવું પડે અને બારણું ખોલીને દિશા શોધવામાં ‘ પકડાઈ જાય એ ચોર’ની જેમ  આમાં ‘કોઇ જોઇ જાય એ પંચાતિયણ’ . પંચાત કરવામાં કોઇ મને જોઇ જાય તો મારી ‘પંચાતિયણ’ની છાપ વધુ ગહેરી થઈ જાય. કોઇ ના જોતું હોય એમ ગૂપચૂપ પંચાત કરવાની મજા જ અલગ હોય છે. વ્હીસલનો અવાજ વધુ ને વધુ તીવ્ર થતો જતો હતો હવે મારાથી એ અવાજ સહન નહતો થતો. અવાજ બહુ જાણીતો હતો પણ ખ્યાલ નહતો આવતો. સેન્સીટીવ  કાનની આ મોટી તકલીફ !

ધીરેથી મેં બારણું ખોલ્યું ને દરવાજાની બહાર ડોકાચિયું કર્યું. બહાર કોઇ નહતું. વળતી પળે જ મેઁ મનને ટપાર્યું,’રે જીવ તું કંઇ કોઇનું ખૂન કરવા નથી જતો તો આમ સંકોચાય છે.’ અને મેં બહાદુરીથી ઘરનું બારણું ખોલીને બહારના પેસેજમાં આંટો માર્યો ને તરત મને ખ્યાલ આવી ગયો કે આ તો અમારી લિફ્ટનો અવાજ હતો જે અચાનક ખોટકાઈ ગયેલી અને  અવાજ કરતી હતી. ઓફ્ફો, આ લિફ્ટ પણ. હમણાં જ તો એને રીપેર કરાવી છે ને પાછું શું થઈ ગયું ? આ બાજુવાળાને લિફટના દરવાજા જોરથી બંધ કરવાની બહુ ખરાબ ટેવ છે, વળી ચોથે માળવાળા રોહિણીબેનને ત્યાં પણ લિફટનો કેટલો બધો વપરાશ…હજુ તો મારું મગજ બંધ પડેલ લિફ્ટના યથાયોગ્ય કારણો શોધતું હતું ત્યાં તો ગ્રાઉંડ ફ્લોર પરથી લિફ્ટનો દરવાજો જોરજોરથી ખખડાવવામાં આવ્યો અને સાથે  લિફ્ટની બખોલમાં મોઢું ઘુસાડીને એક ઓર્ડર તરતો મૂકાયો ,’ત્રીજોમાળ…લિફટ બંધ કરો’

‘લે આને તો ખબર જ નથી લાગતી કે લિફ્ટ બગડેલી છે અને લિફ્ટના બારણા ખખડાવીને ડબલ્યુ ડબલ્યુ એફનો રેસલર હોય એમ ‘ફેક’ જોર બતાવતો હતો. વળી એની ધારણાશક્તિ કાચી હતી અને લિફ્ટ ત્રીજા માળે નહતી એથી મેં એને પ્રત્યુત્તરમાં ‘ લિફ્ટ ત્રીજા માળે નથી’નો ટૂંકો ટચ જવાબ વાળ્યો ને પાડોશીધર્મ નિભાવી દીધો. રહસ્ય પરથી પડદો ઉચકાઈ ગયેલો અને મારી અતિજીજ્ઞાસા વ્રુત્તિ શાંત થઈ ગયેલી એથી ઘરમાં પાછા જવાનું જ હિતાવહ માન્યું.

એ પછી તો આખી રાત એ અવાજ ચાલુ જ રહ્યો. કોઇ લિફ્ટની સ્વીચ પણ બંધ નથી કરતું, લિફ્ટ રીપેર કરાવવા માટે લિફ્ટ્વાળાને ફોન પણ નથી કરતું… જેવા ટીપીકલ ટસલીયા વિધાનો અને દોષારોપણો સાથે લિફ્ટની આ હાલત બે દિવસ લાગલગાટ રહી. ત્રીજા દિવસે અચાનક જ લિફ્ટ ચાલુ થઈ ગઈ. કોઇએ લિફ્ટ્વાળાને પોતે ફોન કર્યો અને લિફ્ટ રીપેર કરાવી એ વાતનો જશ ના લેવાની ઇચ્છા સાથે કામ પૂર્ણ કરેલું. ડાબો હાથ દાન કરે અને જમણા હાથને પણ ખ્યાલ ના આવે જેવી મહાન કહેવત મને યાદ આવી ગઈ અને મનોમન એ મહાન માનવીને વંદન થઈ ગયા. બે દિવસ પછી અચાનક લિફ્ટ પાછી બંધ પડી પણ આ વખતે કોઇ તોફાની નવું સંશોધન કરી લાવ્યો કે,

‘લિફ્ટનો દરવાજો ખોલીને તમારે જે માળે જવું હોય એ માળનું બટન દબાવી અને લિફ્ટ બંધ કરી દો એટલે લિફ્ટ એ માળે જઈને ઉભી રહે.’ વન વે ટ્રાફિક – લિફ્ટ અંદરની બાજુથી જ ઓપરેટ થતી હતી. હવે તો નવી નવાઈના પર્સંગોની ઘટમાળ ચાલી. દર બે મીનીટે નીચેથી, ઉપરથી બૂમો સંભળાય,

‘ત્રીજે માળ..જરા લિફ્ટમાં ગ્રાઉંડ ફ્લોરનું બટન દબાવજો તો..ચોથે માળ જરા બીજા માળનું બટન દબાવજો તો..’

દર ફ્લોર પર આઠ ફ્લેટ..અને એ આઠેય ફ્લેટ વચ્ચે એક કોમન નેમ. જે માળ હોય એ બધાનું પેટ્નેમ  ‘જે-તે માળવાળા !’  મતલબ પહેલા માળના આઠ ફ્લેટ્ના લોકોનું પેટનેમ ‘પહેલો માળ’.આવા અજબ – ગજબના પરાણેના સંયુકત સંપની વાતો સાથે બીજા બે દિવસો પસાર થયાં. મારા જેવા હેલ્થ કોંસિયસ લોકો,’ એ બહાને દાદરાની ચડ ઉતર થશે’, તો બીજાઓ ‘આપણે જ દરવખતે લિફ્ટવાળાને ફોન કરવાનો…નથી કરવો..બધા હેરાન થાય છે, જોવા તો દો કેટલું ચાલે છે આ બધું.’, તો અમુક કરકસરીયા ‘ આ બહાને લિફ્ટનો વપરાશ ઘટશે અને ‘મેંટેનન્સ’ ઓછું આવશે’ વિચારીને ‘ ગામનું કામ એ કોઇનું નહીં’ની વાત સાચી પાડી રહેલા. રોજ રોજ બૂમો પાડી પાડીને લિફ્ટ પોતાના માળે બોલાવાતી. દરેક જણે સ્વેચ્છાએ પાર્ટટાઇમ લિફ્ટમેનની સેવા આપવાનું સ્વીકારી લીધેલું.

સ્વેચ્છાની સેવાનું આયુષ્ય કેટલું?

હવે લોકો બૂમો સાંભળીને પણ નાસાંભળ્યું કરી દેતા હતાં. એમના નોકર છીએ કે એ બૂમો પાડે એટલે આપણે બધા કામ પડતા મૂકીને એમના માટે લિફ્ટના બટનો દબાવવા જવાના, મેં કાલે કેટલી બૂમો પાડેલી તો ય કોઇએ લિફ્ટ નીચે ના મોકલી..મારે તો દાદરા ચડીને જ ઉપર આવવું પડ્યું હવે મારે શું કામ બીજાઓની મદદ કરવી..?’ જેવા માણસોના સારપના કોચલામાંથી અતિકોમન સ્વભાવ બહાર આવવા લાગ્યાં. લોકોના પાડોશી સંબંધો તૂટવાના આરે આવીને ઉભા રહ્યાં.

સંદીપ ભાટીયાના ગીત

‘માણસ જેવો માણસ ક્ષણમાં ધુમાડો થઈ ગયો ,એ જેવી તેવી વાત નથી’ ઉપરથી’

‘એક બે દસકાનો પાડોશી સાવ પારકો થઈ ગયો, એ જેવી તેવી વાત નથી’ જેવી પંક્તિ સૂઝી.

ઘરડાંઓ અને બચ્ચાઓની તક્લીફો જોઇને મારો અંતરાત્મા કકળવા લાગ્યો. આખરે બધી વાતો કોરાણે મૂકીને લોકોનો સંપ બરકરાર રહે એ હેતુથી મોબાઈલમાંથી ફોનનંબર શોધીને મેં લિફ્ટમેનને ફોન કરીને બોલાવી જ લીધો, જાતે ઉભા રહીને લિફ્ટ ચાલુ કરાવી અને છેલ્લે એને ધમકી પણ આપી કે જો હવે લિફ્ટ બંધ થઈને તો આ પછીનો કોંટ્રાક્ટ રીન્યુ જ નહી કરાવીએ. લિફ્ટમેન કશું જ બોલ્યા વગર મારી સામે એક રહસ્યમય સ્મિત રેલાવીને પોતાના ઓજારો સમેટીને ગ્રાઉંડ ફ્લોરનું બટન દબાવીને લિફ્ટમાં નીચે ઉતરી ગયો.

સ્નેહા પટેલ.

ગેજેટ્સ મંથન :

 

ટેક ઈટ ઈઝી – 50

ઘનઘોર કાળી,અંધારી રાત હતી. પવન જોરજોરથી ફૂંકાઈ રહેલો. ટ્રીન..ટ્રીના..ટ્રીન જેવા વિચિત્ર અવાજોના સૂસવાટા સંભળાઈ રહેલા હતાં પણ વાતાવરણમાં આ સ્થિતીને વિરોધાભાસી રીતે નીરવ એકાંત નહતું. માણસોના કીડીઆરા ઉભરાઈ રહેલાં અને એમાં એક અજબ પ્રકારનું સાય્યુજ્ય જોવા મળતું હતું . દરેક માનવીનો જમણો હાથ,જમણો કાન અને બે આંખો એની સામે રહેલા ચોરસ,લંબચોરસ જેવા આકારના વિદ્યુતીય ઉપકરણમાં અટવાયેલા હતાં.માનવીના બેય મગજ બહારથી દેખાય એવી વ્યવ્સ્થા ઉપરવાળાએ નથી આપી એથી મગજનો ખ્યાલ ના આવ્યો.

અચાનક જ આકાશમાંતેજ લિસોટો થયો અને નભમાંથી વીજળી ધરા પર ત્રાટકી એ સાથે જ દરેક માનવીના હાથના ઉપકરણો બંધ થઈ ગયા અને બધાંયના મોઢા નીચોવી કાઢેલા લીંબુની જેમ લટકી ગયા. અતિવ્યસ્ત દુનિયા અચાનક જ બેકાર થઈ ગઈ, રસહીન થઈ ગઈ. દરેક માનવીના મોઢા પર તીવ્ર નિરાશા ઝળકવા લાગી. એમનો ભવોભવનો એક્ઠો કરેલો મૂલ્યવાન ખજાનો ‘વીજળીના ચમકારે’લૂંટાઈ ગયો. આખું વાતાવરણ નિસાસાઓથી ઉભરાવા માંડ્યું. નિસાસાની ગરમીથી વાતાવરણ ગરમ લાહ્ય જેવું થવા લાગ્યું. ગરમી વધતી ગઈ…વધતી ગઈ અને મારાથી રાડ નંખાઈ ગઈ,

’આ કોણે એસી બંધ કરી દીધું છે ? ફાસ્ટ કરો થોડું.’

મારા જ અવાજથી મારી આંખો ખૂલી ગઈ. નિંદ્રાભંગ પછીની ખાસી એક મીનીટ પછી મને ખ્યાલ આવ્યો કે આ બધું મારું સ્વપ્ન હતું. અજબ ગજબનું સ્વપ્ન ! દરેક સ્વપ્ન પાછ્ળ ચોક્ક્સ કોઇ કારણ છુપાયેલા હોય છે એવી સમજ ફેણ ઉઠાવીને મારા મગજમાં ઉંચી થતી હતી પણ મારી બાકી રહેલી ઉંઘે એ ફેણને કચડી કાઢી અને એસી ફાસ્ટ કરીને પાછી હું સૂઈ ગઈ.

સવારે ઉઠીને આદુફુદીના વાળી ચા સાથે છાપાનું મનપસંદ કોમ્બીનેશનવાળું વાતાવરણ રચાયેલું હતું અને ત્યાંજ મારા પાડોશીએ બૂમ પાડી. વાતાવરણ વેરણછેરણ થઈ ગયું, મસ્તીના મૂડની ચામાં કર્કશ અવાજની માખી પડી !

‘સ્નેહા,તારી પાસે પતલી પીનનું ચાર્જર છે ? અમારા ઘરે આ મહેમાન આવ્યાં છે એમના ફોનમાં અમારું ચાર્જર લાગતું નથી.’

‘માસી, મારી પાસે જે છે એ તમે જોઇ લો કદાચ તમને કામ આવી જાય’

ચાનો ટેસ્ટ ચાખી ચૂકેલી જીભ અને સમાચારપત્રોના હેડીંગનો નશો કરી ચૂકેલી આંખો બેયને મહાપરાણે કંટ્રોલમાં રાખી ‘ટાઈમપ્લીઝ’ કહીને હું મારા વાયરોના ખજાના તરફ વળી. નાના-મોટા –ટૂંકા-લાંબા- પતલા – જાડા –સફેદ – કાળા – એક્સ્ટેંશનવાળા- થ્રી પીનના પૂંછ્ડાવાળા- મારા ઘરમાં ચાર્જરોમાં આટલી બધી વૈવિધ્યતા છે એ વાતની મને આજે જ ખબર પડી, અને કરુણતા એ કે જે ફોન માટેચાર્જર શોધતી હતી એ ફોન 5-7 વર્ષ જૂનો પુરાણો હતો. હવે આપણે દર વર્ષે કોઇક્ને કોઇકના મોબાઈલ બદલાતા હોય તો છ વર્ષ પહેલાના ચાર્જર આપણા ખજાનામાં હજુ સુધી સચવાયેલ હોય એની શક્યતા કેટલી! પાડોશીના મહેમાનને ચોક્ક્સપણે કેવા પ્રકારના ફોન ચાર્જરની જરુરિયાત હશે એ મને ખ્યાલ ના આવ્યો એથી મેઁ એમને મારા ખજાનાનો ગુપ્ત રસ્તો બતાવ્યો અને એમાંથી યથામરજી વાયર શોધી લેવા કહ્યું. પાડોશી પાછા ‘પા-અક્કલ’ ધરાવતા ( ચાર આના)! બધા વાયરો અમથી તેમ ફેરવ્યાં અને ફોનમાં નાંખવાના પ્રયત્ન કરવા લાગ્યાં. એમની એ અદભુત ક્રિયાવિધીથી અભિભૂત થઈને મારાથી બોલાઈ ગયું, ‘ તમે વાયર જ્યાં નાંખવાનો પ્રયત્ન કરો છો એ ફોનનો ઇઅયરપ્લ્ગ ભરાવવાનો  ‘હૉલ’ છે. ચાર્જર તો નીચેની બાજુએ મધ્યમાં છે. બે પળની ખિસીયાણી પરિસ્થિતીમાં મૂકાઈને ‘ખિસિયાણી બિલ્લી ખંભા નોંચે’ ની જેમ બધા વાયરો આમથી તેમ ઉંચા નીચા કરી, પ્લગમાં ભરાવવાનો અભિનય કરીને પાડોશીએ , ‘આમાંથી એક પણ કામ નહી લાગે’ ના વાક્ય સાથે વિદાય લીધી.

એમના ગયા પછી મે સૌપ્રથમ મારી ચા પતાવી અને પછી નિરાંતે એ વાયરોના ગૂંચળા તરફ વળી. ઘરમાં આટલા બધા ગેજેટસની – વાયરોની જરુર પડે છે એ મહાગ્યાન મને અત્યારે પ્રાપ્ત થયું. મોબાઇલમાં આવેલો એક મેસેજ મારી આંખો સામે તરવરવા લાગ્યો.

‘આપણે નાના હતાં ત્યારે કાયમ આપણે ચંદ્ર અને તારા નજરે પડે એવી બારી બાજુ સૂવાનું પસંદ કરતાં હતાં જ્યારે આજે ફોનના ચાર્જર લગાવી શકીએ એ તરફ સૂવાનું પસંદ કરીએ છીએ.’

અત્યારે એ મેસેજનો સાક્ષાત્કાર કરી રહી હતી. મારી નજર ઘરના એકે એક ઇલેક્ટ્રીક બોર્ડ પર ફરી વળી. ક્યાંક મારા મોબાઈલનો-લેપટોપનો, ક્યાંક અક્ષતના ટેબનો,ફોનનો, ક્યાંક પતિદેવના લેપટોપનો –ફોનનો વાયર લટકતો હતો. એનાથી પણ વધુ આઘાતની વાત એ કે એમાંથી અડધાની સ્વીચ ચાલુ હતી અને વાયરમાંથી ગેઝેટ કાઢી લેવાયેલું. ચાર્જર એકલા એકલા ઇલેક્ટ્રીક બોર્ડ પર સળગતા હતા. મેં ફટાફટ બધી સ્વીચ બંધ કરી અને વાયરોને વ્યવસ્થિત વાળીને એની નિર્ધારીત જગ્યાએ મૂક્યાં. મનોમન એક વિચાર પણ આવી ગયો કે વસ્તુ વાપરનારા ઉપર જ એની એસેસરીઝ સાચવવાની જવાબદારી કેમ ના હોય ? વળતી જ પળે સુખી દાંપત્યના સપના સેવતી સ્ત્રીઓએ આવી નાની નાની બાબતોએ બહુ વિચારવું કે વિવાદો કરવા નહીં વિચારીને એ વિચારને એક ઝાટકે ખંખેરી કાઢ્યો.

આ સાથે જ મને મારા લેખની શરુઆતમા આવેલ ચિત્ર વિચિત્ર સપનાંનો સંદર્ભ સ્પષ્ટ થઈ ગયો. એ  બધા નિરાશ અને દુ:ખી લોકો આધુનિક ગેજેટસના વ્યસની હતાં અને ગેજેટસ અચાનક ચાલતા બંધ થઈ જતા એ લોકોના અનેકો મહામૂલા – મહત્વના કામકાજ અટકી ગયેલાં. ત્યાં જ મને વિચાર આવ્યો કે નાના હતાં ત્યારે અમારી પાસે મોબાઈલ , કોમ્પ્યુટર જેવી કોઇ સુવિધા નહતી એ વખતે અમે આખો દિવસ બહેનપણીઓના ઘરે , ક્લાસીસમાં –સંબંધીઓના ઘરે – બજારમાં – સ્કુલમાં બધે જતાં હતાં અને નિર્ધારીત સમયની આસપાસ લગભગ ઘરે આવી જ જતાં. હા ઘરઆંગણે રમવાના સમયમાં થોડી અંચઈ કરી દેતાં હતા , જેનાથી કોઇ આભ નહોતું તૂટી પડતું ઉલ્ટાનું આવા બધા વધારાના કામ ના હોવાથી અમને રમવાનો અને ભણવાનો સમય વધારે મળતો. વળી બે હાથમાં ડબલા પકડીને એક ની એક જગ્યા પર બેસીને અદોદળા પણ નહતા થઈ જતા..ઘરની બહાર ખુલ્લા વાતાવરણમાં રમી રમીને ઓર સ્ફૂર્તિલા થતા હતા. મોબાઈલ કે લેપટોપ વગર કોઇના બહેનપણા તૂટયાં કે કામ અટક્યા કે ક્યારેય ખોવાઈ ગયા હોય એવી વાત પણ ધ્યાનમાં ના આવી. એ વાત પણ એટલી જ સત્ય હતી કે આ બધા ગેજેટસના પરિણામે જીવનમાં સહૂલિયતો પણ ખાસી વધી હતી અને અમારી અંદરના આલસુજીવડાઓને પ્રોત્સાહન મળતું હતું.

સૂર્યમંડળના પ્રત્યેક ગ્રહ પરથી જાણે મારા જ ઘર ઉપર ગેજેટસની અક્ષૌહિણી સેનાઓ છોડી મૂકી હોય એવા ભાવ સાથે મેં આજના મારા મહાવિચાર પર ‘અતિ વર્જયતે’ શબ્દો દ્વારા જબરદસ્તી પૂર્ણવિરામ મૂકીને તિલાંજલી આપી.

-સ્નેહા પટેલ.

હોઈ શકે – ના પણ હોઇ શકે

gujarat guardian paper > take it easy column > 5-08-2013

ટેક ઈટ ઇઝી – 

‘ભાગ મિલ્ખા ભાગ’ ચલચિત્ર કેવું છે ?’ એ ફિલ્મ જોઇને આવેલા એક મિત્રને મેં પ્રશ્ન પૂછ્યો.

‘તમે ‘યે જવાની હૈ દિવાની’ જોયેલું ?’ એમણે પ્રતિપ્રશ્ન પૂછ્યો.

‘હા, પણ કેમ ?’ મેં સહઆશ્ચ્ર્ય જવાબ વાળ્યો.

‘એ તમને ગમેલું ?’ બીજો પ્રશ્ન.

‘હા, ગમેલું ‘ થોડી અસમંજસ સાથે મેં જવાબ વાળ્યો.

‘જો તમને એ ફિલ્મ ગમી હશે તો ‘મિલ્ખાસિઘ’નહી ગમે.’ મારી અસમંજસમાં ઓર વધારો કરતો અભિપ્રાય ઠપકારીને કોઇ મૂંજીની જેમ એ મારી સામે નિહાળતો મંદ મંદ હસતો ઉભો રહ્યો  રણબીરકપૂરના તોફાની નખરાવાળા ચિત્રને આવા ‘ઇંસ્પીરેશંલ’મૂવી સાથે શો સંબંધ હોઇ શકે એ ધારણા બહારની વાત હતી. જોકે બહુ કંટાળેલી હતી એવા સમયે યે જવાની હૈ દિવાની ચિત્રએ મૂડ ફ્રેશ કરવામાં બહુ મદદ કરી હતી. મારા મિત્રના દિવાલતોડ આતમવિશ્વાસના રણકાથી બે પળ તો મારું ‘ભાગ મિલ્ખા..’ ચિત્ર જોવાનો નિર્ણય ઢચુપચુ થઈ ગયો એ વાત ચોક્કસ. પણ ભારતના રીઅલ હીરોનું આ ચિત્ર જોવાની ઇચ્છા સાવ મરી ના પરવારી. બીજી એક સખીને મેં આ ફિલ્મ વિશે પૂછ્યું ’ભાગ મિલ્ખા..’ કેવું લાગ્યું? એણે સામો પ્રશ્ન પૂછ્યો.

‘તેં  નવું ‘ડોન’ જોયેલું ?’

અને મેં સીધા જ પોઈંટ પર આવવાના વિચાર સાથે જવાબ વાળ્યો,

‘સમજી ગઈ.’

‘શું સમજી ગઈ ?’ સખીએ ડોળા તતડાવીને આવા વિસંગતજવાબ વાળવા સામે રોષ પ્રર્દ્શિત કર્યો.

‘નવું ડોન ગમ્યું હશે તો આ ચિત્ર મને નહીં ગમે ‘ એમ જ ને. આગલો અનુભવ યાદ કરીને મેં જવાબ વાળ્યો ને સામેથી ધારણાબહારનો જવાબ આવ્યો,

‘ના એમ નહીં. જો તને ડોન ગમ્યું હશે તો ભાગ મિલ્ખા જરુરથી ગમશે .’

‘હેં…એ…એ…’ સિવાય બીજા કોઇ ઉદગારો મારા મુખમાંથી ના નીકળી શક્યાં. આ ગમ્યું તો પેલું નહી ગમે, પેલું ગમ્યું તો આ ગમશે  જેવા ચલચિત્રોના તુલનાત્મક અભિપ્રાયોમાં તુલના માટે  જે આધાર પસંદ કરાતો હતો એના ધારાધોરણો વિશે બહુ સમજ ના પડી.

તમને વિનોદભટ્ટ વાંચવા ગમતા હોય તો બક્ષી નહી ગમે કે  શેલીના પ્રણયકાવ્યો વાંચ્યા હશે તો રામાયણ પુસ્તક વાંચવું પણ ગમશે આમ કોઇ કહે તો તમારી શી દશા થાય ? અમુક વિષયો એવા હોય છે જેમાં પ્રત્યેક માનવી પોતાની આખે આખી ચાંચ એમાં ડૂબે જ છે એમ છાતી ઠોકીને સિધ્ધ કરીને એના વિશે પોતાના મહાન અને મૂલ્યવાન અભિપ્રાયો આપતો જ રહે છે. ટીવી – મોબાઈલ જેવા મનોરંજનના સાધનો દરેક વર્ગના – સમજના લોકોને આસાનીથી હાથવગા થતાં અભિપ્રાયનો વ્યાપ વિશાળ પાયે વધ્યો છે. મારા ઘરે આવતી 20 વર્ષની ટબુકડી કામવાળી મને કહે, ‘બેન, મોબાઈલમાં આ ગેમ્સની એપ્લીકેશનો સિવાય બધી નક્કામી. તમે આખો દિવસ શું આ ‘ સમાચારપત્રો – સંગીત’ જેવી એપ્સ નાંખ્યા કરો છો ?’ બે ઘડી એના અતિજ્ઞાનથી ભાવવિભોર થઈને મેં વિચાર્યુ કે આવા ને આવા લોકો એપ્સને રેટીંગ કરે રાખે તો દરેક એપ્સની લોક્પ્રિયતા પાછળ કયા વર્ગની સમજણ કામ કરતી હશે  એ સમજવું સહેજ પણ અઘરું નથી.

મારી સામેના ઘરમાં રહેતાં 75 વર્ષના માજી, એમના ઘરમાં ‘સેટ બોકસ’ સેટ ના કર્યુ હોવાથી મારા ઘરે ટીવી જોવા આવે અને એ સમયે મારા ટીવીમાં ચાલતી ડિસ્કવરી- ન્યૂઝ –  કે ઇંગ્લીશ ચેનલો સામે એમનો તીવ્ર વિરોધ. એમના અભિપ્રાયોનો ધોધ વછૂટે. ‘આ શું નંગધડંગ ફરતા લોકોની ચેનલો જોવે છે ? જુવાનજોધ દીકરા સાથે બેસીને આવા પ્રોગ્રામો જોતા લાજ નથી આવતી? સંતાનો સાથે બેસીને આસ્થા જેવી ચેનલો , કયાં તો આપણા ભારતીય સંસ્ક્રુતિને દર્શાવતી સાસુવહુ વાળી સિરીઅલોજ જોવાય..તમને જુવાનિયાઓને કંઈ ગતાગમજ નથી પડતી. બસ પોતાની મસ્તીમાંમસ્ત . હવે ‘મેન વર્સીસ વાઈલ્ડ’જેવા પ્રોગ્રામોમાં જંગલોમાં રખડનારા લોકો શોર્ટસમાં ફરે છે, એનો પોતાના ઘરમાં ટૂંકી શોર્ટ્સ પહેરીને ફરતી પૌત્રીના દાદીમા વાંધો ઉઠાવીને એમના અભિપ્રાયો રજૂ કરે ત્યારે કેવું વરવું અને અસહ્ય લાગે. ! વળી એમના અભિપ્રાય સાચા માનીને મારા કોંન્વેંટીયા દીકરાની સમજમાં સાસુ –વહુ જેવી ખોટી સમજના ખાતર નાંખી એના મૂળીયા ખોદી કાઢવા જેવું તદ્દન છેલ્લી કક્ષાનું કાર્ય મારાથી કેવી રીતે થાય ?

થોડા સમય પહેલાં અમારા સાહિત્યના જાણકારોની મીટીંગમાં એક મિત્રએ કહ્યુંકે’સ્નેહા,તમારી વાર્તા અને કવિતાઓમાં તમે શબ્દો સારા વાપરો છો હોં કે..’ હવે ‘સારા શબ્દો અને ખરાબ શબ્દો નું વર્ગીકરણ કેવી રીતે કર્યુ ને એમનો મત રજૂ કર્યો એ જ મને નવાઈ લાગી. ભલા માણસ શબ્દો તો શબ્દો જ હોય છે હું કંઈ ગાળો જેવા અસભ્ય શબ્દો તો વાપરતી નથી.તો લેખ – કવિતામાં ગાળ સિવાયના તો બધા શબ્દો મારી અલ્પમતિ મુજબ સારા જ કહેવાય. ટેવવશ એમના અભિપ્રાય ઉપર થોડું ચિંતન કરતાં એમ લાગ્યું કે  કદાચ એ મિત્રને એમ કહેવું હશે કે તમે ભાવ મુજબ શબ્દોની પસંદગી કરીને એને સહજ્તાથી સમજાવી શકો છો એટલે તમારા શબ્દો સારા લાગે છે. હવે એ મિત્રને કોણ સમજાવે કે તમારા અભિપ્રાયમાં તમે તમારા ભાવ મુજબ શબ્દો વાપરીને સામેવાળાને સહજતા તો શું પણ કઠીનતાથી પણ નથી સમજાવી શકતા તો એમની શું હાલત થાય ?

રાજકારણ તો અભિપ્રાયો ઉપર જ ચાલે છે. અમુક અભિપ્રાયીઓ વળી ‘નરો વા કુંજરો વા’ વાળી કેટેગરીના હોય છે. પોતાના અભિપ્રાયોની જવાબદારી ખુદ લેવા તૈયાર જ ના હોય. એમને તમે પૂછો કે ‘ પેટ્રોલના ભાવમાં પાછો વધારો થવાનો છે એ વાત સાચી કે?’ તો એ તરત કહેશે કે ‘હા, ટીવીમાં ન્યુઝમાં હમણાં વાંચ્યું. થઈ પણ શકે , ના પણ થાય.’ ‘ઉત્તરાખંડમાં મૃતકોની સંખ્યા હજારોનો આંકડો વટાવી જશે તમે શું માનો છો?’ તો કહેશેકે ‘હા કાલે છાપામાં આંકડાઓ તો એવા જ હતાં. હોય પણ ખરા ને ના પણ હોય..આ ટીવી ને ન્યુઝવાળાઓના શું ભરોસા…કંઈ પણ છાપી મારે ,કંઈ પણ આંકડાઓ સમાચારમાં બોલી કાઢે..’ આમ સમાચારની વિસ્વસનીયતા પર ભરોસો ના મૂકીને પોતે બોલેલાની જવાબદારી ખુદ ઉઠાવવા તૈયાર જ ના થાય. આવા લોકોને મેચના એમ્પાયર બનાવી દો તો કેવી મજા પડે !

‘ભાઈ, બોલ સ્ટ્મ્પને લાગેલો ને સ્ટ્મ્પ ઉડી ગયા. હવે એમાં ખેલાડી આઉટ હોઇ પણ શકે ને ના પણ હોય !”

-સ્નેહા પટેલ

કેલરી –હાય હાય !

 Gujarat Guardian paper > take it easy column.

ટેક ઈટ ઈઝી 

 

 

૧૦૦ ગ્રામ મગફળી – ૫૬૭ કેલેરી

૧૦૦ ગ્રામ ગોળ – ૩૮૩ કેલેરી

૧૦૦ ગ્રામ માવા સ્વીટ – ૪૨૦ કેલેરી

મકાઈની એક રોટલી – ૧૮૧ કેલેરી

દસ ગ્રામ દેશી ઘી – ૯૦ કેલેરી

દસ ગ્રામ માખણ – ૭૨ કેલેરી  ….વગેરે વગેરે.

 

આજે થોડી નવરાશ મળતાં જ બે મહિનાથી જેને મળી નહતી શકતી, એ મારી સખી અનુજાને મળવા ઉપડી ગઈ, સરસ મજાનું ગુલાબી ઝાંય સાથે  એવરેજથી થોડું વધારે ચમકીલું સૌષ્ઠ્વ ઐશ્વર્ય ધરાવતી અનુજાના રસોડામાં મેં ફ્રીજ ઉપર મીકી માઉસના લાલ –ભૂરા મેગ્નેટથી આવો કેલેરી-ચાર્ટ ચોંટાડેલો જોયો. નાનપણથી મેં એને હસતી રમતી અને આનંદી જોયેલી.  પહેલેથી જ એવરેજ કરતાં થોડું વધારે શરીર ધરાવતી હોવા છતાં એ બાબતે કાયમ દુર્લક્ષ સેવતી તે એના બે સંતાનો પછી વધતા ફુગાવાની જેમ નિરંકુશ વધારો થયા પછી પણ ક્યારેય સીરીઅસ થઈ નહતી. એના ઘરમાં અચાનક આવું વાતાવરણ જોઇને મને થોડી હેરાની થઈ ને કારણ પૂછતાં ઉપર દર્શાવેલા કેલેરીચાર્ટ સિવાય બીજા  ગોખેલા આંકડાની માહિતી મારી સામે પ્રસ્તુત કરીને મારા કેલેરીના સામાન્ય જ્ઞાનમાં ઉમેરણ કર્યું.

સામાન્ય રીતે પુરુષોને ૨૨૦૦ કેલેરી અને સ્ત્રીઓને ૧૮૦૦ કેલેરીની જરૂરિયાત હોય છે.  તમે એક મહિનામાં આઠ વખત વધારે ખાઓ દરેક અઠવાડિયે તમારા શરીરની અંદર ૫૦૦ કેલેરી વધારે જમા થાય છે જેના લીધે તમારું વજન દરેક મહિને અડધો પૌંડ વધી જાય છે.હવે હું રહી નાનપણથી જ સૂકલકડી. મારે આવા બધા આંકડા સાથે નાહવા નિચોવવાનો ય સંબંધ નહીં. એણે કહ્યું ને મેં ચૂપચાપ સાંભળ્યું.

ભરેલી શોપિંગબેગ જેવું થોડું ફૂલેલું શરીર અને ઉપર એક કિલોના સ્ટીલના ડબ્બાના ઢાંકણા જેવડું નાનકડું ગોળમટોળ મોઢું ધરાવતી અનુજાનો જઠરાગ્નિ પહેલેથી જ આશુતોષ ! થોડું ખાય અને તૃપ્તિના ઓડકાર આવી જાય. એથી ખાવાના કારણે એનું શરીર વધતું હોય એવું કમસેકમ મને તો ના જ લાગ્યું. કારણ ખાવાથી જ શરીર વધતું હોય તો એનાથી અડધી સાઈઝની હું ખટરસ ભોજન આરોગવા છતાં મારું શરીર જલકમલવત ખોરાકથી અલિપ્ત રહીને જરાય મેદ ધારણ નહતું કરતું.

‘ગહના કર્મણો ગતિ: ’

આસ્ચ્ર્યના વમળોમાં ગોતા લગાવીને જાત પર થોડો કાબૂ મેળવીને મેં અનુજાને એકાએક આ આવેલા બદલાવ પાછળનું કારણ પૂછ્યું તો જાણવા મળ્યું કે આજકાલ એના ‘યંગ’ થઈ રહેલા સંતાનોને એના અદોદળાપણાથી શરમ આવતી હતી અને એમના સ્કુલના કોઇ પણ પ્રોગ્રામોમાં એને સાથે લઈ જતા અચકાતા હતાં.’ જેને કોઇ ના પહોંચે એને પહોંચે પેટ’ એ કહેવત આવા જ સંજોગોમાં લખાઈ હશે. સંતાનો એને જીન્સ –કુર્તી – સ્કર્ટ જેવા ફેશનેબલ કપડાંમાં જ જોવા ઇચ્છતા હતાં. રોજ રોજ

‘ફ્લાણા મિત્રની મમ્મીએ ફકત ડાયેટીંગ કરી કરીને બે મહિનામાં પંદર કિલો વજન ઉતારી નાંખ્યું, ઢીંકણાની મમ્મીએ જીમ –યોગાથી એક મહિનામાં પાંચ કિલો વજન ઓછું કરી નાંખ્યું. મમ્મી તું પણ એવું કંઈક કર અને થોડું વજન ઉતાર’ કહી કહીને અનુજાનું માથુ ખાઈ જતા હતાં. છેલ્લાં ચાર મહિનાથી સ્ટ્રીક્ટલી બધા ડાયેટ અને કસરતના પ્રોગ્રામોમાં જીવતી અનુજા હજુ કિલો વજન પણ નહતી ઉતારી શકી. થોડી ડીપ્રેસ્ડ અનુજાને મેં સહાનુભૂતિથી સમજાવી.

’જો અનુજા, જન્મજાત જે બાંધો હોય એને ઉતારવું એ આંગળીમાંથી વીંટી ઉતારી કાઢવી કે દિવાલ પરથી પેઈંટીંગ ઉતારવા જેવી સામાન્ય વાત નથી. છોકરાઓ તો બચ્ચા છે હજુ, એ લોકો તને શું કહી રહ્યાં છે એનું ભાન નથી. પ્રભુ એમને માફ કરે એમને! જે વસ્તુ તેં ચઢાવી જ નથી એ તું ઉતારી કઈ રીતે શકવાની ? જન્મથી જ સૂકલકડી એવી મને તું  બે મહિનામાં પાંચ – સાત કિલો  વજન વધારવાનું કહે એટલી જ તકલીફવાળી આ વાત છે.

‘સ્નેહા,એ લોકો કહે છે કે મારે ભાજી, ટામેટા અને ગાજર જેવા સલાડ અને એ પણ એક જ વાર ખાવાના. રોટલી પણ ઘી વગરની એકાદ લેવાય. હવે તું જ કહે એક રોટલીના ઘીથી મારું વજન વધી જવાનું કે..?’

સામે રહેલ ભજિયા, ચકરી અને મારા અતિપ્રિય સમોસાવાળી ડિશમાંથી નાસ્તો લેતો મારો હાથ અટકી ગયો. મેં સમોસું નીચે મૂકીને ‘હમ્મ…’ કહીને ના કૌંસમાં ના કૌંસની બહારની જેમ મારો જવાબ વાળ્યો.

‘હાથ કો આયા મુંહકો ના લગા.’

લગભગ અડધો કલાકથી અવિરતપણે ચાલતા એના સતત કેલેરીના પ્રવાહમાં તણાતી મને હવે લાગ્યું કે એ કોઇ તેલવાળા ખાદ્યપદાર્થનું નામ બોલશે તો પણ એ કેલરિઝ એને ચડી જશે. એની હાલત જોઇને મને થયું કે તાવ આવતો હોય ને દવા લઈ લઈએ તો મટી જાય એમ આ ‘સ્થૂળતા’ના ઇંજેક્શનનો કોર્સ કરી લેવાથી એના ઉપર કાબૂ પામી શકાય તો કેવું સારું…! આજે અનુજા જેવી કેટલીય વ્યક્તિઓ આમ માનસિક તાણથી તો બચી જાત ને !

છાપા,નેટ,મેગેઝિન બધે આજકાલ કેલરી, ડાયેટ-કટ્રોલ જેવા લેખોની ભરમાર ભરી હોય છે ત્યાં કોઇ પણ  છગનિયો મગનિયો આજકાલ જાણે એ પ્રખર આહારશાસ્ત્રી હોય એમ લેકચરઆપતા થઈ જાય છે. અનુજા જેવી વ્યક્તિઓ જમવા બેસે તો ખાવાની વઅસ્તુઓના બદલે કેલરી જ ખાતી જ થઈ જાય છે. વગર વાંકગુનાએ એકાદ કેડબરીનો ટુકડો કે ડાયેટપ્લાનની બહાર ખવાઈ જાય તો વગર વાંકગુનાએ ‘ગિલ્ટી’ ફીલ કરીને માનસિક તાણ અનુભવતી થઈ જાય છે અને એના બદલારુપે હવે ક્યાં – શું ના ખાઈને આ ગુનાનું પ્રાયસ્ચિત કરવું એના વિચારે ચડી જાય છે.આ ટેંશનથી કદાચ શરીર ઘટે કે બગડે એમ ચોકકસ બની શકે બાકી શરીરને જરુર પૂરતો ખોરાક ના ખાઈને શરીરની આ વિસ્તારવાદી પ્રવ્રુતિ અટકે ને કાયમ જળવાઈ રહે એ તો બહુ ‘રેર’વાત છે. મારા અનુભવે તો સૂકલકડી માણસો નિરાંતથી, આસાયેશથી, નિર્ભયતાથી અને અતિશય તૃપ્તિથી ખાઈ શકે છે, જ્યારે સ્થૂળ મનુષ્યો બિચારા એક ચમચી ખાંડની ને ચમચી તેલની કેલરીઓ જ ગણતાં ફરે છે. નવાઈ તો એ કે આ કેલેરી ગણવાના અતિશ્રમ પૂર્ણ કાર્યથી પણ એમનું શરીર નથી ઉતરતું.

અનેક પ્રયોગો અને નિરીક્ષણ પછી મને લાગ્યું કે મોટાભાગે વિજ્ઞાન આ સ્થૂળતાનું કોઇ લાગલું કારણ શોધવામાં નિષ્ફળ જ જાય છે.બાકી કોઇકના દેહમાં ખોરાક કયાં જાય છે તે જ સમજાતું નથી અને કોઇ બિચારો સર્પની જેમ પવન પી ને પણ ‘ન ચા દુર્બલાસ્તે’. માટે કાચું ખાઓ, બાફેલું ખાઓ,ખાંડ મીઠું બંધ, નાળિયેરના પાણી પર જીવો જેવી પરપીડક આજ્ઞાઓ માનવી નહીં. સ્થૂળતાને ખોરાક સાથે કોઇ ખાસ સંબંધ નથી અને હોય તો હજુ શોધાવાની બાકી છે એ જ પરમોસૂત્ર.

-સ્નેહા પટેલ.

હાસ્ય તારા રુપ છે હજાર !

 

gujarat guardian paper > take it easy column > article no -47

ટોમ એન્ડ જેરી…આ નામથી તો ભાગ્યે જ કોઇ માનવી અજાણ્યો હશે. ક્યારેય અળગા ના રહી શકે એવા જીગરજાન દુશ્મનો ! જીગરજાન દોસ્તી તો આપણે જોઇ હોય-જાણી હોય, પણ આ જીગરજાન દુશ્મનીના વિષય સાથે આટ્લા વિશાળપાયે લોકપ્રિયતા હાસલ કરનારું આ કાર્ટુન ફક્ત અને એક જ એક સિધ્ધાંત પર નિર્માયેલું છે – હાસ્ય !

હાસ્ય ભલભલા દુશ્મનોને પણ દોસ્ત બનાવી શકે છે.એની તાકાત અદ્ભુત છે.

