ઝાટકોઃ
રાહ ભટકે નહિ અંધકારમાં ગગનદીપ મૂક્યો અટારીએ,
આગંતુક બની દ્વાર ખટકાવે તું તો દિવાળી જેવું લાગે.
-શીતલ ગઢવી ‘શગ’
શોભમનું બારમા ધોરણનું પહેલી ટેસ્ટનું પરિણામ આજે આવી ગયું હતું અને નવાઈજનક રીતે એમાં શોભમ માત્ર ને માત્ર બાવન ટકા ગુણ જ મેળવી શક્યો હતો. રીઝલ્ટકાર્ડ હાથમાં હતું અને શોભમને પોતાને પોતાની આંખો પર વિશ્વાસ નહતો થતો. એ ભણવામાં હોશિયાર હતો, પૂરેપૂરો ‘ડેડીકેટેડ’ ‘ફોકસ્ડ’ અને મહેનતુ છોકરો હતો. સ્માર્ટનેસમાં કોઇ કમી નહતી. અત્યાર સુધી સ્કુલમાં દરેક કક્ષામાં એક્ધારો નંબર વન પકડી રાખ્યો હતો. ૯૦ ટકાની નીચે ક્યારેય ગયો નહતો – તો આજે અચાનક આ શું થઈ ગયું ?
ઘરે જઈને સ્કુલબેગ સોફામાં ફેંકી અને બીજા સોફામાં પોતાની જાતને ફેંકી. ગળાની ટાઈની ગાંઠ ઢીલી કરતો હતો ને મમ્મીનો અવાજ કાનમાં પડ્યો,
‘શું થયું બેટા ? કેમ આટલો થાકેલો ને નિરાશ દેખાય છે ? બહુ ભૂખ લાગી છે કે ? ચાલ થાળી પીરસી દઉં.’
‘ના મમ્મી, રીસેસમાં સેન્ડવીચ અને કોફી પીધેલા તો ભૂખ તો એવી કંઇ ખાસ નથી પણ આજે મારું રીઝ્લ્ટ હતું અને એ બહુ જ ઓછું આવ્યું છે.’
હકીકતથી સહેજ પણ ડર્યા વિના પૂરેપૂરી પ્રામાણિકતાથી શોભમે મમ્મીને કહ્યું.
શોભમની મમ્મી ઋત્વી પણ બે મિનીટ થંભી ગઈ અને વળતી પળે પોતાની જાત પર કાબૂ મેળવીને શોભમના વાળમાં હાથ ફેરવતી બોલી,
‘અરે પણ આ તો પહેલી ટેસ્ટ છે, થાય આવું બધું. ઘણાં વિધ્યાર્થીઓ સાથે આવું થાય જ છે. એમાં આમ નાસીપાસ નહીં થવાનું. શું આવ્યું પરિણામ, બોલ.’
‘બાવન ટકા.’
‘ઓહ…’ વાત બહુ નાજુક હતી એની ગંભીરતા ઋત્વી પૂરેપૂરી સમજતી હતી એટલે આગળ બોલતાં પહેલાં પોતાની જાતને પૂરેપૂરી સંભાળી લીધી.
‘આવું થાય તો નહીં. પણ થયું છે એ હકીકત છે દીકરા. દરેક વાતની પાછળ કોઇક કારણ તો હોય જ ને ! તને શું લાગે છે ? તારા પેપર્સ કેવા ગયેલાં.?’
‘મમ્મી સાચું કહું ને તો મહેનત તો દર વખત જેટલી જ હતી પણ ખબર નહીં પેપર્સ જોઇએ એવા સંતોષકારક નહતા ગયાં. રાતના બે-ત્રણ વાગ્યાં સુધી બેસીને બધો કોર્સ સંપૂર્ણ કંપ્લીટ કરેલો તો પણ પેપર્સ લખતી વખતે જોઇએ એટલું યાદ નહતું આવતું. મગજ થાકી જતું હોય એવું ફીલ થતું હતું.’