આપણે બાળકોની રસ – રુચિ પ્રમાણે નાનપણથી જ એને વધારે ઓપ આપવાના ઇરાદાથી જે –તે વિષયના ક્લાસીસ કરાવીએ છીએ, નિયમિત તાલીમ આપીએ છીએ. પણ કયાંય હાસ્ય શીખવવાના ક્લાસીસ ચાલતાહોય , શિખવાડાતું હોય એવું ધ્યાનમાં નથી. આ જ કારણથી હાસ્યને એ ઇશ્વરદત્ત વરદાન ગણી શકાય. જો કે આ વાત વિનોવૃતિ –હાસ્યને  માણનારાઓને પણ એટલાં જ અંશે લાગુ પડતી હોય છે. આખી દુનિયાના હાસ્યલેખકોની કૃતિઓનું દ્રાવણ બનાવીને અમુકના ભેજાં એમાં બે દિવસ સતત ડૂબાડી રાખો તો પણ અમુક લોકોના મુખારવિંદ પર હાસ્યનીએક રેખાપણ ના જોવા મળે. થાકીને એનું કોંન્સંટ્રેટ  પ્રવાહી સીધું એમના ભેજામાં ઇંકજેટ કરાય તો પણ આખરે હાર જ માનવી પડે. હાસ્ય નિપજાવવું અને પચાવવું એ ‘જેવા તેવા’ નું કામ તો નહી ને નહીઁ જ ! ખબર નહીઁ મા શારદાની વીણાના કયા તાર ઝંકૃત થતાં હશે અને ક્યા સૂર નીકળતા હશે ત્યારે આ હાસ્યની બક્ષિસ આપણા ખોળામાં આવીને પડે છે.

અમુક લોકો માને છે કે દરેક હાસ્ય એ નરી ઠઠ્ઠા – મશ્કરી અને ટીકાથી ભરપૂર જ હોય પણ હકીકતે દરેક હાસ્ય એવું નથી હોતું. ઘણી વખત બોલ્યાં વગર જ હાસ્ય કરી શકાય છે. જેમ કે કોઇ પણ મિત્રની સામે એક દિવસ પૂરતું કોઇ જ કારણ વગર થોડા થોડા સમયના અંતરાલે તાકી રહેવાનું અને પછી મોનાલિસાની જેમ હોઠનો એક ખૂણો દબાવીને એક રહસ્યમય સ્મિત રેલાતું મૂકવાનું ( પુરુષોએ મૂછમાં હાસ્ય રમતું મૂકવું ). છે ને એકદમ અફલાતૂન અને નિર્દોષ હાસ્ય ! જોકે મિત્રની અસ્વસ્થતા રૌદ્રસ્વરુપ પકડી લે તો એ હાસ્ય ગુજરાતી સાહિત્યના અખા જેવું ધારદાર વ્યંગાત્મ્ક બનીને શારડી પેઠે વહેરી શકે.

અમુક હાસ્યલેખકો દરેક વાત – ઘટના ને ‘ટેક ઈટ ઇઝી’ લેતાં હોય છે. આ જે પરિસ્થિતી છે એ કાયમી નથી એમ વિચારીને સાપેક્ષતાપૂર્ણ  સ્થિતીમાં રહેવાનું પસંદ કરે છે. જીવનની દરેક દુ:ખદ સ્થિતી સહનેબલ છે એનો તુચ્છકાર ના કરો- દરેક સુખદ સ્થિતી પણ ક્ષણભંગુર છે એના પ્રેમમાં પડીને આળસુ ના બની જાઓ. બસ સમતાભાવથી એ ક્ષણો ને પસાર થઈ જવા દો. અમુક દુ:ખદ ઘટનાઓને પચાવવાના પરિણામરુપે એમાંથી આર્દ – કરુણરસવાળું હાસ્ય અને સુખદ ઘટનાઓનાપરિણામે વૈરાગ્યભાવવાળું હાસ્ય જન્મ લે છે.

સમાજની અમુક સ્થિતીઓ લેખકો – કવિઓના અતિસેન્સીટીવ સ્વભાવ માટે‘અનબેરેબલ’ થઈ જાય ત્યારે એમાંથી તીખું તમતમતું , આગઝરતું હાસ્ય પેદા થાય છે. કવિ – લેખકોની અકળામણ – વ્યથા – કશું જ ના કરી શકવાની અસમર્થતા, ચિત્કાર બધું એના હ્રદયમાં તેલની જેમ ઉકળે છે અને પછી એમાંથી નીકળતા ધુમાડામાંથી આ પ્રકારનું વ્યંગાત્મક હાસ્ય બહાર ધસી આવે છે.

હાસ્યના અનેકો બૌધ્ધિક પ્રકારો પણ છે. આ હાસ્યનો કલાપ  અંગ્રેજીસાહિત્યમાં મનમૂકીને ખીલેલો છે. ક્યારેક હાસ્ય ચાતુર્યભરી યુક્તિરુપે બહાર આવે છે તો ક્યારેક ષ્લેષરુપે તો કયારેક તીક્ષ્ણ લક્ષ્યવેધી પ્રત્યુત્તરરુપે, ક્યારેક કોઇ ઠાવકા સુવાક્યના વેશમાં છુપીરીતે પણ એટેક કરી જાય. આ ષ્લેષહાસ્યકાર તરીકે જ્યોર્જ બર્નાડ શો બહુ જાણીતા છે. એક વખતે કોઇ નાટ્યગૃહમાં એ સમય કરતાં થોડા મોડા પડ્યાં. અંગેજો સમયના પાક્કા, એમના દિલમાં ફિલોસોફી પ્રત્યે આપણા જેવો કોઇ આદરભાવ નહીં હોવાથી નાટ્યગૃહના દરવાજા બંધ થઈ ગયેલા. ત્યાંના ડોરકીપરે બર્નાડ શોને ઓળખી કાઢ્યાં અને એમને કહ્યું કે એક શ્લેષ (Pun)  કહો તો જ જવા દઉં અને શૉએ તુરત જ પ્રત્યુત્તર વાળ્યો, ‘O‘ !’Pun‘ અથવા’Open‘ અને દરવાજા ખૂલી ગયા. Wit એટલે કે ચાતુરી ભરેલા જવાબ માટે તો બહુ બધા ઉદાહરણો આપણે જોયા – સાંભળ્યા –વાંચ્યા જ હશે.અંગ્રેજીમાં ઓસ્કાર વાઈલ્ડને ‘એપીગ્રામ’સૂત્રાત્મક વાક્યોનો સ્વામી ગણાય છે, જે વાક્ય દેખીતીરુપે તો ચબરાકિયુંલાગે પણ એ કાયમ કોઇ વિસંગતિકે અવળચંડુ સત્ય કહી જાય છે જેમ કે,

‘જીવનમાં કાયમબે જ પ્રકારની મોટી કરુણતાઓ સંભવે છે : એક ઇચ્છિત ના મળે એ અને બીજું મળે એ !’ છેલ્લા શબ્દોમાં આપણી અપેક્ષાઓ કેવી ભોંય પર પટકાય છે નહી…પણ એ સત્ય કરુણતાથી છલોછલ નથી ?

નાની નાની ક્ષુલ્લક વાતોને પણ ગંભીરતાથી લેવા ટેવાઈ જનારા આપણે કહેવાતાઅ મોર્ડન લોકો ગંભીર વાતોમાંથી પણ હાસ્ય નીપજી શકે છે એની કલ્પના પણ નથી કરી શકતાં. આપણી આજુ બાજુ ચોતરફ વેરાયેલા હાસ્યના પુષ્પો મઘમઘી રહ્યાં હોય છે ને આપણે એ ખુશ્બોથી ગ્લોબલ વોર્મિંગને ગાળો દેતાં દરેક સીઝનમાં થતી શરદીને પંપાળતા બેઠા હોઇએ છીએ.બાકી હાસ્ય કોઇ પણ ઘટનાની સાડીબારી નથી રાખતું.

ફ્રાંસના રાજા ચાર્લ્સને ફાંસીની સજા થઈ હતી અને દિવસો ઉપર દિવસો વીતવા છતાં કોઇ ને કોઇ કારણોસર એ વિધી પૂર્ણ નહતી થઈ શકતી. લોકો અચરજના માર્યા એને જેલમાં જોવા આવતાં ત્યારે એમને ‘ સદગ્રુહસ્થો, માફ કરજો ! હું મરતાં બહુ વાર લગાડું છું નહી ?’

આ પ્રકારની હાસ્યવૃતિને આપણે કેટલી સલામ કરીશું?

-sneha patel.

પોચકા ધૃતિબેન

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > ટેક ઈટ ઇઝી કોલમ > લેખ નંબર -46

http://gujaratguardian.in/E-Paper/07-07-2013Suppliment/index.html

‘હેલો, કોણ બોલો ?’

રાતના લગભગ સાડાબારના સમયે મારી ઉંઘથી ભરચક્ક આંખો બંધ થઈને નિંદ્રાદેવીના શરણે થઈ જવાની તૈયારી કરી રહી હતી ત્યાં મોબાઈલમાં રીંગ વાગી અને મેં કંટાળાના પ્રભાવ હેઠળ નંબર જોયા વગર જ ફોન ઉપાડયો, ત્યાં સામેથી ‘કોણ બોલો’ જેવો આજના મોબાઈલયુગમાં લગભગ મૂર્ખામીની હદ જેવો લાગે એવો પ્રષ્ન લમણે ઝીઁકાયો. આંખો અને મગજ બેયને પૂરેપૂરા જાગ્રૃત અવસ્થામાં લાવવામાં લગભગ અડધી મીનીટ જેવો સમય લઈને મેઁ મોબાઈલમાં નામ જોયું તો બધો ગુસ્સો હવા થઈ ગયો.આ તો મારી પ્રીય સખી ધૃતિનો ફોન હતો. પણ આટલા મોડા ફોન કરવા પાછળનું કારણ..? મનોમન ચાલતી બધી વિચાર પ્રક્રિયા બંધ કરીને મેં ફોનમાં જવાબ આપ્યો,

‘ઈડીઅટ, ફોન કરે છે તો ખ્યાલ નથી કે કોને નંબર લગાવ્યો? કે પછી તારા મોબાઈલમાં નંબર સાથે નામ ‘સેવ’ કરવાની સુવિધા નથી ?’

‘એવું નથી યાર, છેલ્લાં મહિનાથી લાંબી બિમારી ચાલે છે એટલે થોડી કંટાળી છું. અત્યારે ડિપ્રેશનના વાદળૉ માથા પર તોળાઈ રહેલા, નિરાશા લઈને ઝળુંબી રહેલા છે એટ્લે નાછુટકે તને ફોન કર્યો.. માઈન્ડ ડાયવર્ટ કરવા.’

એના વાક્યમાં રહેલી સાહિત્યની છાંટની મજા માણું કે એની લાંબી બિમારીનું દુ:ખ માણુંની દ્વિધાપૂર્ણ અવસ્થામાં બે પળ વિતાવી.થોડી વાતચીત પછી ખ્યાલ આવ્યો કે એ લગભગ મહિનાથી તાવ આવતો હતો અને રીપોર્ટ પર રીપોર્ટ કઢાવ્યા છતાં શેનો તાવ હતો એ પકડાતો નહતો. થોડીવાર વાત કર્યા એનો ઉભરો શમી ગયો અને નિંદ્રાદેવી પણ મારા  ઉપર એનો પૂર્ણ પ્રભાવ પાથરવા લાગી હતી એટલે એને ‘કાલે તારા ઘરે આવું છું’ નો વાયદો કરીને સૂઈ ગઈ.

બીજા દિવસે સવારે પરવારીને રસ્તામાંથી થોડા ફ્રૂટ્સ લઈને ધૃતિના ઘરે પહોઁચી તો ત્યાં ઓલરેડી એની ખબર પૂછનારો ‘ખાસ પ્રકાર’ નો વર્ગ હાજરાહજૂર હતો. ફ્રૂટસ બાજુમાં મૂકીને એની પાસે બેસીને એનો હાથ હાથમાં લઈને મેં પૂછ્યું,

‘કેમ છે હવે ?’

‘કોણ બોલે છે ને કોને પૂછે છે’ ની સમજ વગર જ ધૃતિના સંબંધી કાકાએ વાતમાં ‘યા હોમ કરીને ઝુકાવી દીધું.

‘અરે,આ ધૃતિબેન તો બાપા બહુ પોચકા હોં કેં. 1 જેટલું ટેમ્પરેચર છે એને તાવ કહે છે. આ તે કંઈ તાવ કહેવાય ? આમાં ને આમાં તો મહિનાથી પથારીમાંથી ઉઠતા જ નથી. મને તો 98 – 98 તાવ રહેતો હતો તો પણ દુકાને જતો હતો બોલો…’

આમના અધકચરી સમજના ટેમ્પરેચર સમજવા માટે મારે મારું મગજ ખરાબ નહતું કરવું એટલે

‘માનવીના શરીરનું નોર્મલ ટેમ્પરેચર 98.6 સેલ્સિયસ હોય.’ નરો વા કુંજરો વા ની સ્ટાઈલમાં મારો વિરોધ નોંધાવ્યો. પણ પેલા પ્રૉઢ કાકા જે સગામાં ધ્રુતિના કાકાજી થતા હતા એમના ભેજામાં અક્ક્લના નામે પથરા તરતા હતાં. રામ – રામ.. કયો હનુમાન આ અદભુત કાર્ય કરી ગયો હશે ! મનમાં ને મઅનમાં વિચાર્યું આ શેરબજારમાં રમમાણ કાકા એમનું ‘ટેમ્પરેચર અપ’ જાય અને તાવ આવે તો કદાચ દવા કરાવવાને બદલે એનેય ઉંચા ભાવે વેચી આવે એવો જડ્સુ લાગે છે.

‘આ તમારી પેઢીનો આ જ પ્રોબ્લેમ બળ્યો, સહેજ કંઈ થયું નથી ને ડોકટરોના ચક્કરો ચાલું.પૈસા પાણીની જેમ વહાવશો. વ્હીલપાવર જેવો શબ્દ જ મરી પરવાર્યો લાગે છે આજના જમાનામાં..હ..મ્મ…! અમારા જમાનામાં તો હાડકાં તૂટે તો ય અમારા વડીલો આપણા શરીરમાં હજારો હાડકાંઓ છે એકાદ તૂટે એમાં શું નવાઈ કહીને ઘરે જ પાટાપીંડી કરી દેતાં’

‘હાડકાં’ શબ્દ સાંભળતા જ ધૃતિના વિરાટ આલ્સેશિયન કૂતરાના કાન ઉંચા થઈ ગયા, જીભ બહાર નીકળી ગઈને લબકારા લેવા લાગી.

ત્યાં તો કાકા સાથે આવેલા કાકીએ વાતનો દોર એમના હાથમાં લઈ લીધો.

‘અમારા એક સંબંધીને વિચિત્ર પ્રકારનો રોગ હતો. એ પલંગ પર સૂઈ જાય તો એને લાગે કે નીચે કોઇ છુપાઈ ગયુંછે અને નીચે સૂઈ જાય તો લાગે કે ઉપર છુપાઈ ગયું છે. આમ ને આમ એઆખી રાત પથારી અને પલંગ જ ફંફોસ્યા કરતો.’

મેં આવો વિચિત્ર કેસ કદી જોયો નહતો એટલે રસ પડ્યો અને સામે પૂછાઈ ગયું,

’પછી શું થયું…એમને કોઇ સારા સાઇકીઆટ્રીટને બતાવ્યું કે ?’

‘અરે બેન, એમાં ડોકટરની શું જરુર…આ તમારા કાકા સાચું જ બોલ્યાં કે તમને જુવાનિયાઓને ડોકટરોને મળ્યા કરવાની, એનું મોઢું જોયા કરવાની એક વિચિત્ર આદ્ત પડી ગઈ છે. એ પલંગના પાયા જ કપાવી નાંખ્યા એટલે એ પ્રોબ્લેમ સોલ્વ. એમાં શું વળી આટલું વિચારવાનું. કહું છું ચાલો આપણા મનિયાને ઓફિસેથી આવવાનો સમય થઈ ગયો. આપણે હવે વિદાય લઈએ.’

અને અદભુત કપલે ત્યાંથી વિદાય લીધી. મનોમન એમના મનિયાનો આભાર માનીને અમે બે જણે હાશકારાનો શ્વાસ ભર્યોં. હવે મેં નજર ભરીને ધ્રુતિ સામે જોયું. સુંદર ,ગુલાબી, હંમેશા ખુશખુશાલ ધૃતિ અત્યારે સાવ જ નંખાઈ ગયેલી હાલતમાં હતી. એના ફીક્કા વદન પર ચિઁતાના વાદળૉ સ્પષ્ટ દેખાતા હતાં. પેલાં સંબંધી ગયા ને તરત જ એ રડી પડી.

‘સ્નેહા,આ લોકો ખબર જોવા આવે છે કે મને મારી નાંખવા એ જ નથી સમજાતું.જે આવે એ મારા વ્હીલપાવરની વાતો કરે રાખે છે તો અમુક જાતજાતની બિમારીઓ અને એની આડાઅસરોની વાતો કરીને મારા મગજમાં શંકા – ડરના બીજ વાવ્યે રાખે છે, જાણે મારું મગજ કચરાપેટી ના હોય..! આમ થાય છે ને તો આ રોગ હોઇ શકે..અમારા એક સંબંધીને અસ્સલ આવું જ થયેલું અને એમણે સાચવ્યું નહીં ને તો છ મહિના હેરાન થઈનેમરી ગયાં. આજકાલ જાતજાતના રોગો નીકળ્યા છે. તમે આનો રીપોર્ટ કઢાવો ને તેનો રીપોર્ટ કઢાવો. સાચું કહું તો આ લોકો આવી આવીને મને રાહત આપવાના બદલે ટેંશનોનો ટોકરો પધરાવીનેજ જાય છે. મારી શારિરીક હાલત કરતાં માનસિક હાલત ખરાબ કરી નાંખી છે..શું કરું ?’

‘જો ધૃતિ, દુનિયા છે તો એ તો બોલવાની. તું ચિંતા ના કર. આજકાલ રોગો વધ્યા છે તો મેડીકલ સાયંસ પણ એનાથી બે ઘણું આગળ વધ્યું છે. તું મેન્ટલી ના તૂટી જા બસ.ધીરજ રાખીને સારા ડોકટરની ટ્રીટમેંટ કરાવ, ના હોય તો મારા ફેમિલી ડોકટર પાસે લઈ જાઉઁ ચાલ..’

‘ના..ના..સ્નેહા. સાવ એવું નથી. પહેલાં લગભગ 2-3 જેટલો તાવ રહેતો હતો જે હવે ઓછું થઈ ગયો છે વળી એ પણ બે ત્રણ દિવસે એકાદવાર જ આવી જાય છે ..ડોકટર કહે છે કે એકાદ અઠવાડીઆમાં સાવ સાજા નરવા થઈ જશો. એકાદ બે રીપોર્ટ હજુ કઢાવવાના છે. પણ વીકનેસ બહુ આવી  ગઈ છે, ચાલતા તો ક્યારના શીખેલા હોઇએ આપણે પણ પોતાના પગ પર ઉભા રહેવું એટલે શું એની સમજ આજે પડે છે. રોજ બારીમાંથી સેંકડો લોકોને બહાર હરતા ફરતા જોઇને મનમાં થાય છે કે હું ક્યારે આમ હરી ફરી શકીશ..? આ દવાઓ મારો પીછો કયારે છોડશે..મારા અધૂરા કામો ધાર્યા સમયમાં ક્યારે પૂરા કરી શકીશ..? વન ટાઈપ ઓફ ડીપ્રેશન આવી જાય છે…પણ તારા જેવા સમજુ વ્યક્તિ સાથે વાત કરીએ એટલે બધું મટી જાય છે…ઉભરો નીકળી જાય..’ અને તરત એના મોઢા પરના આંસુ લૂછીને સ્માઈલ લાવીને બોલી

‘ચાલ તારી માટે ચા બનાવી દઊં.’ દસ મીનીટના મારી સાથેના વાર્તાલાપે એનો મૂડ એકદમ સુધારી દીધેલો. સ્પષ્ટપણે એના માનસિક બદલાવની અસર એના શારિરીક વર્તાવ પર દેખાઈ આવતી હતી. માનવીને શારિરીક બિમારીમાં દવાઓ અને ડોકટરોની સાથે સાથે તંદુરસ્ત માનસિક ટેકાની પણ જરુર હોય છે એ લોકો કેમ ભૂલી જાય છે મને એ વાત જ નથી સમજાતી. વળી લાંબી બિમારીના પરિણામ સ્વરુપ દર્દી માનસિક રીતે તૂટી ગયો હોય તો એને વેવલો કે માયકાંગલો કહીને ઉતારી શું કામ પાડવાનો..? શારિરીકની જેમ માનસિક રોગોના ઉપચારની પણ સમયસર જરુરીઆત હોય છે. દરેક માનવીના મનોબળ ક્યારેય સરખાં તો ના જ હોય ને ?

આ બધું વિચારતા વિચારતા મેઁ ચા અને ખાખરાનો નાસ્તો પૂરો કર્યો અને ધૃતિને સમય મળે એમ એમ ચોકકસ મળવા આવતી રહીશ અને વચ્ચે વચ્ચે ફોન કરતી રહીશ નું વચન આપીને ત્યાંથી વિદાય લીધી.

-સ્નેહા પટેલ.

વર્ટીગો – દુનિયા ગોળ છે :

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > 30-06-2013 – ટેક ઈટ ઈઝી -45

http://gujaratguardian.in/E-Paper/06-30-2013Suppliment/index.html

વ…ર..ટી…ગ..ઓ..ઓ…!

ઓ..ઓ…ઓ..નીકળી જાય એવી આ બિમારીમાંથી હમણાં જ ઉભી થઈ. સુખ કે સબ સાથી દુ:ખ કે ન  કોઇ…દુ:ખમાં વર્ટીગોના ચક્કરોએ મારો બરાબર સાથ નિભાવ્યો. બહુ ગોઠી ગયું મારી સાથે તે અમુક માથે પડેલા – અણગમતા અતિથીઓની જેમ એ જવાનું નામ જ ના દે.રોજ સવારે ઉઠીને વિચારું કે આજે તો આ ચક્કરભમ જેવા ચક્કરને ધક્કા મારીને કાઢી જ મૂકીશ અને પછી કયારેય એને પાછો પ્રવેશ નહી કરવા દઉઁ. રોજ બાંયો ચડાવીને (સ્લીવલેસ ટોપ હોય તો એની કિનારીને પટ્ટીવાળી દો એટલે બાંયો ચડાવી જ કહેવાય ) ‘વર્ટીગો – મારું તન છોડો’ આંદોલન ચાલુ કરું અને બપોરના એક બે વાગતાં તો ‘નવે નેજાં પાણી આવી જાય’ અને હું થાકીને હાર માની લઉઁ.

કારણ ખ્યાલ ના આવતા ડોકટર મારી પર જાતજાતની દવાઓના ટેસ્ટ કરે જતાં હતાં.

‘લાગ્યું તો તીર નહીં તો તુક્કો’

તુક્કાથી ના ઠેકાણું પડયું તો એમણે એમની છટ્ઠી ડીગ્રી જેવા રિપોર્ટસ ઉપરે આંખો ઠારી.

‘એક કામ કરો ને, ફરીથી આવો ત્યારે સ્પાઈનલ કોડનો એક્સ-રે પડાવી લાવજો.’

‘સારું (મરતાં ક્યાં ના કરતાં !) ‘

રીપોર્ટમાં કંઈ જ ના આવ્યું. મણકાં બધા બરાબર હતા એ જાણીને દિલમાં એક દ્વિધા ઉતપન્ન થઈ !  આ સારું કહેવાય કે ખરાબ ? કરોડના મણકાં સાબૂત છે ની ખુશી રોગની  હજુ ચોકકસ દિશા નથી પકડાતી એ જાણીને થોડી ઝાંખી પડતી હતી. રીપોર્ટ લઈને ડોકટરને ત્યાં ગયાં. એકસરેવાળાએ તો ‘ઓલ ક્લીઅર’ નો સંકેત આપેલો પણ ડોકટર લીલી ઝંડી ના આપે ત્યાં સુધી એની કોઇ કિઁમત નહતી. રીપોર્ટ લઈને ડોકટરની ખોબા જેવડાં રુમમાઁ પ્રવેશ્યાઁ.  લંબચોરસ કમરાની દરેક દિવાલને અડીને બેંચીસ મૂકેલી જે રુમની લંબચોરસ દિવાલની આગળ બીજું લઁબચોરસ બનાવતું હતું. લગભગ દસ ફૂટની હાઈટના એ રુમમાં માથા ઉપર એક જૂનો પંખો ઘર..ઘર…ઘરના કર્કશ અવાજ સાથે ફરી રહેલો. લંબચોરસની એક ધરી પર બેસીને સામેની ધરીવાળાકાકાના પગ સાથે અથડાઇ જવાની ભીતિ લાગતાં પગ થોડાં અંદરની બાજુએ વાળી દીધાં અને ચૂપચાપ ત્યાં બેઠેલા દર્દીઓની સંખ્યા ગણી લીધી..આંકડો દસ પર પહોંચ્યો ને એક હાયકારો નીકળી ગયો. ત્યાં તો મનમાં વિજળી ચમકી અને ખ્યાલ આવ્યો કે આ બધા દર્દીઓ હોય એવું થોડું જરુરી છે? અડધા લોકો તો પેશંટની સાથે એમના સંબંધીઓ પણ હોઈ શકે ને? અને શ્વાસ હેઠો બેઠો.’સાંસ મે સાંસ આઈ’ એ આને જ કહેવાતું હશે ! મારું ભાવિ અત્યારે સામેના લાકડાના સ્ટુલ પર નોટબુક –પેન અને મોબાઈલ સાથે બેઠેલા પંદર સોળ વર્ષના છોકરાની ઉપર આધારીત હતું. એની નોટબુક સામે ત્રાટક કરીને જોઇ રહીને મેં વાંચેલી વશીકરણની બધી ય વિધ્યા અજમાવી જોઇ –રખેને એકાદ પ્રયોગ સફળ થઈ જાય ને મારો વારો વહેલો આવી જાય. ડોકટરના દવાખાનાની બહાર રાહ જોઇને બેસવાનું એ મારા માટે દુનિયાનું સૌથી પીડાદાયી કામ. ત્યાં તો ડોકટરની કેબિનમાંથી પેશંટ બહાર આવ્યો અને બહાર બેઠેલા દરેકના મોઢા પર ખુશીની લહેર ફરી વળી. મારી ગણત્રી પ્રમાણેઆ વ્યક્તિ પછી મારોવારો હતો. વગર માતા આવ્યે આગળ પાછ્ળ ડોલતાઁ માથાને સાચવીને મક્કમતાથી ખભા ઉપર સેટ કર્યુ અને પતિદેવનો હાથ પકડીને ઉભી થઈ ત્યાં તો પેલો છોકરડો નોટબુકમાં જોઇને બોલ્યો,

‘રુખીબેન “

અને એકાએક લંબચોરસ રુમની બહારથી રુખીબેન એમના દીકરા સાથે પ્રગટ થયાં.’

‘ઓત્તેરી,આ તો ક્યારના આવી ગયેલા પણ રુમની બહાર હતા એટલે મારી ગણત્રીમાંથી બાકાત રહ્યાં હતાં’ આવા સમયે ગુસ્સો નહી કામનો એવુ વિચારી મગજ પર કંટ્રોલ રાખીને ( જોકે ના રાખીએ તો ઉ કોઇને ક્યાં કશું ફર્ક પડવાનો હતો ) ચૂપચાપ મારી જગ્યાએ પાછી બેસી ગઈ અને રુખીબેન જલ્દીથી બહાર આવે એની રાહ જોવા લાગી. રુખીબેનની ડોકટરી વિઝિટ લાંબી ચાલી..લગભગ 15 મીનીટ..બહાર બેઠેલા બધા દયનીયતાથી એકબીજાનું મોઢું તાકી રહેલાં. રાહ જોવાનો બોજ હળ્વો કરવાના હેતુથી બાજુમાંબેઠેલા કાકીએ મારી સાથે વાત ચીત ચાલુ કરી.

‘તમને બહુ તકલીફ લાગે છે ને કંઈ. બહુ અસ્વસ્થ લાગોછો..શું થયું છે ?’

‘વર્ટીગો.’અને એકદમ જ વીજળીનો કરંટ લાગ્યો હોય એમ એ ચમક્યાજં ને બોલ્યાં,’

’બાપ..રે..મને પણ થયેલું. રીકવરી થતા લગભગ 4 મહિના થયેલા.કોઇ કારણ જ ના મળે અને રીપોર્ટ પર રીપોર્ટો કઢાવે રાખીએ

’હજુ એમના વાક્યોના આઘાતમાંથી બહાર આવું ત્યાં તો એમની બાજુમાં ગળામાં ગેરુ કલરનો બેલ્ટ બાંધીને બેઠેલા કાકા બોલ્યાં,

’અરેરે…આજકાલ આ ‘વર્ટીગો’બહુ સંભળાય છે..આજકાલના હવામાનનો પ્રતાપ બીજું શું..જુઓને મારા દીકરાના મિત્રને થયેલો તો એને પણ લગભગ દસ –પંદર દિવસ લાગલગાટ એ ખુરશીમાં સીધા એમનું માથું સાચવીને બેસી રહેલા. બેઠા બેઠા જ સૂઇ જાય. આંખનો ડોળો સહેજ પણ આમથી તેમ ફરે તો  મગજમાં એક સબાકો વાગે, પેટમાં  ફાળ પડે..’આટલું સાંભળતા જ વાતમાં તલ્લીન થઈને ઢીલી પડી ગયેલી ડોકને ટટ્ટાર કરવાનીવાત યાદ આવી ગઈ..ત્યાં તો પેલા મુરબ્બીએ વાત આગળ વધારી.

‘ હેઁ બેન તમને કાનમાં દુ:ખે છે કે? આમાં તો ઘણીવાર કાન બંધ થઈ જાય- સંભળાય નહીં…’

હવે મારી તાકાત નહતી આમને સાંભળવાની એટલેમનોમન વિચારીને મેઁ મારા ચાલુ કાનની શ્રવણશક્તિ બંધ કરી દીધી

‘આદમી અગર કુછ કરને કી ઠાન લે તો ફેઐ ઉસે સારે જમાને કી કાયનાત ભી નહી રોક શકતી‘ એ પછી તો મારા પાડોશી દર્દીઓનું ‘વર્ટીગોપુરાણ’ ચાલુ જ રહ્યું જેમાથી  હું સાવ અલિપ્ત થઈને ડોકટરની એસીવાળી કેબિનનો કાચનો દરવાજો જ જોયા કરતી હતી. અને  ત્યાં મારું નામ બોલાયું,

‘સ્નેહાબેન’

ભર ઉકળાટ પછી વરસાદ પડી ગયો.

‘મંઝિલ કરતાં એના સુધી પહોંચવાનો રસ્તો વધારે આનંદદાયક હોય છે’  જેવા દોઢડાહ્યાં ફિલોસોફરો સાવ જ ખોટ્ટાડા !

ડોકટરે ટેબલ પર સુવાડીને હાથની કોણી, પગના ઢીંચણ, પગની પાની બધે હળ્વી હથોડી ઠપકારીને ચેક કર્યુંકે ‘વર્ટીગો’ નઆમનો કીડો અહીઁથી તો નથી પનપતો ને ? એ પછી બે પળના ગંભીર મનન પછી એ ઉવાચ :

‘રીપોર્ટસમાં તો કંઈ નથી..સારું દવા બદલીએ..જુઓ ફરક ના પડે તો પછી આવતા અઠવાડીએ…’

એ પછીના વાક્ય સાંભળવા પ્રત્યે મેં જાણી જોઇને દુર્લક્ષ જ સેવ્યું.

‘શાહમ્રુગ વૃતિ ઘણી વાર સારી થઈ પડે. દુનિયા કઈ રીતે ચાલે છે , કેમ ચાલે છે, એની દિશા કઈ છે એ બધું બહુ વિચારવાનું નહીં. કારણ…આપણા વિચારોથી દુનિયાને કોઇ ફર્ક પડવાનો નથી કે આપણે ધાડ મારીને એનું કે આપણું કોઇ ભલું કરી શકવાના નથી.’ બે કલાકનું તપ કરીને મેળવેલા ડોકટરના દર્શન કરીને બે મીનીટમાં તો અમે કેબિનની બહાર. બહાર નીકળીને દર્દીઓનામોઢા પર જોયું તો પાંચ મીનીટ પહેલા મારા મોઢા પર ‘આપણો વારો આવી ગયાનો’ આનંદ હતો એજ જોવામળ્યો. મે પણ એમની પ્રતીક્ષાનો સમય ફટાફટ કાપવામાં મદદરુપ થઈનો છુપો આનંદ અનુભવ્યો.

રોજ રોજના આ ઘર્ષણના પ્રતાપે દયા ખાઈને લગભગ એક મહિના પછી ‘વર્ટીગો’એ મને થોડી મચક આપી. એ બિમારી થવાના કારણો ‘સંભવિત’માંથી ‘ચોક્કસ’ દિશામાં ગતિમાન થયા અને મારા કુશળ ડોકટરની પકડમાં આવી ગયાં. મોટાભાગે કારણ જણાય પછી બિમારીનો ઇલાજ સરળ થઈ રહે છે. જોકે આ સરળ દેખાતો ઇલાજ હજુ તો ચાલુ છે. 80% મંઝિલ કપાઈ ગઈ છે. તો મિત્રો મારી બાકીની 20%ની મંઝિલ જલ્દીથી કપાઈ જાય એવી પ્રાર્થના કરજો.

દરેક માંદગી એના પોતાનામાં મહાન હોય છે એમ જ આ વર્ટીગો પણ બહુ ભયાનક રોગ છે..કોઇ દુશ્મનને પણ આ બિમારી ના થાય એવી પ્રાર્થના.

-સ્નેહા પટેલ

ઉફ્ફ યે ગરમી ..‍!

http://gujaratguardian.in/E-Paper/05-26-2013Suppliment/index.html

Gujarat guardian newspaper > take it easy  column > article no – 44

એક  નજીકના સંબંધીના ઘરે લગ્નપ્રસંગ હતો. 44-45 ડીગ્રીની ગરમીમાં ‘લગ્ન’નામ સાંભળીને જ અમથો પરસેવો વળી જાય એમાં ય આ તો નજીકના સંબંધી એટલે વ્યવ્સ્થિત રીતે સજી-ધજીને જવું પડે જેવી મજબૂરીની બેડીઓમાં મારું અસામાજીક મન અટવાયેલું હતું, વોર્ડરોબ ખોલીને એક પછી એક સાડીઓ જોઇને પાછી મૂકી દેતી. કોઇ પણ પ્રસંગ હોય પણ આપણાં લાલચી અને નવીનતાના શોખીન જીવને કપડાંની ખોટ વર્તાય વર્તાય અને વર્તાય જ. એક ને એક બે જેવી હકીકત – કોઇ બેમત નહીં. એમાં વળી ગરમી એટ્લે અડધા કપડાં અને દાગીના તો પહેલેથી જ પસંદગીના લિસ્ટમાંથી તડીપાર થઈ જાય. ગરમીમાં આવું કાર્ય હાથીના દાંત જેવું આભાસી રીતે સરળ ગણાવી શકાય. પહેલી નજરે સિલેક્શનનું કામ અડધું થઈ જાય એટલે બાકીના ઓપ્શનમાંથી જ કપડાં સિલેક્ટ કરવાનું રહે. પણ ખરી તકલીફ તો એ ઓપ્શનવાળા લિસ્ટમાંથી પસંદ કરવા જઈએ ત્યારે ભાન પડે કે આ અડધામાંથી અડધા ઉપરના તો આપણા મૂડની રેંજની બહારની પસંદગીમાં છે. એટલે દેખાતું સરળ કામ તો આખરે અઘરું થઈને જ ઉભું રહ્યું હોય.

હાથીના દાંત જેવી પરિસ્થિતીમાં અટવાયેલી હતી ત્યાં અમારા 85 વર્ષના પાડોશી દિનેશકાકા ઘરના બારણે ડોકાયા.

‘બેટાં, બે ઘડીનો સમય છે તારી પાસે કે ?’

‘હા, હા બોલોને કાકા. શું કામ છે ?’ જોકે કામ તો મારા ઘરના પંખામાં એમના હાથમાં ઝૂલતા કાગળમાં ઝૂલી જ રહેલું હતું અને એ મને દેખાઈ – સમજાઈ પણ ગયેલું હતું. પણ કોઇ આપણને કામ ચીંધે પછી જ આપણાથી કામ થાય ને…એમ ને એમ જ આપણું ડહાપણ શું કામ ઠોકવાનું ને આપણી હોંશિયારીનું પ્રદર્શન કરવાનું !

‘અરે બેટા, આ જો ને રુપેશનો લેટર આવ્યો છે. (રુપેશ એટલે એમનો બબુચક, અક્ક્લનો ઇસ્કોતરો જેવો 25-27 વર્ષનો દીકરો જેને ભારતમાં એના લાયક કોઇ જ નોકરી ના મળતાં એ પોતાના પરદેશરહેતા સગાવ્હાલાઓના જોરે વિઝા મેળવીને લંડન નોકરી કરવા જતો રહેલો.) બળ્યું અંગરેજીમાં કંઇક ગીટ્પીટ લખ્યું છે ને મારી મોતિયાવાળી આંખે એના એ મોતી જેવા અક્ષરો ઉકલતા પણ નથી. તો મને જરા એ વાંચીને સમજાવ ને કે શું લખ્યુંછે ? એને ત્યાં કોઇ તકલીફ તો નથીને ?’

ગરમીમાં મજબૂરીની ગરમી ભળે ત્યારે એક નવો રંગ બને છે જે દુનિયાના કોઇ જ ‘જાનીવાલીપીનારા’જેવા મેઘધનુષ્યના કોમ્બીનેશનમાં નથી મળતો.

‘બેસો , બેસો કાકા. ઉભા રહો હું ઠંડુ પાણી લઈને આવું.’

‘હેઁ..એટલે તું મને બેસવાનું કહે છે દીકરા કે ઉભો રહેવાનું…સમજાણું નહીઁ’

અને મને મારી ભૂલનો અહેસાસ થયો.

‘અરે,ના એમ નહી… આ તો…અરે તમે બેસોને એક મીનીટમાં હું આવી’

અડધી બોટલ ઠંડા પાણીની પેટમાં પધરાવીને એક ગ્લાસ કાકાને આપ્યો ને એમના હાથમાંથી લેટર લઈને વાંચવા લાગી. અક્ષરો જોઇને એ જે ભાષામાં લખાયેલો એ ભાષામાં બોલવા જઉં તો વાંચવા અને બોલવાની ક્રિયાને મેળ પાડવામાં મારે બહુ જ મહેનત વેડફવી પડશે એમ લાગ્યું એથી મેઁ પહેલા લેટર વાંચીને મનોમન એના ‘ટ્રાંસલેશન’ની વિધી પતાવી દેવાનું કાર્ય જ હિતાવહ માન્યું. પંદર લીટીનો નાનકડો પત્ર વાંચતાં તો હું માઈલની દોડ એકીશ્વાસે દોડીને આવી હોવું એમ રીતસરની હાંફી ગઈ. કપાળેથી પસીનો દદડવા લાગ્યો જે નિ:શઁકપણે એસીવાળા રુમમાં ગરમીનો તો નહતો જ. મનમાં કલાપીની પંક્તિઓનો ચીત્કાર ઉઠ્યો,

‘હું જાઉં છું ! હું જાઉં છું !

ત્યાં આવશો કોઇ નહીં !’

એમ આપણાં ધાર્યા મુજબ કયાં આપણાથી કશે પણ હતાં – ના હતા થઈ શકાય. એટલે હતી એટલી હિઁમત અને બુધ્ધિ ભેગી કરીને મેં પત્રનું ભાષાંતર રજૂ કર્યું.

પ્રિય પિતાજી,

પ્રણામ.

હું આ પત્ર બહુ જ  ધીમો ધીમો લખું છું કારણ મને ખબર છે કે તમે ઉંમરના પ્રતાપે જલ્દીથી વાંચી શકતા નથી. છેલ્લા વર્ષે તમે જ્યારે અહીઁ આવેલા અને આપણે જ્યાં રહેતા હતાં એ ઘરથી ‘મૂવ’થઈ ગયો છું કારણ રોજ પેપરમાં એકની એક વાત આવે છે કે ઘરની 30 માઇલ્સ દૂર એક્સીડન્ટ્સ થયો છે. રોજ રોજ એ ત્રીસ માઈલના ટેંશનમાંથી બચવા મેઁ બીજા 30 માઈલપાછળ ખસી જઈને બીજું એક હોમ શોધી લીધું છે જે પહેલાકરતાં નાનું છે પણ સારું છે. નવા ઘરનું એડ્રેસ હું તમને હાલ તો નહીં આપી શકું કારણ મારે નવી નેમપ્લેટ બનાવવી પડશે અને પહેલાં જે મકાનમાલિક રહેતો હતો એ એની નેમપ્લેટ એણે એડ્રેસ બદલવું ના પડે એથી પોતાની સાથે લઈ ગયો છે તો થોડો સમય આટલી મુશ્કેલી વેઠવી પડશે એ બદલ દિલગીર છું. અત્યારે વેધર એટલું બધું ખરાબ પણ નથી કારણ જુઓને, અહીં અઠવાડીઆમાં ફકત બે જ વાર વરસાદ પડ્યો છે. પહેલી વાર ત્રણ દિવસ રહ્યો ને બીજીવખત ચાર દિવસ એટલે બહુ અગવડ ભોગવવાનો વારો નથી આવતો. તમે મને તમારા માટે કોટ મોકલવાનો કહેલો એ હું લઈ તો આવ્યો પણ એનું વજન થોડું વધી જતાં મેં એના બટન કાપીને કોટના ખિસ્સામાં મૂકી દીધાં છે જે તમે ત્યાં સરલાઆંટી પાસે જઈને ટંકાવી દેજો. અરે હા, એક ખાસ સમાચાર તો રહી જ ગયા. આપણા જેંતીકાકાના ચમનને ત્યાં ‘બેબી’આવ્યું છે એવા સમાચાર છે પણ મને હજુ એ નથી ખબર કે એ ‘બેબીગર્લ છે કે બેબીબૉય’ તો હું હજુ સુધી એ અવઢવમાં છું કે હું એનો કાકો થઈશ કે કાકી…! તમારો પૌત્ર નિમેશ અત્યારે મારા માથે આમથી તેમ ભમી રહ્યો છે. એકચ્યુલી એણે ચાર – પાંચ દિવસ જૂની નાન અને પંજાબી શાક ખાઈ લીધું હતું એ એને હેરાન કરી રહ્યું છે. ક્યારનો બૂમો પાડે છે,

‘હે પ્રભુ, કાં તો જાન કાઢી દે કાં નાન.’

જોઇએ ભગવાન હવે એનું કેટલું સાંભળે છે. જે પરિણામ આવશે એ  પછીના પત્રમાં જણાવીશ.આ બારીમાંથી મારી બાજુના અંકલ દેખાય છે જે વર્ષોથી એકનો એક કોટ પહેરતા હશે એવું લાગે છે. કારણ એ એટલો કડક લાગે છે કે કોઇ બુલેટપ્રૂફ ગોળી પણ એનો મેલ પસાર ના કરી શકે; એ એમના બગીચામાં છોડપાનને પાણીપાઈ રહ્યાં છે. એમના મોઢા પર બહુ જ કરચલીઓ છે. કદાચ એ બુઢાઓના પણ રાજા લાગે છે કારણ એમના મોઢા પરની કરચલીઓ પણ સફેદ થઈ ગઈ  છે. ભગવાન એમને લાંબુ – સ્વાસ્થ્યપ્રદ આયુષ્ય આપે. તમે પણ તમારીતબિયત સાચવજો. ચાલો, વધારે પછી ક્યારેક લખીશ. આવજો, જય શ્રી ક્રિષ્ના.’

રુમાલથી પરસેવો લૂછતાં લૂછ્તાં ધ્રૂજતા હાથેમેઁ કાગળ દિનેશકાકાને પાછો આપ્યો. નજર પડી તો એમની આંખમાં અસ્રુનો મહાસાગર ઘૂઘવતોહતો. નવાઈ સાથે મેઁ એમના ખભે હાથ મૂક્યો તો તરત કાકા બોલી ઉઠ્યાં,’કેટલો દયાળુ અને કેરીંગ દીકરો છે મારો. પરદેશમાં પણ પાડોશીધર્મ નથી ભૂલ્યો. બધાનું કેટલુંધ્યાન રાખે છે. ભગવાન એને ખુશ રાખે.’ અને આંસુ લૂછતાં લૂછતાં કાગળ લઈને ત્યાંથી વિદાય થયા.

દસ મીનીટના આ સંવેદનશીલ એપિસોડ પછી મારું નાજુક દિલ દ્રવી ગયું. વધારે વિચારવાને સક્ષમ જ ના રહ્યું.કબાટમાં જે પહેલી ભારે સાડી અને ઘરેણાં આવ્યાં એ હાથમાં લઈને તૈયાર થવા ચાલી.

-સ્નેહા પટેલ

વિરોધી કોમ્બીનેશન

 

 

gujarat guardian newspaper > Take it easy -43.

વિરોધાભાસોમાં ઘણા હાસ્યના હીરા છુપાયેલા હોય છે. ઘણીવાર આપણે વિરોધાભાસી વાક્યોનો વિરોધ કરીને એ હીરાની ખાણ સમા હાસ્યને સાવ કાચની જેમ હથેળીમાં રમાડીને છોડી દઈએ છીએ. સમયાંતરે આપણને આપણી એ મહાન ભૂલનો ખ્યાલ આવે છે પણ વહી ગયેલી જવાની – સરકતા સમયની જેમ એ અવળચંડા સ્વભાવ ધરાવતું હાસ્ય પણ પાછું નથી આવતું. દરેક સિક્કાની બે સાઈડની જેમ દરેક ઘટનાની બે સાઈડ (અમુક સમયે વધારે સાઈડ પણ હોય એ તો હવે પોતપોતાની સામાન્ય બુધ્ધિ ઉપર આધાર.) હોય છે. મોટાભાગે દરેક ઘટનાની બીજીબાજુ શોધી શકીએ તો મર્માળુ, રમતિયાળ હાસ્ય મળી જ રહે.

ચાલો, હમણાંનો જ મારો એક હાસ્યાસ્પદમાંથી સાનંદાસ્ચ્ર્યની સફર ખેડી આવેલ તાજો પ્રસંગ કહું.

દીકરાને વેકેશન પડી ગયેલું એની જીદને વશ થઈને  હમણાં જ રીલીઝ થયેલ અંગ્રેજી થ્રી ડી મૂવીની ટીકીટ લેવા ગયેલી, ત્યાં ટિકિટબારી પર એક વિરોધીના અંતિમ છેડાની ઉપમા આપી શકાય એવું કોમ્બીનેશન નજરે પડ્યું.

એક લેટેસ્ટ, બ્રાન્ડેડ કપડામાં સજ્જ ૪૦-૪૫ વર્ષની ગોરી ચિટ્ટી સ્ત્રી સાથે પ્રમાણમાં જૂનાપુરાણી લાલ – લીલા ભડક રંગની ‘પહેરેલ કરતાં વીંટાળેલ’ વધુ કહી શકાય એવી સાડીધારી સાધારણ દેખાવવાળી અંદાજે ૪૫ -૫૦ વર્ષની બાઈ હતી.

અતિઆધુનિક સ્ત્રીના કપડાં ‘આધુનિક’ની ઉપમાને વટાવીને ‘અતિઆધુનિક’ સુધી લઈ જઈ શકાય એ હદે ટૂંકા હતાં. સૂર્યપ્રકાશના તેજમાં એના લાંબા લીસા વાળ ઉપર લાલ કલરની ઝાંય સ્પષ્ટપણે દેખાઈ આવતી હતી.વાળ એ હદ સુધી સીધા હતાં કે જાણે ટૂંકા કપડાંમાં ઇસ્ત્રી કરવાનો બચી ગયેલો સમય એણે વાળને ઇસ્ત્રી કરીને પૂરો કર્યો હોય ! કપાળ પર ઝૂલતા  સીધા કેશકલાપની અલકલટો ઉપર હાથ ફેરવી ફેરવીને વારંવાર એને માથાના બીજાવાળ સાથે ગોઠવી દેતી હતી.એ ગોઠવણીની પ્રક્રિયાના સતત પુનરાવર્તન પછી મને ખાત્રી થઈ ગઈ કે એ સ્ત્રી ‘અટેન્શન સીકીંગ’ના રોગથી પીડાય છે. ત્યાં તો ટુંકા અને સ્લીવલેસ પર્પલ કલરના ફ્રોક સાથે મેચીંગ કરીને લટકાવેલી બુટ્ટી એના વાળમાં ભરાઈ અને એને સંભાળવા જતાં એના શિરે બિરાજમાન લેટેસ્ટ બ્રાન્ડેડ ગોગલ્સ પડી ગયાં અને પલકવારમાં તો એનો કાચ હતો ના હતો થઈ ગયો.

‘જેનો જન્મ થયો છે એનો નાશ અવશ્ય છે’

વાત જાણવા છતાં આપણે માનવીઓ એ સ્વીકારી નથી શકતા. બે ઘડી તો પેલી રુપાળી ગોરીચિટ્ટી સ્ત્રીનું મોઢું પડી ગયું. પણ અત્યારે એ જાહેરજનતાની વચ્ચે હતી એ વાતની સભાનતાએ એના મોઢા પર નકલી હાસ્યની લહેરખી પાથરી દીધી. પેલા પગમાં નમી પડેલા, ચરણસ્પર્શતા ગોગલ્સ તરફ એક તુચ્છ્કારભરી નજર નાંખીને મોઢું મચકોડીને ત્યાંથી આગળ વધી ગઈ.મારા પિકચરના શોનો સમય થઈ ગયેલો એટલે મારું અવલોકન કમ નિર્દોષ પારકી પંચાત વૃતિ ત્યાં જ અટકાવી દીધી અને દીકરાને લઈને ફટાફટ થિયેટરમાં પ્રવેશી ગઈ.

બહાર ૪૩ ડિગ્રીની ગરમીમાં પરસેવે રેબઝેબ તનને થિયેટરના એસીની ટાઢકથી પરમ તૃપ્તિ થઈ. ટિકીટના પૈસા જાણે ત્યાં જ વસૂલ થયાની અનુભૂતિ થઈ ગઈ.

ત્યાં તો મારી જમણીબાજુમાંથી એક સુગંધનું ઝોંકું શ્વાસમાં પ્રવેશ્યું…અહાહા, આ તો હમણાં જ ક્યાંક સુગંધેલુ. જોયું તો બહાર ભટકાયેલ અતિઆધુનિક સન્નારી અને પેલી સામાન્યદેખાવવાળી સ્ત્રીનું વિચિત્ર કોમ્બીનેશન ! ઓહોહો, તો આ લોકો આ જ પિકચર જોવા જ આવેલા એમ ?

મૂવી ચાલુ થયું એટલે મેં ધ્યાન ત્યાં પૂરોવ્યું. થોડીવાર થઈ ત્યાં તો મારી બાજુમાં બીજું મૂવી ચાલુ થઈ ગયું.  લાલ- લીલી સાડીધારીની નોનસ્ટોપ રેકોર્ડ્ વાગવા લાગી. પહેલાં તો ધ્યાન ના આપ્યું ને ટીકીટના પૈસા વસૂલવા મહાપરાણે ધ્યાન મૂવીમાં જ પરોવ્યું. પણ એક દર્શક પર એક પંચાતિયા લેખકજીવનો વિજય થઈને જ રહ્યો.

‘બુન, તમને ખબર છે, મારો ભુરિયો બહુ પ્રામાણિક. કાલે એની રીક્ષામાં એક બુનનો અછોડો બટકાઈને પડી ગયેલો. એણે તો હાથ પણ ના લગાડ્યો. બોલો’

અતિઆધુનિક નારી ‘શું બોલું – ના બોલું’ ના ચકકરમાં ફસાઈને આખરે બોલી,

‘હમ્મ્મ..પછી ?’

‘પછી શું, એ બુનનો ફોન આવ્યો મારા ભુરિયા પર :

‘ભુરીયાભાઈ, એ અછોડો મારો છે, હું આવીને લઈ જઊં છું. ત્યાં લગી એને સાચવજો. બીજુ કોઇ આવે તો આપી ના દેતા ‘

લીસાવાળવાળી સ્ત્રીએ એક ફીક્કું મજબૂરીનું હાસ્ય મારી સામે ફેંક્યું અને પેલી સ્ત્રીની વાતચીતમાં પરાણે રસ લેતાં બોલી,

‘એ બુન આઈમીન બેન જોડે ભુરિયાભાઈનો નંબર ક્યાંથી આવ્યો ?’

બે મીનીટની ગહન ચુપ્પી.

‘ઈ તો વાતવાતમાં એણે સાંભળ્યો હશે તે યાદ રહી ગયો હશે. મારો ભુરિયો બહુ મળતાવડો – રસ્તામાં પેસેંજરો જોડે વાત કરવાની ટેવ ખરી ને !’

‘ઓહ…એમકે, સાચ્ચે તમારો દીકરો બહુ ઇમાનદાર ! ‘

‘હોવ રે, મારો ભૂરીયો તો ભૂરીયો જ છે, બહુ બુધ્ધિશાળી. થોડા સમય પહેલાં એની રીક્ષામાં કોઇ પેસેન્જરનું લાલ કલરનું  ચાંદીના ગણપતિ હીંચકાવાળું બોકસ રહી ગયેલુ. આજકાલ પ્રામાણિકતાનો જમાનો જ ક્યાં છે, તે કોણ એના માલિકને શોધવા જાય  ? રાખી લીધા અમે ઘરમાં જ. હેયને, રોજ મારો પોતરો જયેશીયો એને લાડથી ઝુલાવે છે, રમે છે, હવે કોને ખબર એ કોનું બોકસ હશે ? આપણે  ડાહ્યા થઈને કોઇને આપી દઈએ અને બીજુ એની ઉઘરાણી કરતું આવે તો આપણે ક્યાં જવાનું હેં બુન ?’

બુન શું બોલે ?

‘અહ્હ…હ…હા..હા..બરાબર .’

‘પ્રામાણિકતાનો જમાનો જ ક્યાં રહ્યો છે ?  કૉઈનુ સારુ કરવા જતા આપણે જ ક્યાંક ભરાઈ જઇએ..એના કરતા બહુ દોઢ -ડાહ્યુ નહી થવાનું. વળી આપણે ક્યાં કંઈ ચોરી કરવા ગયેલા હે…આપણા મનમાં ક્યાં કંઈ મેલ છે ? નહીં જ ને..તો શું ચિંતા કરવાની’

અંગ્રેજી મૂવી હતું એટલે આટલી વાતચીત થઈ ત્યાં સુધીમાં તો ઇન્ટરવલ પડી ગયો.

‘લાવો બુન, પૈસા આલો એટલે હું બહારથી પેલી ગરમ ગરમ ઘાણી લઈ આવું, બીજું કંઈ લાવવું હોય તંઈ બોલો હેંડો. ‘

‘ના, આટલું જ. લે આ ૫૦૦ની નોટ છે. ધ્યાનથી પૈસા ગણીને પાછા લાવજે.’

પેલી સ્ત્રી બહાર ગઈ અને લીસા ચમકદારવાળ વાળી સ્ત્રી મારી સામે જોઈને મારા માંગ્યા વગર જ સફાઈ આપતા બોલી,

‘મારી કામવાળી છે. મારી દીકરીના લગ્નમાં એણે બહુ મદદ કરેલી એ વખતે મે એને એક મૂવી બતાવવાનો વાયદો કરેલો. બહુ જ ભલી અને માયાળુ બાઈ છે, ક્યારેય થિયેટરનો દાદરો પણ નથી ચડી. કોઇના મોઢે આ અંગ્રેજી ૩-ડી મૂવીના વખાણ સાંભળેલા તો આ જ મૂવી જોવાની જીદ્દ લઈને બેઠેલી. પણ નસીબમાં પથરા હોય એને મૂવી શું ને ટીવી શું…! એને કંઈ ગતાગમ નથી પડવાની, પણ ઠીક છે એના જીવને સંતોષ મળી રહે એ હેતુથી જ આજે એને મૂવી જોવા લઈ આવેલી. સોરી, એ  આમ ધડમાથા વગરની અવિરત વાતો કરીને તમને ડીસ્ટર્બ કરે છે એ બદલ.’

‘ઓહ..ઇટ્સ ઓકે. ડોન્ટ વરી.’

વિરોધી કોમ્બીનેશનનું રહસ્ય છતું થઈ જતાં મારો પંચાતિયો જીવ સંતોષાઈ ગયો અને અતિઆધુનિક સ્ત્રીમાં આવો પરગજુ અને માયાળુ જીવ વસે છે એના સાનંદાસ્ચ્ર્ય સાથે ચાલુ થઈ ગયેલ મૂવીમાં પૂરોવાઈ ગયો.

 

-સ્નેહા પટેલ.

અવસાન અને પ્રસિધ્ધિ.

 

gujarat guardian newspaper >  Take it easy column – 42. > 12-05-2013

gujaratguardian.in/E-Paper/05-12-2013Suppliment/index.html

 

ધક..ધક..ધક..માનવીના ધડકતા દિલનું અચાનક કામ કરતું અટકી જવું, ગુજરી જવું – અવસાન પામવું એ બહુ આઘાતજનક વાત છે, પણ  ‘હાસ્યદેખા’ના અતિમૂલ્યવાન વરદાનપ્રાપ્ત એવી ‘હું’ના અનુભવના ભાથામાં એવા કરુણ પ્રસંગે પણ હાસ્ય તીરોનો ઉમેરો થાય છે એમ કહીશ તો તમે બે મીનીટ મોઢું બગાડશો. આ તો ખરી છે કોઇના મ્રુત્યુના પ્રસંગમાં હાસ્ય શોધી લેવાનું ! પણ લેખક થઈએ એટલે અંદરના લેખકજીવડાને દરેક નાની નાની ઘટનામાંથી  આવી હાસ્યની સાઈડ ઇફેક્ટ  ભોગવ્યે જ છૂટકો. આજે  મ્રુત્યુ વેળાના હાસ્યતીર છોડવા જઈ રહી છું. ચિંતા ના કરો – હાસ્યતીર કાયમ સ્વાસ્થ્ય માટે સ્ફૂર્તિવર્ધક  જ હોય છે. એટલે ગમે ત્યારે એ ખાઈ શકાય.

મોટાભાગે મને એવો અનુભવ થાય છે કે માનવી ગુજરી જાય ત્યારે અચાનક જ એ ‘ફેમસ’ થઈ જાય છે !

તમે મારી વાત સાથે એગ્રી નહી જ થાઓ, કહેશો કે ‘મૃત્યુ અને પ્રસિધ્ધિ’ ને વળી શું લેવા દેવા…બરાબર ? તો ચાલો હું તમને મારો તાજો ‘અવસાન અનુભવ’ કહું.

થોડા સમય પહેલાં જ મારા લગભગ એંસી વર્ષની આયુ ધરાવતા સંબંધી અચાનક જ વહેલી સવારે ગુજરી ગયા.એમને ઘરે ખરખરો કરવા ગઈ ત્યારે આવા સમય માટે જ નિયત કરાયેલ પ્રશ્ન મેં એમના કુટંબીજનોને પૂછ્યો,

‘શું થયેલું, બીમાર હતાં કે ?’

‘નાઆઆઆરે..ના !’

એમની વહુએ માથે ઓઢેલ સફેદ સાડલાંથી નાક અને આંખના ખૂણાં લૂછતાં જવાબ વાળ્યો.

‘સવારે એમના નિયત સમય મુજબ છ વાગ્યે તો એ ઉઠ્યાં અને બ્રશ કરીને પરવાર્યા…’

અને મારાથી અચાનક જ બોલાઈ ગયું

‘ભારે કરી હોંકે, આ ઉંમરે પણ મુરબ્બી બ્રશ કરી શકે એટલી બત્રીશી મોઢામાં સાબૂત હતી એમ ! કઈ ટૂથપેસ્ટ વાપરતાં હતાં એ ?’

આટલું બોલ્યાં પછી તરત જ આજુબાજુ નજર ફેરવી લીધી, નજીકમાં કોઇ ના હોવાથી મારો આ સવાલ બીજા કોઇના ધ્યાનમાં ના આવ્યો એટ્લો પ્રભુનો પાડ માની લીધો.

‘અરે, વોલગેટ જેવી વસ્તુની તો એમને કંઈ જ ખબર નહીં બુન.એ તો દાતણ વાપરતા હતાં ને દેશી ઘી પાયેલા દાંત એટલે બત્રીસમાંથી લગભગ સમજોને ચૌદ જેટલાં દાંત તો અડીખમ ઝગમગાટ હાસ્ય સાથે ઉભા હતા.’

વળી આંગળીના વેઢા પર કઈક ગણ્યું ને બોલ્યાં

‘બાકીના ૧૮ દાંત થોડા હાલતા હતાં ને મજબૂરીમાં કઢાવવા પડે એવી હાલત હતી પણ એ કાઢતા તો ડોકટરોને નાકે દમ આવી ગયેલો. એક એક દાંત માટે લગભગ ડોકટર ત્રણવાર બોલાવે ત્યારે એના મૂળિયા હલાવી હલાવીને માંડ કાઢી શકે. ‘

દાંત પાડવા માટેની ‘હેટ્રીક વિઝિટસ’વાળી વાત તો તરત સમજાઈ પણ એમના વાક્યની શરુઆતમાં વપરાયેલ ‘વોલગેટ’ શબ્દની  સમજ પડતાં મને લગભગ એક મીનીટ થઈ અને પછી અંદાજો લગાવ્યો કે આમની સમજ ટૂથપેસ્ટ એટલે વોલગેટ પૂરતી જ મર્યાદીત હતી. હવે બોલો,એમના એક એક દાંત પડાવવા પાછળની આ વિક્રમસર્જક્ લેવલની હેટ્રીકની સિધ્ધિ એમના મરણપછી જ ઉજાગર થઈને !

એ પછી વહુએ ફરીથી નાકને આંખના ખૂણા દબાવીને વાત આગળ ચલાવી,

‘બ્રશ કરીને ચા સાથે બે બ્રેડબટર ખાધા, આ ઝીણકી (મેં નજર કરી તો ઝીણકી લગભગ 75 કિલો વજનની 16-17 વર્ષની છોકરી હતી) સાથે થોડી વાતો કરી અને છાપું લઈને બેઠાં ને થોડીવારમાં જ તો સમાચાર વાંચતા વાંચતા જ એ જ જગ્યાએ ઢળી પડ્યાં. કોઇને કશું જ કહેવા ના રહ્યાં ( આવા વખતે માનવી શું કહીને જાય એ મારી સમજબહારની વાત લાગી પણ આ પ્રસંગ દલીલોનો નહતો. સંવેદનશીલ નાજુક મામલો હતો ને એક્વાર અવળચંડો પ્રશ્ન પૂછાઈ ગયેલો એટલે મેં હોઠ પર હોઠ દબાવીને મોઢું કચકચાવીને બંધ રાખ્યું) ને અમને આમ નોંધારા મૂકીને સાવ જ જતા રહ્યાં.’

અ ને એણે ફરીથી ઠુંઠવો મૂક્યો.

હવે બ્રશ કરવું, ચા પીવી કે પોતાની પૌત્ર્રી સાથે વાત કરવી એ સર્વસાધારણ ક્રિયાઓને એમના મૃત્યુ પછી કેટલું મહત્વ અપાયું બોલો. એ જીવતાં હતાં ત્યારે એ જ ક્રિયાઓનું કોઇ મહત્વ હતું.

ના !

એ તો એમના મૃત્યુએ એમની આ ક્રિયાઓની વ્યંજ્નાઓનો વ્યાપ વધાર્યો હતો. જાણે આખાય વિશ્વમાં આ બધીય ક્રિયાઓ ક્યારેય થતી જ ના હોય એવી અદભુત હતી !  બીજાઓ થકી એ ક્રિયાઓ અશક્ય જ હતી અને પોતે એવી મહાન સિધ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરનાર આ પ્રુથ્વી પર એક માત્ર લાયક માનવી હતા એવા વિચાર સાથે એ મુરબ્બીએ ચેનનો શ્વાસ ભર્યો ને ગુજરી ગયા હશે એવું જ મને લાગ્યું.

કેટલું મહત્વ…અહાહા ! હવે આને પ્રસિધ્ધિ ના કહેવાય તો શું કહેવાય ? જીવતા હતાં ત્યારે રોજ આનાથી કેટલાંય વધુ મહત્વના કામ પાર પાડયાં હશે પણ એની નોંધ સુધ્ધાં ના લેવાઈ અને આવી બ્રશ કર્યા જેવી વાતો જેટલા આવે એટલાં બધાંયને જણાવી દેવાની. ‘માઉથ ટુ માઉથ’ પ્રસિધ્ધિ જ કહેવાય ને બોલો !

ત્યાં તો વહુરાણીએ બીજી એક રસપ્રદ વાત કહી ( આ વખતે એણે નાક કે આંખ લૂછવાના બદ્લે સાડલાંનો એ જ બાજુનો છેડો મોઢા આગળ ધરીને રડવાનું મહાપરાણે અટકાવેલું જે જોઇને મને ઉલ્ટીની ફીલ આવવા લાગી) કે એમના સસરા તો પ્રભુનો જીવ એટલે જ આવી શાંતિથી મરણને શરણ થયાં.કોઇની પાસે પાણીનો ગ્લાસ સુધ્ધાં માંગવા ના રહ્યાં ને છેક સુધી નખમાં ય રોગ નહીઁ, હસતા –હસતાં ભગવાનને પ્યારા થઈ ગયા.

આખું ય જીવન દીકરા, વહુ અને પૌત્ર -પૌત્રીની અવહેલના સહન કરનારા, ‘કટકટીઆ’ના છુપા હુલામણા નામથી પ્રસિધ્ધ મુરબ્બીશ્રી અવસાન પછી  આશ્રર્યજનક રીતે  ગુણોની ખાણ થઈ ગયા હતાં. બે પળ તો મને એ ભગવાનની સમકક્ષ જ લાગ્યાં.

દોસ્તો, તમે ક્યારેય ગમે એટલાં દુષ્ટ માનવીની શોકસભામાં પણ તમે એના ગુણકીર્તન સિવાય બીજું કંઈ સાંભળ્યું છે કે ? તો પછી મૃત્યુ પછી અચાનક જ માનવી ‘પ્રસિધ્ધ’ થઈ જાય છે એવી મારી વાત સાથે સંમત થશો ને !

કેવી વિચિત્ર વાત છે નહીઁ…દુનિયામાં પ્રસિધ્ધિ મેળવવા મરી જતાં લોકોની કોઇ કમી નથી. એમને કોઇ સમજાવો કે,

‘ભાઈ, પ્રસિધ્ધિ તો મર્યા પછી જ મળે છે ને એ પણ વણમાંગી ને છલકાઈ જાઓ એ હદ સુધી !’

-sneha patel

આઇ પી એલ : ઇન્ડીઅન – પરગજુ લોકો !

http://gujaratguardian.in/E-Paper/05-05-2013Suppliment/index.html

gujarat guardian paper > take it easy -41 >  5-5-2013

 

ટેક ઈટ ઇઝી – 41.

આપણાં બધાંના ઘરમાં એવો ઘણો બધો સામાન હોય છે જેનો આપણે એક વર્ષ દરમ્યાન ક્યારેય વપરાશ ના કરતાં હોઇએ પણ એના પ્રત્યેની મમતા આપણને એનો સાથ ના છોડવા દેતાં આપણે એને માળિયાના હવાલે કરી દઈએ છીએ. એક સાંભળેલી કહેવત અનુસાર ‘એક વર્ષ દરમ્યાન તમે એક વાર પણ ના વાપરી હોય એવી વસ્તુઓ ભંગારમાં કાઢી નાંખવી જોઇએ નહીંતો આપણા ઘરની સમ્રુધ્ધિ અવરોધાય.’  આવું જ કંઈક આપણી લાડકી ક્રિકેટની રમત સાથે પણ થાય છે અને એના પરિણામ સ્વરુપે આખુ વર્ષ દેશ -વિદેશના ખૂણે ખાંચરે ભરાઈને બેઠેલા બિયરબાર-કલબોમાં ઝૂમતા – નવા – ઉગતા- જૂના- પુરાણા -થોડાં ઘણાં અંશે તૂટેલા ફૂટેલા – રીપેરેબલનો વિશ્વાસ ધરાવતાં ક્રિકેટરો ‘આઇપીએલ’ની જાહેરાત થતાં જ સજી ધજીને લાઈમલાઈટમાં આવી જાય છે.

 

આઈ પી એલ -ફાસ્ટફૂડની જનરેશનની ફાસ્ટ મેચ. આ દેખે જરા કીસ મેં કિતના હૈ દમ ! ખેલાડીનું પાણી માપવા જ્યાં પહેલાં ચાર પાંચ દિવસોની ટેસ્ટ મેચો રમાડાતી, જેનું કોઇ પરિણામ આવે પણ ખરું કે ના પણ આવે. આજે એ પ્રક્રિયામાં ફક્ત ચાર કલાક લાગે અને પરિણામની તો સો ટકા ગેરંટી. સમયની સાચી કિઁમત તો આ આઈપીએલના આયોજકો જ જાણે છે, માનવું પડે !

 

એક મોટા રુમમાં સામસામે ટેબલો ઉપર ગોઠવાયેલ આયોજકો દ્વારા સામ – સામા ધોકા જેવા નાનકડાં બેટ બતાવીને પોતાનો મનપસંદ પ્લેયર ઓછામાં ઓછી કિંમતે પોતાની ટીમમાં સામેલ કરવાની મંથરાવટી સાથે ‘પ્લેયર્સ-હરાજી’ થાય અને ભાઈચારાના ઉચ્ચત્તમ મૂલ્યોને સ્પર્શતી આઈ પી એલની ટીમો નક્કી થાય છે. એ પછી વારો આવે જાહેરાતો અને ટેલિકાસ્ટના હકોનો. દરેકને પોતપોતાના ભાગનું મળી જ રહે છે – કીડીને કણ તો હાથીને મણ.

 

આઈ પી એલ…આ ત્રણ શબ્દોના નશામાં આજકાલ ભારતનુ દરેક પ્રકારન‌ ધન – બાળધન – યુવાધન – પ્રૌઢ અને બુઢ્ઢા ધન પોતાના અતિમૂલ્યવાન કામના ઢગલો કલાકો એમાં ‘ઓમ સ્વાહાઃ’ કરતાં જોવા મળે છે. આ બધા ધનને સ્ત્રી પુરુષ જેવા કોઇ જાતિબંધનો નથી નડતાં. ‘લાગે વાગે તો લોહીની ધાર’. મેં તો ઇનોસન્ટલી અહીંઆ ‘નાન્યેતર જાતિ’નો ઉલ્લેખ કરેલો છે. આપણાં ક્રિકેટરસિયાઓના જીવનમાં ક્રિકેટ એ હદ સુધી ગઈ છે કે દરેકને સચીન બનવાનું જ સપનું આવે જ છે, પણ વાસ્તવિકતા એવા બધા સપનાંઓની કોઇ જ શેહશરમ નથી રાખતી અને ‘સચીન’માંથી ‘સ’ ક્યારે નીકળી જાય છે ખ્યાલ પણ નથી રહેતો…રહે છે તો ફક્ત ‘ચીન’ની વસ્તુઓ વેચવાનો  ધોરીમાર્ગ.

 

‘ગેમ્બલિંગનુ લીગલાઈઝ – ગ્લેમર સ્વરૂપ !’

 

આ ગ્લેમરથી આકર્ષાઈને લોકો આઈપીએલના રસ – હોજમાં તરબોળ થતાં જોવા મળે છે. આમ તો આ ઉનાળાની સીઝન.મને લાગે છે કે આ સીઝનમાં  ‘સિધ્ધિ’ નામધારી છોકરીઓના લગ્ન સૌથી વધારે થતા હશે .કારણ..? પેલી કહેવત છે ને , ‘ સિધ્ધિ એને જઈને વરે જે પરસેવે ન્હાય.’  હવે કેવી રીતે – કોણે ક્યાં ન્હાવું – પરણવું એ દરેકનો પોતપોતાનો અંગત રસ અને મરજીનો વિષય છે. તકલીફ એ છે કે રસના કુંડા હોય હોજ નહીં પણ આપણે તો બહુ ઉત્સાહી અને નિસ્વાર્થ પ્રજા – ઉત્સાહના અતિરેકમાં લાગણીના હોજમાં ખાબકી જ પડીએ ને ! ગમે એ દેશનો પ્લેયર હોય દરેકની એકે એક સિક્સર પર આપણે આપી જ દઈએ. દાદ તો મફત જ આપવાની હોય ને…આપે રાખો બોસ !

 

એક જ ઘરમાં એક સદસ્ય એક ટીમને સપોર્ટ કરતો હોય તો બીજો બીજી ટીમને. કારણ પૂછીએ તો ખાસ કંઇ ના હોય..બોસ, એમાં સચીન રમે છે..સચીન, પેલી ટીમમાં તો આપણો ધોની સિકસરો પર સિકસરો ફટકારે છે…યુ નો, આપણો ધોની ! જાણે ધોની એટલે એનો બારણાંને અડીને આવેલા ફ્લેટમાં રહેતો પાડોશી !

 

ગેમમાં એક્વખત ભજ્જી જોશના અતિરેકમાં હોશ ખોઈ બેઠો અને નીતા અંબાણીને ઉંચકીને મદમસ્ત હાથીની જેમ ઝૂલવા લાગ્યો હતો. બીજા દિવસે જેવો લોકોના આશ્રર્ય વચ્ચે નીતાબેનનો હાથી -દીકરો જે ખરેખર તો બે સીટમાં બિરાજમાન હોય પણ આપણને એક સીટનો ભ્રમ પેદા થાય એવી સીટ પર દ્રશ્યમાન થાય અને ગોસિપની સટ્ટાબજારી ગરમ. આવી અનેકો ઘટનાઓથી બધાં જ પ્રકારના ‘ઓટલાપંચાતો’ ના માર્કેટ ગરમ થઈ જાય.

બે મિત્રો વચ્ચે આવી ગરમીનો એક કાલ્પનિક સંવાદ ઃ

‘બોલ, મારવી છે શરત ? આ ‘મુકા’ એ…અરે આપણો ‘મુકો’…ના ઓળખ્યો ? હું મુકેશ અંબાણીની વાત કરું છું, શું તમે પણ ! હા તો આ આપણાં ‘મુકા’એ નીતાભાભીની સુરક્ષા માટે ખાસ આ ‘મુક્કેબાજો’ની વ્યવસ્થા કરી છે.

 

‘ઓહોહો, તો એમ કહે ને કે આ તો પેલો આપણાં ગરીબ દેશનો  દુનિયાના અરબોપતિના લિસ્ટમા ૨૨મો નંબર ધરાવતો  મુકેશ અંબાણી છે. જેની સંપત્તિ આશર્રે ૨૧.૫ અરબ ડોલરની છે.  જેના ૪ લાખ સ્ક્વેર ફીટના ૨૭ માળના , ૯ લિફ્ટવાળા, ૩ હેલીપેડ – એક થિયેટર-એક જીમ-એક પાર્ક-૧૬૮ કારપાર્કિંગ – ૬૦૦ રુમ – ૬૦૦ સર્વન્ટ્સવાળું ‘અંતિલા હાઉસ’ ધરાવતા ધીરુભાઈ અંબાણીનો સુપુત્ર -મુકેશ અંબાણી -આ ઘરને બનાવતા સાત વર્ષ નીકળી ગયા અને જેની કિંમત અંકાય આશરે ૪૭૦૦ કરોડ રુપિયા. વળી ઘરનુ એક મહિનાનું લાઈટ બીલ આવે છે – ફક્ત ૭૦ લાખ ! તું તો જાણે એની સાથે ‘લંગોટી પહેરીને લખોટી’ રમી હોય અને એના ખભે હાથ મૂકીને બોલતો હોય એમ આપણો મુકો..આપણો મુકો બોલ્યાં કરે છે !’

‘વારુ હવે તો ખ્યાલ આવી ગયો ને ?’

પેલો મિત્ર જવાબ આપે ત્યાં સુધીમાં આ ગેમની વિશેષતા મુજબ બીજી વિકેટ પડી ગઈ હોય. એટલે આગળની ચર્ચા બાકી રહી જાય અને બધા પાછા મેચ જોવામાં પૂરોવાઈ જાય. વિકેટ પડે એટલે ખુશીનો અતિરેક બોલરના હ્રદયમાંથી સીધો હાથપગમાં ઉતરી આવતો હોય એમ એ જાતજાતની રીતે હવામાં હાથ – પગ ઉછાળતો કૂદકા મારતો દેખાય. એ ઉછળકૂદને પાછુ નામ પણ વિશિષ્ટ અપાયું છે -ગંગમ સ્ટાઈલ. ડાન્સના પણ વિવિધ પ્રકારો હોય છે !

 

આઇ પી એલમાં સૌથી વધુ કેમેરામાં કોણ દેખાય બોલો ?

 

ના ખ્યાલ આવ્યો ને… પેલી ચિયર્સ ગર્લ્સ જ સ્તો. કોઇ પણ દેશના ખેલાડી ચોગ્ગા -છગ્ગાનો વરસાદ કરતાં હોય ત્યારે મોટાભાગે લોકોની નજર બોલ કરતાં એ ચીયર ગર્લ્સના ડાન્સ તરફ જ હોય. કોઇ અમ્પાયર આવી બધી બાબતે ક્યારેક ખોટા ડિસીઝન આપી બેઠો હોય તો પણ ખ્યાલ ના આવે. વળી આવામાં કોમેન્ટ્રેટરોના ભાગે કામ પણ બહુ ઓછું આવે..એમની કોમેન્ટરી સાંભળવા કોણ નવરું હોય. દરેક જણની નજર તો પેલી હસતી બેબી – ડાન્સિંગ ગર્લ્સ પર જ હોય. એના ઠુમકાઓ જોવામાં (બીજા બધાનો ઉલ્લેખ અધ્યાહાર રાખ્યો છે, મિત્રો પૂરતા સમજદાર છે) એકાદ ઓવરની કે એક્શન રીપ્લેની બલિ ચડાવી દેવામાં પણ કોઇને કંઇ ખાસ નુકસાનજનક નથી લાગતું. છેલ્લે બધા આયોજકો ને ખેલાડીઓ નિ:સ્વાર્થ – નિખાલસ મૈત્રીભર્યા શેકહેંડ – હગ કરીને હસી ખુશીથી છૂટા પડે છે. મનોરંજનના રસથી ભરપૂર આ મેચને સરકારે યોગ્ય રીતે જ મનોરંજન કરમાંથી  મુક્તિ આપી છે. ફુલ્લી એંટરટેઈનમેંટ, નો ક્ડવાશ ઓનલી મીઠાશ !

 

અંત ભલા તો સબ ભલા. છેલ્લે જે પણ ટીમ જીતે કોઇ ખાસ દુઃખી થતું નથી. ખીચડી સીરીઅલના પ્રફુલ્લની જેમ ‘ ગેમની ગેમ અને..ટે..ઉં…ટે..ઉં…’. આ મેચોનો અંત ‘ખાધું પીધું ને લીલાલહેર કરી’ જેવો જ હોય છે.

 

આપણે ભારતીયો એટલે આપણે ભારતીયો બોસ – ઇન્ડીઅન પરગજુ લોકો -આઈ પી એલ !

-સ્નેહા પટેલ.

આપણી અંદરના આપણે…

http://gujaratguardian.in/E-Paper/04-28-2013Suppliment/index.html

gujarat guardian paper > take it easy column > article no – 40

 

‘તમારા જેવા લેખકજીવથી બચીને રહેવું જ સારું..ખબર નહીં ક્યારે આપણા જીવન ઉપર કે સીધી-સાદી વાતો ઉપર કોઇ વાર્તા કે લેખ લખાઈ જાય.’

થોડા સમય પહેલાં જ એક મિત્રએ હસતાં હસતાં આવી કડવા કારેલાં જેવી હકીકત હિંમત રાખીને મોઢામોઢ કહી જ દીધી.

‘હા, આમ તો તમારી વાત સાચી છે. અમારું કામ જ ઓબ્ઝર્વેશન – એનાલીસીસ અને રાઈટીંગનું. જોકે હું ક્યારેય કોઇ પણ પાત્રના નામ સાથે વાત નથી લખતી. વળી મારી વાતો થોડી ભેળપૂરી જેવી હોય છે. સેવ અહીંથી લીધી હોય,મમરાં બીજેથી તો ગળી ચટણી ત્રીજી જ કોઇક જગ્યાએથી..હા, તીખી ચટણીનું ધ્યાન રાખવું પડે, કોઈક કોઇક વાર તો અચરજરુપે લસણ જેવી દુર્ગંધયુક્ત ચટણી કોઇ ચુસ્ત સ્વામીનારાયણ કે જૈન મિત્રો પાસેથી પણ મળી જાય. બસ પછી થોડો છાપા પેપરની તાજા ખબરોનો રગડો નાંખીને ભેળ – રગડાપેટીસ જેવા લેખ બનાવી નાંખુ, આવા પ્યોર વેજીટેરીયન લેખોમાં તો હવે માસ્ટરી આવી ગઈ છે. હા કોઇ નોનવેજની આશા રાખે તો એ બિચારા બહુ નિરાશ થાય એ ચોકક્સ !’

એક લીટીની સાચી હકીકત એવી ચચરી કે મારાથી એની સામે ૫-૬ લાઈનની દલીલ ફટકારાઇ ગઈ. અમુક હકીકતો ચચરે બહુ પણ એના સોળ ના દેખાય. કોની પાસે આવા દુઃખડા રોઈએ રે..! જે તમારા ભાગે આવી એ હકીકત પચાવ્યે જ છૂટકો. મારી તીવ્ર વેગવાળી વિચારધારાને તરત જ બ્રેક વાગી..કારણ બહુ નવાઈ ભરેલું..

એ જ મિત્રની શ્વેત કુર્તી અને ટાઈટ બ્લ્યુ ડેનિમધારી, મોઢા પર નિખાલતા અને બુધ્ધિની ચમકના વિરોધાભાસી સંગમનું તેજ ધરાવતી કોલેજીયન છોકરી બહારથી ઘરમાં પ્રવેશી અને મને જોઇને એની લાગણી પર કાબૂ ના રાખી શકતાં ભેટી પડી.

‘અરે વાહ, સ્નેહા આન્ટી. આજે તો સૂરજ કંઈ પશ્ચિમમાંથી ઉગ્યો તો કે શું..? તમે અને અમારા આંગણે..સાક્ષાત કૃષ્ણ સુદામાને ઘરે..અહાહા ! મજા આવી ગઈ. તમે પાંચ મીનીટ બેસો..હું બે જ્ મીનીટમાં ફ્રેશ થઈને આવી. ‘પાંચ બેસવાની સામે એણે દસ મીનીટમાં આવી’ વાળો જૂનો પુરાણો સડેલો જોક ના માર્યો એટલે મને બહુ ગમ્યું. દિલ અને દિમાગનુ સંતુલન જાળવીને વાત કરનારી વ્યક્તિઓ મને આમે બહુ ગમે.

કરેલા વાયદા મુજબ સ્વીટી – મારા મિત્રની દીકરી બે મીનીટમાં તો મારી સામેના સોફામાં ગોઠવાઈ ગઈ. હાથમાં ઠંડા પાણીની બોટલ હતી એમાંથી થોડું પાણી પીધું અને પછી મારો હાથ પકડીને બોલી,

‘યુ નો આન્ટી, તમારી સાથે વાત કરવાની બહુ મજા આવે. મારા જેવા લોકોના જીવનમાં ઢગલો વાર્તાઓ જેવી હકીકતો બનતી હોય છે. એ બધી તમારી જોડે ‘શૅર’ કરુ અને તમે એના ઉપર કંઈક લખો તો બહુ સંતોષ થાય. તમારી પાસે કલમ છે, છાપા -મેગેઝિન જેવા પ્લેટ્ફોર્મ છે એના થકી આવી બધી વાતો સમાજના મોટા એવા વર્ગની સામે આવે અને એ બધી ય પ્રક્રિયામાં અમારો થોડો ઘણો ફાળો – યોગદાન નોંધાય એનો સંતોષ થાય. તમે આટલું સરળ અને તરત જ લોકોના દિલને સ્પર્શી જાય એવું કઈ રીતે લખો છો..અમેઝિંગ રીઅલી..’

હું એ ઢીંગલી જેવી રુપાળી સ્વીટીના આ લેખની શરુઆતમાં જ એના પિતાશ્રીના મુખેથી બોલાયેલા વાક્યોથી સાવ જ ઉંધા મતલબના વાક્યો સાંભળીને  એની વાત પર શું રીએક્ટ કરવું એની ગૂંચવણમાં પડી ગઈ. વળી કોઇ પણ મારા વખાણ કરે ત્યારે મને બહુ શરમ આવે એનું કારણ હજુ શોધ્યું કે વિચાર્યું નથી, પણ એ વખતે મારે સામે કેવી રીતે નમ્ર રહીને એ વખાણ સ્વીકારવા એ કાર્ય બહુ ગૂંચવાડાયુકત લાગે..બહુ વધારે પડતાં નમ્ર બની જઈએ તો પણ સામેવાળા આપણને અભિમાનીમાં લેખે અને એ વખાણ ‘એસ ઇટ ઇઝ’ સ્વીકારી લઈએ તો પણ અભિમાનીમાં ગણાઇ જઈએ..એટલે વખાણોની મને એલર્જી થતી જાય છે. વાત નાની છે પણ બહુ ગૂંચવાઇ જવાય..તકલીફ એ જ છે કે મોટી મોટી ગૂંચવણોમાં આપણે ( બહુ મૂડમાં હોઉ ત્યારે મારી જાતને બહુવચનમાં બોલવાની મારી ખામી કે ખૂબીથી આપ સૌ જાણકાર જ છો..એટલે એને સમજી જ લેશો એવી આશા રાખું છું.) ક્યારેય ના ફસાઇએ પણ આવી વિરોધાભાસી અને નાની નાની વાતોમાં ચકરાવે ચડી જઈએ. આવા સમયે  કીડી અને હાથીની વાર્તા ચોકકસપણે મારા માનસપટ પર તાદ્રશ્ય થઈ જાય.