‘હમ્મ..તું તો દર વર્ષે રાતના વાંચીને ભણે છે તો આ વખતે જ કેમ આવું થયું? મને કંઈ સમજાતું નથી. કદાચ તારા ઉજાગરાની દિશા ખોટી તો નહતી ને ?’
અને શોભમના મગજમાં લાઈટ થઈ.રાતના લેપટોપ પર પાવરપોઈટ્સ અને ઇબુક્સ વાંચતા વાંચતા વચ્ચે આવતી જાહેરખબરોથી લલચાઈને એ નેટ પર અમુક એવી સાઈટ્સ પર જઈ ચડતો હતો જે એનું ફોકસ ભણવામાંથી હટાવી દેતી હતી અને એના કલાકોના કલાકો એમાં બગડતાં હતાં. ઉંમર નાજુક હતી એટલે આવી લાલચ થવી સ્વાભાવિક હતી. ઋત્વી અને એ મા દીકરો જ નહીં પણ પાકા દોસ્તારો હતાં. એણે પુત્ર તરીકેની મર્યાદા જાળવીને પૂરેપૂરી હકીકત એની મમ્મીને જણાવી દીધી. એને મમ્મીની સમજ અને લાગણી પર પૂર્ણ વિસ્વાસ હતો એટલે એણે એ પણ કબૂલ્યું કે,
‘મમ્મા, આ બધી સાઈટ્સ પર સમય વેડફવાની હવે જાણે કે ટેવ પડી ગઈ હોય એમ લાગે છે. હું હવે એ બધું સંપૂર્ણપણે છોડી દઈશ. ચિંતા ના કરો.’
અને ઋત્વીએ તરત જ શોભમને અટકાવ્યો,
‘દીકરા, મુખ્ય વાત એ છે કે તને તારી કમજોરીની, ટેવની ખબર પડી. હવે કોઇ પણ ટેવ અચાનક છોડી દઈએ તો એનું આકર્ષણ વધારે ઉથલો મારે અને એ તમને તમારું રુટીન કામ પણ સખેથી ના કરવા દે. કોઇ પણ ટેવ ત્યારે જ પડે જ્યારે એનાથી તમને મજા આવતી હોય. અમુક ટેવ બિનહાનિકારક હોય છે એટલે એની ચિંતા નહી પણ અમુક ટેવ તમારી લાઈફ, કારકીર્દીને જોખમી હોય છે એનાથી સમજણપૂર્વક પીછો છોડાવવાનો હોય. તારા કેસમાં તારી ટેવની ખબર પડી ગઈ એ સૌથી મહત્વનું કામ થઈ ગયું. હવે તું એના સ્ટાર્ટીંગ પોઈંટ શોધ. કયા સમય અને કઈ હાલતમાં એની જરુરત ઉદભવે છે એનું નિરીક્ષણ કર. એ ટેવની જરુરત જ્યારે ઉભી થાય ત્યારે જ તું એ જગ્યાએથી, સ્થળેથી અલગ થઈ જા અને મગજને બીજે ડાયવર્ટ કરવાનો પ્રયત્ન કર.પણ આ બહુ જ સ્વાભાવિક રીતે થવું જોઇએ. જોરજબરદસ્તી તને એ ટેવોની વધુ નજીક લઈ જશે. એવા સમયે તારે તારા મગજમાં ખેંચી રાખેલી તારા ઉજ્જ્વળ ભવિષ્યની તસ્વીરોને આંખ સમક્ષ લાવવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઇએ. તારા અતિકિંમતી કલાકો બે ઘડીના આનંદની ટેવ પાછળ પાણીની જેમ વેડફાઈ રહ્યાં છે એ મગજને સમજાવું જોઇએ. તારા મગજને આ રીતે રીલેક્શ થવાની આદ્ત પડી ગઈ હશે એટલે એવા સમયે તારે તારા રીલેક્ષેશન માટે બીજો રસ્તો શોધવાનો