જો કે મારા જેવી જ હાલત સ્વીટીના પપ્પા અને મારા મિત્રની પણ હતી. એ જે વાત એની બધી હિંમત ભેગી કરીને મને મોઢામોઢ બોલી ગયેલો એને એની જ દીકરી સાવ ઝૂઠલાવી રહી હતી. કદાચ આવા પરિબળોમાં જ ‘જેને કોઇ ના પહોંચે એને એનું પેટ પહોંચે’ જેવી કહેવતો ઉદભવી હશે..સત્ય તો રામ જાણે.

થોડી સ્વસ્થ થઈ અને બોલી,

‘આમાં તો એવું છે ને દીકરા કે મારામાં મારી ધારણા – માન્યતા મુજબ પેલા ઉપનિષદકારે વર્ણવેલા ‘ દ્વા સુપર્ણા સયુજા સખાયા’ તરીકે વર્ણવેલા બે પક્ષીઓની જેમ એક સાથે બે જીવ વસે છે. એક તો પોતાના સંસારમાં રચ્યાપચ્યા રહીને સપાટી ઉપરથી બધા સામાજીક વ્યવહારો નિભાવે છે અને અંદરનો જીવ સતત બહારના એ જીવને, એની આજુબાજુની ઘટનાઓને નીરખ્યા કરે છે, એની સાથે ડાયરેક્ટ ડાયલિંગ કરતા રહીને સતત એના સંપર્કમાં રહ્યાં કરે છે.ટેક્સટ મેસેજ, ફ્રી કોલ્સ,મિસકોલ કરે એટલે કોલબેક કરવાનું જેવી સુવિધાઓની ત્યાં જરુર નથી પડતી, કોઈ નેટવર્ક ત્યાં પરેશાન નથી કરતું..એ બધું નીરખતાં રહીને પોતાની વિચારધારામાં એને ઢાળીને, મંથન કરીને ચોકસાઈથી લેખ કે વાર્તાના સ્વરુપે એને ઘડે છે. આપણા બધામાં આપણે એક બીજી વ્યક્તિ તરીકે અંદર ક્યાંક છુપાયેલા જ હોઇએ છીએ જરુરત હોય છે તો બસ થોડો સમય કાઢી એના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને એને શોધવાની, એને સમજવાની, સ્વીકારવાની. પણ કમનસીબી કે આપણે આજની તડાફડીની લાઈફમાં આપણી પોતાની સાથે સંપર્ક રાખવામાં ઉણા ઉતરીએ છીએ અને દુનિયાને સમજવા જતાં આપણી જાતને સમજવાનું જ ભૂલી જઈએ છીએ..’

એકધડાકે આટલું લાંબુ લેકચર અપાઈ ગયા પછી આવડી નાનકડી ઢીંગલીની સામે આવું ભારે ભરખમ લેકચર ઠોકી બેસાડ્યાનો રંજ થયો..વિચાર્યું કે નાજુક નમણી સ્વીટી આટલી મોટી મોટી વાતો સમજી શકી હશે કે મને મનોમન માથું પકાવવા માટે ગાળો આપતી હશે. એના મુખારવિંદને ધ્યાનથી નિહાળતાં ત્યાં મને આનંદ આનંદનો ભાવ દેખાયો બની શકે મારો ભ્રમ પણ હોય…ત્યાં તો તાળીઓ પાડતી’કને સ્વીર્ટી બોલી,

‘હમ આપકે યું હી ઇતને બડે ફેન નહી હૈ જાની..મન થાય છે કે તમે આમ જ અસ્ખલિત પ્રવાહમાં બોલતા રહો અને હું બસ સાંભળ્યા કરું..અહાહા..’

મારા ભ્રમનો ભ્રમ ભાંગી ગયો.

અને જોરથી વળગી પડીને મારા ગાલે ચૂમી ભરી દીધી.

હવે મારું ધ્યાન મારા મિત્ર તરફ ગયું તો પણ મૂછ્માં હસતો હતો અને એકાએક બે હાથ જોડીને એનું મસ્તક મારી સામે નમાવી દીધું..

‘તું સાક્ષાત ‘મા સ્નેહામયી’  છું, પ્રણામ !  અમારા અહોભાગ્ય કે તમે અમારા જેવા પામરજીવના મિત્રવર્તુળમાં સામેલ છો…’

અને એની નાટકીટ અદાઓથી આખું વાતાવરણ હસું હસું થઈ ગયું.

-સ્નેહા પટેલ.

દિમાગને મારો ખંભાતી તાળું

gujarat guardian paper > Take it column -– 38 > 14-04-2013

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/04-14-2013Suppliment/index.html

 

‘મમ્મી, સંજયદત્તને સજા ના જ થવી જોઇએ..તમે શું માનો છો?’

રવિવારની મસ્ત રજાના મસ્ત મૂડમાં અમે મિત્રો ફેમિલીસહ ભેગા થયેલાં અને ત્યાં જ એક ૧૨ વર્ષની ઢીંગલીએ આવીને એની મમ્મીને આ પ્રશ્ન પૂછ્યો.

‘બેટા, તું શું જાણે છે આ સંજયદત્ત કેસ વિશે તો આવું કહે છે ?’

‘અરે આંટી, આ ટીવીમાં જુઓને.. કેવો દયામણો ચહેરો છે, બાજુમાં એની બેન નમ્રતા પણ કેવી ઉદાસ છે. વળી ‘ગાંધીગીરી’ના પાઠ ભણાવનાર મુન્નાભાઈને આવી આકરી સજા તો ના જ હોય ને ! થોડુ વધારે પડતું નથી થઈ જતું આ તો..માનવતા જેવું પણ કંઈ હોય કે નહીઁ !’

મનોમન મારાથી બોલાઈ ગયું..

‘ આ ટીવી જોઈ જોઇને કે સમાચારપત્રો વાંચીને લેવાતા ભોળી જનતાના નિર્ણયો હવે સપાટીની હદ પાર કરતાં જાય છે.’

સંજયદત્ત માટે દિલમાં આટલો બધો ‘પોચો ખૂણૉ – આઈ મીન સોફ્ટ કોર્નર’ ધરાવતી આ ઢબૂડીને આ કેસ વિશે કેટલી માહિતી હશે ?  બ્લાસ્ટ કેસમાં જેમણે પાર્સલ પહોચાડેલા એ ચિઠ્ઠીના ચાકર હતાં જેમાથી ઘણાંને તો એમાં વિસ્ફોટક સામગ્રી છે એનો ખ્યાલ પણ નહતો. એમ છતાં એમને જન્મટીપની સજા થઈ જ હતી ને. સંજયદત્ત મીડિયાનો માણસ એટલે માટે દયાભાવ છે બાકી એનો ગુનો જેવો તેવો તો નથી જ ને..ટી.વી વાળાઓ એનો દયામણો ચહેરો બતાવે એટલે આ બધાની લાગણીની સપાટી એની સજા નક્કી કરે. કેટલા ટકા સંવેદના અને દયા દાખવવી એ પ્રમાણ નક્કી કરે..પોતાના દિમાગની બતી તો કદી જલાવવાની જ નહીં.અપની અક્કલ તો દોડાવાની જ નહીં  !’

શું આજકાલ લોકો પોતીકી અક્કલને  કોરાણે મૂકીને જ જીવે છે કે?  બધા જ પ્રશ્નોના ઉતર આંગળીઓના ટેરવે કાં તો મોબાઈલ કાં તો કોમ્ય્પ્યુટરમાથી ચપટી વગાડતાં’કને મળી જાય છે..એ કઈ રીતે કેટલી ઝડપથી શોધી કાઢવા એટલા પૂરતી જ એમની અકક્લ દોડાવવાની એ પછી એમની  વિચારશક્તિ લગભગ લકવાગ્રસ્ત !  એમની સ્માર્ટનેસનો આટલો ઉપયોગ કરીને ઝડપથી પતાવેલા કામનો અઢળક સમય બચાવીને પછી એ સમય તેઓ ટીવી જોવામા, ગેમ્સ રમવામાં કે મોલમાં રખડવામાં – શોપિગ કરવામાં,મૂવીસ જોવામાં ‘યાની બોલે તો ફૂલ ટુ ફિનિશ લાઈફ’ જીવી લેવામાં જ કરે છે.

ત્યાં તો  ઉત્સાહભર્યા ઘોંઘાટનો અવાજ કાને પડ્યો. મેં નજર માંડી તો મારી નજરના ઘેરાવામાં ફેમિલીમિત્રોના ટીનેજરી છોકરાઓ આવ્યાં જે એમના ટેબલેટમાં કોઇ સુપરસ્પીડની ગેમ રમતા હતાં જેમાં અમુક જાતના અવાજો આવે એટલે એમનો ઉત્સાહ બમણો થઈ જાય. ‘વર્ચ્યુઅલ દુનિયાની વાસ્તવિક ખુશી’ જોઇને મારી આંખના ખૂણાં ભીના ભીના થઈ ગયા. અમારા જમાનામાં તો એક-બે રુપિયાનો બરફનો ગોળો ખાઈને કે પાણીપૂરી અને રગડા પેટીસ ખાઈને જ ખુશીના દરિયામાં નહાઈ લેતા હતાં. ક્યાં એક બે રુપિયાની અમારી ‘વાસ્તવિક દુનિયાની સસ્તી ખુશી’ અને ક્યાં આજ્કાલની ‘ઇલેક્ટ્રોનિક ગેજેટસની  હજારોની મોંઘેરી ખુશ’.

ડીનરનો સમય થયો હતો. અમે બધા ડાયાનિંગ ટેબલ ગોઠવતા હતા અને વળી મારા કાને ડુસ્કાંનો અવાજ પડ્યો. હું ચોંકી અને એની દિશામાં જોતા જ તમ્મર આવી ગયા. એક મિત્રની સોળ -સત્તર વર્ષની દિકરી હાથમાં ટીશ્યુ લઈને એલ ઈ ડીના સ્ક્રીનમાં આંખો ખૂંપાડીને બેઠી હતી.

‘શું થયું બેટા?’

પણ મારો એ પ્રશ્ન નિરુત્તર જ રહ્યો. એના ટીવી જોવાના એકધ્યાન પર એક પળ મને થોડું માન ઉપજી આવ્યું. પણ બીજી જ પળે થયું કે ટીવીની સીરીઅલોમા કરુણ દ્રશ્યોમાં રોજના ૫૦૦- ૭૦૦ રુપિયાના હિસાબે રોજ કામ કરતાં પાત્રો રડે અને પાછળ કરુણ સંગીત વાગે એટલે આપણી આંખો ભીની થઈ જાય છે, કોઇ હીરો કે હીરોઈન સીધા સાદા સાઈકલના અકસ્માતમા ઘવાઈને હોસ્પિટલમાં દાખલ થઈ જાય અને એવા સામાન્ય અકસ્માતમાં એના આખા મોઢે પાટાપીંડી આવી જાય. એ ખુલે એટલે આઘાતજનક રીતે એનો ચહેરો બદલાઇ ગયો હોય. આપણું દિમાગ હજુ તો વિચારે કે કાલે જેનો એક્સીડન્ટ થયેલો એ તો અલગ જ ‘બિંદુ / સાવન’ જ હતો તો આ કેવી રીતે..? અને ત્યાં તો એ પાત્રને બાજુમાં ઉભેલા એના સગાવ્હાલા એના નામથી બોલાવે ‘બિદુ /સાવન’..હાશ…આપણું મગજ પોતાની બધી ય વિચારવાની પ્રક્રિયાની મહેનતમાંથી મુક્તિ મેળવી લે છે. હવે આપણે આ બદલાયેલા પાત્ર(મોડેલ) ને જ ‘બિદુડી કે સાવનિયો’ સમજવાનો. મગજને સહેજ પણ તસદી આપવાની જ નહીં ને. જે રીતે આપણી સામે પિકચરો મૂકાય આપણે એ ફ્રેમોમાં જ સેટ થઈ થઈને જીવવાનું.

ઓશો કહે છે એમ, ‘તરો નહીં, વહો’.. વિચારશક્તિ વપરાયા વગરની આમ જ અખૂટ – અમર રહો.

ડીનર પત્યું અને ટીવીમાં  કોમેડી શૉ ચાલુ થયો. હવે અમે મોટેરાંઓ પણ સોફામાં ગોઠવાઈ ગયા.પર્સનલી હું મિત્રોની કે સગા સંબંધીઓની હાજરીમાં ટીવી જોવાની પ્રખર વિરોધી પણ આજકાલ મિત્રો અને સંબંધીઓ સામેથી કહે કે,

‘ કેટલા વાગ્યા..? જુઓને..ટીવીમાં ફલાણો પ્રોગ્રામ આવતો હશે..તો મૂકો ને.’

.એટલે મારે નાછૂટકે મહેમાનગતિના પ્રોગ્રામમાં ટીવીના પ્રોગ્રામો સામેલ કરવા પડે.  વાતચીત વચ્ચે થોડા ઘણા પ્રોગ્રામના ડાયલોગ કાને પડી જતાં હતાં. પ્રોગ્રામમાં લોકોના હસવાનો અવાજ આવે એટલે અમને પણ અભાનપણે હસવું આવી જ જાય. એ વાતમાં કે સીનમાં શું હતું એ સમજવા માટે દિમાગના બારણા હવાચુસ્ત રીતે બંધ..એમાં વિચારવાનું કે સાંભળવાનું શું..એમણે હાસ્યના ટ્રેક કોના માટે મૂક્યા છે..આપણા જેવાઓ માટે જ ને. એમાં હાસ્ય સંભળાય એટલે હસી લેવાનું.અમારા હોઠની રેખાઓ એ અવાજની સાથે ‘ઓટોમેટીકલી સેટ’ થઈ  ગયેલી. બે યનું અદભુત સાયુજ્ય !

એ પછી આઇસ્ક્રીમ ખાતા ખાતા અવોર્ડ ફંક્શનના એંકરોના વાનરવેડા અને  પ્રખ્યાત થઈ ગયેલા ( જે ગીતોમાં અશ્લીલ શબ્દો હોય, દ્વિઅર્થી વાત હોય અને હીરો હીરોઇન શરમને શરમ આવે એવી હરકતો કરી કરીને ડાન્સ કરતાં હોય એવા ગીતો એટલે આજકાલના પ્રખ્યાત ગીતો.! .જે આજકાલના ટપુડિયાઓ શબ્દોના મતલબ સમજ્યા વગર જ સંગીતના તાલે ફેવીકોલ બેવીકોલ જેવું બહુ જ હોશથી ગાઈ ગાઈને નાચતા હોય અને એમના મા બાપ એમની એ હરકતો ઉપર ખુશ થતા હોય ) ગીતો ઉપર ઓછા કપડાંની હરિફાઈ સાથે હીરો હીરોઈનોના ડાન્સ ચાલુ થયા. અમુક મારા જેવા જૂનવાણી વિચારોવાળા, ગીતના શબ્દોનો અર્થ સમજવાની પિષ્ટપીઝણીયા ટેવવાળા પેરેન્ટસને એ જોઇને શરમ આવતી હતી અને વારે ઘડીએ ટીવીમાંથી નજર હટાવી લેતા હતાં જ્યારે મોર્ડન અને ફોરવર્ડ મિત્રો તાલથી તાલ મિલાવીને એની ભરપૂર મજા માણતા હતાં.

વચ્ચે વચ્ચે પેલો મદારી જેવો ‘ જંપીંગ જપાક જંપીગ જપાક’ જેવું ડમરું વગાડીને બધાને થોડા નચાવી પણ જતો હતો.

વચ્ચે વચ્ચે પબ્લીક ડિમાંડ પર ચેનલો બદલાતા રીઆલીટી શો પણ નજરે પડતા હતાં. એમાં પણ આ જ હાલત. દિમાગને નેવે મૂકીને દિલથી જ જીવવાનું. ડાન્સ કોમ્પીટીશન હતી અને એક  કલાકાર આંધળો હતો એના કારણે ત્યાંની ઓડિયન્સના દિલ-દરિયામાં ભરતી આવી ગઈ. પ્રોગ્રામના જજીસ પણ એના અંધાપાને ઉદ્દેશી ઉદ્દેશીને હેરાન પરેશાન કરી મૂકતા હતા.એના અંધાપાને બાજુમાં મૂકીને તટસ્થતાથી પ્રોગ્રામ જોવા ના દે. આપણા ઇમોશન્સ પર ટીવીનો પૂરેપૂરો કંટ્રોલ. ડાન્સમાં એકાદ બે ભૂલો કરે તો પણ ‘એ તો આંધળો છે ચાલે’ અને એના કારણે બીજા ટેલેન્ટેડ કલાકારોને અન્યાય થાય એ ખુલ્લી આંખે  પણ ના દેખાય કારણ દિમાગ તો બંધ હોય આપણે તો દિલથી કાર્યક્રમો જોનારા ! કીચન શો કોમ્પીટીશન, સીંગીગ કોમ્પીટીશન્સમાં કે કૌન બનેગા કરોડપતિ જેવા પ્રોગ્રામમાં  કોઇ સ્પર્ધક એના જીવનની સ્ટ્રગલ કે કરુણ કહાની સંભળાવે તો આપણી હમદર્દી આખા પ્રોગ્રામ દરમ્યાન એને અપાતા વોટીંગના કાર્ય સાથે જોડાયેલી રહે. એની ભૂલો તરફ આપણે આંખ આડા કાન કરી નાંખીએ છીએ.લાગણીમાં તણાઈને  આપણા મત, એસ એમ એસનો મારો એ ‘કન્ટેસ્ટન્ટ’ સાથે આપણા ધ્યાન બહાર આખા પ્રોગ્રામ દરમ્યાન જોડાયેલો રહે છે.

કાયમ આપણું નાજુક દલડું બિચારું સંવેદનાઓમાં પલળી જાય,  પલળીને  જે -તે પાર્ટીના પક્ષમાં નમી જાય. કારણ, દિલને વિચારવાની ટેવ નથી હોતી એથી જે પણ ટીકા કે થાબડણી આવે એ દિલમાંથી જ આવે

આ બધું જોઇને બહુ જ નવાઈ ઉપજી. આપણે કેટલી હદ સુધી આપણા મગજનો કટ્રોલ મીડીઆના હાથમાં આપી દઈએ છીએ..હેય ને પ્રેક્ષક રાજ્જા..તમારે શું કામ વિચારવાની તસ્દી લેવાની, અમારું તો કામ જ લોક્લાગણીને રમાડવાનું છે. તમે બસ ટાટિયા પર ટાંટિયો ચડાવીને સોફામાં આરામથી બેસીને પોપકોર્ન ખાઓ જ્યાં હસવાનું હશે , રડવાનું હશે ત્યાં પ્રીપ્લાંડ અને મ્યુઝિકથી સજ્જ એવા અમે  તમને આગોતરી જાણ કરી જ દઈશું ને..તમારે તો બસ એમાં દિલ ખોલીને ડૂબકીઓ લગાવવાની અને પ્રોગ્રામ પતે એટલે ટીવીની સ્વીચ બંધ કરીને બેડરુમમાં જઈને સૂઇ જવાનું. દિમાગ પાસે વધારે કામ લેશો તો નક્કામું સ્ટ્રેસલેવલ વધી જશે..અકાળે ચહેરા પર રીંકલ પડી જશે અને વાળ વહેલા ખરવા લાગશે..સફેદ થઈ જશે માટે તમે ફકત અમારા ઇશારે જ તમારી સંવેદનાઓને વહાવો. દિમાગને તો ખંભાતી તાળામાં લોક કરીને સાચવી રાખવાનું. રખે ને વપરાઈ વપરાઈને ઘસાઈ જાય તો..!

સરપ્રાઈઝ !

gujarat guardian paper > take it easy 36 > 31-03-21-013

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/03-31-2013Suppliment/index.html

લગભગ ત્રણે’ક વર્ષના વહાણા વાઈ ગયા હતા અને મારે મારી કોલેજકાળની સખી રીનાને મળવાની બહુ જ ઇચ્છા હોવા છતાં મળી શકતી નહતી. વારે તહેવારે ફોન પર  ઔપચારિક વાત થઈ જતી. એ પણ નોકરી કરતી હતી એટલે બીઝી બીઝી રહેતી. મન મક્ક્મ કરીને બધા જ કામને થોડો વિરામ આપીને એક રવિવારે  સવારના અગિયાર વાગ્યાના સુમારે (!) એને ‘સરપ્રાઇઝ’ આપવાના ઇરાદા સાથે આજના જમાનામાં કોઇને પણ મળવા માટે લેવી પડતી ફોન દ્વારા અપોઇન્ટમેંટનો ધરાર વિરોધ કરીને એના ઘરે પહોંચી જ ગઈ. ડોરબેલ પર હળ્વેથી આંગળી દબાવી અને મરકતા મોઢે ‘સરપ્રાઈઝ’નું રિઝલ્ટ જોવાની તાલાવેલી સાથે ઉભી રહી. ડોરબેલમાંની કોયલ ટહુકી કુ..હ..હુ…. અને મને યાદ આવ્યું કે કોઇ કવિએ ક્યાંક લખેલું છે કે,’ ડોરબેલની કોયલ રણકી’ એ આવી જ વાત પરથી લખાયું હશે. દરવાજો ખૂલતા વાર લાગી એટલે હું ફરીથી બેલ વગાડવા જ જતી હતી અને દરવાજો ખૂલ્યો. સામે મારી પ્રિય સખી ઉભી હતી. પણ મેં ધારેલા એવા ‘સરપ્રાઈઝ’ના ભાવના બદલે એના મુખારવિંદ પર મને કંઇક અજબ હતાશાની લાગણી લીંપાયેલી લાગી. પળભર તો મારા સુપરફાસ્ટ વિચારપ્રક્રિયામાં એક ભરતી આવી ગઈ. ડોરબેલમાં મને જે અવાજ કોયલનો લાગ્યો હતો એ કયાંક કાગડાનો કર્કશ તો નહતો ને. મેં જે કોયલના મધુરા રણકાર લાગ્યો એ ક્યાંક કાગડો ચીખવાની પ્રકિયા જેવું તો નહતું ને !

‘અરે સ્નેહા, તું.,..આમ …અચાનક…અહ..હ્હ..,હ…આવ આવ..અહીં સોફામાં બેસ, હું બે મિનીટમાં આવી.’ અને મને અચરજના સાગરમાં ગોથું ખવડાવીને એણે એના બેડરુમ તરફ પ્રયાણ કર્યું.

પાછા આવતાં એને ખાસી દસ મિનીટ લાગી ત્યાં સુધી સમય પસાર કરવાને રુમનું નિરીક્ષણ કર્યું. બહુ સમયે આવી હતી. ફર્નિચર અને દિવાલોનો કલર બધું બદલાઈ ગયેલું. સઁખેડાના ફર્નિચરની જગ્યાએ નવા લેટેસ્ટ ડિઝાઈનના સોફા આવી ગયેલા જેમાં ચારે બાજુ નાની મોટી સાઇઝના કુશનો અસ્તવ્યસ્ત હાલતમાં પડેલા હતાં. સોફા ઉપર બેસવાની ક્રિયા તો બહુ જ સામાન્ય અને સરળ પણ મારે તો એ કુશન પર બેસવું પડે એવી અઘરી સિચુએશન હતી..બધી શરમ છોડીને સોફામાં કુશન વ્યવસ્થિત કર્યા અને પછી સોફા પર બેસીને હાશનો એક શ્વાસ ફેફસામાં ભર્યો. ઘરની   દિવાલ પર  નવો કલર હતો જે જૂનો પણ થઈ ગયેલો અને અમુક જગ્યાએથી એના પોપડા પણ ઉખડવા આવ્યાં હતાં. આ ઉપરથી મને ખ્યાલ આવ્યો કે હું એના ઘરે ઘણા સમય પછી આવી હતી…! બારી પર કોટનનો ભૂરી – કેસરી ચેકસનો મેલોઘેલો પડદો મંદ મંદ પવનમાં ઝૂલતો હતો. સામે દિવાલ પર એક ફોટો ફ્રેમ હતી જેમાં લીલા – ભૂરા કોમ્બીનેશનમાં એક પિકચર હતું જે મારી સમજશક્તિની બહારનું હતું. એક મિનીટ તો મને એમ થયું કે ક્યાંક આ પિકચર એણે દિવાલ પર ઉંધુ તો નથી ટીંગાડ્યું ને ? ભ્રમને ભાંગવાના પ્રયત્નોમાં મારું માથું આપોઆપ નીચેની તરફ વળ્યું અને નજરને શીર્ષાસન કરાવીને એ પિકચર જોવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ અફસોસ એ પણ વ્યર્થ ગયો. શેનું પિકચર છે એ ક્લીઅર જ નહતું થતું. મારું માથું નજરને શીર્ષાસન કરાવવાના ચક્કરમાં થોડું વધારે જ નીચે નમી ગયું અને જમીન પર હળ્વેથી અથડાયું..એ જ સમયે મારી સખીએ રુમમાં પ્રવેશ કર્યોં. એક તો માથામાં વાગ્યું, બીજું મારી વિચિત્ર અવસ્થા પકડાઇ ગઈ અને ત્રીજું આટઆટલી મહેનત પછી પણ ફળ તો મળ્યું નહીઁ મતલબ પિકચરનું પિકચર કલીઅર તો થયું જ નહીં.આ બધાની ભોંઠપ સાથે હું સોફામાં સભ્ય રીતે ગોઠવાઈ ગઈ.

સભ્યતાની એ રસમ નિભાવ્યા પછી તરત એ વાત ધ્યાનમાં આવી કે હું ઘરમાં પ્રવેશી હતી ત્યારે મારી બહેનપણી કરચોલીથી ભરપૂર એવા પિઁક કલરના  ઘૂંટણ સુધી માંડ પહોંચતા નાઈટ્ડ્રેસમાં સજ્જ હતી અને એના વાળ બટરફ્લાયની ક્લીપમાંથી જેલમાંથી ભાગી છૂટેલા કેદીની જેમ મનસ્વી રીતે એના ખભા, કપાળ પર ઝૂલતા હતાં, વળી સ્ટેપ કટવાળનું પહેલું સ્ટેપ બે ય કાનની બાજુમાં ટૂથબ્રશની જેમ લટકી રહેલું હતું. એક મીનીટમાં આટલું જ ઓબઝર્વ કરી શકી હતી પણ બારણું ખોલ્યું ત્યારની અને અત્યારની અવસ્થામાં જમીન આસમાનનો ફરક હતો. અત્યારે એ લેટેસ્ટ ટાઈટ જી ન્સ અને જાઁબલી કલરની કોટન કુર્તીમાં સજજ હતી. ટુથબ્રશ જેવી મનસ્વી લટો ઉપર એનું હેરબ્રશ ફરી ચૂક્યાની સાક્ષીરુપે એના વાળ સરસ મજાના સેટ થયેલા હતા અને મોઢું પણ કદાચ ધોઈને આવી હશે એટલે એકદમ ફ્રેશ લાગતી હતી. દસ મિનીટમાં કાયાપરિવર્તન ! હવે મને બારણું ખોલ્યું એ સમયની એની ભોંઠપનો સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવ્યો. અફસોસ એ હતો કે મારે એને સરપ્રાઇઝ આપવી હતી, બારણું ખોલીને એ મને ભાવવિભોર થઈને હર્ષાતિરેકમાં ભેટી પડશે એવી આશા રાખી હતી એના બદલે એણે એના બાહરી પહેરવેશની વધારે ચિઁતા કરી અને મારા એ મૂડનું ઠંડે કલેજે મર્ડર કરી નાંખ્યું હતું.

જે પરિસ્થીતી આવી ચડે એનો સ્વીકાર કરતાં શીખો – મગજને ટપાર્યું અને વિચારો પર બ્રેક મારી.

‘શું લઇશ સ્નેહા…ચા કે કોફી ?’

ગરમી બરાબરની પડતી હતી અને કંઠે પાણીનો તીવ્ર સોસ પડતો હતો. એ લ્હાયમાં સવાલ બરાબર સાંભળ્યા વગર જ જવાબ અપાઈ ગયો -‘પાણી’

રીના પાણીનું પૂછવાનું જ ભૂલી ગઈ હતી અને હું ચા -કોફીના ઓપ્શનમાં પાણી માંગી બેઠી. બે ય જણને પોતાની ભૂલ સમજાઈ. જોકે આ કસબ જેવી મહાન ભૂલ તો નહતી જ કે જેના પરિણામસ્વરુપ ફાંસીની સજાની સુનવાઈ કરાય. આ તો એક નિર્દોષ અને રોજબરોજની ચીલાચાલુ ભૂલોમાંની એક હતી. જેના પરિણામમાં મને ચીલ્ડ્ વોટરનો ક્રિસ્ટલ ગ્લાસ ધરવામાં આવ્યો. હજુ પણ તકલીફો મારો કેડો નહતી મૂકતી. મને ચીલ્ડ પાણી પીવાની સહેજ પણ આદત નહીઁ. મારા ગળાની સહનશક્તિની સીમા બહારનું ઠંડુ પાણી પીવાઈ ગયું હોય તો બીજા દિવસે ચોકકસ એ બળવો પોકારતું રિસાઈ જાય અને શરદી થઈ જ જાય. કરવું શું ? ચા ગરમ હોય તો એને ઠંડુ કરવાના હેતુથી થોડી વાર ઠરવા દેવાય, નાસ્તાને ન્યાય અપાય પણ પાણી ઠંડુ હોય અને એને મૂકી રાખીએ તો ગરમ થાય એવું કોઇ વિજ્ઞાન મારા ધ્યાનમાં નહતું. જગતમાં કેવા કેવા ધર્મસંકટૉ ઉદભવતા હોય છે ! જેમ તેમ કરીને એક ઘૂંટડો ગળા નીચે ઉતાર્યો અને ગ્લાસ ટીપોઇ પર પાછો મૂકી દીધો. રીનાને પણ નવાઈ લાગી કે આને આટલી બધી તરસ લાગી હતી તો આટલું જ પાણી કેમ પીધું..? એની આંખોમાં એનો સવાલ સ્પષ્ટ્પણે ડોકાઈ આવ્યો જેને મેઁ નજર ફેરવીને નજરઅંદાજ કરી દીધો.

‘આ સામે જે ચિત્ર્ર છે એ શેનું છે ? એને કયું પેઇંટીઁગ કહેવાય ?’ વાત બદલાવાનો એક સઁનિષ્ઠ પ્રયાસ.

રીનાના મુખ પર પહેલી વાર હાસ્ય જોવા મળ્યું.

‘એ તો અસીમે (એનો દસ વર્ષનો દીકરો)  એની સ્કુલમાં ડ્રોઈંગ કોમ્પીટીશન હતી એ વખતે બનાવેલું છે. સ્કુલમાં ટેબલ પર બોંઝાઈ ઝાડનું કુંડું મૂકી અને એને દોરવા માટે કહેલું. ધ્યાનથી જો.. પેલા બે ભૂરા ‘કર્વ્સ’ દેખાય છે એની ડાળીઓ છે, બોંઝાઈ વૃક્ષ હતું એટલે નાની અને જાડી ડાળીઓ અદ્દ્લ આવી જ લાગે કેમ ? મેં આંખો ખેંચીને ભૂરા કર્વ્સને જોવાનો પ્રયત્ન કર્યો જે મને રસ્તા પર ચાલ્યા જતા નિર્વસ્ત્ર બાવાઓના ખુલ્લા અને ગૂઁચળું વળી ગયેલા વાળ જેવા વધારે લાગ્યાં. આઘાતથી મોં સિવાઈ ગયું અને એના સદમામાં ક્યાંક સત્યવચન મોઢામાંથી બહાર ના ધકેલાઈ જાય એ પૂરતી તરત સાવચેત થઈ ગઈ. કંઇક પ્રત્યુત્તર તો આપવો જ પડે ને..

‘પણ ડાળીઓ ભૂરા કલરની કેમ ?’

‘એ તો હરિફાઈનું ટેન્શન હતું એટલે અસીમે ફૂલોનો કલર ડાળીમાં અને ડાળીઓનો કલર ફૂલોમાં પૂરી દીધો..જો ને ગ્રીન ફ્લાવર્સ કેવા યુનિક લાગે છે. તને ખબર છે એની આ ભૂલને એ લોકોએ એની ક્રીએટીવીટી માની લીધી અને એના જ આધારે એને ફર્સ્ટ પ્રાઈઝ મળ્યું બોલ..’

શું બોલું..?અનાસક્તભાવે પેઈટીંગ નિહાળતા, મોં પર પરાણે ભગવાન કૃષ્ણ જેવું સ્થિતપ્રજ્ઞ સ્મિત રાખીને વિચારવા લાગી કે ‘મારે કોમ્પીટીશનના નિર્ણાયકોની બુધ્ધિને સલામ કરવા જોઇએ કે એની આ હરખપદુડી માતાની મંદબુધ્ધિને કોસવી જોઇએ ?’

ત્રણેક વર્ષમાં તો રીના સાવ જ બદલાઇ ગયેલી. અમારી કોલેજમાં ટી.વાયમાં એને ‘બ્રેઈન વિથ બ્યુટી’નો અવોર્ડ મળેલો. પણ આજે એની ઓરીજીનલ બ્યુટી અને બુધ્ધિ બે ય પણ સમયનું પોતું ફરી ગયેલું, ચમક સાવ ઝાંખી થઈ ગયેલી. હું જેને મળવા આવી હતી એ આ રીના તો નહતી જ. સમય માણસને બદલી નાંખે એ તો સાંભળેલું પણ આટલા ઓછા સમયમાં આટલું ચમત્કારિક પરિવર્તન મારા માટે થોડું આઘાતજનક હતું.

થોડી ઘણી આડીઅવળી વાતો કરી ત્યાં તો વાતોના વિષયો પણ ખૂટી ગયા.

હવે પછી કયારેય પણ કોઇને આવી સરપ્રાઈઝનો ડોઝ આપવાની હિઁમત નહી કરું વિચારતી આખો દિવસ રીના સાથે વિતાવવાની ઇચ્છા ધરાવનારી હું અડધો કલાકમાં તો એના ફ્લેટની નીચે હતી.

-સ્નેહા પટેલ

જ્ઞાનનો મહિમા.

Gujarat guardian paper > Take it easy column > 10-03-2013 article no> 33

આજકાલ ઋતુઓને કોઇ ધારાધોરણો નથી નડતા. નાનપણમાં સ્કુલમાં ધ્યાન દઈને ભણતાં ગ્રહણ કરેલું,

‘ભારત ખેતીપ્રધાન દેશ છે અને એની  મુખ્ય ત્રણ ઋતુઓ છે -શિયાળો,ઉનાળૉ અને ચોમાસું.  શિયાળામાં ચાર મહિના ઠંડી પડે, ઉનાળામાં ચાર મહિના ગરમી અને ચોમાસામાં વરસાદ.’

પણ આજે સમજાય છે કે એ સઘળું જ્ઞાન મિથ્યા હતું. રાતે એસી ચાલુ કરવું પડે છે, વહેલી સવારે ઠંડીનો ચમકારો અનુભવાય અને અચાનક બપોરે વરસાદ પડી જાય. ચમત્કારોની હારમાળા ! એટલે આજ કાલ કઈ મોસમ ચાલી રહી છે એના વિશે કોઇ પણ પૂછે તો બહુ મોટી દ્વિધા ઉતપન્ન થાય એવી હાલત હતી.  જોકે મારા આ ‘અતિજ્ઞાન’નો ઉપયોગ લોકોને ઋતુઓની સમજ આપવામાં નિષ્ફળ જતી હતી એની મને કોઇ ચિંતા નહતી. આમે જ્ઞાન એ પોતે જ બહુ દ્વિધાપૂર્ણ – છેતરામણો શબ્દ છે. ‘આપણે અતિ-જ્ઞાની છીએ’ એવી ધારણા મારા જેવા ઘણા અજ્ઞાનીઓ ધરાવતા હોય છે પણ ખરેખર પોતે કેટલા જ્ઞાની કે કેટ્લા અલ્પજ્ઞાની ..એવું ‘સાચું જ્ઞાન’ બહુ ઓછાને હોય છે.

‘સત્ય અને જ્ઞાનને બહુ નજીકનો સંબંધ છે.’

આ મહાન ખોજ અજાણતાં જ – કોઇ જ વિચારવાની લાંબી લાંબી પ્રક્રિયા કર્યા વિના મેં હમણાં કરી નાંખી. એ જ્ઞાનમાં થોડા ઉંડા ઉતરતા મને થયું કે આ જ્ઞાનને સમજી શકનારા, પચાવી શકનારા લોકો આ પૃથ્વી પર બહુ જ ઓછા છે એટ્લે આ વિશે મારે મૌન સેવવું જ યોગ્ય રહેશે. આમે મારા કહેવાથી કોઇ જ માનીતા-જાણીતાઓ વાત માનવાના નથી. એમને હજારો દલીલ સાથે લાંબી લાંબી ચર્ચાઓમાં જ વધુ રસ હોય છે  જ્ઞાન તો આવી ચર્ચા હેતુ લેવામાં આવતો એક પાંગળો સહારો જ છે.માનવીનો ‘અનુભવ એ જ એની સાચી મા બાકી બધા વગડાના વા.’

આ અનુભવજ્ઞાનના આધારે કેલેન્ડરમાં બતાવાતી શિયાળાની ઋતુની એક રાતે ગરમીનો અનુભવ થતા આજે ઉનાળો એવું જાણી-માનીને બહેનપણીઓને ફોન કરીને મારા ઘરના નજીકના આઇસક્રીમ પાર્લર પર ભેગા થવાનું આમંત્રણ પાઠવી દીધું. સ્ત્રીઓ પંચાત કર્યા વગર જીવી ના શકે અને અમારી પંચાતો તો નિર્દોષ – ટાઇમપાસ – ઘણીવખત તો જ્ઞાનવર્ધક મનોરંજન પણ બની જાય છે.

યજમાન હોવાના કારણે આઇસક્રીમ-પાર્લર સૌથી વહેલી પહોંચી ગઈ અને ‘હાઈવે ટચ’ થતો સૌથી વધુ લોકપ્રિય ઓટલો પસંદ કરીને રુમાલ-પર્સ મૂકીને ‘પંચાત હેતુ’ રોકી લીધો. દર બે મિનીટે મારી બાજુમાં આવી, બે પળ થોભીને રુમાલ, પર્સ વગેરે સામાન જોઇ, એની પાછળનો હેતુ સમજીને માણસો નિરાશવદન સાથે આગળ વધી જતા એ જોઇને મને થયું કે હવે ‘આ જગ્યા રોકો આંદોલન’માં ભાગીદારી નોંધાવવામાં કોઈ સખી જલ્દી આવી જાય તો સારું. હજુ તો આ વિચારું જ છું ને એક અવળચંડો રેડ શર્ટ અને ગ્રીન જીન્સધારી જુવાન મારો રુમાલ બાજુમાં હટાવીને આરામથી એ જગ્યાએ બેસીને એની ‘કેન્ડી’ ખાવા લાગ્યો. મેં એની સામે બની શકે એટલી ધારદાર નજરથી જોયું પણ એ મારી સામે જોવાની તસ્દી જ નહતો લેતો એટલે મારી એ બધીય મહેનત પાણીમાં ગઈ.એના ભારેખમ ચહેરાનો ભાર સહન કરીને કાન નીચેની બાજુ લબડી ગયેલા, આજના જમાનામાં લગભગ ગુમ થઈ ગયેલી પાવલી જેવી નાની નાની ગોળમટોળ આંખોની નીચે ભાવનગરી ગાંઠિયા જેવું વાંકુચૂકુ નાક અને એની નીચે કાળી અને ધોળી સ્કેચપેન એક સાથે પકડીને  ગુજરાતીમાં ‘ચોગડો’ લખવાનો પ્રયત્ન કરાયો હોય એવી વિચિત્ર શૅઈપની મૂછોની નીચે સિગરેટ પીને કાળા થઈ ગયેલા હોઠ પર એની ગ્રીન કેન્ડીનો રંગ લાગતા કાળામાં ગ્રીનના મિશ્રણથી કંઈક વિચિત્ર કલરના હોઠ દેખાતા હતા.એ જુગુપ્સાપ્રેરક દ્ર્શ્ય સહન ના થતા મેં તરત એના તરફથી નજર હટાવી દીધી. હમણાં જ મનપસંદ ભાજીપાઉં દબાવી દબાવીને ખાધેલા અને હજુ ગળા સુધી હતા એ આઘાતના ધક્કાથી કયાંક બહાર ના આવી જાય એવો છૂપો ડર મને સતાવી ગયો. એણે મને કંઈ પૂછ્યું હોત તો હું કહી શકત કે આ જગ્યા રોકેલી છે પણ આ ભાઈએ તો એવી કોઇ કર્ટસી દાખવી જ નહી. આનો સામનો કેમનો થાય એ વિચારું ત્યાં તો એ ભાઈ એમનો બીજો ખાલી હાથ હવામાં તલવાર વીંઝતા હોય એમ ડાબેથી જમણે ને જમણેથી ડાબે વીંઝવા માંડ્યા. પળ બે પળ માટે મને મારી નજર- સમજ શક્તિ પર અવિશ્વાસ થઈ ગયો.આ ભાઈને એકાએક એમના પૂર્વજોની યાદ આવી ગઈ કે એમનો કોઇ આત્મા બાત્મા એમનામાં ઘૂસી આવ્યો કે શું ?

એની નજરનો પીછો કરતા કરતાં મારી નજર સામેથી આવી રહેલ એક ‘પીળા કલરના વાંસ’ પર પડી. બે હાથમાં પીળા કલરની બે ડઝન કાચની બંગડીઓ, કાનમાં પીળા રંગના મોટા સ્ટોનવાળી ઇયરીંગ્સ, કપાળમાં મોટો ગોળ પેલાની ‘આંખની સાઈઝ’નો પીળો ચાંદલો, ઉંચી પેન્સિલહીલવાળા પીળા સેન્ડલ અને પીળું પંજાબી અને હાથમાં રહેલી પીળા કલરની કેન્ડી..ઉફ્ફ..!!   મારા અતિજ્ઞાને મને યાદ કરાવ્યું કે ‘કમળો હોય એને બધું પીળું જ દેખાય’ વાત યાદ આવી. ગભરાહટના મારી મેં તરત જ મેં મારી આંખો બરાબર ચોળી તો પણ મને મારી નજીક આવી રહેલી આકુતિ પીળી જ દેખાઈ. ત્યાં મારા સામાન્ય જ્ઞાને મને ચીંટીયો ભર્યો,

‘બાવરી.. બાજુમાં બેઠેલ લબડેલા કાનવાળો જુવાનનું શર્ટ, એની કેન્ડી એ બધાના રંગ તો તારી નજરે બરાબર પકડ્યાં..મતલબ પ્રોબ્લેમ તારી નજર કે તબિયતમાં નહી પણ સામેવાળાની ‘ડ્રેસિંગ સેન્સ’માં છે.

‘હે પરમકૃપાળુ ભગવાન, આમ જ મને અતિજ્ઞાનના શ્રાપથી બચાવીને કાયમ સામાન્યજ્ઞાનની અનરાધાર કૃપા વરસાવતો રહેજે..!’

મનોમન મારાથી બોલાઈ ગયું. અતિજ્ઞાનના મહાસાગરમાં ગોથું ખાઈ જવું, ડૂબી જવું એના કરતાં સામાન્યજ્ઞાનના ઝરણામાં નહાવું વધારે સારું. જોકે અમુક વીરલાઓ કમળપત્રનો ગુણ ધરાવતા હોય છે એમના જેવા અતિજ્ઞાનસાગરમાં ડૂબકીઓ માર્યા કરે તો એકાદ સાચું મોતી ચોક્કસ શોધી આવે એની ના નહી. પણ ક્યાં કમળપત્ર અને ક્યાં આપણે પામરજીવ ! એવા કમળપત્ર હોત તો આ ઋતુચક્રોની ફેરફારના ચકકરોમાંથી જ ના બચી ગયા હોત…ગરમી, ઠંડી, ચોમાસું..બધું ય આપણી પરથી ‘સ..ર..ર…ર’ સરકી ના જાત !

ત્યાં તો મને એક હળવો ધક્કો લાગ્યો ને મારી વિચારયાત્રા ખોટકાઈ. વિચારોની પગદંડી પરથી અચાનક વાસ્તવિકતાના રાષ્ટ્રીય ઘોરી માર્ગ પર ચડી ગઈ અને ‘જે જગ્યાએ હોઇએ એ જ જગ્યા કાયમ હાજર રહેવાનો પ્રયત્ન કરવાનો’ મારો મનપસંદ વ્યાયામ ચાલુ થઈ ગયો.( બહુ પ્રેકટીસ પછી પણ આ વ્યાયામ મને કોઠે નથી પડતો એ વાત અલગ છે.) ધક્કો આવ્યો એ દિશામાં જોયું તો પીળો વાંસ મારી બાજુમાં રહેલ પર્સ મારી નજીક ખસેડીને મારી અડોઅડ બેસી ગયેલો જેના કારણે એનો ખભો મારા ખભાને અથડાઈ ગયેલો. એની સાથે નજર મળતાં જ એણે પોતાની આ ખભાના ધક્કાની ક્રિયા તરફ સાવ જ બેધ્યાનપણું દર્શાવ્યું. હવે મારાથી બોલાઈ ગયું,

‘એક્સ્યુઝ મી, આ જગ્યા મેં મારા ફ્રેન્ડસ માટે રોકેલ છે તમે આમ સાવ કેમના બેસી શકો…?’

પીળો વાંસ ઉવાચ –

‘ બુફે ડીનરમાં કોઇ પીરસે એની રાહ ના જોવાની હોય એ તો આપણી જાતે જ મનપસંદ વાનગી લઈને આરોગવા માંડવાની હોય…એવું જ આ જગ્યા માટે પણ સમજો ને..આમ શું આ રુમાલ -બુમાલ પાથરવાની તસ્દી લેવાની…વહેલા એ પહેલા..’

બેશરમીની સ્પર્ધામાં પીળો વાંસ પહેલા નંબરે આવે કે ગ્રીન -કાળા કોમ્બીનેશનવાળો એનો મિત્ર કે પતિ ? ( આજના જમાનામાં આવી બધી ધારણાઓ મોટાભાગે ખોટી પડે છે એટલે બોય ફ્રેન્ડ – પતિ -પત્ની -ગર્લફ્રેન્ડના તર્ક- વિતર્કોમાં બહુ સમય ના બગાડવો એવું મારું દ્રઢપણે માનવું છે. પંચાત કરવા માટે એવા જુનાપુરાણા વિષય કરતા વધુ સારા બીજા ઘણા બધા સબ્જેક્ટ્સ છે ).

કોઇ જ યોગ શિબિરો કે ગુરુના માર્ગદર્શન વગર ફક્ત આત્મખોજ દ્વારા મારાથી આજે અનાયાસે એક નવી શોધ થઈ ગઈ.

‘સામાન્યજ્ઞાન આત્મજ્ઞાનની વધુ નજીક છે બીજી તરોતાજા ખોજ !’

જ્ઞાનના વમળોમાં ફસાયેલી હતી ત્યાં તો ચારઆનીની સાઈઝની આંખોવાળા યુવાનના સ્ટ્રોંગ પરફ્યુમથી માથું ભમવા લાગ્યું. આ ટીવીવાળાઓ પણ જાતજાતની એડવર્ટાઇઝ બનાવી બનાવીને લોકોને ઉલ્લુ  બનાવે રાખે છે અને આવા નમૂનાઓ વધારે મૂર્ખા બનતા જાય છે, ‘ઇવન એનજ્લ્સ વિલ ફોલ !’ છેક મોઢા સુધી શબ્દો આવી ગયા કે,

‘અલ્યા ભાઈ, આ તારી પીળી એન્જલ ફોલ થઈ જશે તો તૂટી જશે..સાચવજે બાપલિયા..’

ત્યાં તો દૂરથી મારું સખીવૃંદ આવતું  નિહાળીને હું ભાવવિભોર થઈ ગઈ. ‘હાય-હલો’ની ફોર્માલીટી પતાવ્યા પછી પાંચેય સખીઓનું ઘ્યાન અમારી ફેવરીટ જગ્યા પર ગયું. આંખો-આંખોમાં એ લોકોએ મને ઠપકો આપી દીધો જેનો મેં બે ખભા ઉંચકી,હથેળીની બધી આંગળીઓમાં મારી મજબૂરીના સંકેતો ભરી, મોઢા પર ભરપૂર લાચારીના ભાવ આણીને પરબારો જવાબ આપી દીધો.

‘યે નહી ઓર સહી’ના ભાવ સાથે અમે બીજે નજર દોડાવી.એક બાંકડો થોડો દૂર હતો પણ એ આ જગ્યા પછીની નેક્સ્ટ ચોઇસ માટે બેસ્ટ હતો એટ્લે બધાં ત્યાં જઈએ બેઠા. પોતપોતાની મનપસંદ આઇસક્રીમનો ઓર્ડર આપીને સો ટકા કરમુકત પંચાતકર્મ ચાલુ કર્યુ જેમાં સહજ્પણે નંબરવન પર પેલું કપલ જ આવે.

‘એ નંગના હાથમાં બધી આંગળીઓમાં ગ્રહોના નંગની વીંટીઓ છે જો તો..નંગને નંગની આટલી બધી જરુર પડે કે?’

‘પણ જેને આટલું મોટું પીળું ગ્રહણ લાગેલું હોય એને વળી વધારે શું નુકસાન થવાનું એની જ નવાઈ લાગે છે.’

‘હશે હવે, જેવા એના નસીબ. એકાદ બે અનુભવો થશે એટલે આપોઆપ સમજ આવી જશે કે કોઇ નંગ કોઇ ગ્રહણ ક્યારેય બચાવી શકતું નથી. જે સહન કરવાનું હોય એ તો સહન કરવું જ પડે. આપણા નસીબનું કો…ઇ લઈ જઈ શકતું નથી કે જેટલું લખેલુ  હોય છે એનાથી વધારે કોઇ કંઈ આપી શકતું નથી..આ  નંગ-ગ્રહ બધા તો ઢકોસલા છે..’

અમારામાંની એક ફિલોસોફર સખી ઉવાચ. (એની અમુક વાતો હું જીવનમાં ‘ફોલોસફર’ કરું છું અને અમુક્ વાતોને કાનના રસ્તેથી અંદર પેસવા જ નથી દેતી. બધા નિર્ણય સામાન્યજ્ઞાન – સમજશકતિ -અનુભવને આધારિત)

અમારો ઓર્ડર કરાયેલ આઇસ્ક્રીમ આવી ગયો. એ પછી અમારી અલક મલકની વાતો ચાલી..તેં કાલે શું બનાવેલું..આટલા દિવસોમાં શું નવાજૂની..તારી જોબ કેમ ચાલે છે..આજે શું જમીને આવી..કોઇ નવી રૅસીપીની મહાન શોધ કરી કે અનાયાસે થઈ કે નહી..સંતાનો શું કરે છે…પતિદેવે કેટલું શોપિંગ કરાવ્યું, કેટલા મૂવી બતાવ્યા..સાસુ-સસરાના મગજ – તેવર ઠેકાણે છે ને..નણંદ-જેઠાણી બધાંયના હાલચાલ પૂછ્યા…બધાના પાડોશીઓ મજામાં ને..પાણી બરાબર ચોવીસ કલાક આવે છે ને..કામવાળી મોંમાંગ્યો પગાર લઈને પણ તમારા કહ્યામાં છે કે નહીંની ભયંકર ચિંતા ….વગેરે વગેરે..!

એકાએક વાતાવરણમાં પલટૉ આવ્યો અને ધીમા ધીમા વરસાદના છાંટા પડવા લાગ્યાં. અમારો આઇસક્રીમ અને પંચાત બેય પતી ગયેલા એટલે અમે હવે સંતોષપૂર્વક છૂટા પડવાનું વિચાર્યું. જતાં જતાં મારાથી પેલા ઓટલા પર નજર ગઈ. હવે તો એ ખાલી હતો પણ વરસાદના છાંટામાં ભીની થઈને પેલી સ્ટ્રોંગ પરફ્યુમની સ્મેલ વધુ સ્ટ્રોંગ થઈને મહેંકી રહેલી હતી.

આવા બંજર જમીન જેવા માનવીઓમાં  ‘સામાન્ય -અતિ કે આત્મજ્ઞાન’ના બીજ કેવી રીતે વાવી શકાયના ગહન (કોઇ જ મતલબ વગરના – ફક્ત ટાઇમપાસીયા) વિચારમાં હું  મારી કાર જ્યાં પાર્ક કરેલી એ તરફ વળી.

-સ્નેહા પટેલ.

ડે આફટર વેલેન્ટાઈન ડે – t.it.easy-32

 

 

 

 

 

http://gujaratguardian.in/E-Paper/03-03-2013Suppliment/index.html

 gujarat guardian paper > take it easy > 3-03-2013

ગયા સપ્તાહે ‘મૈં હું પ્રેમરોગી’ વિષય પર વાત કરી. પહેલાં જ કહ્યું એમ એના પર લખવા માટે તો જન્મોજન્મ ઓછા પડે. આ તો આપણે આપણા ગજા મુજબ એમાં ‘સમંદર મેં દો બૂંદ પાની’ની જેમ આપણો ફાળો નોંધાવી દેવાનો અણિશુધ્ધ પ્રામાણિક – તટસ્થ હેતુ !

આ લેખ લખતી હતી ત્યારે મારી જાણમાં એક નવી માહિતી આવી કે ૨૦૧૩, ફેબ્રુઆરીના માસમાં વેલેન્ટાઈન વીકના દિવસોમાં વધારો કરાયો છે અને એનું સેલિબ્રેશન ૧૪મી ફેબ્રુઆરીના રોજ ખતમ થવાને બદલે ૨૧મી ફેબ્રુઆરીના રોજ પૂરું થશે. હવે આ સાત સાત દિવસોમાં એવું તો શું રહી ગયું કે આપણા મોર્ડન પ્રેમીપંખીડાઓએ બીજા એક વીકનું એક્સ્ટેન્શન કરાવ્યું ! સમાચાર ધ્યાનથી જોતા આ લવરમૂછિયાઓની પ્રેમને સમજવાની શક્તિ પર માન થઈ ગયું. કેટલી જલ્દી એ લોકો કારમી વાસ્તવિકતા સ્વીકારી શકે છે એના નમૂનારુપે પંદરમી ફેબ્રુઆરીનો દિવસ ‘સ્લેપ ડે’ તરીકે જાહેર કરાયેલો. આખા વીક દરમ્યાન છોકરીઓ એમને ગમતી કે કલ્પના કરેલી હોય એ મુજબ ગિફ્ટ ના મળી હોય તો આ દિવસે પોતાના મનની બધી ભડાસ કાઢી શકે એવો આશય હોઇ શકે. સોળમી એ ‘કિક ડે’…મતલબ કે ‘લાફો’ ખાધા પછી પણ ‘લાલો’ પોતાની ભૂલસુધારણા કરવા માટે જોઇતા નાણા ભેગા કરીને એ ભૂલ પર મોંઘેરી ગિફ્ટનું ડસ્ટર ના ફેરવી શક્યો હોય તો બીજા દિવસે પ્રિયતમાના સેંડલની…રામ રામ રામ..એ પછી પરફ્યુમ ડે, ફલર્ટિંગ ડે (!) એક બીજાની ગર્લ ફેન્ડ એક દિવસ એક્સચેન્જ કરી લેવાનો મહાપ્લાન પણ હોઇ શકે..આ તો જ્યાં ના પહોંચે કવિ કે લેખક ત્યાં પહોંચે આજનો પ્રેમીવર્ગ…કેફેશન ડે, મિસિંગ ડે અને છેલ્લે બ્રેકઅપ ડે..! અલ્યા..આ તે જાણે ૧૪ દિવસનો ઘરઘત્તા નો ફેસ્ટીવલ ઉજવવાનો હોય એવી વાત થઈ. આ પ્રેમ નામના અઘરા તત્વને હજુ તો આપણે પૂરેપૂરું ઓળખી નથી શકતા ત્યાં આ જુવાનિયાઓ તો બ્રેકઅપ કરીને બાય બાય ‘ઇશ્કવાલા લવ’ કહી દે છે.

નેટ ઉપર હમણાં એક હરતું ફરતું રસપ્રદ ફોર્મ નજરે ચડેલું. જેમાં ગર્લફ્રેન્ડ બનવા માટેનું ફોર્મ નામના મેઈન ટાઈટલ નીચે સબટાઈટલ હતું કે ‘બિનઅનુભવીને પ્રથમ પસંદગી’. પછી નામ-સરનામું અને ફોન નંબરની માંગણી કરેલી, જેમાં લેન્ડલાઈન નંબર લખવાની તો ધરાર મનાઇ જ હતી. એ પછી ઇમેઈલ આઈડી, ફેસબુક -ટવીટર આઈડીની માહિતી દ્વારા ઇ-યુગની પ્રાથમિક જરુરિયાત સંતોષવાની ઇચ્છા જાહેર કરાયેલી. એ પછી છોકરીની રસપ્રદ ક્વોલિફીકેશનની ડીટેઈલ્સ માંગી હતી. જેમાં એની ઉંચાઈ (સેન્ડલની હીલ વગરની) અને ઉંમર (સાચેસાચી)ની વિગતો માંગેલી. છોકરીના રુપરંગ વિશે ઝાઝી માહિતી લેવામાં કોઇ રસ લીધો હોય એવું દેખાતું નહતું..કેમ..? એ પછી આજકાલની અતિપ્રામાણિક પેઢીએ ખુલ્લે આમ એમના બોયફ્રેન્ડની સંખ્યા પૂછી લીધેલી અને બેથી વધુ બોયફ્રેન્ડ હોય તો ‘સોરી’ તમારી અરજી રદ કરાશે એમ ચોખ્ખે ચોખ્ખું કહી દેવાયેલું. પહેલાં પરણતી વેળા લોકો આપણે બે અને આપણા બે..બે બસ..આવી ભાવના ધરાવતા હતા જ્યારે આજે એ જ ભાવના થોડી મોડીફાઈ થઈ ગયેલી લાગી…તારા બે બોય ફ્રેન્ડ ને મારી બે ગર્લફ્રેન્ડ એટલે બસ ! એ પછીનો મુદ્દો વાંચતા મને છોકરીનો આગળનો રુપરંગ વાળો મુદ્દો કેમ અતિગૌણ બની ગયેલો એ તરત જ સમજાઈ ગયું. આ મુદ્દામાં છોકરીના પિતાની મિલકત, મહિનાના હોટલના બિલો, ભાઈઓ અને પિતાજીના ફોટા, ફ્રેડલિસ્ટની પૂરેપૂરી નામ -સરનામા-મોબાઈલ નંબર સાથેની માહિતી, મહિનાની પોકેટમનીની વિગત અને ઘરના બધા કમાતા સદસ્યોની ભેગી કરીને થતી વાર્ષિક આવકનો આંકડો – આ બધી વિગતો બિડાણ કરવાની હતી. ધન્ય ધન્ય એમની દૂરંદેશીને..! એકચ્યુઅલી આ થકી હું પણ પ્રેમ અને લગ્નનો એક નવો મતલબ સમજી શકી. હવે આટલી બધી એકસરસાઈઝ કર્યા પછી પ્રેમકહાનીઓના પરિણામોની શક્યતા શું હોઇ શકે?

પહેલાં તબક્કે જો પ્રિયપાત્રની પ્રાપ્તિ થાય તો બે શક્યતાઓ એની પાછળ છે. બાળવાર્તામાં  સાંભળતા આવ્યાં છીએ એમ’ હેય ને રાજા ને રાણીએ ખાધું પીધું ને રાજ કર્યું’ જેવી અવસ્થાનો અનુભવ થાય અથવા તો પરણ્યા પછી બે ય ને ધ્યાન આવે કે ઓત્તેરી, જગતની સૌથી સુંદર, અદભુત દેખાતી વ્યક્તિ તો આખરે બીજા બધા સામાન્ય માનવીઓની જેમ હાડચામના મનુશ્ય જેવી જ સામાન્ય અથવા તો એનાથી ય ઉતરતી કક્ષાની નીકળી.   બધું ય ખવડાવેલું પીવડાવેલું  ગિફ્ટેલું વ્યર્થ – બે બે ગર્લ-બોય ફ્રેન્ડના મહાન સેક્રીફાઈસ પછી પણ આપણે તો નસીબના ફૂટલાં જ રહ્યાં. ત્યારે ખાધુ – પીધું અને નારાજ થયાં જેવી અવસ્થાનો ઉદભવ થાય.

 

પ્રિયપાત્રની પ્રાપ્તિ ના થાય તો શું ? એ પછી પાછી બે પ્રકારની લાગણી ઉદભવી શકે. પ્રેમીને લાગે કે ક્યારેય પ્રેમ ના કર્યો હોય એના કરતાં પ્રેમ કરવો અને પછી ગુમાવવો એ વધારે સારી સ્થિતી. પ્રેમનો લાડું ખાઈ તો લેવો જ જોઇએ એક વાર…હજમ થશે કે નહી એ પછી જોયું જશે. પ્યાર કિયા કોઇ ચોરી નહી કી…જે થાય એ એક વાર પ્રેમ તો કરવો જ રહ્યો ..ભલે એણે મને પ્રેમ ના કર્યો  મેં તો હૈયાફાટ પ્રેમ કરી લીધો. જ્યારે બીજી સ્થિતી મુજબ પ્રેમ કરવો અને પછી ગુમાવવું એ ક્યારેય ના ગુમાવ્યાં કરતાં સારું મતલબ ગુમાવવું એ મેળવવા કરતાં સારો અનુભવ રહ્યો. આમે એનું ને મારું ગાડું કંઈ બહુ લાંબુ ચાલે એમ નહતું. એ જતી રહી કે રહ્યો તો પણ પ્રણય પામ્યાનો આનંદ તો સિલકમાં રહી જ ગયોને.

 

બહુ સંવેદનશીલ પ્રેમીઓના કેસમાં હજુ એક શક્યતા વર્ષો વર્ષથી કોઇ જ ફેરફાર વિના એ ના એ જ ફોર્મેટમાં ચાલી આવી છે એ આત્મહત્યાની પણ છે.યશરાજ ચોપ્રાની હીન્દી રોમાંટીક મૂવી અને ટીવી સિરીઅલો જોવાનો શોખ ધરાવતા ઋજુ હ્રદયના પ્રેમીઓ આ વર્ગમાં આવે છે. જોકે મને પર્સનલી આ માર્ગ સહેજ પણ પસંદ નથી એટલે હું એની પ્રખર વિરોધી છું. કારણ..આત્મહત્યા કર્યા પછી તો કશું જ કરવાની શક્યતા નથી રહેતી…બીજીવાર આત્મહત્યા કરવાની પણ નહીં. આવી ‘ડેડએન્ડ’ વાળી શકયતાઓ દુનિયામાંથી કાયમ ‘ડેડ’ થઈ જાય એવી ઇચ્છા ધરાવું છું.

 

ટૂંકમાં કહીએ તો પ્રેમ એ મને અછબડા જેવો રોગ લાગે છે જે દરેક મનુષ્યને એક વાર તો થાય થાય ને થાય જ…કોઇ ગમે એટલા પ્રયત્નો કરે એની મીઠી – શાર્પ નજરમાંથી છટકી નથી શકતું.જેટલા જલ્દી અછબડા નીકળી જાય એટલુ વધુ સારું એ જ રીતે પ્રેમ પણ બને એટલો નાની ઉંમરમાં થઈ જાય તો સારું..દિલ તૂટવાના દર્દ એ સમયે જલ્દી સહન થઈ જાય બીજું કોઇ ખાસ કારણ નહીં.

તો મહાન પ્રેમના અગાધ જ્ઞાનસાગરમાં મારી બે બૂંદોનું યથાશક્તિ જ્ઞાન પીરસ્યાના સંતોષ સહ હવે અહીં આ લેખ પૂર્ણ કરું છું. આશા છે કે કોઇ’ક ક્યારેક ક્યાંક તો કામ આવશે જ !

 

-સ્નેહા પટેલ

 

પ્રેમ નામે રોગ

http://gujaratguardian.in/E-Paper/02-24-2013Suppliment/index.html

gujarat guardian paper >Take it  easy – 31.> 24-02-2012

ગુજરાતી લોકો પોતાનો ‘વેલણ ખાવાનો ટાઈમ’ બચાવવા માટે ‘વેલેન્ટાઈન ડે’ ભરપૂર ઉત્સાહ ( એક્ટીંગના ખાટું પૂરેપૂરા આ લોકો) સાથે મનાવે. એની આગળ આવતા કેડબરી, ચોકલેટ,કીસ, રોઝ,પ્રપોઝ , ટેડી જેવા દિવસોએ સંનિષ્ઠતાથી પોતાની પોકેટમનીમાંથી જેટલો નીકળી શકતો હોય એટલો ફાળો પ્રામાણિકતાથી આપે. આ બધું જોઇને મને થાય છે કે આટલા વર્ષોથી લગભગ દરેક દેશ, દરેક ભાષા, દરેક જાતિએ આ પ્રેમ નામના પ્રદેશને આટઆટલો ખેડયો છે, અગણ્ય સંશોધનો થયા છે, પહેલાં જે લોકો ટીવી, સીડીમાં ફાંફા મારતા એ બધા હવે નેટ પર સર્ફિંગ કરી કરીને આ પ્રેમને સમજવામાં પોતાની એડી ચોટીનું જોર લગાવી દે છે એમ છતાં આ કેમ આટલો રહસ્યમય લાગે છે. લગભગ દરેક માનવીએ એની સંવેદના કેમ ભિન્ન ભિન્ન ! આટાઅટલી સગવડ પછી પણ આવી તકલીફો પડતી હોય તો જો એના વિશે કંઇ જ ના લખાયું હોત તો આ માનવજાતિનું શું થાત…કયા અંધારિયા કુવામાં એ ભટકતી, તરફડતી હોત..?

આ વાત પરથી શેક્સપિયરના નાટકનો એક પ્રસંગ યાદ આવ્યો.

રોસેલીન્ડ નામની એક યુવતી સંજોગવશાત એક જંગલમાં પુરુષવેશ ધારણ કરીને રહેવા આવે છે. એનો એક પ્રેમી હોય છે ઓર્લેન્ડો. એ રોસેલીન્ડની પાછળ પાછળ એ જંગલમાં એને શોધતો શોધતો આવી ચડે છે, પણ એને રોસેલીન્ડના પુરુષવેશ ધારણ કરવા વિશે કંઈ જ ખ્યાલ નથી હોતો. એ તો જંગલના દરેક વૃક્ષના થડ -ડાળીઓ ઉપર પ્રેમકાવ્યો લખતો ફરતો હતો.એકવાર રોસેલીન્ડ અને ઓર્લેન્ડો મળે છે. રોસેલીન્ડના પુરુષવેશને કારણે ઓર્લેન્ડો એને ઓળખી શકતો નથી પણ રોસેલીન્ડ એની પ્રિયા એને તરત જ ઓળખી કાઢે છે.વાતવાતમાં રોસેલીન્ડ એને કહે છે કે’ ‘પ્રેમમાં વિખૂટા પડેલા લોકોની હાલત બહુ ખરાબ હોય છે. આ જંગલમાં ઓર્લેન્ડો નામનો કોઇ પાગલ પ્રેમી પોતાની પ્રિયતમાના વિયોગમાં ઝૂરતો ઝૂરતો ડાળ – ડાળ, પાન – પાન પર એના હ્રદયનીએ વ્યથા લખતો ફરે છે. મને એની બહુ દયા આવે છે. એ જો મને મળી જાય તો એની લવસીકનેસ હું દૂર કરી શકું. હું એનો ઇલાજ સારી રીતે જાણું છું.’

આ સાંભળીને તરત જ ઓર્લેન્ડો કહે છે કે,’એ પ્રેમી તો  હું જ છું.’

નવાઈમાં પોતાની વિશાળ આંખો થોડી વધારે ફેલાવીને એના દેહ પર ઉપરથી નીચે નજર ફેરવીને નવાઇનો સાગર પોતાના અવાજમાં ઠાલવીને બોલે છે ઃ

‘તું..તું ઓર્લેન્ડો..પાગલ પ્રેમી..પણ તું..તું તો એ પ્રેમી જેવો જરાય નથી લાગતો !’

‘પ્રેમી કેવા લાગે વળી?’

‘અરે, સાચા પ્રેમીના ચહેરા પર મહિનાઓની વધેલી દાઢી હોય, પ્રિયાની શોધમાં ભૂખતરસ નેવે મૂકીને રખડ્યા કરવાના કારણે ક્પડાં મેલા -ઘેલા અને ઠેકઠેકાણેથી ફાટેલા તૂટેલા હોય, ઘસાઈને તૂટી ગયેલી ચપ્પલ  પણ ફેંકી દીધી હોય એના કારણે એની પગની પાની આખી ઉંડા ઉંડા વાઢિયાથી ભરાઈ ગયેલી હોય, ગાલ પર વસંતની ગુલાબીને હડસેલીને પીળી પાનખરે કબ્જો જમાવ્યો હોય, આંખોની જગ્યાએ લખોટી રમવાની ગબ્બી જેવા ખાડા દેખાતા હોય..ટૂંકમાં સાવ બિચારો, એકલતાના જંગલોમાં અટવાયેલો શૂન્યમનસ્ક આત્મા જેવો લાગે ..જ્યારે તું તો આવો નથી લાગતો..!!’

રોસેલીન્ડની આ વાર્તાના વિચારોમાં ને વિચારોમાં હું ખૂબ આગળ વધી ગઈ. મારા વિચારો મારા હાથ બહાર તીવ્ર ગતિથી મારા મગજમાં એમનો રાક્ષસી પંજો ફેલાવતા તાંડવ નૃત્ય કરવા લાગ્યા. ખુલ્લી આંખે દુનિયામાં મશહુર થઈ ગયેલી પ્રણયવાર્તાઓ નજર સમક્ષ તાદ્રશઃ થવા લાગી.રોમિયો – જુલિયેટ. હીર – રાંઝા, રાધા – કૃષ્ણ, લેલા – મજનૂ, સલીમ -અનારકલી…બધા અદભુત પ્રેમીઓ એકબીજાના ગાઢ પ્રેમમાં પડેલા. પડેલા એના કારણે શરીરે ઠેર ઠેરથી ઘવાયેલા. તનના ઘાવ હોય તો ડોકટરો પાટાપીંડી કરી આપે પણ આ મનના ઘાવની પીડા એ ડોકટરો જાડા ગ્લાસના ચશ્મા ઉપર પાવરફુલ દૂરબીન લગાવીને પણ શોધી ના શક્યા, જે રોગ ના દેખાય એનો ઉપચાર કેમનો થાય..? એટલે એમણે જાહેર કર્યું કે ‘પ્રેમ ફેમ જેવું દુનિયામાં કંઈ છે જ નહીં, અને હોય તો પણ એનાથી માનવીને કોઇ પીડા નથી પહોંચતી. આ તો ભગવાનમાં માનવું – ના માનવુંની જેમ શ્રધ્ધાનો વિષય છે. આ બધા હકીકતમાં પડેલા છે જ નહી, હરતા ફરતા ઘોડા જેવા છે માટે અમારા ક્લીનીકમાંથી એમને વિદાય કરો ને બીજા દર્દીઓ માટે જગ્યા ખાલી કરો’

હદ થઈ ગઈ.. આ ડોકટરની અરસિકતા – શુષ્કતા ઉપર મને જબરી ખીજ ચડી..માનવીના શરીરમાં આવેલ લાલના એક્કા જેવા લાલઘૂમ હ્રદયમાં કામદેવે છોડેલ અમોઘ તીર સમો, તીરવાળો પ્રેમ એ ફકત એક કલ્પના જ છે એવું કઈ રીતે માની શકાય..? ચિંતન -મનનનો દોર આગળ ચાલ્યો. મારા વિચારો મારા કંટ્રોલમાં નહતા..હું એમના કંટ્રોલમાં હતી.એ વિચારો મને એના હિંડોળે બહુ જ પ્રેમથી ઝુલાવતા હતા ( હું પ્રેમ નામની લાગણીમાં સ્ટ્રોંગલી માનું છું )

 

પ્રેમનો શરુઆતનો તબકકો કેવો હોઇ શકે.. અને તરત જ મારા સુપરફાસ્ટ મગજે એનો જવાબ મારી પર છુટ્ટો ફેંક્યો..

‘આ પ્રેમ નામનો રોગ થવામાં સૌપ્રથમ આંખો મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. આંખ અને હ્રદય ભલે શારિરીક રીતે અલગ હોય પણ માનસિક રીતે એ બહુ જ ગાઢ રીતે જોડાયેલ હોય છે. આંખમાં આ પ્રેમ નામનું ઇન્ફેકશન લાગ્યા પછી આ દર્દીને કોઇનું સમોસા જેવું નાક રોમન નાસિકા જેવું લીસું અને અણીદાર લાગે છે કાં તો સંસ્કૃત સાહિત્યમાં વર્ણવેલ તેલની સીધી ધાર જેવું લાગે..હાથીકાન કોઇ શિલ્પીએ ખૂબ જ જહેમત લઈને કંડારેલ કલાત્મક લાગે અને ઓષ્ડદ્વય અમૃતકુપી જેવી લાગે.આંખનો ચેપ કાન સુધી પ્રસરે અને પ્રિયપાત્રનો ફાટેલા ઢોલ જેવો, તૂટી ગયેલા તંબૂરાના તાર જેવો અવાજ પણ અનાહતનાદની અનુભૂતિ કરાવે છે. પ્રિયપાત્રની આંખમાં કૃષ્ણના મુખમાં દેખાયેલ એવા ચૌદ બ્રહ્માંડ દેખાવા લાગે અને છેલ્લે એનો આંખના રસ્તેથી પેસારો કરી ગયેલ રોગ એના હ્રદય પર કુશળતાથી એની જ જાણ બહાર પોતાનો કોમળ પંજો જમાવી દે છે.

આ માનસિક અને શારિરીક હ્રદયરોગના ઘણા ખરા લક્ષણોમાં અમુક સામ્યતા તો ખરી. બંનેમાં હ્રદયના ધબકારા વધી જાય, બ્લડપ્રેશર હાઈ થઈ ગયું હોય એમ શરીરના પ્રત્યેક નાડી સ્થળો ઘબકવા માંડે. ‘મેરી ગો રાઉન્ડ’માં બેસતી વેળા આપણને નીચે ઉતરતી વખતે પેટમાં જે ગરબડ થઈને ગોટાળા વળવાની લાગણી થાય એવી જ લાગણી પ્રિયપાત્રને જોતી વખતે થાય. આખો દિવસ સ્વપનદુનિયામાં વ્યસ્ત રહેવાના કારણે ખાવા પીવાની ઇચ્છાઓ ઉપર પ્રેમ નામની લાગણી હાવી થઈ જાય અને એ બધાંનુ હનન કરી નાંખે પરિણામે ઉડ્ડિયા નામના યોગાસનમાં પેટ અંદર ખેંચવાની ક્રિયા કરવાની હોય એ વખતે પેટમાં જે ખાડો પડે એવો જ ખાડો ધીમે ધીમે પડતો જાય .

ભૂખ્યા પેટની અસર તળે જીભ પોતાનો સ્વાદ ગુમાવવા લાગે, લાળગ્રંથિઓ પોતાનું મૂળ કાર્ય ભૂલી જાય અને બાઘી બનીને ઠરી જાય. મોઢું ખૂલે ત્યારે એમાંથી એક જ રાગ નીકળે -પ્રેમરાગ. પ્રિયના આરઝૂના ગીતો ગવાય – જોડકણાં જેવી મહાન શાયરીઓ લખાવા લાગે, દરેક પ્રેમી પોતાની માંહ્યલી કોરમાં એક મરીઝ, બેફામ શ્વસતો અનુભવતો થઈ જાય. પ્રેમ થાય એટલે લગભગ દરેક પ્રેમી શાયરીઓ લખતો તો થઈ જ જાય – પ્રેમની એક આડપેદાશ – જે  પ્રક્રિયા થોડા પ્રેમીઓમાં આખી જીંદગી ચાલે તો અમુક પ્રેમીઓમાં પાર્ટટાઇમ ચાલે. ઘણાખરા લોકો એમ માને છે કે કવિઓએ થોડા થોડા સમયે પ્રેમમાં પડતા રહેવું જ જોઇએ તો જ કવિતાઓ લખી શકે. મૂંઝવણ એ થાય છે કે પ્રેમ થાય એટલે કવિ થઈ જવાય કે કવિ થવા માટે પ્રેમ કરવાનો હોય…..હશે હવે..આ તો બહુ ગહન ચર્ચાવિચારણા માંગી લેતો પ્રશ્ન છે એટલે અત્યારે એને બાજુમાં મૂકી દઇએ. પ્રેમ નામનો રોગ અત્યાર સુધીમાં તો એના અંતિમ તબક્કામાં પ્રવેશી ચૂકયો હોય છે. એના દિલની સાથે સાથે મગજ પર પણ કબ્જો જમાવી બેઠું હોય છે. પ્રિયપાત્ર જગતના અનંતકોટિ માનવોમાંથી સાવ જ નોખું તરી આવતું અને અદભુત સર્જન છે. બર્નાડ શો એ કહ્યું છે કે -‘લવ ઇઝ અ ગ્રોસ એક્ઝારેઝશન ઓફ ધ ડિફરન્સ બીટવીન વન પર્સન એન્ડ એવરીબડી એલ્સ !’ આ જ ભાવ પર મગજ કેન્દ્રિત થાય છે. મગજ પૂર્ણતયા એક જ વ્યક્તિમાં કેન્દ્રિત થતાં પ્રણય સિવાયના કોઇ પણ કાર્ય માટે મગજ કાર્યરત નથી રહી શકતું. બુધ્ધિ વાપરવાના દરેક કાર્યમાં એ સાવ જ નાકારા જેવો થઈ જાય છે. શારિરીક અને માનસિક ક્રિયાઓ શિથિલ થઈ જાય છે. ઘરની દરેક દિવાલો, પિકચર – ટીવી સીરીયલની દરેક હીરોઇનમાં એને ફકત અને ફક્ત પોતાના પ્રિય વ્યકિતના જ દર્શન થાય છે. આ મતિભ્રમ જેવી સ્થિતી લખતાં લખતાં મારું મગજ થોડું હેવી થઈ ગયું. મને પ્રેમમાં પડનારાઓની દયા આવવા લાગી. આ પડનારાઓને સહારો કેવી રીતે મળે, કેવી રીતે ઉભા કરી શકાય એ અંગે વિચારવા મગજને થૉડો બ્રેક આપવાનું વિચાર્યું.

કોઇ પણ ગંભીર રોગની દવા શોધવા માટે મગજ બરાબર ફ્રેશ હોય તો જ કામનું નહીંતર ગરબડ ગોટાળા કરી નાંખીએ તો રોગ વધુ વકરે…તો દોસ્તો…આવતા અઠવાડીએ આ પ્રેમ વિશે વધુ કંઈક નવી જાણકારી પીરસવાની ઇચ્છા સાથે અત્યારે તો વિરમું છું.

તમે પણ આ પ્રેમ નામની બિમારીના તમારા અનુભવો શૅર કરજો. કદાચ મારા સંશોધનમાં મને હેલ્પફુલ થઈ પણ શકે.

-સ્નેહા પટેલ.

તમારી જોડે પણ આવું થાય છે કે..?

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/02-03-2013Suppliment/index.html

Gujarat guardian paper > Take it easy column > article no : 28.  Date :03-2-2013

 

સામાન્યતઃ આપણે જાણીએ જ છીએ કે વિ-જ્ઞાન એટલે ઊંડું – ઉચ્ચ પ્રકારનું – સવિશેષ- શાસ્ત્રીય કે કોઈ પણ પ્રકારનું ભણતરનું જ્ઞાન. અંગ્રેજીમાં જે વિષયોને `સાયન્સ` કહેવામાં આવે છે તેને માટે ગુજરાતીમાં હવે ‘વિજ્ઞાન’ શબ્દ  રૂઢ થઈ ગયો છે. ‘સાયન્સ’ શબ્દનો મૂળ અર્થ ‘જ્ઞાન’ થાય છે, તેને બદલે ગુજરાતીમાં ‘વિજ્ઞાન’ શબ્દ વાપરવા પાછળ ખાસ પ્રયોજન છે. જ્ઞાન ધ્યાન અને ચિંતનથી પ્રાપ્ત થાય છે જ્યારે વિજ્ઞાનનો પ્રત્યક્ષ અનુભવથી સાક્ષાત્કાર કરી શકાય. આમ વિજ્ઞાન એટલે વિશિષ્ટ પ્રકારનું જ્ઞાન જે પ્રત્યક્ષ અનુભવ અને નિરીક્ષણથી રચાયેલું છે. પણ વિજ્ઞાન ઘણીવાર મારા જેવા વ્યક્તિ માટે  ચિંતાનું સર્જન કરે જેને અમુક મહાનુભાવો ‘ ચિંતન’ કહી મારી ચિંતાનું  ચીરહરણ કરી નાંખે છે.

સાચું કહું તો મને કદી કોઈ ઉપકરણની એવી તાતી જરૂર નથી લાગતી કે એના વગર જીવી જ ના શકાય. થોડો ખુદ્દાર સ્વભાવ ધરાવતી એવી હું દ્રઢપણે એમ માનું કે આપણી ‘ક્ષમતા’ ઓછી હોય તો જ ઇશ્વરદ્ત્ત મેઘાવી બુધ્ધિ -શક્તિ ઉપરાંત વિવિધ ઉપકરણોની આપણને જરૂર પડે. જેમ કે સરવાળા -બાદબાકી આવડતા ન હોય તો ‘કેલ્કયુલેટર’ની જરુર પડે’ પોતાની જાત પર વિશ્વાસ ના હોય અને હરપળ કોઇના ને કોઇના સંપર્કમાં રહેવાની જરુરિયાત લાગતી હોય કે કોઇની મદદની જરુર લાગતી હોય કે ટાઈમ મેનેજમેન્ટમાં કાચા હોવ તો ચોવીસ કલાક ‘મોબાઈલ’ની જરુર પડે. આ લખતી હતી ને મારા દીકરાએ એના મિત્રો સાથે મૂવીના પ્રોગ્રામમાં જતા જતા મારી પાસે મારા મોબાઈલની માંગણી કરી.’

‘મમ્મી, તમારો મોબાઈલ આપી રાખોને કંઈ કામ હોય તો સારું પડે !’

લાડકવાયાની માંગણી કઈ મા નકારી શકી છે કે હું નકારું..આજકાલ તો આમે દરેક મા – બાપ સામેથી એમના સંતાનોને કહે છે કે મોબાઈલ સાથે રાખજો જેથી અમને ધરપત રહે કે તમે ‘સેફ’ છો ! મેં પણ એક પળના વિલંબ વગર જ એને મારો મોબાઈલ આપી દીધો અને એને વિદાય કર્યો. એ પછી મારા મનમાં વિચાર આવ્યો કે અમે જયારે ૯-૧૦ વર્ષના હતા ત્યારે અમારા મમ્મી પપ્પાને અમારી કોઇ જ ચિંતા નહી થતી હોય. ? એ વખતે તો કાળાફોનના ડબલા પણ અમુક જ ઘરે જોવા મળે. મોટાભાગે તો અમે જે સમયે મમ્મીને કહીને ગયા હોઇએ એ સમયે પાછા આવી જ જઈએ.ના આવીએ એવું કોકાદ  દિવસ જ બને ..પણ એમાં એ લોકો હાંફળા ફાંફળા થઈ ગયા હોય ને પોલીસ સ્ટેશને દોડી જાય કે રડવા બેઠા હોય એવી કોઇ મહાન ઘટનાઓ ના બની જાય. અડધો – પોણો કલાકની ગ્રાન્ટ વિશ્વાસના જોરે ચાલી જ જતી..આ રીતે તો અમે આજના છોકરાઓ કરતા વધારે જીમ્મેદાર અને હિંમતવાન હતા એમ કહી શકાય. આજે તો મલ્ટીપ્લેક્ષમાં મૂવી જોવા ભેગા થવા માટે પણ મોબાઈલનો સહારો લેવાય, જ્યારે અમે તો ભગવાને આપેલી સુંદર મજાની દ્રષ્ટિનો બરાબર ઉપયોગ કરતા અને જે  વાતચીત થઈ હોય એ બરાબર યાદ રાખી ને  નક્કી કરેલ રોડસાઈનો શોધીને મિત્રોને શોધી લેતા અને ભેગા થઈ જતા. આમ તો મોબાઈલ આપણને થોડા અંશે આળસુ, બેજવાબદાર અને લાપરવાહ બનાવી દે છે એમ જ લાગ્યું.  ત્યાં તો મારા માંહ્યલાએ  ‘ઓપ્ટીમીસ્ટીક’ મને ઠપકો આપ્યો અને ખખડાવી…

‘પરિવર્તનનો પ્રવાહ એની સાથે થોડો કૂડો કચરો તો લાવે જ ને, જે સારું હોય એ સમજણ અને અનુભવોની ચાળણીથી ચાળી ચાળીને ગ્રહણ કરી લેવાનું.તું વળી ક્યાંથી આમ ‘નેગેટીવ’ વિચારતી થઈ ગઈ !’