રહેશે. જેમ કે એ સમયે કોઇ મિત્રને ફોન કર, કાં તો થોડી વાર ગમતું મ્યુઝિક સાંભળ, ગ્રીન ટી બનાવી લે કાં તો બાઈક લઈને ઘરની બહાર ઠંડી હવામાં એક આંટો મારી આવ, ડીપ બ્રીથીંગ કર, એકસરસાઈઝ કર, ના જ બને તો બીજો એક રસ્તો કે બપોરે સૂવાની આદત છોડીને રાતના બદલે બપોરના સમયે ભણવાનું રાખ. બપોરે ઘરમાં ચહલપહલ પણ હોય છે એવા સમયે તારું મગજ આવી કોઇ જ વાત માટે વિચારી જ નહીં શકે. પણ સો વાતની એક વાત – કોઇ પણ ટેવ એક ઝાટકે અને જોરજબરદસ્તીથી છોડવી એ મૂર્ખામીભર્યું અને મહાજોખમી કાર્ય છે. એ ટેવને છોડવા માટેનો એક જ સીધો રસ્તો કે એમાંથી મળતી મજા તમને તમારી હેલ્થને તંદુરસ્ત રાખી શકે એવી કોઇ સારી ટેવમાંથી મેળવવી.બાકી દરેક માણસની નબળાઈઓ હોય જ છે બેટા એટલે તારે કોઇ જ શરમાવાનું કારણ નથી. મને તો તારી ટ્રાન્સપરન્સી પર ખૂબ જ માન છે. એથી પણ વધુ ગૌરવ મારી જાત પર થાય છે કે હું તારી સાથે એવી રીતે વર્તી શકી છું કે તું મારામાં. મારી સમજણમાં આટલો વિશ્વાસ મૂકીને આવી નાજુક વાત મને કહીને શેર કરી શકે છે. આઈ લવ યુ માય સન.’
અને ઋત્વીએ શોભમના કપાળ પર એક ચુંબન ચોડી દીધું.
મમ્મી સાથેની વાતચીત પછી શોભમનું મન ખૂબ જ હલ્કુ થઈ ગયું હતું. હલ્કા મગજમાં એને એની મનગમતી રમત ફૂટબોલ અને ક્રિકેટ દેખાઈ. એણે બપોરે બપોરે ભણવાનું ચાલુ કરીને રાતના મિત્રો સાથે આ બધી ગેમ્સ રમવાનું ચાલુ કરી દીધું- જરુરિયાતનો પોઈંટ ડાયવર્ટ થતો ગયો અને મિત્રો સાથે રમવામાં તન -મનને પૂરતો સંતોષ મળવા લાગ્યો. જીવનમાં ‘મજા’નામનું પરિબળ ઓર મજબૂત બનતું ચાલ્યું. એની જરુરિયાતનો સ્ટાર્ટીંગ પોઈંટ જ ફીનીશ થઈ ગયો, અને ધીમે ધીમે એ પોતાની આદ્ત પર સંપૂર્ણપણે કાબૂ મેળવી શક્યો. આ બધાથી એનામાં તાજ્ગી વધતી ગઈ, પરિણામે ઓછી મહેનતે વધુ ફોકસ કરી શક્વા લાગ્યો અને ધીમે ધીમે મહેનત કરતાં કરતાં બોર્ડની પરીક્ષામાં એ પોતાના મનવાંછિત પરિણામને મેળવીને જ રહ્યો.
મમ્મી પરના પ્રેમનો રંગ વધુ ગાઢો બની ગયો.
અનબીટેબલઃ જીવનમાં કોઇ ‘મજા’ સ્વાસ્થ્ય કે સમાજને હાનિકારક બની જતી હોય તો તરત જ ચેતી જઈને એના સ્ટાર્ટીંગ પોઈંટને સમજી, ડાયવર્ટ કરીને બીજો તંદુરસ્ત રસ્તો શોધવાનો પરિશ્રમ કરવો જોઇએ.
સ્નેહા પટેલ.
sneha patel - akshitarak 