આમે પણ પ્રગતિની ઓથે એની સાઈડ ઇફેક્ટ જેવી ડેવલોપ થતી આત્મવિશ્વાસની ઉણપની વાતો કરીને એને દુનિયાના ગળે ઉતારવાના મને કોઇ મહાન અભરખા પણ નથી..આપણે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને જીવન સહૂલિયતભર્યુ બનાવવાને બદલે એના ગુલામ થઈ જઈએ છીએ અને કોઇ એના ગેરફાયદા સમજાવે તો ઉલ્ટાના એને ગળે જ પડીએ અને સાવ જૂનવાણી કહીને એમનો કચરો કરી નાંખીએ છીએ…દુનિયાવાલે તો બોલેગે હી …ઉનકા તો કામ હી હૈ બોલના..! એ ક્યારેય ‘મેઘાવી પ્રતિભા’ ધરાવતા વ્યક્તિત્વ સાથે ન્યાય નથી કરી શકી એ જાણું છું. બને એટલા ટેકનોલોજીના ફાયદા ઉઠાવવા અને મક્કમતાથી એના ગેરફાયદાનો સામનો કરવાનો નિર્ધાર કરીને ટેકનોલોજીના સુપરસ્ટાર જેવું કોમ્પ્યુટર છેવટે ખરીદી જ લીધું.

કશુંક શોધવા કે શીખવા નીકળીએ તો અમુક મહાન શોધો અનાયાસે જ થઈ જાય અને થઇ પણ છે. વિશ્વાસ ના આવતો હોય તો આપણો ઇતિહાસ તપાસી લેવો. જોકે  ઈતિહાસમાંથી વાંચીને ‘રેડીમેડ’ અનુભવવાણી કે  પ્રસંગો જાણીને એના પરથી શીખવાનું -સ્વીકારવાનું આપણને માનવજાતિને કદી નથી ફાવ્યું એ વાત અલગ છે. કોમ્પ્યુટર ખરીદ્યા પછી મેં પણ અમુક ગંભીર ભૂલોની શોધ કરી. પહેલીજ નજરે લાગ્યું કે આ ઉપકરણની અમુક  ભૂલો તો માણસનું કામ ઓછું કરવાને બદલે ઉલ્ટાનું  વધારી મૂકે એવી છે. મને કેટલાક પ્રોબ્લેમ દેખાયા જે સુધારાય તો માનવજાતનું આવનાર ભવિષ્ય ઉજ્જવળ બનશે એવા મહાન ઉદેશ સાથે બિલભાઈનું ધ્યાન દોરવાનું મન થયું. એ મહાન વિચારો હંમેશની જેમ તમારી સાથે શેર કરું છું.

1. કમ્પ્યુટરમાં ‘START’ બટન છે પણ ‘STOP’ બટન નથી. હવે આ ગાડું ચાલુ થયા પછી અટકે જ નહીં તો ઇલેક્ટ્રીકસીટીના બીલનું શું… આવા વિચારોમાં આપણે ગાંડા થઈ જઈએ કે નહી…!

2. મને મેનુબારમાં ‘RUN’ બટન જોવા મળ્યું. એ ‘RUN’ બટન દબાવ્યું…મને એમ કે હવે રન કરવાનું એટલે એમાંથી ઉતપન્ન્ન થતી ઉર્જાથી કોમ્પ્યુટર વર્ક કરતું હશે..એમ માનીને મારા ટ્રેડમિલ પર અડધો કલાક સ્પીડમાં  એક્સરસાઈઝ કરી..નિરર્થક અડધો કલાકનો પરસેવો વહાવ્યા પછી પણ કોઇ રીઝલ્ટ ના મળતા મને થયું કે આ ‘RUN’ બટન કાઢી ‘SIT’ બટન રાખવું જોઇએ . એમના અંગ્રેજી ભાષાના અધૂરા નોલેજના કારણે અમારા જેવાએ કેટલી તકલીફ વેઠવી પડી..કમ સે કમ ‘SIT’ જેવો સાચો શબ્દ વાપર્યો હોય તો મારા જેવા સાચો અર્થ સમજી શકે અને શાંતિથી બેસીને કોમ્પ્યુટર વાપરી શકે – સમયસર ઇચ્છિત કામ પતાવી શકે.

3. એક મોટી મુશ્કેલી. ભલા માણસો તમને  કમ્પ્યુટરમાં ક્યાય ‘RE-CAR’ જેવું ઓપ્શન ધ્યાનમાં છે? એમાં એવું છે કે મને ફક્ત ‘RE-CYCLE’ ઓપ્શન  જોવા મળ્યું, પણ મારા ઘરે ‘CYCLE’ નથી ફક્ત એક જૂની પુરાણી  ‘CAR’ જ છે. તો શું કરવાનું ?

4. કોમ્પ્યુટરમાં ‘FIND’ બટન છે પણ મને લાગે છે કે તે બરાબર કામ નથી કરતુ!  એમાં એવું છે કે હમણાં ગયા અઠવાડિયે જ મારી ઘરની ‘કી’ ખોવાઈ ગઈ અને મે ‘FIND’ કી થકી એ ‘ ઘરની કી’ શોધવા ખુબ પ્રયત્ન કર્યો પણ ક્યાય મળી નહિ. આ પ્રશ્નનુ સમાધાન તાત્કાલિક ધોરણે થવું જોઈએ એવું નથી લાગતું. જે ‘ફેસીલીટી’ હોય એ કામ જ ન કરે તો એ વપરાશકર્તા અને સમગ્ર માનવજાતનો કેટલો બધો સમય ખોટી કરે..!

5. ‘MICROSOFT WORD’ તો આરામથી શીખી ગઈ પણ  હવે ‘MICROSOFT SENTENCE’ ક્યાંથી -કેવી રીતે શીખવું અને આગળ કેમ વધવું એ નથી સમજાતું ?

6. મે કોમ્પ્યુટર, સીપીયુ ,માઉસ અને કીબોર્ડ ખરીદ્યું. પણ સ્ક્રીન પર તો ફક્ત ‘MY COMPUTER’ આઇકોન જ દેખાય છે તો બાકીના પાર્ટ્સ ક્યાં છે? આ ગંભીર ભૂલ છે કે પછી કોઇ જાતની મોટી છેતરપીંડી !

7. મને ‘MY PICTURE’ ફોલ્ડર જોઈ નવાઈ થાય છે કે તેમાં મારો એક પણ ફોટો નથી તો પછી આ ફોલ્ડર કેમનું બનાવ્યું ?

8. આમાં ‘MICROSOFT OFFICE’ એપ્લીકેશન છે, પણ હું તો કોમ્પ્યુટર  ઘરેથી વાપરું છું.. હવે ઘરેથી કોમ્પ્યુટર વાપરવા માટે ક્યાય ‘MICROSOFT HOME’ એપ્લીકેશન જ નથી. અત્યારે ઓફિસોના તોતિંગ ભાવના જમાનામાં આ કોમ્પ્યુટર વાપરવા માટે મારે કોઇ ઓફિસ ખરીદવી પડશે કે કેમ એનું ભયંકર ટેન્શન થઈ ગયું. આનો ઉપાય તો યુધ્ધના ધોરણે શોધાવો જોઇએ.

9. ફિલોસોફી મગજે ઉથલો મારતા ‘MY RECENT DOCUMENTS’ શબ્દ મને ખૂંચ્યો..કે આમાં ‘MY PAST DOCUMENTS’ કેમ નથી બતાવતા ? ભૂતકાળ ઉપર ધ્યાન ન આપીએ તો વર્તમાનમાં નિર્ણય લઈને ભવિષ્યનો પાયો કઈ રીતે મજબુત બનાવી શકાય?  આ વાત પર ઊંડા શ્વાસ લઈને, ઉંડા મનન-ચિંતન -વિચાર વિમર્શની જરુર છે !

હજુ તો મારા પ્રશ્નોના સંતોષજનક ઉત્તરો નહતા મળતા ત્યાં મારી પાડોશીની ટીનેજર દીકરી મારા નવા નવા કોમ્પ્યુટરને જોવા આવી અને ‘માય નેટવર્ક પ્લેસીસ’ની સુવિધા પર એની આંખો અટકી ગઈ ને બોલી

‘આ લોકો ‘MY NETWORK PLACES’ સુવિધા આપે છે એવી જ રીતે ‘MY SECRET PLACES’ની સુવિધા ક્યાંય નજરે ચઢે છે ? મેં આઘાતથી એની સામે જોયું તો એ બોલી: ‘એમાં એવું છે ને કે આવી કોઇ સુવિધા હોય અને મને ખ્યાલ ના હોય તો ગરબડ- ગોટાળા થઈ જાય ને..હું  કોલેજમાંથી બંક મારીને ક્યાં – કયાં જઊં છું એ મારા પપ્પા મારા કોમ્પ્યુટરમાં આ સુવિધા દ્વારા જાણી જાય. માટે પ્લીઝ..મારું આટલું કામ કરી આપો..શોધી આપો…’

હું પણ નવી નિશાળીયણ…એને ‘ઓલ ધ બેસ્ટ’ કહીને વિદાય કરી અને મારું સંશોધન આગળ ધપાવ્યું તો હજુ એક પ્રશ્ન રહી ગયેલો જણાયો કે

આ બિલસાહેબનું નામ ‘GATES’ છે તો પછી એ ‘WINDOWS કેમ વેચે છે ?  સર્જન સાથે સર્જકના નામનો અર્થ જોડાયેલ હોય અને એ જ મહાન ઉપકરણ ગણાય એવી લોકોની સામાન્ય માન્યતાને શા માટે એ તોડવાના યત્નો કરે છે !

તકલીફો તો બહુ છે પણ સોલ્યુશન શોધવા માટે પહેલાં એ તકલીફો ખરેખર તકલીફો છે એમ સ્વીકારાવી તો જોઇએ ને.. અમુક હાર્ડવેર ‘ડોઝબેઝ’ હોય છે છે જે  ‘વિન્ડોઝ-૮’ના મગજની વાતો એક્સેપ્ટ કરી શકતા નથી!

‘સબ કો સન્મતિ દે ભગવાન’ !

તો ઓલ ધ બેસ્ટ મિત્રો, કોમ્પ્યુટર વાપરતી વેળા મારા જેવી વિચિત્ર તકલીફો તમને પણ જરુરથી પડતી હશે..એવું હોય તો ‘ આવ ભાઈ હરખા…આપણ બે ય સરખા’ જેવું વલણ રાખીને મને ચોકકસથી જણાવજો.

-સ્નેહા પટેલ.

સુખડું અલ્પ ને દુઃખ સાગર સમું…

Gujarat guardian paper > Take it easy – 25.

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/01-06-2013Suppliment/index.html

‘જાગીને જોઉં તો

જગત દીસે નહીં

ઊંઘમાં અટપટા

ભોગ ભાસે..’

 

નરસિંહ મહેતાએ આ કયા મૂડમાં લખ્યું હશે એની તો મને જાણ નથી..પણ મને આનો આજે જાગી ત્યારથી બરાબર અનુભવ થતો હતો. વાત એમ હતી કે અમારા એરીયામાં  એકલા રહેતા વૃધ્ધ ધનવાન  કપલોને મારીને એમના ઘરમાં ચોરી કરીને ભાગી જનારા ઘરઘાટીઓનો ત્રાસ તો પહેલેથી જ હતો. પણ આજકાલ ‘જન્મીને તરત બાળપણ વિના સીધી મદમસ્ત જુવાનીમાં પહોંચી જતી મોંઘવારી’એ માણસોની હાલત એટલી ખરાબ કરી નાંખી હતી કે દરેક માણસ પોતાનું માનવપણું ભૂલવા લાગ્યો હતો..પહેલાં જીવતા રહેવા દો..! જીવન જરુરિયારતો પૂરી થશે અને જીવીશું તો ‘માનવી માનવ બને તો ય ઘણું’ થઈ શકશે.  બાકી ભૂખ્યા પેટે, ફાટેલા લુગડે અને તૂટતા ડિલ સાથે ફિલોસોફી કે કવિતા કોઇ રંગ આપણી પર ના ચઢી શકે. સમજુ, બિન-ઉપદ્રવી અને માણસો (!)ની કેટેગરીમાં માનવીઓ પણ આજકાલની મોંઘવારીમાં પોતાના મગજ અને અદવિચારો પરનો કંટ્રોલ ખોઇને પૈસા કમાવવાના બદલે મેળવવાના બને એટલા નવા નવા માર્ગો અપનાવતા થઈ ગયેલા. હવે માણસોની આ હાલત હોય તો જે પહેલેથી જ જડસુ ,જનાવરોની કક્ષામાં મૂકાતા હોય એવા ઘરઘાટીઓ કે કામવાળાઓની તો વાત જ શું કરવી..એમની પાસેથી ચારઆનાની અકક્લની અપેક્ષા રખાતી, એ ય હવે તો  અપેક્ષાનો વાડો કુદાવી ગયેલી. પરિણામે રોજ બરોજ છાપાઓમાં ઘરઘાટી દ્વારા એના માલિકની હત્યાના સમાચાર નજરે ચડતા જ સવાર સવારમાં મારી સ્ટ્રોંગ અને મીઠી ચા બ્લેક કોફી જેવી બની જતી.

આજે પણ એવો જ એક કિસ્સો ધ્યાન દોરી રહેલો ત્યાં તો મારા ઘરના દરવાજાની નીચેથી સરરર..કરતું એક ફરફરીયું ઘરમાં પ્રવેશ્યું. એ સ્વછંદી કાગળને બે પળ તો આવકારવાનું મન ના થયું…હશે..જે હશે એ..પછી નિરાંતે એને હાથમાં લઊં..પણ પવનમાં એનો ધીમોધીમો ફડફડાટ મને સતત એના તરફ આકર્ષી રહેલો…નાછૂટકે બધી આળસને ત્યજી મેં એને હાથમાં લીધું..એમાં જે લખેલું એ વાંચીને મારી બધી નિરાંતનો નશો છુ….ઉ…ઉ..થઈ ગયો.

એ એક ફોર્મ હતું જેમાં દરેક ઘરમાલિકે એના ઘરમાં કામ કરવા આવતા દરેક નોકરોની એમાં પૂરતી માહિતી અને એનો ફોટોગ્રાફ આપવાનો હતો અને બે દિવસમાં નજીકના પોલીસસ્ટેશનમાં એ વિગતોવાળું ફોર્મ જમા કરાવી દેવાનું હતું.

અત્યારની સ્થિતી પ્રમાણે આ પગલું અત્યંત આવશ્યક હતું પણ એ કાર્ય દેખાય એટલું સરળ ક્યાં હ્તું..નવના તેર થઈ જવાના હતા, ચોકકસ..!

 

ફરજીયાતપણે – ચોકકસ સમયાવધિમાં પૂર્ણ કરવાના કાનૂની કાર્યમાં મારી આળસ કે બીજા કામોની પ્રાયોરીટીને કોઇ અવકાશ નહતો. મારે ત્યાં આવતી ‘ઇલુ’ (આ મેં એનું કોઇ લાડનું નામ નથી પાડ્યું..એનું નામ જ ઇલુ છે. પણ મને એની ઉદભવકથામાં કોઇ રસ નહતો એટલે એ નામ વિશે મેં ઝાઝી ખણખોદ કરીને મારો અમૂલ્ય સમય એની પાછળ ક્યારેય નહતો બગાડ્યો..) એનો  ગિફ્ટમાં મળેલ નવો નવો ગ્રીન ડ્રેસ ચડાવીને લટક મટક કરતી પધારી. થોડા લાડભર્યા અવાજે મોટેથી સાદ પાડ્યો,

‘ભા….ભી…’ હું સામે જ ઉભી હતી એવું એને સમજાવવાનો કોઇ મતલબ નહતો…ચારઆનામાંથી આને ભગવાને એક આનો આપેલો એ પણ વચ્ચે મોટા કાણા સાથે..હું જે પણ બોલું એ બધું ય પેલા કાણાંમાંથી નીકળી જવાનું..એટલે મેં સામે એકદમ ધીમા અવાજે કહ્યું,

‘બોલ..!’  ( સામેવાળો બરાડતો હોય અને આપણે ધીમા અવાજે પ્રત્યુત્તર આપીએ તો એને પોતાના બૂમબરાડાનું ધ્યાન આવે પણ આ કેસમાં તો મેં એવી કોઇ જ આશા નહોતી રાખી.મારુ મગજ શાંત રહે અને એ મારું કામ શાંતિથી પતાવીને જાય એટલી જ આશા.) આજે તો એક વધારાનું કામ પણ કરાવવાનું હતું એનું ટેન્શન મારા માથે ગોળ ગોળ ચકરાવા લેતું હતું.

‘આ જુઓ, નવો ડ્રેસ…આને પેલું…શું કહે બળ્યું…પતિ…પતી..’

‘આને પતીયાલા કહેવાય ‘

‘અરે હા એ જ..મારી મા બહુ ગુસ્સે થાય આવું  નાનુ નાનું ટોપ પહેરીએ ને તો અને આ પહોળો પહોળો લેંઘો જોઇને મારો નાનો ભાઈ મારી હામે દાંત કાઢતો હતો કે આ શું ભરવાડોની ચોયણી જેવું પહેર્યું ચે તેં..પણ મેં તો એ કો….ઇ..ની ય વાત કાને જ ના ધરી..આ નવી નવી ફેશન છે તે લો અમને મન નો થાય આવુ બધું…તેં પહેરી લીધું..બધા ય કહે ઇલુ તું તો બહુ રુપાળી લાગે છે આમાં…તે..હેં ભાભી તમે કહો ને..કેવી લાગું છુ..?’અને પછી એનું ડોકું જમણીબાજુ ખભાને દબાવી અને ડાબેથી જમણે અર્ધવર્તુળાકારે ઘુમાવ્યું. હવે ટેવાઈ ગયેલી એટલે સમજાઈ ગયું કે આ એની લાડની, શરમાવાની સ્ટાઇલ છે એટલે આઘાત ના લાગ્યો.

દિવસે પણ સફેદ કપડાં પહેરે ત્યારે માંડ દેખાય એવા એના પાકા કાળા કલર ઉપર આ ડાર્ક ગ્રીન ડ્રેસ જોઇ મને લીલા -પીળા પટ્ટા સાથેની અમદાવાદની ઓટોરિક્ષા યાદ આવી ગઈ.

પણ ઉદારદિલે મનને ટપાર્યું..’અંધને અંધ ના કહીએ કદી..’

આમાં મારે કોઇ જ સૌંદર્યપારખુ બનીને જજ નહતું થવાનું…

‘સરસ લાગે છે’

નો દર વખતે બોલાતો એકનો એક ડાયલોગ જ ઘસડી મારવાનો હતો ને મેં એ ફરજ પતાવી દીધી અને ધીરે રહીને મારા કામનો મમરો મૂક્યો ઃ

‘ઇલુ…હું શું કહેતી હતી કે આ એક ફોર્મ આવ્યું છે. એમાં તારા વિશેની બધી વિગત..મતલબ..તારા ઘરનું એડ્રેસ, કેટલા સમયથી તું અહીંઆ રહે છે, તારું ગામ ક્યું જેવી બધી વાત સાથે તારો અત્યારનો એક ફોટો આપવાનો છે…અને મારે એને બને એટલી જલ્દીથી પોલીસ સ્ટેશનમાં પહોંચાડવાનું છે’

‘પોલીસ-સ્ટેશન…હાય રામ..તેં બુન મેં એવું ક્યાં કંઈ કર્યું છે તે મારો ફોટો ત્યાં આપવાનો..’

પત્યું..મારી કવાયત ચાલુ..

‘અરે, આ તો એક ફોર્માલીટી ્છે, બધાંય કામવાળાઓ પાસેથી આ વિગત લેવાશે. ‘ મેં મગજ પર પૂરતો કંટ્રોલ રાખીને બને એટલી સરળ ભાષામાં એને વાત સમજાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. થોડી ઘણી વાત એના ભેજામાં ઉતરી…વળી એની બીજી બહેનપણીઓને પણ આવો અનુભવ થયેલો એટલે થોડી ઘણી વાત એની સમજ મુજબ ખ્યાલમાં હતી.

‘તે બુન..મારી ઉંમર તો મને નથી ખબર…કદાચ સોળ – બાર વર્ષ હશે..!’

ચાર ચાર વર્ષનો ભેદ ઉકેલવામાં મને કોઇ ગાજર ખાતો કરમચંદ જાસૂસ કે કીટી મદદરુપ નહતા થવાના.

‘તારો ભાઈ તારાથી મોટો છે ને..’

‘હા..’

‘એ કયા ધોરણમાં ભણે છે ?’

‘એ તો…આ આપણા અક્ષતભાઈ જેવડો જ..અક્ષતભાઇ ક્યા ધોરણમાં ભણે..?’

‘આઠમામાં’

‘બસ તો એ પણ દસમામાં જ છે !’ હાથની મુઠ્ઠી ભીડાઈ ગઈ..કંટ્રોલ !

‘તું કેટલા વર્ષ નાની એનાથી..?’

‘મને બહુ ખ્યાલ નથી એવો બધો..પણ લગભગ ત્રણ ચાર વર્ષ હોઇશ..’

મનોમન હિસાબ લગાવ્યો..લગભગ બાર – તેર વર્ષ થાય…પણ એ કોઇ પણ સંજોગોમાં એટલી નહતી લાગતી.

‘ઇલુ..મને લાગે કે તું સોળ વર્ષની ઉપરની હોવી જોઇએ.’

‘હોવ રે..તે એટલા તો હશે જ ને મને…શું તમે ય તે..જોકે આ આપણા અક્ષતભાઇ કરતાં નાની..એ તો જુઓ ને તમારાથી ય બેં વેંત ઉંચા છે. અરે હા..મારો નાનો ભાઈ છે એની ઉંમર લગભગ પંદર -સોળ વર્ષની હશે..તમને ખબર..મને અને મારા ભાઈને એક સાથે તાવ આવેલો ને તો હંગાથે હોસ્પિટલમાં દાખલ કરેલા. એ મોટ્ટા મોટ્ટા અંજેક્શનો ઠોકે..એની ને મારી દવા પણ સરખી..હું તો પછી છે ને દવા જીભ નીચે સંતાડી રાખું..અને પાણી પી જતી. બધા જતા રહે પછી મોઢામાંથી કાઢીને બારી મંઈથી બા’ર ફેંકી દેતી..પછી તો અમારી બાજુના પલંગ પર  ‘માસી’ આવેલા..બોલો..!’

આઘાતમાં મારાથી બોલાઈ ગયું..’તારા માસીને પણ તાવ આવેલો કે..?’

અને એ ખડખડાટ હસી પડી.’શું ભાભી તમે ય..માસી એટલે જ હમજતા નથ..માસી એટલે કે..’

અને મને એકદમ એનો સંદર્ભ ખ્યાલ આવ્યો

‘ઓહ ..ઓકે..ઓકે..’

‘તે પછ..અમે તો રુમ બદલાવી કાઢ્યો…એમ માસીઓ જોડે ચ્યમનું ફાવે હે..?’

‘હા ના જ ફાવે..’

મને થયું કે હવે આને વધારે પૂછ પરછ કરીશ તો હું કદાચ મારા દીકરાની ઉંમર ભૂલી જઈશ.

 

‘શું થયું સ્નાન, સેવા ને પૂજા થકી,

સુખડું અલ્પને

દુઃખ સાગર સમું…’

 

રમ્યા વગર જ હાર માની બેઠેલા યોધ્ધાની પેઠે મેં એને કહ્યું,

‘તું અત્યારે કામ પતાવ..અને સાંજે તારી મમ્મી કે પપ્પાને લઈને આવજે. હું એમની જોડે વાત કરી લઈશ..’

‘એ હારું બુન…’

 

-વધુ આવતા અંકે.

-સ્નેહા પટેલ

સા…રે…ગ…મ…પ..ધ…ની..સા..!

ટેક ઈટ ઇઝી – લેખ નંબર – ૨૪.

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/12-30-2012Suppliment/index.html

સંગીત વિશે મને બહુ ખાસ કંઇ જાણકારી નથી પણ સંગીત સાંભળવું મને બહુ ગમે. જો કે એમાં મારા ‘મૂડ સ્વીંગસ’ આગળ પડતો ભાગ ભજવે.જેવો મૂડ એવું મ્યુઝિક..અમુક વખત લાઈટ, રોમેન્ટીક તો અમુક વખતે ધમાલિયું..અમુક વખતે સુગમ તો અમુક વખતે શાસ્ત્રીય સંગીત સાંભળવાના દોરા પણ પડી જાય.  ‘સમ્યક પ્રકારેણ ગીયતે ઈતિ સંગીત’ એટલે કે ઉત્ત્મ રીતે ગાવું એ સંગીત..કે કાલિદાસે અભિજ્ઞાન શાકુંતલમાં કહેલું કે ‘ગીતં, વાધં નર્તન ચ ત્રયં સંગીતમુચ્યતે’  ગીત, વાજિંત્ર અને નૃત્ય એ ત્રણેય મળીને ‘સંગીત’ કહેવાય’ એવી બધી  ઉચ્ચ કક્ષાની અપેક્ષાઓ મને ખાસ કંઈ પજવે નહીં. સુગમ સંગીતમાં આપણી થોડી ઘણી ય ચાંચ ડૂબે – ખબર પડે કોઇ ગાયક મારું બહુ ગમતું ગીત ગાય કે જે મેં કાનમાં આઈપોડના ડટ્ટાઓ મારીને ધ્યાનથી સાંભળેલા હોય તો હું તરત કહી શકું કે ફલાણાએ આ  લય કે તાલમાં કોઇ ફેરફાર કર્યો કે ભૂલ કરી..પણ શાસ્ત્રીય સંગીતમાં રાગની બહુ ઓછી જાણકારી ધરાવતી હોવાથી નાછૂટકે ‘જ્ઞાતા’ના બદલે ફકત ‘ભાવક’ બની રહેવાનું જ  મારા ભાગે આવે. જો કે મારા મતે તો જે  મારા દિલના દ્વારને એક્ધારી આનંદભરી રીધમમાં ટકોરા મારે અને હું એના નશામાં ‘ડીપ બ્રીથીંગ’ સાથે તણાવરહીત હાલતનો અનુભવ કરી શકુ એ સાચું સંગીત.
આમે મારું એવું માનવું છે કે (મારી ધારણાઓ ફક્ત મારા પૂરતી જ અનામત રાખું છું પછી તો જેવી જેની મરજી )  કોઇ પણ વાતને તમે સંપૂર્ણ રીતે જાણી લો તો પછી આખો વખત તમે એનામાં સંપૂર્ણતા જ શોધ્યા કરો…એનો આનંદ તમારાથી જોજનો દૂર જ રહે.એટલે ‘માઇક્રોસ્ક્રોપ’ના બદલે ‘સાદી સમજના ચશ્મા’ પહેરીને જ આવા પ્રોગ્રામ નિહાળવાના અને એમાંથી બેક્ટેરીયા -ફેકટેરીયા શોધવાની ઝંઝટથી દૂર રહેવાનું.

અમદાવાદમાં દર જાન્યુઆરી માસના અંતમાં ‘સપ્તક’ નામનો આખા અઠવાડીઆનો સરસ મજાનો સંગીતનો પ્રોગ્રામ થાય છે. મારા ઘણા મિત્રો અને સખીઓ એ આઅખો પ્રોગ્રામ અચૂક અટેન્ડ કરે જ અને એક આખું અઠવાડીયું લાગલગાટ રાતના ૩-૪ વાગ્યા સુધી ઉજાગરા કરે. નવરાત્રી પછી આ એક બીજો ‘રતજગાનો તહેવાર’ ! મને પણ બહુ મજા આવે પણ મારી પ્રીયા – મારી નીંદ્રા મને એટલા બધા વિરહની રજા ના આપે એટલે ના છૂટકે મારે અમુક સીલેક્ટેડ આર્ટીસ્ટવાળા સિલેક્ટેડ દિવસોએ જ જવાનું શક્ય બને. આ વખતે પણ મારા મનપસંદ આર્ટીસ્ટવાળો એક દિવસ નક્કી કર્યો અને ઉપડી પ્રોગ્રામમાં.

શરુઆતનો અડધો કલાક તો બધાને સરસ જગ્યા શોધીને સેટ થવામાં જ ગઈ. હજુ તો માંડ કાર્યક્રમ  માણવાની શરુઆત જ થઈ ને સંગીતના અતિજ્ઞાની એવા એક મિત્રએ એની જ્ઞાન- વર્ષા ચાલુ કરી..પરીક્ષા આપવા બેઠા હોય એમ એકદમ ધ્યાનથી દરેક રાગ સાંભળે અને પછી તાનમાં આવીને બાજુમાં આપણા હાથ પર હાથ મારીને, ‘અરે.. આ તો આશાવરી..આ તો કેદાર રાગ…!’ દરેક રાગ પારખવાની હરિફાઈ જોઈ લો..ના એ ધ્યાનથી કંઈ સાંભળે કે ના આપણને એક્ધ્યાન થઈને  મજા માણવા દે…પોતાની પાસે જેટલું હોય એનાથીય બમણું લોકોમાં વહેંચી દેવાની એમની ધગશને મારાથી સલામ થઈ ગયા.

થોડીવાર પછી એનાથી તદ્દન વિરોધી મિત્રનો સામનો કરવાનો વારો આવ્યો. સાંધાનીય સમજ ના પડતી હોય પણ એમની જાણ બહાર જ વારે વારે તાનમાં આવી જઈ ને સાવ સીધું સાદું ગવાતું હોય ને ‘વાહ વાહ..ક્યા બાત ક્યા બાત’ કરવા લાગ્યો…એમાં ને એમાં ખુરશીમાંથી લગભગ અડધી વેંત જેવડો ઉભો થઈ જાય..પાછ્ળનો દર્શકવર્ગ એમની અકળામણનો પારો માંડ માંડ કંટ્રોલ કરીને આવા નમૂનાને સાથે લાવીને મોટો ગુનો કર્યો હોય એવી નજરથી અમારી સામે તાક્યા કરતો હતો..અમે પેલાને હાથ ખેંચીને બેસવા કહ્યું તો  ઉપકાર કરતો હોય એવા ભાવ સાથે એક હાથ હવામાં તલવારની જેમ વીંઝતો અતિઉત્સાહના કારણે ખુરશી પર ધમ્મ દઈને પછડાયો..સીટે ‘વિશ્રામમાંથી જૈસે થે’ ની સ્થિતીમાં આવતી વખતે વળી એનો પોતાનો આગવો રાગ આલાપ્યો .. એ જ વખતે સ્ટેજ પરથી પેલો કલાકાર એનો મધુર સ્વરસમૂહ લગાડવા એડી ચોટીનું જોર લગાવતો હતો એ જ ના સાંભળી શકાયું. પાછળવાળા શ્રોતાના ગુસ્સાનો ફરીથી સામનો કરવાનો વારો આવ્યો.. આટલી મોંઘી ટીકીટ લઈ, રાતોના મહામૂલા ઉજાગરા કરીને  કોઇ જ કારણ વિના ગુસ્સો સહન કરવાનું થોડું આકરું લાગ્યું..નાનપણમાં મમ્મીએ શીખવેલું ‘ લાંબા જોડે ટૂંકો જાય, મરે નહી પણ માંદો થાય’ એ વાત આજે બરાબર સમજાણી.

થોડા શાંતિના વિરામ પછી એક્ નવો પ્રોબ્લેમ સામે આવ્યો. અમારી આગળની સીટમાં સંગીતની થોડીઘણી સમજ ધરાવતો અતિઉત્સાહી દર્શક જાહેરમાં કાર્યક્રમ જુએ છે એ વાત ભૂલી ગયો હોય એમ લાગ્યું. પોતાના કારણે બીજાઓ હેરાન થાય છે એની કોઇ ચિંતા કર્યા વગર જ દરેક તાન ઉપર જોરજોરથી પોતાના પગ પર..પોતાની ખુરશી પર..હળવી થપાટો સાથે પોતાનો અલગ આગવો પ્રોગામ ચાલુ કર્યો. જેમાં ક્યારેક એની આજુ બાજુ વાળાનો ખભો અને હાથ પણ થપાટની ઝપટે ચડવા લાગ્યો..આ બધાની સાથે એ મહાશયે આંખો બંધ કરીને ધીરે ધીરે પોતાનું માથું ડાબેથી જમણે..જમણેથી ડાબે હલાવવાનું ચાલુ કર્યું..પછી તો કઈ દિશામાં અને કેટલી ડિગ્રીએ ધુણાવે છે એ  નક્કી કરવો પણ એક અઘરો કોયડો બની ગયો. એના ડોકાની, શરીરના ઊંટ જેવી અઢારે અંગ વાંકા જેવી હલનચલન ક્રિયા સાથે મારી આંખો અને ગળાની દિશા સેટ કરી કરીને અડધો કલાકમાં માથું દુઃખી ગયું..! ત્યાં તો થોડે દૂર એક સીટ ખાલી થઈ અને ભગવાન મળ્યા જેવું અનુભવતી હું એ જગ્યાએ ‘શિફ્ટ’ થઈ ગઈ.’હરી તારા નામ છે હજાર, કીયા નામે તને લખવી કંકોત્રી’ જેવી તીવ્ર લાગણી દિલમાં ઉમટી આવી.

ત્યાં મારી બાજુના કપલમાં પત્નીને સંગીતમાં જરાય રસ ના હતો ( રસ ના હોવો અને ગતાગમ ના પડવી બે ય અલગ વાત છે ) તો પણ ઇમોશનલ બ્લેકમેઈલીંગ કરી કરીને એમના પતિદેવ  પોતાની સાથે પરાણે ઘસડી લાવેલા.એણે ચાલુ પ્રોગ્રામે બગાસાઓ ખાતા ખાતા જાતજાતની કોમેન્ટ્સ કરી કરીને પોતાની અકળામણ કાઢવા માંડી. એક તો માંડ થોડી સમજ પડતી હોય અને એમાં આવું ધ્યાનભંગ..મૂડ સાવ જ મરી ગયો.

મારી સમજમાં આવતા બધા કલાકારોનો વારો આવી ગયો હતો એટલે હવે મેં કાનને આરામ આપીને ફકત આંખો ઉપર  ભાર આપીને નિરીક્ષણ શક્તિ પર વધુ ધ્યાન આપવાનું ચાલુ કર્યું.

સ્ટેજ પરના કલાકારો હવે માત્ર શ્રાવ્યના બદલે મારી દ્ર્શ્યશ્રાવ્યની રેન્જમાં આવી ગયા. એક કલાકાર ગાતા ગાતા વિચિત્ર રીતે ઝભ્ભાની બાંય ચઢાવીને શ્રોતાઓ સામે વિચિત્ર રીતે મોઢું તાણી તાણીને  આલાપ ફટકારતો હતો. મારા જેવી સામાન્ય કક્ષાનું શાસ્ત્રીય નોલેજ ધરાવતી વ્યક્તિને એ કલાકાર જાણે ‘આવી જાઓ મેંદાનમાં’ કહીને લડાઇનું ઇજન આપતો હોય એમ જ લાગ્યો..ત્યાં તો એના સહકલાકારે હવામાં કોઇ જાદુ કરતો હોય એમ હાથ હલાવીને જાણે કોઇ કબૂતરને પકડીને સ્ટેજ પર છોડી દેતો હોય એવી ચેષ્ટા કરી….મને લાગ્યું ચોકકસ આ પેલાને ‘જા..તારાથી થાય એ કરી લેજે…તને તો હું આમ ચપટીમાં મસળી કાઢીશ’ કહીને દિલની દાઝ જ કાઢી હશે.. આ લડાઇમાં તબલચી પણ ગાયક સાથે પૂર્વભવના વેરનો બદલો લેતો હોય એમ જોડાયો. હાથની થપાટો મારી મારીને, માથાના વાળ ઝટકી ઝટકીને ‘તમને પણ આમ જ ઝટકી કાઢીશ બચ્ચુઓ..હદમાં રહો’ની ભાવના વ્યકત કરતો લાગ્યો. ગાયક બિચારો શિયાવિયા થઈ ગયો. હવે એણે થોડું ધ્યાન હાર્મોનિયમ વાળા પર કેન્દ્રિત કર્યું..આલાપ બાંધી…લચકદાર તાન લઈને એકદમ જ થોડા સૂર પેલાની ઉપર ફેંક્યા…’લે, લેતો જા..તું પણ શું યાદ કરીશ કે કોઇ દિલદાર કલાકાર સાથે પનારો પડેલો અને મારા ભાગે થોડા સૂરોની લહાણી આવી ગઈ..’ તો હાર્મોનિયમ વાળાએ ડોળા કાઢી કાઢીને એને તતડાવી કાઢ્યો..એક બાજુની બગલ કચકચાવીને દબાવીને જોર જોરથી આંગળીઓ હાર્મોનિયમ પર પછાડી…ખભાને વિચિત્ર રીતે ઝાટકા માર્યા અને માથું ઝટકીને ‘હાઉક’ કરીને ગાયક તરફ પોતાનો જુસ્સો પાછો ફેંક્યો..બૂમરેંગ..! હવામાં હાથ હલાવી હલાવીને સૂરોની સાથે થપ્પો રમતા,પગની પાનીથી જાતજાતની રીતે સ્ટેજને ઠોકતા , વિચિત્ર રીતે કમર હલાવતા ગાયકે એક હાથ હવામાં વીંઝીને એ સૂરો ફટાક દઈને પકડી લીધા અને ફ્રિજમાં છુપાવેલ આઈસક્રીમ ખાતો બાળક મમ્મીના હાથે ઝડપાઈ જાય અને મમ્મી જે મીઠા ઠપકાથી બાળકનો કાન આમળે એમ ચપટીઓ મારી મારીને મર્માળુ હસતા હસતા વીણાવાદક કલાકારબેન તરફ ઉછાળ્યા…’લો તમેય થોડો પ્રસાદ ચાખી લો..! મને હવે સ્ટેજ પર ‘સંગીત-કાર્યક્રમ’ના બદલે મહાભારતનું યુધ્ધ ખેલાતું હોય એવું ફીલ થવા લાગ્યું.

લગભગ રાતના ત્રણ વાગવા આવ્યા હતા..હવે મારી આંખ -કાન -સમજશક્તિ થાકવા માંડી..આમે ય મેં એ બધાને ગજા બહારનો ઉજાગરો કરીને બેહાલ કરેલા.એટલે મેં એમની દયા ખાઈને કાર્યક્રમમાંથી પ્રસ્થાન કરવાનું જ હિતાવહ સમજયું.

-સ્નેહા પટેલ.

હું કોણ..?

Gujarat guardian paper >ટેક ઈટ ઈઝી – લેખ નંબર – ૨૩.

હમણાં જ  એક મોલમા શોપિગ માટે જવાનું થયેલું. ત્યારે બે ટીનેજર છોકરાઓ એમની એક (!) ગર્લફ્રેન્ડના મુદ્દે છુટ્ટા હાથની મારામારી પર આવી ગયેલા દેખાયા.  સારા ઘરના હેન્ડસમ અને બ્રાન્ડેડ કપડાં – એસેસરીઝમાં સજ્જ, સંસ્કારી લાગતા છોકરાઓ આમ ખુલ્લે આમ લડાઈ કરે એ માન્યામાં જ ના આવ્યું. એ વિષ પચાવીને ‘નીલકંઠેશ્વર’ થવાનો પ્રયત્ન કર્યો. કળ વળતા જ પરદુઃખભંજક સ્વભાવને કારણે મેં એમની ચોતરફ ફેલાયેલી ભીડમાંથી થોડા આગળ વધીને  એ બે લબરમૂછીયાઓની વચ્ચે પડવાનું જોખમ સામે ચાલીને સ્વીકાર્યું.

‘જુઓ, તમે બે સારા ઘરના છોકરાંઓ લાગો છો, આમ જાહેરમાં ઝગડો કરવો એ તમને શોભા દે છે ?’

બે પળ તો એ બે સ્માર્ટ -ગુડલુકીંગ જુવાનીયાઓ મારી સામે બીજા ગ્રહમાંથી ઉતરી આવેલા એલીયનના આશ્ચ્રર્યભાવથી મને નિહાળી રહ્યાં.

‘હલો..હુ આર યુ ? આ અમારો અંગત મામલો છે અને અમારી રીતે પતાવી દઈશુ.તમે અમારા ઝગડામમાં ‘બેગાની શાદીમેં અબ્દુલ્લા દિવાના’વાળો રોલ ના ભજવો સ્વીટ લેડી..’

‘સ્વીટ લેડી’ વિશેષણનું શીરા જેવું ગળપણ એમના ‘હુ આર યુ’ના પ્રશ્નમાં અટવાઈ ગયું ને મારા મન સુધી પહોંચ્યુ જ નહીં.

હજું થોડા દિવસ પહેલાં જ એક સરકારી ઓફિસમાં પણ આવા પ્રશ્નનો સામનો કરેલો. ત્યાંનો ક્લાર્ક માને જ નહી કે હું ‘સ્નેહા – સ્નેહા પટેલ’ છુ. તમે તમે જ છો એની સાબિતી લાવો..અલ્યા ભાઈ, હું પોતે કહું કે હું હું જ છું તો એ પુરાવો ના કહેવાય ! વળી મારી વાત તને ના સમજાય તો હું હું નથી તો હું કોણ છું એ તું બતાવ. કારણ હું હું જ ના હોવું તો હું બીજું કોઇ પણ કેવી રીતે હોઇ શકું..?

બે પળ તીક્ષ્ણ નજરોથી પેલો મને તાકી રહ્યોઃે

‘તમે મને ગોળ ગોળ ફેરવવાના ધંધા ના કરો ..(મનોમન મારાથી એની ભારી ભરખમ ૯૦ કિલોની અને મારી ૬૦ કિલોની કાયાની સરખામણી થઈ ગઈ. પણ મહામહેનતે કામ શાંતિથી પતાવવાની ગરજે ચૂપ રહી) અમારે તમે તમે જ છો..મતલબ જાતે..પોતે સ્નેહા પટેલ એ કઈ રીતે માની લેવાનું..સાબિતી આપો..?’

પળભર તો મને આ મહાનુભાવ કોઇ મોટા તત્વજ્ઞ સમ જ ભાસેલા. એની પવિત્ર છાયામાં મારો અંદરનો ‘હું’ જાગી ગયો અને સહજ રીતે જ બોલાઈ ગયુ,

‘તમારો સવાલ આમ તો વિચારવા યોગ્ય જ છે. હું આમે ય ઘણાબધા ટુકડાઓમાં વહેંચાયેલ વ્યક્તિત્વ જ છું. ક્યારેક મા, ક્યારેક પત્ની, ક્યારેક દીકરી, તો ક્યારેક કોઇની માલિક, કોઇકની દાસી, કોઇની પાડોશી. કોઇની શિષ્યા, કોઇની શિક્ષક..અને શક્ય ના હોવા છતાં ‘વિશ્વસુંદરી’ બનવાની ઇચ્છા પણ બળવત્તર ! ઘણા બધા મને અનુકૂલ થઈને જીવે અને ઘણા બધાંને હું સહન કરીને ‘ક્ષમયા ધરિત્રી’ બનીને જીવું. ઇન શોર્ટ, આ બધાં ટુકડાંઓને ‘ ઝીગ – શૉ પઝલ’ ને તમે વ્યવસ્થિત ગોઠવી શકો તો મારું અસલી રુપ ભાળી શકો, મને સમજી શકો..બાકી જો એક પણ ટુકડો આડોઅવળો ગોઠવાય તો એમાંથી ઉપસતી તસવીર એ સાચી હું નહીં જ…કારણ હું તો ફક્ત હું છું – સ્નેહા પટેલ !

એ વખતે પેલો ક્લાર્ક મને કોઇ સીઝોફ્રેનિક ની જેમ જ તાકી રહેલો.

‘બેનજી, માફ કરો. તમે તમે જ છો. સમજાઈ ગયું. મારી જ ભૂલ થઈ ગઈ તમને ઓળખવામાં. મહેરબાની કરીને અહીંથી પ્રસ્થાન કરો. મારા લંચ અવરની દસ મિનીટનો ભોગ લેવાઈ ગયો મારી આ ભૂલમાં.આ પામર જીવને માફ કરો અને હવે જીવનમાં મને ક્યારેય નહી ભટકાઓ એવું વરદાન આપો દેવી..’ અને મારા જવાબની રાહ જોયા વગર જ એનું ટીફીન બોકસ લઈને ચાલવા લાગ્યો.

એ તો જતો રહ્યો પણ મારા મગજમાં ઢગલો સવાલોની ફૂલઝડીઓ છોડતો ગયો. આ હું સાચે હું જ છું…એનો પુરાવો શું? આપણે કહીએ એ લોકો કેમ માની લે..અને શું કામ માને.આજના જમાનામાં અમથુંય સત્ય બોલવાનું ચલણ ઘટી ગયું છે. ખપ પૂરતો જ વપરાશ થાય છે. એમાં આપણે આપણે જ એવું ખોટું પણ બોલતા હોઇ શકીએ ને !

ત્યાં પેલા સવારના ટીનેજરી છોકરાઓના સવાલોએ ફરીથી ઉથલો માર્યો.

એમના ઝગડાંવચ્ચે પડનારી ખરેખર ‘હું કોણ છું?’ આધ્યાત્મિક ચોપડીઓમાં તો બહુ લાંબીલાંબી વિધીઓ અને પરીક્ષાઓમાંથી પસાર થઈએ તો પણ આપણે આપણને મળીએ જ એની કોઇ લેખિત ગેરંટી નહી. તો એવા ખાલી ફોગટના સમય કોણ વેડફે ? આટઆટલા સમયથી હું મારી જોડે રહું છું એટલે હું તો મારી જાતને જાણતી જ હોવું ને કે હું કોણ..પણ હકીકતે એમ હતું..? મારી એકલી માટે જ નહી પણ બીજા કોઈ પણ માટે આ યક્ષપ્ર્ષન.. આપણે વર્તમાનમાં જે સ્થિતીમાં છીએ એ આપણે કે આપણે જે બનવા માંગીએ છીએ, તલપાપડ થઈએ છીએ એ આપણે ?…કેટલા જણ આનો વ્યવસ્થિત અને ચોક્કસ ઉત્તર આપી શકે?

હું મારી જાતને ખૂબ આનંદી અને મસ્તરામ માનું છું, પણ દિવસમાં એકાદવાર તો ચોકકસપણે મને નાનો મોટો, જરુરી -બિનજરુરી  ચિંતાનો એટેક આવી જ જાય. બડબડ કરનારી ક્યારેક મને સાવ જ એકલા બેસીને જાત જોડે બબડવાનું મન થઈ જાય..આવું તો તમારી બધાની સાથે પણ થતું જ હશે ને…ત્યારે પ્રશ્ન એ થાય કે આમાંથી સાચી ‘હું’ કઈ..આ કે પેલી ?આ ‘દુનિયા બનાનેવાલો’ પણ બડો સસપેન્સ, થ્રીલર સ્ટોરી રાઈટર છે…..દરેક કૃતિઓમાં અઢળક ચમત્કારીક પાસાઓની ભરમાર..!

મારું માથું હવે ભમવા લાગ્યું. હું વિચારોના વનમાં જાણીજોઇને પ્રવેશેલી પણ હવે એ વિચારવન મારા પર હાવી થઈ જતુ લાગ્યું.  વિચારો આપણી પર રાજ કરે એ તો મને સહેજ પણ ના પોસાય..મને લાગ્યુ કે મારે હવે આ મારી જાતની શોધના નિરર્થક પ્રયાસો છોડીને એને સસપેન્સના વમળોમાં ગોળ ગોળ ફરવા જ દેવી જોઇએ.

ઘરમાં આ જ વિચારમા ને વિચારમાં ડ્રોઈંગરુમની ટીપોઈ જોડે અથડાઈ..’ધડ..ડામ..’

‘અરે, સ્નેહા, સંભાળજે તો. વાગ્યું તો નથી ને..આ શું આખો દિવસ વિ્ચારોમાં ને વિચારોમાં ગુમ હોય છે તું ?’

‘ઓત્તેરી..આ તો  હું સ્નેહા છું એનો સોલિડ પુરાવો..’ અને હું ખુશ થઈ ગયેલી.

મારી આઈડેન્ટીટી સીધી સાદી બે ચાર વાક્યોમાં કેદ્‍ થઈને રહી જાય એમાં આમે કયાં મજા છે? એવા બંધનોમાં બંધાઈ જઈએ તો આખી દુનિયાને ખબર પડી જાય કે હવે આ સ્થિતીમાં આમ જ વર્તન કરીશું, આમ જ બોલીશું..કોઇ અટકળો જ ના થઈ શકે એવા વિશ્વમાં જીવવાની શું મજા..! જીવન એક સીધી સાદી નોવેલ કરતા રહસ્યમય, થ્રીલર, અનપ્રીડક્ટેબલ વાર્તા જેવું હોય એઆં જ મજા છે. હા, કોઇ વાર આપણી ઓળખાણની સાબિતી આપવાની જરુર પડે ત્યારે સરકારનું ‘આધાર કાર્ડ-પાસપોર્ટ’ જેવી ક્ષુલ્લ્ક સાબિતીઓ આપણી જોડે રાખવાની… એમાં એમના ખપ પૂરતી બધી માહિતી આવી જાય.

બાકી આપણા વિશે  કોઇને કશું યે કહેવાની કોઇ જરુર નથી, થોડી દુનિયાને પણ મહેનત કરવા દો આપણને ઓળખવાની !

-સ્નેહા પટેલ.

આપ મૂઆ વિના દિવાળીકામ ભાગ -2

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/12-02-2012Suppliment/index.html

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > ટેક ઈટ ઇઝી કોલમ > લેખ નંબર -20

હવે..? આ  ‘પોટલા સંકટ’ને અત્યારના સફાઈકામની વચ્ચે સાચવવાનું તો કયાં પોસીબલ હતું..પણ સામે એની સાચવણીની જવાબદારીમાંથી હાથ ઊંચા કરી શકાય એવા સંબંધો પણ નહતા. આમ તો આ ઢબુડી આવે એટલે મારો દિવસ એની પાછ્ળ પાછ્ળ જ જાય. પણ આજની વાત અલગ હતી. મૂર્હતો જોઇ જોઇને હાથ પર ધરેલું એ કામ અધવચાલે છોડી દેવાનું બહુ વસમુ હતું.ત્યાં તો ઢીંગલીએ એનું શરારતી-મધમીઠું સ્માઈલ આપ્યું. ખલાસ.. નાના બચ્ચાંઓ જોડે સમય પસાર કરવાનું એ મારું મનપસંદ કામ કે કમજોરી પણ કહી શકાય એ મારી પર હાવી થઈ ગઈ. મારા જવાબની રાહ જોયા વિના એની મમ્મી મારું કામ અડધે રોકીને પોતાના કામ પતાવવા માટેના સ્વાર્થી અભિયાન પર નીકળી પડી !

મારી હેવાઈ એવી ઢબુડીએ હસવાનું છોડીને મને અજબ નજરથી તાકવા લાગી અને એકદમ ભેંકડો તાણ્યો. બે પળ તો મને કંઈ સમજાણું જ નહીં કે એને શું થયું પછી તરત જ મને મારા બુકાની બાંધેલા ચહેરાનું ધ્યાન આવ્યું.તરત જ મોઢા પરથી દુપટ્ટો છોડી કાઢ્યો અને ફ્રીજમાંથી  ‘ટેમ્પટેશન’ કાઢીને એને આપીને ચૂપ કરાવવાના પ્રયત્નો કર્યાં. મારી નજર સામે મારી ફેવરીટ કેડબરી આખીય ઓહીઆ કરીને ફરીથી એણે રડવાનું ચાલુ કર્યું. હવે આને શું થયું વળી..? મેં તરત એને ટેડીબીયર આપ્યું એ પણ એણે ફેંકી દીધું, ટીવીમાં કાર્ટૂન ચાલુ કરી આપ્યું તો પણ એનું ભેંકાટવાનું  ચાલુ ! હવે હું કંટાળી..મારી ધીરજ હાથમાંથી રેતીની જેમ સરી રહી હતી અને મગજનો પારો એના ઉચ્ચતમ તાપમાને પહોંચવાની તૈયારીમાં..! ટીવી બંધ કરીને  થોડા મોટા અવાજે એને ખખડાવી :

’ચૂપ થા નૌટંકી, ‘ટેમ્પટેશન’ કેડબરી ખા કે ભી રોનેવાલે કો ‘નોટંકીબાજ’ કહતે હૈ..!’

અને ઢીંગલી હબકી ગઈ. મને એની દયા આવતી હતી..થોડી થોડી અંદરથી પીઘળતી પણ હતી..પણ આ બલાની સામે ઢીલા ના પડાય..વળી એના લખ્ખણ પરથી એને ‘આ ના તું ભદ્રા:’ જેવો ‘બધી દિશામાંથી સારા વિચાર પ્રાપ્ત થાઓ ‘ જેવી કોઇ  શક્યતાઓ દેખાતી નહતી. એટલે મેં મહાપરાણે મોઢા પર કડક ભાવ રાખ્યાં. ઢીંગલી સમજી ગઈ કે હવે એના નાટકો નથી ચાલવાના એટલે ચૂપચાપ સોફા પર જઈને બેસી ગઈ અને રીમોટ હાથમાં લઈને, મોઢા પર આખાય જમાનાની માસૂમિયત ધારણ કરીને એની કાલીઘેલી ભાષામાં  બોલી,

‘નેહા, તીવી તાલુ કલુ..?’

મારો બધોય ગુસ્સો વરાળની જેમ ઉડી ગયો. એને ખોળામાં બેસાડીને વ્હાલથી એના ગુલાબી ગોળમટોળ ગાલ પર પપ્પી કરીને કહ્યું,

’ કલો ..કલો..’

બે મીનીટની આસ્ચ્ર્યજનક શાંતિ..અને ઘર પાછું ઢીંગલીની ડીમાન્ડોથી ધમધમવા લાગ્યું.

‘મમલા આપો.’

મેં એને દૂરથી મમરાનો ડબ્બો બતાવ્યો અને કહ્યું,

’પેલો ડબ્બો રહ્યો..જા જાતે લઈ લે, હું અત્યારે ઉભી નથી થવાની.’

કતરાતી નજરે મારી સામે જોઇને એ શેતાન ઉભી થઈ અને ડબ્બો લેવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગી. માંડમાંડ એના ધ્યેય સુધી પહોંચ્યા પછી છેતરાઈ ગઈ હોય એવી નજરે મારી સામે જોવા લાગી.

’શું થયું બેટા..અહીં આવ. વાટકીમાં મમરા કાઢી આપું..’

‘ના, આ..નહીં..’

એના અધૂરા અધૂરા વાક્યો સમજવાની મને બહુ ફાવટ હતી નહી અને એનો ‘ઈન્ટરપ્રીટર’ એવી એની મમ્મી હાજર નહતી..મૂંઝાણી..આને શું જોઇતું હશે? એવામાં એ ફરી બોલી, ‘નેહા, આ.. મમલા….નહીં’

મેં સામે અટકળોનો દોર પ્રશ્નોમાં પૂરોવવા માંડ્યો.

‘તો કેવા..પેલા જાડા મમરા આવે છે એ..’

‘ના..ના..ના.’ એકાએક મને બ્રહ્મગ્યાન લાધ્યું..એને કદાચ મોળા મમરા નહી ખાવા હોય..વઘારીને આપ એમ કહેતી લાગે છે..મેં ફટાફટ થોડા મમરા વગારીને વાટકીમાં એને આપ્યાં. એખુશ થઈ ગઈ અને મને ગળે વળગીને વ્હાલી કરીને મસ્કા મારવા લાગી..બે પળમાં પાછું એને વાંકુ પડ્યું. ‘ચણા…શીંગ..’ અને મને યાદ આવ્યું કે છેલ્લે એ મારા ઘરે આવેલી ત્યારે મેં અને મમરામાં દાળિયા અને શીંગ નાંખીને વઘારી આપેલા, એમાંથી દેવીજી શોધી શોધીને બધું ખાઈ ગયેલા અને મમરા ચારેબાજુ વેરી દીધેલા.

‘હે ભગવાન, તેં આ ટપુડીને આટલું બધી યાદશક્તિ કેમ આપી દીધી ?’

હજુ તો હું મમરામાં જ અટવાયેલી અને એ ઉભી થઈને ફ્રીજ તરફ ચાલી.

’દુધ્ધુ..’  ઓર્ડર છુટયો.

ફ્રીજમાંથી દુધ કાઢીને પાછી ફરી, ત્યાં મારી પાછ્ળ ચૂપકીદીથી આવીને ગોઠવાઈ ગયેલી ઢીંગલી ‘ડીપફ્રીજ’ ખોલીને આઇસક્રીમ કાઢવાના ચકકરમાં હતી એ ધડામ દઈને અથડાઈ. એ જગ્યાએ થોડું સાબુનું પાણી ઢોળાયેલું જે લૂછવા માટે આ મહામાયાએ મને સહેજ પણ સમય નહતો આપ્યો. પરિણામે અમે બેયે સંતુલન ગુમાવ્યું અને ફર્શ પર લપસ્યાં. દૂધની તપેલી સાચવું, ઢીંગલીને સાચવું,આઇસક્રીમને કે મારી જાતને..?’જોકે મારી ઇચ્છા તો બધાય ને સહીસલામત રાખવાની હતી પણ હરીઇચ્છા બળવાન. સબકોંસીયસ માઈંડે ઢીંગલીને પ્રાયોરીટી આપી જ દીધેલી અને એને સાચવવાના ચકકરમાં હું, દૂધ તપેલી અને આઇસક્રીમનું બોકસ..બધાંય જમીનદોસ્ત..ત્રણે ય એકબીજાના રંગમાં રંગાઈ ગયા.ઢીંગલી સહેજ પણ ઇજા પામ્યા વગર સીધી જમીન પર બેસી પડી અને મને જોઇને ખડખડાટ હસવા લાગી…’ડોટર ઓફ સરદારની(મીનુબેન પંજાબી)’ ની ઉપર ગુસ્સો આવી ગયો પણ શું થાય ? આ તો પારકાનું સંતાન એટલે એના પ્રેમથી રખોપા જ કરાય..બહુ ખખડાવવા જઊં તો  વળી પાડોશીધર્મ લાજે અને માથે રઈશભાઈના

સુરતનો છું હું વતની એટલે આ આળ લાગે છે,
શુભેચ્છા પાઠવું છું તોયે સૌને ગાળ લાગે છે.

ની જેમ

પાડોશની  છું હું વતની એટલે આ આળ લાગે છે

પ્રેમથી સાચવું ‘ઢબુડી’ને તોય ‘શંકા’ની ગાળ લાગે છે.

જેવું થઈ જાય.

છેવટે એ એની  ‘દુધ્ધુ’ની બોટલ લઈને સોફામાં એનું ફેવરીટ કાર્ટુન જોતાં જોતાં આડી પડી અને ધીરે ધીરે નિંદ્રાદેવીના ખોળે ઝૂલવા લાગી.મારો શ્વાસ જરા હેઠો બેઠો.આફતનું પડીકું સૂતું હતું  ત્યાં સુધીમાં ઘર બધું સરખું કરી નાંખ્યું. ફટાફટ આખા કોળિયા ગળચતી હોવું એમ લંચ લઈ લીધું.

‘સંઘર્યો સાપ પણ કામમાં આવે’ ની વ્રુતિ ધરાવનારા દીકરા અને પતિદેવની ક્રુપાથી માળિયા, કબાટો, ખાનાઓ ખાસ્સા માલદાર હતાં ને મારી સામે દાંતિયા કાઢતા હતા. ‘ના માંગ્યે દોડતું આવે ને, માંગ્યું નવ મળે કદી’ની જેમ એ માલમાંથી આખા વર્ષમાં જોઇતા સમયે કદી ના મળતી વસ્તુઓ મળવાની પૂરી વકી હતી એટલે એ બધા માલ પર પૂરી ચીવટથી હાથ ફેરવવાનો હતો. જેના માટે મગજ શાંત અને ફેફસાં એ ધૂળના રજકણો સહન કરી શકવા જેટલા સક્ષમ હોવા અનિવાર્ય હોવા જોઇએ જે અત્યારે મારા નહતાં. પતિદેવે મદદ કરવાનું વચન આપેલું પણ ઓફિસમાં રજાઓની અવેજીમાં ઓવરટાઈમ માથે ભટકાતા હતાં. આ ભગવાનજી માનવી જોઇને યથાશક્તિ તકલીફો કેમ નહી આપતા હોય?

ત્યાં તો મીનુબેન બારણે ડોકાયા સાથે એક નોકર જેવો લાગતો જુવાનિયો હતો.

‘ અરે સ્નેહાબેન,  હવે તમે બધી ચિંતા મૂકી દો. આ રામજીછે. મારા અને તમારા બેયના ઘરના દિવાળી કામ માટે દિવસના 800 રુપિયા પ્રમાણે પૈસા નક્કી કરીને લઈ આવી છું. ઢીંગલી સૂઈ ગઈ કે…રહેવા દો.. હમણાં એને, ઉઠે એટલે મોકલી દેજો. હું આની જોડે કામ કરાવતી થઉં છું.’

પૈસાના જોરે હજુ આપ મૂઆ વિના પણ દિવાળી કામ શક્ય છે, એ શક્યતાઓની સંભાવનાએ જ મારું બધું ટેંશન ભગાડી દીધું. ભગવાન આવા દુ:ખભંજન પાડોશીઓ સહુને આપે અને મારાથી એક ઉંડો શ્વાસ લેવાઈ ગયો.

તા.ક. પ્રિય મિત્રો, આમ તો આ લેખ મારે દિવાળી ઉપર છ્પાવવાની ઇચ્છા હતી પણ આ દિવાળીકામના લીધે થોડું લેટ થઈ ગયું..ચલાવી લેજો !

-સમાપ્ત.

-સ્નેહા પટેલ.

જન્મદિવસના વધામણા:

gujarat guardian paper > Take it easy column > artical no>18

 

ટેક ઈટ ઈઝી કોલમ : લેખ નંબર 18.

ઓગણત્રીસ ઓક્ટોબર…2012..રાતના 11.55 મિનીટ…56..57…58…59..60…બસ એ પછી  તો ત્રીસમી ઓકટોબર ચાલુ થઈ ગઈ…હું પથારીમાં પડી પડી ઘડિયાળના સેકંડ કાંટાની મંથર ગતિ એકીટકે નિહાળી રહી હતી. મારી અને ઘડિયાળના કાંટાવચ્ચે એક સરસ મજાનું ‘તારામૈત્રક’ રચાતું જતું હતું. દિવસમાં રોજ બે વાર 12 વાગ્યાનો સમય બતાવે છે પણ આજનો દિવસ સ્પેશિયલ હતો..બાર પછીની એક એક સેકંડ મહામૂલ્યવાન હતી..કારણ તો ..આમ જુઓ તો ‘બહુ ખાસ’ અને આમ જુઓ તો ‘ખાસ કંઈ નહીં.’ ના સમજાયું…રહેવા દો..આમે મારી જીંદગી ‘કૈસી હે પહેલી..હાય…એ…’ જેવી જ છે.! હા તો વાત એમ હતી કે આજે મારો જન્મ-દિવસ હતો !

12.05 પર કાંટો આવ્યો ને મારા ઘરનો બેલ વાગ્યો…આજે તો મારોજન્મદિવસ..આપણે ફુલ રાજાપાઠના મૂડમાં..અને નસીબજોગે ભગવાને મને ‘એક પણ આંગળીએ કોઇ દેવ પૂજ્યા નહતા’ તો પણ ‘હથેળીમાં ફૂલની માફક સાચવીને રાખે ‘ એવા વરજીનું અમૂલ્ય વરદાન આપેલું. હું હજુ કંઇ એક્શનમાં આવું એ પહેલાં જ એક ઝાટકા સાથે વરદાનસમા પતિદેવ ઉભા થઈ ગયા અને બારણું ખોલ્યું..સામે જોયું તો મારું ફેમિલી અને ફ્રેન્ડ સર્કલ…બધું મળીને ઓલમોસ્ટ 25-27 જણ…!

હવે મારો વારો હતો ઝાટકા સાથે પથારીમાંથી ઉભા થઈ જવાનો…આસ્ચ્ર્યના માર્યા મારી આંખો મટકું ય મારવાનું ભૂલી ગયેલી. મિનીટોમાં ઘડિયાળના કાંટાની ‘બ્લેક એંડ વ્હાઈટ’ દુનિયામાંથી કલરફુલ મોર્ડન ડ્રેસીસની દુનિયામાં આવી ગઈ. બધાએ મને બર્થડે-વિશ કરવા મારા બેડરુમમાં જ હલ્લો કર્યો. મારો રુમ પળની ગણત્રીઓમાં તો સ્પ્રે અને ફ્રેશ ફ્લાવર્સની સુગંધથી મહેંકી ઉઠયો. એક મિત્રએ મને મોટા રુપેરી રંગનું તારાનું કાર્ડ આપ્યું. તરત જ મને યાદ આવ્યું કે હું અવાર-નવાર માધુરીનું ‘મુજ કો ચાંદ-તારે દો…ઓર સારે લાકે દો’ ગીત ગણગણતી હોવું છું તો આ મિત્ર આકાશમાંથી તો મારા માટે સાચો તારો નહી લઈ આવ્યો હોય ને..? આમે ‘નાસા’વાળાએ જાહેરાત કરેલી છે ને કે ‘આજકાલ આકાશમાંથી તારાઓની સંખ્યા ઓછી થઈ રહી છે.’ અને વળતી જ પળે મારી મહાન વિચારધારા પર હોઠના એક ખૂણે કોઇની નજર ના પડે એમ એકલા-એકલા હસી લીધું.

સાચું કહું તો મને હવે મારી જાત પર થોડી શરમ આવવા લાગી. હવે બહુ વિચારો મા કે, આમાં શરમાવા જેવું શું વળી…આ તો ખુશીની વાત..! તમે બધા તો મારા વ્હાલા વાચક મિત્રો..તમારાથી શું છુપાવવાનું? વાત જાણે એમ ને કે મને કદી કોઇની બર્થડે કે મેરેજ એનીવર્સરી જેવી મહત્વની તારીખો યાદ જ ના રહે. ઘણીવાર મેં એવા નિયમિત બનવાના પ્રયત્ન કર્યા છે પણ કાં તો એક દિવસ પહેલા કાં તો એક દિવસ પછી જ મારી વિશ પહોંચે…પણ દશેરાના દિવસે તો આ શુભેચ્છાઓનું ઘોડું ના  દોડે તે ના જ દોડે..! પહેલાં હું સાવ આવી નહોતી..પણ વક્તને કીયા ક્યા હસી સિતમ…ખબર જ ના પડી કે આ બધી ટેવો કયારે બગડવા લાગેલી. પછી તો મારા મહાન મિત્રોએ પણ મને મારી આ મહાન કુટેવ સાથે જ ‘હું જેવી છું એવી જ’ સપ્રેમ સ્વીકારી લીધેલી. એ લોકો એમના ખાસ દિવસોએ મને સામેથી ફોન કરે કે મેસેજ કરી દે…’આજે આ તારીખ છે..આ પ્રસંગ..તો આપશ્રીની શુભેચછાની બહુ જ ઉત્કટતાથી રાહ જોવાય છે.’ અને હું ઉંઘમાંથી સફાળી બેઠી થઈ હોવું એમ એમને મારી શુભેચ્છાઓથી નવડાવીને મારો ગિલ્ટીભાવ થોડો ઓછો કરી દઊં. આમ ને આમ યેન કેન પ્રકારેણ..મારી આ કુટેવ સચવાઈ જતી.

મારી વર્ષગાંઠ પર મારો વિચાર પણ એવો જ હતો કે મારા મિત્રો-સ્વજનોને હું એમની જેમ જ સામેથી મેસેજ કરીશ અને કહીશ કે, ‘અલ્યા જલ્દી મને વિશ કરો…મારો જન્મદિવસ તમારી શુભેચ્છા વગર ખાંડ વગરના કંસાર જેવો ફીક્કોફસ્સ છે’ પણ આ તો ઉલ્ટી ગંગા વહી. એ લોકો કેક- કાર્ડસ – ફ્લાવર્સ –ગિફ્ટસ લઈને સામેથી મારા ઘરે આવીને મને મોટી સરપ્રાઈઝ આપી દીધી. આ પળે દુનિયાની સૌથી ‘બિનવ્યવહારુ માનવી’હું જ હોવું એવી લાગણીએ મારા મન પર સજજ્ડ રીતે કબ્જો જમાવી દીધો.

ડ્રોઈંગરુમમાં અગાઉથી કરાયેલ પ્લાન મુજબ ચોતરફ આકર્ષક કેન્ડલ સળગાવાઈ ગઈ .અને એના ઝાંખા પાંખા સુવર્ણ અજવાશમાં ટીપોઈ પર મારી મોસ્ટ ફેવરીટ ‘સીઝનલ ફ્રૂટસ’ની ઓછા ક્રીમ અને ગળપણવાળી કેક મૂકાઈ ગઈ..કેક કટીંગ..ફોટોગ્રાફની ફ્લેશ પર ફ્લેશ..વ્હાલ ભર્યા આલિંગન સાથે પ્રેમાળ શુભેચ્છાઓનો ધોધ વહેવા  માંડ્યો.

દોસ્તો અને ફેમિલી મેમ્બર્સના પ્રેમભર્યા સેલીબ્રેશનથી હું મારી જાતને કોઇ સ્ટેટની રાજકુમારી જ સમજવા લાગી હતી. બર્થડેની ઉજવણીનો પણ એક નશો હોય છે. જોકે આ નશો નિર્દોષ હોય છે એટલે નશાબંધીની ચિંતા કર્યા વગર જેના પણ ભાગે આવો પ્રસંગ આવે ત્યારે દિલ ખોલીને નશો કરી લેવાનો.. બિંદાસ થઈને ઝૂમી લેવાનું. કોઇ કાકાની પણ હિંમત નથી કે તમને રોકે કે ટોકે. આ નશો ઓલમોસ્ટ રાતના 2 વાગ્યા સુધી મારા પર અવિરતપણે વહેતો રહ્યો…હવે બધાની આંખો ઘેરાવા લાગી એટલે પોતાનું કામ પૂરતી નિષ્ઠાપૂર્વક બજાવ્યાની સંતોષભરી લાગણી સાથે બધા છૂટા પડ્યાં. મારી આખી રાત એ નશામાં જ વીતી.

સવારે મોબાઈલમાં મેસેજીસ, ફોન કોલ્સ, ઇમેલ, ફેસબુક…બધ્ધે બધી જગ્યાએ અધધધ પ્રમાણમાં જન્મદિવસની મુબારકબાદીઓ…ગણ્યા ગણાય નહી, વીણ્યા વીણાય નહી તો ય મારા લેપટોપમાં – મોબાઈલમાં માય ! કોઇ જ જાતની ઓળખાણ વગરના લોકો પણ નિ:સ્વાર્થભાવે કેવી સરસ શુભેચ્છાઓ પાઠવતા હતા અને એક હું કે…

મનોમન એક ગાંઠ વાળીને નક્કી કર્યુ કે હવે પછી હું પણ મારા મિત્રોની જેમ એમની મહત્વની તારીખો યાદ રાખીશ. ‘એમાં મારી પાસે કોઇ જ ઓપ્શન નથી’ જેવું મોણ નાંખીને વિચાર થોડો મજબૂત પણ કર્યો.

મિત્રો, વિચારો છો શું ? મારા જીવનમાંથી લાપરવાહીનું આ એક પાસું ઓછું થાય, પ્રેમભર્યા સંબંધો  વ્યવસ્થિત સચવાય અને હું પણ તમારા જેવી જ એક વ્યવહારુ માનવી બની શકુ એની શુભેચ્છાઓ આપી દો ચાલો.. તમે લોકો પણ ખરા છો…મારે બધું સામેથી કહેવું પડે છે તમને..!

-સ્નેહા પટેલ.

અડધા બિસ્કીટની ગજબ કહાની :

 

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/11-14-2012Suppliment/index.html

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > દિવાળી સ્પેશિયલ વિશેષાંક> ટેક ઈટ ઇઝી કોલમ લેખ નંબર -17.

આજે સવાર-સવારમાં કોલેજમાં જવાનું હતું..ના..ના..બહુ ના વિચારશો મિત્રો, ફરીથી કોલેજમાં જઈને કોઇ નવો – જૂનો કોર્સ કરવાનો મહાન ઇરાદો આ મગજમાં પોપકોર્નની જેમ નહતો ફૂટતો. કોલેજોને એ બધી સજાઓમાંથી ક્યારની મુકત કરી દીધેલી..કોલેજ માટેનો પ્રેમ ,આકર્ષણ ખોદી – ખોદીને આ દિલમાંથી કાઢી નાંખેલા. હું તો મારી સિંગલ ગ્રેજયુએટની ડીગ્રી સાથે જ સંતોષપૂર્ણ જીવન વિતાવતી હતી અને ભવિષ્યમાં એ સિંગલની ડબલ ડીગ્રી કરવાના કોઇ જ ઓરતા હતા નહી. આ તો મારે મારી એક સહેલી જોડે એના દિકરાના કોલેજના એડમીશન માટે જવાનું હતું. એ એકલી હતી ને હું એદિવસે નવરી તે બેયનો મેળ પડી ગયો ને અમે પહોંચ્યા શહેરથી દૂર બે કલાકના અંતરે આવેલ આર્કીટેક્ટની સારામાં સારી કોલેજમાં.

મારા દીકરાની સ્કુલે જવાના પ્રસંગો તો વારંવાર બને પણ આ ‘કોલેજ નામની જગ્યા’એ પગ મૂક્યે વર્ષો થઈ ગયા હતાં. 10-20 વર્ષોમાં દુનિયા કેટલી હદ સુધી બદલાઈ શકે છે ! અમારી વખતની કોલેજ તો જાણે પહેલાંની બ્લેક એંન્ડ વ્હાઈટ મૂંગી ફિલ્મો જેવી જ્યારે આજની કોલેજ એટલે હોલિવુડ –બોલિવુડને પણ ટક્કર મારે એવા બ્રાંડેડ કપડાં-એસેસરીઝ –વાહન – એટીટ્યુડ સોનેરી રેપરોમાં વીંટળાયેલી રુપેરી જુવાનીયાઓની લેટેસ્ટ ટેકનોલોજીવાળી એકશન – કોમેડી- રોમાંસથી ભરપૂર થ્રીડી ફિલ્મો. સાલ્લું..આ રોજ રોજ મારે ‘અમારી વખતે તો આમ ને અમારી વખતે તો તેમ’ બોલ્યા પછી વિચાર આવે કે એમ તો આપણે એવા કેવા જૂના-ભંગાર થઈ ગયા કે દર વખતે ‘અમારી વખતે’ જેવા શબ્દો વાપરવા પડે છે..આંગળીનાવેઢે ગણીએ તો પણ માંડ 10-15 વર્ષનો ગાળો અને તોય આપણે તો સાવ ગમાર….! આ દર પાંચપાંચ વર્ષે ‘અમારા વખતે’ નું નવુનક્કોર પૂંછ્ડું લગાડવાનું..! શું જમાનો આવી ગયો છે..?

કોલેજના ગાર્ડનમાં બેફિકરાઈથી હાથમાં હાથ પરોવીને,  માથામાં માથું ઘસી ઘસીને ચાલતા લવરીયાઓને બિંદાસ કોઇ જ જાતની બીક – શરમ વગર ઘૂમતા જોઇને કોલેજ- કમ – કોઇ પિકચરના શૂટીંગ માટેના સેટ્સ જોતી હોવાની એક અનોખી લાગણી સાથે અમે બંને સખીઓએ એકબીજાની આંખોમાં આંખ નાંખીને જ પોતાના સંતાનોની દશાનો તાગ મેળવી લીધો અને કશું જ ના કરી શકવાની લાચારીનો ઉંડો શ્વાસ ફેફસામાં ભરીને પ્રીન્સીપાલની ઓફિસ શોધવાનો ભગીરથ પ્રયાસ આદર્યો.

ત્યાં મારી નજર એક ક્લાસરુમની બારી પર પડી. બધા જ કોલેજીયનો બેંન્ચીસની ઉપર-નીચે મનફાવે એમ બેઠેલા અને મોટે મોટેથી હા-હા-હી-હી કરી કરીને એક બીજાના ખભે – બરડે ધબ્બાં મારી રહેલાં. મારામાં રહેલી જીજ્ઞાસાવૃતિ સતેજ થઈ ગઈ (જેને તમે ‘પંચાત’ના લુખ્ખા-સૂકા નામથી પણ નવાજી શકો છો) હા, તો મારા આંખ – કાનને બારી વાળી દિશા તરફ પૂરેપૂરી સજાગતાથી વાળ્યાં. મારી સહેલી મને બરાબર જાણતી હતી અને મારી આ કાબેલિયતની મસમોટ્ટી ‘ફેન’ પણ હતી એટલે એણે પણ દીકરાના એડમીશનના કામને થોડું પાછ્ળ હડસેલીને એની તાકાત અનુસાર મારી સાથે એ પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવાનો પ્રયત્ન કર્યો.

‘હું જ્યુરીમાં જઈને પાછી આવું ત્યાં સુધી તું મારી રાહ ના જોઇ શકે ?’

બ્લ્યુ જીંસના મીની સ્કર્ટ અને યલો સ્પગેટીધારક 17-18 વર્ષની છોકરી એની સ્લીવલેસ કુર્તી અને ટાઈટ જીંસમાં સજ્જ બહેનપણી પર જોરજોરથી બૂમ – બરાડા પાડી રહી હતી.

‘અરે,પણ એક બિસ્કીટ ખાધું એમાં આટલી બધી બૂમા-બૂમ કેમ કરે છે ?’ કુર્તીધારી યુવતી ઉવાચ…

‘સવાલ એક બિસ્કીટનો નથી. સવાલ તેં મને મૂકીને એકલા એકલા એ બિસ્કીટ ખાઈ લીધું એનો છે..!’

‘ અરે, પણ આ મારું બિસ્કીટ નથી’

‘તો…’

‘આ તો પેલા નિહારે એ ખાતો હતો એમાંથી મને ઓફર કર્યુ અને મેં એમાંથી એક બિસ્કીટ લીધું..બસ.’

‘ઓહ…તો તને ફક્ત તારો જ વિચાર આવ્યો એમ..એવું હોય તો બે બિસ્કીટ ના લેવાય તારાથી?’

‘તું કેવી પાગલ જેવી વાત કરે છે સાવ..’

‘હા, હવે તો હું તને પાગલ જ લાગીશ ને ! ચાલ એક બિસ્કીટ લીધું તો પણ એમાંથી મારા માટે અડધું બાકી ના રખાય,,,હું જ્યુરીમાંથી થોડીવારમાં પાછી જ આવવાની હતી ને..મને પણ ભૂખ લાગી હોય એવો વિચાર પણ ના કર્યો તેં..હુમ્મ…યુ હર્ટ મી અ લોટ..મેં તને એકલી મૂકીને મસાલામાંથી વરિયાળી સુદ્ધાં નથી ખાધી અને તું આખ્…ખું બિસ્કીટ એકલી ખાઈ ગઈ !’

અમેરિકાનું સેંન્ડી  થોડીવાર અહીં વિરામ લઈને ગયું હશે..એના ભયાનક ગોળ ગોળ વંટૉળો ચારે દિશામાં એની માયાજાળ પાથરી રહેલા.

‘વાતનું વતેસર ના કર.’

‘હા..હવે તો તને એમ જ લાગવાનું ને..તારા આવા ખાઉધરા અને એકલપેટા સ્વભાવના લીધે જ તારા બીજા નંબરના બોયફ્રેંડે તારી સાથે બ્રેકઅપ કર્યું.પણ તું હજુ ક્યાં સુધરે છે ? એક તો મંદીના સમયમાં તને માંડ લેટેસ્ટ બાઈકવાળો લલ્લુ  (બોયફ્રેંડ) મળેલો જેને તે આવા જ સ્વભાવથી ગુમાવી દીધો’

હવે પેલી કુર્તીવાળી છોકરીમાં ‘રાઉડી રાઠોડ’નો આત્મા ઘૂસી ગયો હોય એમ એ બોલી ઉઠી..

’ડોંટ એંગ્રી મી..!’.

‘તું તારા બોયફ્રેંડને સાચવીને બેસી રહે ને તો પણ બહુ છે. સમજાવી દે જે એને..જ્યારે જે ત્યારે એ મારી જોડે રોમાંટીક શાયરીઓના મેસેજીસ અને ફેસબુકમાં જાતજાતની પોસ્ટસ મૂકીને  ફ્લર્ટ કરવાના પ્રયત્નો કર્યા કરે છે..આ તો તારા લીધે એને કશું કહેતી નથી…હા…’

‘જા ને હવે…મારો રોહિત એવું કરે જ નહીં.. એ તો તને ઇર્ષ્યા આવે છે એટલે આમ બોલે છે..’

‘આ લે..જો મારા મોબાઈલમાં મેસેજ..’

બ્લ્યુ ચડ્ડીવાળીએ ઘૂઘવાતા મનથી એનો મોબાઈલ હાથમાં લઈને ‘ઇન બોક્સ’ ચેક કર્યુ તો એની સહેલી સાચી ઠરી એવું એના ચહેરાના હાવભાવ પરથી સ્પષ્ટ દેખાઈ આવતું હતું.

ગુલાબી ચહેરો રૂની પૂણી જેવો ફીક્કો પડી ગયો..અને રીતસરનો ભેંકડો જ તાણ્યો.

એની બહેનપણીને એની દયા આવી અને એને સમજાવવા બેઠી.

‘આ છોકરાઓની જાત તો આવી જ હોય…છોડ ને હવે બધી રામાયણ..છાની રહે..ચાલ તો..ચાલ હું તને એક ‘ટેમપ્ટેશન’ કેડબરી ખવડાવું..’

ત્યાં એક સીનીયર જેવા લાગતા છોકરાએ રુમમાં એંટ્રી મારી અને એ બેયને ખખડાવ્યાં..

’તમને કંઈ ભાન બાન છે કે…કેટલી જોરજોરથી ઝગડો છો..આ તે કોલેજ છે કે તમારો બેડરુમ..ચૂપ રહો નહીતો કક્ડડ સર હમણાં આવી પહોંચ્યા જ સમજો’

કકડડ સરના નામે બેય છોકરીઓના દિમાગમાં ખતરાની ઘંટડી વગાડી દીધી અને બેય જણ ચૂપચાપ ડાહ્યાં ડમરાં થઈ ગયાં. બેય છોકરીઓ કેંટીનમાં જઈને પાંચ સમોસાની પ્લેટ અને ચા લઈ આવી અને બધાં જ જાણે કશું જ ના થયું હોય એમ ભેગા થઈને ચા – નાસ્તાને ન્યાય આપવા લાગ્યાં.

હું અને મારી સખી 5-10 મીનીટના આ મેલોડ્રામાથી હતપ્રભ થઈને એકબીજાનું મોઢું નીરખતા સ્તબ્ધ  બનીને હસવું કે ચિંતા કરવીની દ્વિધાપૂર્ણ સ્થિતીમાં ઉભા રહી ગયા.

.આ આજની જનરેશન…શું આપણા સુપુત્ર –સુપુત્રીઓ પણ ..?

અમારાથી ઉપર આકાશમાં જોવાઈ ગયું ને મનોમન બોલાઈ ગયું,

‘તારે રે ભરોસે ભવ મૂક્યો અમારો રે…તારે રે ભરોસે….!’

-સ્નેહા પટેલ.

નાજુક નાક

gujarat guardian paper > take it easy column > 11 nov.2012. artical no-16

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/11-11-2012Suppliment/index.html

 

મારા ભાણિયાએ આજે મને હેરાન –પરેશાન કરી મૂકેલી. આમ તો હંમેશાથી હું જ એને હેરાન કરતી હોવું છું. પણ કો’ક કો’ક વાર આપણો વારો પણ નીકળી જાય. ખરી તકલીફતો એ કે,  ‘નાના છોકરાંઓ છે એટલે એમને રાજી રાખવા માટે હું એમનાથી હેરાન થઈ જઉં છું’ ની ‘મિયા પડે તો પણ તંગડી ઉંચી’વાળી નીતિ રાખવા જવું, તો પણ એ વાકય સાંભળવાની કે એના પોકળપળા ચલાવી લેવાની ઉંમરમાંથી મારો ટીનેજરી લબરમૂછિયો ભાણિયો બહાર નીકળી ગયેલો. એટલે મન મસોસીને રહી જવું પડે.

વાત એમ હતી કે..વાત ‘નાક’ ની હતી..મારા ‘નાજુક શા નાક’ ની ! નવાઈ લાગીને પણ આ હકીકત છે કે આ વખતે મારું નાક મારા ભાણિયાની મજાક – મસ્તીના ‘સેન્ડી’ કરતાં પણ ખતરનાક હરીકેનના ઝપાટે ચડી ગયેલું.

અમારા એક દૂરના વયોવૃધ્ધ સંબંધી મૃત્યુ પામેલા. અમારે એમના બેસણામાં જવાનું હતું. બેસણાંની જગ્યા જોઇને હવે દિલખુશ થઈ ગયું એમ કહેવા જતા જરા અતિશયોક્તિ લાગે છે પણ આજકાલના બેસણા પણ ‘હાઈ-ફાઈ’ થઈ ગયાં છે. પહેલાં તો જેના ઘરે મૃત્યુ થયું હોય એમના ઘરનો એક રુમ ખાલી કરીને શેતરંજી પાથરી દેવાની અને એક હાર ચડાવેલો ફોટૉ ધૂપ સળગાવીને મૂકી દેવાનો..રૂમ નાનો હોય તો ઘરની નીચે પાર્કિંગમાં એ વિધી પતાવાતી. પણ થોડા સોફિસ્ટીકેટેડ લોકો એમ પાર્કિંગમાં કે ઘરમાં સાંકડ –મોંકડ બેસવા કરતાં જો પોસાતું હોય તો એક સરસ મજાનો હોલ ભાડે રાખી દે છે. તમારે ફક્ત મૃતકનો ફોટો આપી દેવાનો..બાકીનું બધું જ અરેંજમેંટ એ લોકો કરી આપે.

અમારે એવા એક સોફિસ્ટીકેટેડ સંબંધીના બેસણામાં જવાનું થયું. જતાવેંત જ પીંનડ્રોપ સાઈલન્સ જોઇને દિલખુશ થઈ ગયું. સરસ મજાની ધોળીદૂધ જેવી ચાદરો – તકિયા અને છેવાડે નીચે ના બેસી શકનારાઓ માટે ખુરશીઓની સગવડથી સજ્જ હોલ, સ્ટેજની નીચે એક તિપોઈ પર તાજા ગુલાબનો હાર ચડાવેલ સ્વર્ગસ્થનો ફોટો અને આગળ બે મોટી જાડી ધૂપસળીની વલયાકારે ફરતી-ફરતી હવામાં ઉંચે જઈને વિલીન થઈ જતી ધૂમ્રસેર, સ્ટેજ પરથી ‘હે રામ – હે રામ’ અને થોડા ભક્તિભર્યા ભજનો હળવા સ્વરે રેલાઈને આખા હોલનું વાતાવરણ ભકતિમય, શાંત બનાવવામાં બહુ મોટો ફાળો આપી રહેલા. સોફિસ્ટીકેટેડ હોલ અને સોફિસ્ટીકેટેડ લોકો..ચૂપચાપ બારણામાંથી પ્રવેશે, ફોટાને પ્રણામ કરી – મનોમન એમના આત્માની શાંતિ માટે પોતપોતાના ગજા,સમજ અને આવડત પ્રમાણે પ્રાર્થના કરે..( ગજા પ્રમાણે કહેવા પાછ્ળનું કારણ એટલું જ કે ઘણાંની પ્રાર્થના બે સેકંડ ચાલે તો ઘણાં આંખો બંધ કરીને સમાધિમાં ઉતરી ગયા હોય એમ 20-25 સેકંડ..તો ઘણા જોરજોરથી હોઠ ફફડાવે પણ હરામ બરાબર એક અક્ષર એમને પોતાને પણ ખબર હોય કે શું બોલી ગયા..એટલે આ તો જેવી જેની શક્તિ – ભક્તિ)..હા, તો આટલી વિધી પતે પછી સંબંધીની જોડે બેસીને થોડું સોફિસ્ટીકેટેડલી રડીને ચૂપચાપ એક બાજુ બેસી જવાનું. કોઇ જ આડી –અવળી વાતો –ચીતો ના થઈ શકે.

‘પેલાનો કુર્તો કેટલો સરસ અને પેલીની ચિકનની સાડી કે ડ્રેસ કેટલો ધોળોધફ્ફ…પેલાની રડવાની –શોક પ્રદર્શિત કરવાની તાકાત તો ગજબની..અવાજ જબ્બર નીકળ્યો પણ આંસુ હરામ બરાબર.. પેલા બેન તો જબરાં..એક સેકંડમાં તો એમને રડવું આવી ગયું..અને ધોધ તોડીને આંસુડા નીકળી પડ્યાં..ફલાણાએ તો આખી જીંદગી એમને ગાળો આપી અને આજે એનું સોગિયું મોઢું જોઇને કોઇને લાગે કે આ એ જ માણસ છે…વાહ રે દુનિયા…અજબ તારા ખેલ…! ‘ જેવા ઓબઝર્વેશનો- પંચાતોને ભોળા શંભુની જેમ હળાહળ પચાવીને  ચૂપચાપ – શાંતિથી બેસીને શોક પ્રગટ કરી શકવાની જેવી જેની તાકાત એટલો સમય બધા બેસે અને પછી પોતપોતાના રસ્તે.

હવે લોકોની વાત છોડીને હું મારી આપવીતી પર આવું તો મને જાહેરમાં  જલ્દી રડવું ના આવે..મારા લગ્ન વખતે પણ વિદાઈ વેળાએ મારી આજુ – બાજુના લોકોને રડતા જોઇને મને દુ:ખ –વેદના બહુ થાય, પણ બધું ગળાથી આગળ જલ્દી ના આવે…જોરજોરથી ધક્કા મારીને આંસુને ધકેલી –ધકેલીને એ વખતે બે-ચાર ટીપાં આંસુથી આંખો ભીની કરીને ચલાવી લીધેલું. પાછળથી લગ્નનું આલ્બમ જોતી વેળાએ આ બાબતે મારી ખાસી એવી નિર્દોષ હાંસી ઉડાવવામાં આવેલી જેની હજુ આજે પણ મને શરમ આવે છે. હવે આમ કોઇ દૂરના વયોવૃધ્ધ સંબંધીના  બેસણામાં રડવાનું એટલે મારા માટે મહા-અભિયાન. એનો મતલબ એવો નહી કે મને દુ:ખ નહોતું..પણ બસ…આંસુ આંખનો સાથ છોડવા માટે જલ્દી રાજી ના થાય એવા પાક્કા બહેનપણાં. માંડમાંડ થોડા આંસુડાં અને શોકમગ્ન ચહેરાના કોમ્બીનેશનથી એ મહાઅભિયાનની 10-15 મિનીટ પતાવી અને હોલની બહાર નીકળીને સૌથી પહેલું કામ ત્યાં ટેબલ પર મૂકાયેલ જગમાંથી ઠંડુ પાણી પીવાનું કર્યું…ત્યાં મારો ભાણિયો એની અતિતેજસ્વી નજરોથી મારી સામે જોઇને શેતાની હાસ્ય રેલાવતો બોલ્યો,

‘માસી, શું ખાલી ખાલી નાટકો કરો છો?’

અને મને ઝાટકો લાગ્યો. અલ્યા ભલા માણસ મને સાચે એ વડીલ સંબંધીના અવસાનનું દુ:ખ હતું અને જેટલો પણ સમય મેં એમના બેસણામાં વીતાવ્યો એમાં એક પણ મીનીટ મેં કોઇ જ નાટક નહોતું કર્યું., સાચા મનથી, ચૂપચાપ એમના આત્માની શાંતિની પ્રાર્થના જ કરેલી..અને આ જો મારો ટપુડીઓ..

મારા ચહેરાના ક્વેશનમાર્કસ જોઇને ભાણાભાઈને ઓર મજા આવી.ધીરેથી ત્યાંથી બહાર નીકળતા નીકળતા મારા કાનમાં એક વાક્ય  રેડયું, ‘માસી,તમે રડતાં તો હતાં..પણ તમારું નાક લાલ કેમ નહોતું થતું..?’

આ વળી કેવો સવાલ..?  પણ ભાણાભાઈનું માર્કિંગ સોલીડ હોય એનો મને વિશ્વાસ. એટલે મેં આજુ બાજુ નજર દોડાવી તો જેટલા પણ ‘નાજુક નાક’  હતા એના  ટેરવાં આસ્ચ્ર્યજનક રીતે લાલ હતાં. તો મારું અતિનાજુક નાક લાલ કેમ ના થયું? રડી તો હું પણ હતી…ઉલ્ટાનું આ બધાય નાજુક નાકોને જેટલી તકલીફ ડોલભરીને આંસુડા ઠાલવવામાં નહી પડી હોય એનાથી કેટલીયે વધારે તકલીફ મને ચમચીભરીને આંસુડા વહાવવામાં નડેલી. હાય હાય…તો ત્યાં હાજર રહેલા લોકોએ મારા આંસુને સાવ ‘મગરના આંસુડાં’ જ માની લીધા હશે ને ? આના કરતાં તો મેં રડવાનો ભગીરથ પ્રયત્ન જ ના કર્યો હોત તો વધુ સારુ રહેત.. મારા લગ્નની જેમ આજે પણ કદાચ મારી મજાક ઉડાવવાનો આ મોકો મારી ટોળકી નહી જ છોડે એવા ભયે મારા દિલોદિમાગ પર ભરડો લેવા માંડ્યો અને બન્યું પણ એવું જ..મારી ટોળકીમાં દરેક વાત હવે , ‘ પણ માસી….તમારું નાક લાલ કેમ નહોતું થયું’ પર જ અટકવા માંડી..હેરાન –હેરાન થઈ ગઈ…ગુગલમાં સર્ફીંગ કરી કરીને નાક પર કેટકેટલું વાંચી કાઢ્યું..એકાંતમાં.અરીસાની સામે ઉભા રહીને નાક્ને ઉપર-નીચે-આગે-પીછેની કસરતો કરાવી કરાવીને લાલ કરવાના પ્રયત્નો કર્યા…પણ બધું ય ઘડી – બે ઘડી. વળી એ પાછું જૈસે થે ના પોતાના ઓરીજીનલ ઘઊંવર્ણા ક્લરમાં આવી જતું. મારી રાતોની ઉંઘ ઉડવા લાગી..સવાલ નાકનો હતો…શું કરવું હવે?

બહુ વિચારીને એક દિવસ ડોકટર પાસે ગઈ અને આ નાકની રામાયણ કહી. ડોકટર પણ મારી અજીબોગરીબ દાસ્તાન સાંભળીને બે ઘડી ચક્કર ખાઈ ગયો..પણ કોઇ દર્દી બનીને આવે તો એને ઉપાયરુપે કંઈક તો કહેવું પડે ને..એમણે મારી આંખ-જીભ ચેક કર્યા…અને પછી મને મારો ‘હીમોગ્લોબીન’નો રીપોર્ટ કઢાવીને આવવાનું કહ્યું.તરત મેં ત્યાંથી પેથોલોજીની વાટ પકડી અને લોહી ટેસ્ટ કરાવવા આપી દીધું. સાંજના6વાગ્યે રીપોર્ટ આવવાનો હતો ત્યાં સુધીનો સમય માંડ માંડકાઢ્યો…છ વાગ્યે રીપોર્ટ લેવાગઈ તો પેથોલોજીવાળો બીજા ગ્રહની પ્રાણી હોવું એમ મને જોઇ રહેલો..થોડી ગભરામણ વધી ગઈ…રીપોર્ટ જોયા વગર જ સીધી ડોકટર પાસે ગઈ…રીપોર્ટ જોઇને ડોકટરના મોઢા પર ‘ઇડરીઓ ગઢ જીત્યાં’ જેવું ભેદી હાસ્ય છવાઈ ગયું.

’બેન,તમારું ‘એચબી’ સાવ 8.5 % છે. હવે બોલો…આટલા ઓછા લોહીમાં નાક લાલ ક્યાંથી થાય…ચાલો..ફોલિક એસીડની દવાનો કોર્સ ચાલુ કરી દો આજથી અને ખાવાપીવાનું થોડું ધ્યાન રાખો.’

ઓહોહો…તો આ હતું મારા નાકનું રહસ્ય…! હવે એમાં કેટલા ટકા સચ્ચાઈ એ તો દવાનો કોર્સ પૂર્ણ કર્યા પછી ફરી એક વાર રડવાનું મહાન કાર્ય કરવું પડે ..ત્યારે ચકાસાય…બાકી ત્યાં સુધી તો ઓમ નમ: સિવાય !

-સ્નેહા પટેલ.

વારાફરતી વારો આવે નાના-મોટા સહુનો :

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/11-04-2012Suppliment/index.html

 

gujarat guardian paper > ટેક ઈટ ઈઝી કોલમ – લેખ નંબર- નંબર-15

અમારા એક સંબંધી નામે રાજુભાઈ. આમ જુઓ તો એ મસ્તમજાના માણસ. આખો દિવસ બડ બડ બડ..કોઇ પણ ઘટના હોય કે નવી વાત તરત એમના જાદુઈ પીટારામાંથી ‘કોમેન્ટ’ નામનો જાદુઈ- ‘ઇન્ટેલીજન્ટ જીન’ નીકળ્યો જ સમજો ને !  સાચું કહું તો ટાઈમપાસ માટે ઘણીવાર મને મજા આવે પણ ઘણી વાર એ કોમેંટ્સની પાછ્ળનો એમનો સાચો ઇરાદો જોઇને ગુસ્સો પણ આવે. મજાકની એક હદ હોય અને એ દરેક માણસે સમજવી જ જોઇએ એવું હું બહુ જ સ્ટ્રીક્ટલી માનું છું.

તમારું હાસ્ય ક્યારેય કોઇનું દિલ દુ:ખાવાની સાથે ભેળસેળ થયું તો એવા સો ટચના સોના જેવા શબ્દો પણ મારે મન તો કથીર બરાબર જ.

સુખ – દુખ વહેંચી શકો તો જ મતલબના હોય એટલે આ તો જસ્ટ મેં પણ મારા અંતરમનની વાત આપ સૌ વિદ્વાન મિત્રો જોડે વહેંચી લીધી.

ચાલો,આપણે પાછા રાજુભાઈ તરફ વળીએ.

રાજુભાઈ એક ભયંકર માનસિક બિમારીના ભોગ હતાં. ભગવાન જાણે કેવા સ્થળ અને સંજોગો હેઠળ એમના મગજમાં એવું ભૂત ભરાઈ ગયેલું કે એક એમને છોડીને આખી દુનિયાના લોકોનું ડ્રાઇવિંગ ખરાબ અને ‘ઇનપરફેક્ટ’ જ છે. પ્રાથમિક લેવલ સમાન એમણે જ્યારે સાયક્લ ચલાવવાની ચાલુ કરેલી ત્યારે એ થોડા હવામાં જ ઉડતા હતાં. પોતાની માલિકીના પહેલાં વાહનની મજા જ અલગ હોય.એ લાગણી નાનપ –મોટાઈ જેવા માણસસહજ અવગુણોથી કાયમ ખાસ્સી દૂર જ હોય. આપણા રાજુભાઈ જે  એ વખતે ‘રાજીયો’ હતાં. નવી નવી કુસ્તી શીખીને આવેલા મલ્લની જેમ એ સાયકલ પર પણ દંડ – બેઠ્ક્વેડા કરતાં. ઘણીવાર   ધીમા-ધીમા પેંડલે ધીમી સીટીઓ મારતા દેવાનંદ સ્ટાઈલમાં સાયકલ ચલાવતા તો ઘણીવાર કઈ માતા માથે સવાર થઈ જાય રામ જાણે…સાયકલ પર વિચિત્ર રીતે અડધા ઉભા થઈને સાયકલ ચલાવવા લાગતા. સાયકલ જમણી બાજુ રાખીને શરીર આખું ડાબી બાજુ ઝૂલતા મિનારાની જેમ ઝૂલતું હોય…શરીર ડાબી બાજુ હોય ત્યારે સાયકલ જમણી બાજુરાખીને બેલેંસ રાખતા..મોઢા પર કોઇ ખૂંખાર યોધ્ધા જેવા જ ચિહ્નો દેખાય. આગળવાળાને ચપટી વગાડતાં’કને પાછળ પાડી દેવાનો બેનમૂન જુસ્સો.  પોતાની ‘હીરો’બ્રાંડની સાયકલ ચલાવતા એ પોતાને જ હીરો સમજી બેઠેલા. આખરે એક વાર રોંગ સાઈડ પર ચાલતા આ ‘ઝૂલતા મિનારા’ ને ટક્કકર મારીને એક સ્કુટરવાળાએ આખ્ખો જ ચત્તોપાટ પાડી દીધો.

બસ..ત્યારથી એ રાજીયાના મનમાં સ્કુટરવાળાઓ પ્રત્યે એક વિચિત્ર અણગમો, ગુસ્સો પેદા થઈ ગયેલો. દરેકે દરેક સ્કુટરચાલક એનો દુશ્મન. જેટલા સ્કુટરવાળા આવે એ બધા ઉપર એક કોમેંટ હોય..હોય ને અચૂક હોય જ. થોડા વર્ષો મમ્મી-પપ્પાનું સતત માથું ખાવાની  સ્ટ્રગલ કરીને એમણે પોતાનું સ્કુટર લીધું ત્યારે આ  ગુસ્સો થોડો શાંત થયો રાજીયા નામના ફુગ્ગામાં થોડી મોટાઈપણાની હવા ભરાઈ.

પોતે સાયકલ ચલાવતા જે સહન કરેલું એ બધાનો બદલો એ હવે રસ્તાના દરેક સાયકલ ચાલકને જાણીજોઇને ખૂણામાં દબાવીને..હેરાન કરી કરીને વસૂલ કરવા લાગ્યો.  કોઇ સાયકલવાળો એનાથી સ્માર્ટ નીકળે ને એને ગાંઠે નહી એટલે આ ભાઈ બરાબરના ફુંગરાય. આ નાના વાહનોવાળા ચલાવતા જ નથી આવડતુંને..રસ્તાની કોઇ પણ સાઈડથી ગમે ત્યારે બિલાડીના ટોપની જેમ ફૂટી નીકળે છે..બહુ સાચવવું પડે ભાઈ આમનાથી તો..પોતે તો મરે ને આપણને પણ મારતા જાય પછી તો…સા….થી ચાલુ થઈને આ ગાળોનો રાગ છેલ્લે ‘પ’ પર પણ ના અટકે. આ ફુંગરાયેલા રાજુભાઈ એકવાર આમને આમ જ ગુસ્સામાં સામેથી આવતી એક ગાડીની જોડે અથડાઈ ગયા..કારણ..તો કંઈ જ નહીં. રાજુભાઈને જમણી બાજુ વળવાનું હતું ને એમણે ભૂલથી ડાબી બાજુની  સાઈડલાઈટ ચાલુ કરી દીધી, જેની સામેથી આવતા ગાડીવાળાએ સાડાબારી ના રાખી..અને ધડામ… સ્કુટરવાળા ફુગ્ગાની હવા એક્દમ જ ફુસ્સ…!

‘આ મોટા વાહનોવાળા તો રસ્તો જાણે એમના બાપનો હોય એવું જ સમજે છે’ જેવી નફરતની લાગણી એમના દિલના એક ખૂણે બીજ બનીને રોપાઈ ગઈ…ધીમે ધીમે એનો છોડ બનતો ગયો..મજબૂત બનતો ગયો. આખરે એક દિવસે રાજુભાઈ પોતાની કમાણીમાંથી એક નાની ગાડી ખરીદીને જ જ્પ્યા…છોડ પર વર્ષો પછી સંતોષના ફૂલ ખીલ્યાં.

જોકે એ ફૂલ બારમાસી નહતા. હાઈ-વે પર ગાડી ચલાવતા મોટી મોટી – પાવરસ્ટીઅરીંગ વાળી, લેટેસ્ટ ટેકનોલોજીવાળી ગાડીઓ જ્યારે રાજુભાઈની નાનકડી નાજુક ગાડીને બાજુમાં દબાવીને સ્ટ..ટ..ટાક દઈને આગળ વધી જતી ત્યારે આ ફૂલોને  હારની વેદનાથી કાળઝાળ ગરમી લાગી જતી અને સૂકાઈને ખરી ગયા. ગયા.કોઇ જ જાતની લાગણી હવે એમને ખુશી નહોતી આપી શકતી…’જબ દિલ હી તૂટ ગયા..અબ જી કે ક્યા કરેંગે’નો આલાપ આલાપ્યા કરતાં. રસ્તે આવતા- જતા દરેક જગ્યાએ પાર્ક કરાયેલ મોટ્ટીમોટ્ટી ગાડીઓ ઉપર હસરતભરેલ નજર નાંખીને હળ્વેથી એના પર હાથ  ફેરવી લેતાં. અંદરથી ગાળોનો એક તીવ્ર ઉછાળો આવતો…થોડી મોઢામાંથી ઢોળાઈ – રેલાઈ જતી પરંતુ રાજુભાઈનો પ્રામાણિક માંહ્યલો અંદરો અંદર મોટી ગાડીના ભરપૂર પ્રેમમાં પડી ગયેલાનું સ્વીકારતો..પ્રેમ ધીમેધીમે પાગલપણામાં ફેરવાતો ગયો. એક્વાર આ જ પાગલપણામાં પોતાની બધી બચતનો કચ્ચરઘાણ વાળી દીધો..થોડા રુપિયા મિત્રો જોડેથી ઉછીના-વ્યાજે લીધા અને આખરે એમણે એક લાલચટટ્ક મોટ..ટ…ટ..ટી ગાડી પોતાના આંગણે પાર્ક કરી ત્યારે જ જપ્યા. જાણે બારમાસી ફૂલો ખીલી ગયા..હવે તો કોઇ જ મહેચ્છા માટે જગ્યા નહતી. પ્રૂર્ણ સંતોષ !

પહેલા દિવસે જ રાજુભાઈ સારામાં સારા કપડાં પહેરી- બોડી સપ્રે  કરી મોંઘીદાટ ગાડી લઈને વટભેર પોતાની ઓફિસે જતા હતા ત્યાં તો આગળની ગલીમાંથી એક સાયકલ સવાર ઝૂલતા મિનારા સ્ટાઈલમાં ઝૂલતો ઝૂલતો – મોટી મોટી સીટીઓ મારતો નીકળ્યો. બરાબર રાજુભાઈની ગાડી આગળ જ એનું બેલેંસ ના રહેતા ધડાડામ દઈને એમની ગાડીમાં ઠોકાઈ ગયો. રાજુભાઈને ’ઉહ..આહ.આઉચ’ કરવાનો પણ સમય ના મળ્યો અને એમની ‘પ્રાણાપ્ય્રારી’ લાલ ગાડીમાં મોટો મસ ગોબો પડી ગયો. ટેવવશ મોઢામાંથી ગાળો – ટોન્ટ્સનો મહાસાગર વહેવા લાગ્યો…જેને પેલો ઝૂલતો મિનારો રોડ પર પડ્યા પડ્યાં પહેલાં રોડ પરથી ઉભા થવું કે પહેલાં આમની ગાડીના ગોબા માટે ’સોરી’ કહેવું ની અવઢવમાં બાઘો બનીને ચૂપચાપ સાંભળી જ રહ્યો.

સો વાતની એક વાત અમારા રાજુભાઈ સિવાય દુનિયાના બધા ડ્રાઈવરો નકામા-બેજવાબદાર- રેઢિયાળ…આ બધાને ડ્રાઈવિંગ લાયસન્સ જ કેમ અપાતા  હશે ? નાહક અમારા રાજુભાઈને આખો દિવસ કોમેંટ્સ…ગાળોના કાદવથી ખરડાયેલા જ ફર્યા કરવાનું ને..!

-sneha patel.

શોપિંગનો મહિમા-ભાગ :2

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/10-28-2012Suppliment/index.html

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > ટેક ઇટ ઇઝી લેખ નંબર- લેખ નંબર-14.

50% સેલના લેબલ પર મોહી ગયેલ મારા નારી-સ્વભાવની સહજ નબળાઈ પર આપણે છેલ્લે વાત અધૂરી મૂકેલી એટલું તો મારા મિત્રોને યાદ જ હશે ને..કે તમે પણ મારી જેમ કાચી યાદશક્તિવાળા..? મારા વિદ્વાન અને પ્રેમાળ વાંચક મિત્રો નહી જ ભૂલ્યા હોય એ વાત એમ ધારીને વાત આગળ ધપાવું છું ( ભૂલી ગયા હોય તો પાછ્ળના રવિવારની પૂર્તિ કાઢીને થોડું વાંચી લેજો ને ભાઈસા’બ..આટલું બધું ટેંન્શન ન’કો…ટેક ઈટ ઇઝી..!)

અહાહા..લેટેસ્ટ કુર્તીસ, લેગીંગ્સ,બ્રાંડેડ ડીઝાઈનર વેર્સ ! સેલ વગર તો આવા કપડા ખરીદવાના સપના પણ જોવાના ના પોસાય. આટલા સસ્તા કપડાં જોઇને  નાજુક મન લલચાઈ ગયું. સટાસટ એક પછી એક ડ્રેસ ટ્રોલીમાં ભરવા માંડી. પતિદેવ મોઢું પહોળું કરીને મને જોઇ જ રહ્યાં જેને ધરાર અવગણીને ટ્રોલી લઈને હું ‘ટ્રાયલરુમ’ તરફ વળી. પતિદેવને બહાર ઉભા રાખ્યાં અને ટ્રાયલરુમમાં ઘૂસી.પહેલી કુર્તીનો ટ્રાયલ લેવા જતાં જ ખ્યાલ આવ્યો કે આ તો ‘સ્મોલ’સાઈઝ..મારે તો મીડીઅમ જોઇએ..ઉત્સાહના અતિરેકમાં આવી ભૂલ તો મેં દરેક ડ્રેસમાં કરેલી. કોઇક સ્મોલ હતી તો કોઇકની એક્સ્ટ્રા લાર્જ..! લટકેલા મોઢે  બહાર આવી.. પતિદેવ મને મારા ઓરીજીનલ ડ્રેસમા જોઇને થોડા ચમક્યાં કે આ અંદર જઈને આટલો બધો સમય શું કરી આવી ?  હવે આપણી મૂર્ખામી એમ ખુલ્લેઆમ આટલા મોટા શોરુમમાં ખુલ્લી તો પડાય નહી, એટલી બધી પ્રામાણિકતા દાખવવા જતા આજુ બાજુવાળા દાંત કાઢે એ જોવાનો અમૂલ્ય શિરપાવ જ આપણા લમણે ચોંટે.. કોઇ ચંદ્રક -ફંદ્ર્ક ના મળે એટલે ચૂપચાપ હું મારા સિલેક્ટેડ ડ્રેસીસની મીડીઅમ સાઈઝ શોધવામાં પડી.

વરજીને આ બધામાં   જ ન સમજ ના પડતા એ મને સાચે ‘બિચારા’ લાગતા હતા. પણ ‘મજબૂરે હાલત ઉધર ભી થે  ઓર ઇધર ભી..’ ચૂપચાપ દૂરથી મારી રેક પરની ડ્રેસ શોધવાની કવાયત નિહાળી રહ્યાં.

ખરી તકલીફ તો હવે થઈ. મીડીઅમ સાઈઝમાં કોઇ જ સારા કપડા નહોતા બચ્યાં. બધા કાં તો સ્મોલ સાઈઝ્ના હતા કાં તો એક્સ્ટ્રા સાઈઝના. હવે મને આ સેલનું અસલી રહસ્ય ધ્યાનમાં આવ્યું. કાયમથી ‘બધા સેલના એક રહસ્ય હોય છે’નું બ્રહ્મજ્ઞાન પીરસતા પતિદેવ સાથે  ‘સેલની તરફેણ’માં જ ડીબેટ કરી છે એના પર મને આજે ભરપૂર પસ્તાવો થતો હતો. બહુ જ ગમી ગયેલા ડ્રેસ સાવ જ આમ મૂકી દેવા પડશે એ વિચારે મારું હૈયું કળીએ કળીએ કપાતું હતું. છેલ્લે થોડુ મન કાઠુ કરીને ‘એક્સ્ટ્રા લાર્જ ‘સાઈઝના કપડાંને ફીટીંગ કરાવી દેવાશે વિચારીને એવા થોડા પીસ સિલેક્ટ કર્યા અને ટ્રાયલરુમ તરફ વળી. પતિદેવને દૂરથી જ નજરથી ઇશારો કરીને ‘ફાઈનલ સિલેક્શનમાં હેલ્પ કરવાની ડ્યૂટી’ પર હાજર થવાની વાત સમજાવી દીધી.

ટ્રાયલરુમનો દરવાજો ખોલવા જ જતી હતી અને એકદમ એ દરવાજો અંદરની બાજુથી ખૂલ્યો. મેં દરવાજાનું હેંડલ પકડેલું અને થોડી ઉતાવળ અને બેધ્યાન હોવાથી હું અંદર ઢસડાઈ. અંદર રહેલ દેવીજી સાથે મારું માથું જોરથી અથડાયું. બે ય જણ એક પળ તો ‘મંગળગ્રહ’ના મુલાકાતીની જેમ શૂન્યાવસ્થાની હાલત અનુભવી રહ્યાં. ‘સોરી સોરી’ ની વિધી પતાવી  હું  બહાર આવીને ડાહી ડમરી થઈને મારો વારો આવે એની રાહ જોવા લાગી. પેલા દેવીજીએ ફરીથી એમનું દ્વિધાપૂર્ણ ડોકું બહાર કાઢ્યું.મારી જોડે નજર અથડાતા જ ‘અહીં વ્હાઈટ શર્ટ-બ્લ્યુ જીંસમાં મારા મિસ્ટર ઉભેલા તમે એમને જોયા કે..? નો પ્રશ્ન ફેંક્યો અને હુ એની તકલીફ સમજી ગઈ. એનો વ્હાઈટ શર્ટીયો મિસ્ટર એને એકલી મૂકીને શોરુમની બહાર કયાંક્ જતો રહેલો હતો. થોડી અકળામણ સાથે એણે દરવાજો બંધ કર્યો પણ એ પહેલાં મેં એના ટ્રાયલ કરવાના કપડાંનો જથ્થો જોઇ લીધેલો .કમ સે કમ 15 મીનીટ..મનોમન ગણત્રી કરી લીધી. ઓ બાપરે..આ તો બહુ સમય લેશે..એક વાર તો મન થયું કે ને કહી દઉં કે આમ ના ચાલે. 3-4 કપડા સુધી તો ઠીક છે પણ પછી બીજાને વારો આપવો પડે ને..આમા ને આમા જ તારો વર કંટાળીને જતો રહ્યો હશે.એ જ લાગની છે સાવ તું..હુહ્હ…!

બાજુના ટ્રાયલરુમમાં 4-5 જણ ઉભેલા એટલે ત્યાં જવાનો તો પ્રશ્ન જ નહતો. મારે પણ ડ્રેસનો ટ્રાય કર્યા વગર ચાલે એમ નહોતું. આ બધામાં ટેંશન તો એક જ વાતનું હતુ કે માંડ માંડ મારી જોડે ધીરજ રાખીને ઉભેલા મારા વરજી પણ પેલા મિસ્ટરજીની જેમ છૂ…ઉ….ના ના…આ વાતની તો કલ્પ્ના જ એકદમ ભયંકર હતી. છેલ્લે મારો વારો આવ્યો અને મેં ઉભા ઉભા 8-9 ડ્રેસની સંખ્યા ઘટાડીને 3-4 કરી કાઢેલી. ફટાફટ એ ટ્રાય કરવા લાગી. ઉતાવળમાંપહેલો જ ડ્રેસ પહેરેલ ડ્રેસ પર ચડાવ્યો , મીરરમાં વિચિત્ર જેવું  લાગ્યુ ત્યારે એ ભૂલ ખ્યાલ આવી. અને ઝડપથી સુધારી લીધી. પહેર્યા પછી મને એનો કલર સૂટ થતો હોય એમ ના લાગતા પતિદેવને તકલીફ ના આપી. બીજો થોડો ફીટ લાગતો હતો તો માથામાંથી નીચે જ ના ઉતર્યો. બધા વાળ વેરવિખેર થઈ ગયા. ત્રીજો બરાબર લાગ્યો અને ખુશ થઈને દરવાજો ખોલવા જ જતી હતી ત્યાં ડ્રેસની નીચેની બાજુએ એક મોટું કાણું પડેલુ દેખાયું જે કોઇ પણ રીતે ‘રીપેરેબલ’ નહોતું. હવે માત્ર એક જ ડ્રેસ બચેલો જેને ભગવાનનું નામ લઈને પહેર્યો. બધી જ રીતે સુંદર લાગતા આ ડ્રેસની નેકલાઈન બહુ જ ડીપ હતી જે મને કોઇ પણ સંજોગોમાં પાલવે એમ નહોતું. વીલા મોઢે બધુ સમેટીને બહાર નીકળી. પતિદેવ મારા હાલ જોઇને ભોંચક્કા રહી ગયા.

‘શું થયું ?’

‘કંઈ નહી. ના મજા આવી.ચાલો જઈએ હવે’

‘અરે એમ થોડી ચાલે? એક મીનીટમેં એક ડ્રેસ જોયેલો મને બહુ ગમ્યો’અને એ જઈને એક પર્પલ કલરમાં એક્દમ ફ્રેશ ડિઝાઈનર પીસ લઈ આવ્યાં. એમની પસંદગી પર મને માન થઈ ગયુ અને ફરી એક વાર ટ્રાયલરુમમાં ગઈ. ડ્રેસ ટ્રાય કર્યો એક્દમ પરફેક્ટ ! ખુશીથી દરવાજો ખોલીને પતિદેવને ત્યાંથી જ એ બતાવ્યો જેને એમણે પહેલી આંગળી અને અંગૂઠાથી ગોળ કરીને ‘મસ્ત’ કહીને મંજૂરી આપી.છેલ્લે બિલ બનાવવા કાઉંટર પર ગયા ત્યારે ખ્યાલ આવ્યો કે આ તો ફ્રેશ પીસ હતો. આની પર કોઇ જ ડીસ્કાઉણ્ટ નહોતું.મૂડ મરી ગયો.ડ્રેસ મૂકીને બહાર જ નીકળી ગઈ. ઘડિયાળમાં નજર ગઈ..બાપરે..આ બધી કવાયતમાં 9.30 થઈ ગયેલા. હવે ઘરે જઈને શું રસોઇ કરીશ ? ના વિચારમાં ગુમ હતી ત્યાં તો પતિદેવ હાથમાં ‘રેડ શોપિંગ બેગ’માં પેલો પર્પલ ડ્રેસ પેક કરાવીને બેગ ઝુલાવતા ઝુલાવતા આવતા નજરે પડ્યાં.

‘અરે પાગલ, આમ મૂડ ડાઉન કરી દેવાનો..આવું તો ચાલ્યા કરે, છોડ બધી વાત. ઉભા ઉભા ટાંટીયાની ક્ઢી થઈ ગઈ છે. તું પણ થાકી હોઇશ. ચાલ સામેના ‘ફૂડ કોર્ટ’માં જઈને કંઈક જમી લઈએ.આમે હવે ઘરે જઈને રસોઇ કરવાનો સમય તો છે નહી ‘

અને મારી આંખમાં હર્ષના આંસુડા છ્લકાઈ ગયા. પ્રેમાળ –સમજુ પતિદેવના પ્રેમે મારી સાંજનું સત્યાનાશ થતા અટકાવી દીધેલી..

મારા રામ..તમે સાચ્ચે મહાન..!!

ઇતિ સમાપ્તમ.

-સ્નેહા પટેલ.

શોપિંગનો મહિમા-ભાગ : 1

http://www.gujaratguardian.in/E-Paper/10-14-2012Suppliment/index.html

 

ગુજરાત ગાર્ડીઅન પેપર > ટેક ઇટ ઇઝી કોલમ > લેખ નંબર-13.

ઘણા લોકોના નસીબમાં પૈસા હોતા જ નથી , ઘણાને એ વાપરવાની જરુર જ નથી પડતી-કરકસરીયા ક્યાંયના ! જ્યારે ઘણા લોકો વિચિત્ર હોય છે મારા જેવા જેને પૈસો હોય, જરુર પણ હોય પણ એમને વાપરી શકવાનું વરદાન નથી મળેલું હોતું..!

આમ જોવા જઈએ તો ત્રણેય પરિસ્થીતીમાં મહદઅંશે પરિણામ તો એકસરખું જ આવે કે પૈસો તો  વપરાય જ નહી. એક રહસ્યની વાત કહું તો જેની પાસે પૈસો હોય અને એ છૂટા હાથે વાપરી પણ શકે એવા નસીબદારોની મને સખ્ખત ઇર્ષ્યા આવે.  જોકે જરુર હોય અને પૈસા ના હોય એવા લોકોને તો બધા જ જાણતા હોય છે.એમાં હું કંઈ નવું લખીને કશું જ નથી ઉકાળી શકવાની.એટલે એની રામાયણ અહીં નથી માંડતી.

જસ્ટ ફોર ચેન્જ..રુટીન એક્ધારી ચાલતી જીન્દગીમાં નાવીન્ય લાવવા માટે મન મક્ક્મ કરી કરીને હું મારી આજુબાજુની જીવાતી જીંદગીઓને જોઇ જોઇને એમની રહેણી કરણીના આકર્ષક રંગોની કોપી કરી મારા જીવનમાં ‘પેસ્ટ’ કરવાનો પ્રયત્ન કરી લઉં.શું થયું મિત્રો.. મેં બહુ અઘરું ઢસડી માર્યુ કે? અરે બાપા, કંઇ ખાસ નહીં –બસ આ તો થોડી પંચાત. મૂડ ફ્રેશ કરવા માટે ‘હર એક પંચાત જરુરી હોતી હૈ !’ જેમ કે ફલાણીનો ડ્રેસ મારા ડ્રેસ કરતા સુંદર કેમ? મારી બહેનપણીને ત્યાં ‘એલઈડી’ આવી ગયુંઅને અમારે લમણે હજુ ‘એલસીડી’ નું ડબલું જ કેમ ? પાડોશીની કામવાળી મારી કામવાળી કરતાં વધારે નિયમીત અને ચોખ્ખી કેમ ? વગેરે વગેરે. આખરે હું પણ માણસ છું.મારે પણ બે હાથ-બે પગ-એક નાક- બે આંખ-બે કાન છે. મને ય સામાન્ય માણસ તરીકેના આવા ‘પંચાતીયા હક્ક’ હોવા જ ઘટે.

એકવાર મૂડમાં આવી ગયેલ વરજીએ પ્રસ્તાવ મૂક્યો : ’ચાલ આજે તને શોપિંગ કરાવું. તું પણ શું યાદ કરીશ !’ મેં પણ ‘જસ્ટ ફોર ચેન્જ’ ના મૂડ હેઠળ એને ઝીલી લીધો અને કોઇ જ પ્લાનીંગ વગર અમે નીકળી પડ્યાં શોપિંગમાં. મને ‘મારા રામ તમે સીતાજીની તોલે ના આવો’ ગીત યાદ આવી ગયું. આ કવિઓ, ગીતકારો ખાલી ખાલી જ ‘રામો’ ને બદનામ કરતા ફરતા રહે છે !

બહાર વરસાદ ધોધમાર વરસતો હતો આ વર્ષે મેઘરાજાને. બહુ માન આપી આપીને બોલાવેલા એટલે હવે એમને તો એક અક્ષર બોલી શકવાની હાલતમાં નહતી. આને કહેવાય: ‘તમાચો મારીને ગાલ લાલ રાખવો.’ વરજીનો મૂડ આ વરસાદને જોઇને થોડો ઢચુપચુ થવા લાગ્યો:

‘રહેવા દે..પ્રોગ્રામ પોસ્ટપોન્ડ રાખીએ, ફરી ક્યારેક’

મને ધ્રાસ્કો પડ્યો..જેના રીએક્શનરુપે ભાથામાંથી અચૂક નિશાનવેધી શબ્દ-બાણ નીકળી ગયું..

‘અરે, આવો વરસાદ,આવુ ‘રોમાંટીક’ વાતાવરણ ક્યાં મળવાનું ?  ’ચાલને ચાલ્યા જઈએ હાથ લઈને હાથમાં’ કહીને માંડ સમજાવ્યા અને ઉપડયા શોપિંગમાં. વરજીને ‘ શાદી કી હૈ તો નિભાની તો પડેગી હી ના’ જેવી હાલતમાં મૂકવાની મને બહુ મજા આવે. આને એક નિર્દોષ – નિર્મળ આનંદ જ કહેવાય. ( ‘નિર્મળ’ નો મતલબ ‘નિર્મળ’ પણ થાય !)

વરસાદ – રવિવારનો ભીડ્ભાડ્નો દિવસ અને માંડ માંડ સમજાવીને સાથે લાવવામાં આવેલા પતિદેવ એટલે બહુ બધી જગ્યા ફરવાના અખતરા કરવાના રીસ્ક ના જ લેવાય એટલે તરત શહેરનો એક સારામાં સારો ‘સુપરમોલ’ નક્કી કરી દીધો.

‘મોલ’ના એન્ટરન્સ આગળ જ એક વિચિત્ર દ્રશ્ય દેખાયું. એક કાકા દાદરો ઉતરવાની ભરપૂર કોશિશમાં હતા પણ ઉતરી જ નહતા શકતા ! પરસેવે રેબઝેબ કાકાને દૂરથી મેં ઇશારો કરી કરીને એમની સમસ્યાનો ઉપાય બતાવ્યો કે એ જ્યાંથી દાદર ઉતરવાની કોશિશમાં લાગેલા હતા એ તો ખરેખર ચડવાની સીડીઓ (એસ્કલેટર) હતી. ઉતરવા માટેની સીડીઓ તો ત્યાંથી જમણી બાજુ પર હતી.સાચી હકીકત સમજાતા કાકા ભોંઠપ અનુભવતા ‘જૈસે થે ની હાલતમાં ઉભા રહી ગયા. ઉપર તો એમ જ પહોચી જવાયું.‘,માનવીએ ઉપર ચડીને નીચે ઉતરવું જ પડે છે’ ના સિધ્ધાંતને અનુસરતા એ જમણી બાજુની સીડી પર જઈને ઘઉંના બોરાની માફક ઉભા રહી ગયા અને બે મિનીટમાં નીચે… નજરોથી જ ‘થેંક્સ’ અને ‘વેલકમ’ જેવી વિધીઓની -સ્માઈલની આપ લે કરાયા ત્યાં પતિદેવે જરા હાથ ખેંચ્યો એટલે ‘મુખ્ય કામ’ યાદ આવ્યું અને સિક્યોરીટી ચેકીંગ કરાવીને અંદર દાખલ થયા.

કોઇ જ રુપરેખા વગર કામ કરવાનું કામ આમ તો બહુ અઘરું હોય પણ ‘વીંડો શોપિંગ’ને આવા ટેન્શનો ‘ઇંકી પીંકી પોંકી’ કરીને સ્વભાવ  મુજબ જે દુકાન આવી એનાથી વિરુધ્ધની દુકાન પસંદ કરી. તકલીફ એ થઈ કે એ પીંકીપીંકી દુકાન ‘મેન્સ વેર’ની હતી. હકીકતનું ભાન થતા જ પતિદેવ સામે જોયું. એ કોઇ બિઝનેસ ફોન કોલ રીસીવ કરવાની ભાંજગડમાં પડેલા એટલે ‘ઇંકી પીંકી’ વાળા નિર્ણયને ગોળી મારીને એક નિર્ણયનું નિર્દોષ ખૂન કરી નાંખ્યું.

કરિયાણું, મેટ્રેસીસ, હોમ ડેકોર..ના, આજે આવા શોપિંગનો તો સહેજ પણ મૂડ નહતો. થોડી સજાગ થતા મનના એક ખૂણે છૂપા-છુપી રમતું  ‘કપડા-એસેસરીસ-કોસ્મેટીક’ નું તીવ્ર આકર્ષણ ધ્યાનમાં આવ્યું. લગભગ બે  મહિના જેવું  થઈ ગયું હશે આવું ‘રુપાળુ શોપિંગ’ કર્યે. છેવટે ‘દિલની વાત જ હંમેશા માનવી ભલે એ ‘લેફ્ટસાઈડ’ આવેલુ હોય પણ એ હંમેશા એ ‘રાઈટ’જ હોય’ ની બહુ પ્રચલિત વાતને અનુસરી એવા શોપિંગનો આઈડીઆ જ મનોમન નક્કી કર્યો. એક ફેમસ –બ્રાન્ડેડ રેડીમેડ ગારમેંટ્સની દુકાન ધ્યાનમાં આવી. બહાર ‘50% ફલેટ સેલ’ના લાલ લાલ મોટા અક્ષરો જોઇને મારો સ્ત્રીસ્વભાવ સળવળ્યો.. ધ્યાન બહાર જ મારા પગ આપોઆપ એ દુકાન તરફ વળી ગયા.

ક્રમશ: