Bhikhi ni nanand

​ભીખીની નણંદઃ

ધીમો તો ધીમો આ શ્વાસ ચાલે છે,

ત્યાં સુધી આ પ્રવાસ ચાલે છે.

-હર્ષદ ચંદારાણા.

‘બેન, આ મારી નણંદ છે, જુઓને આજે એના સાસરેથી પાછી ફરી છે. એના વર સાથે એને છાશવારે ઝગડો થાય છે અને એ આમ પાછી આવી જાય છે. હળીમળીને, શાંતિથી એના સાસરે કેમ રહેવું એ વિશે મેં એને કેટલી વાર સમજાવી પણ એની ખોપડીમાં કશું જ ઉતરતું નથી. એક તો એ મારા સાટામાં પરણાવાયેલી છે એટલે મારી નણંદ એ મારી ભાભી, મારા ભાઈની જિન્દગી ખરાબ કરવા બેઠી છે આ.. શું કરું આનું સમજાતું નથી ?’

આશાની કામવાળી  ભીખી કામ કરતી જાય અને એની સાથે આવેલી એની નણંદ વિશે આશાને જાણકારી આપતી જાય.

‘કેમ શું થયું અલી તારી સાસરીમાં ?’ આશાએ ભીખીની રુપાળી નણંદને કોમળ અવાજમાં પૂછ્યું.

‘બેન, મારો ધણી આખો દિવસ દારુ પીને એના ભાઇબંધોની સાથે પત્તા રમી ખાય અને રાતે મારું નકરું શરીર ચૂંથી ખાય છે.  મને તો જાણે છોકરાં પેદા કરવાનું મશીન બનાવી દીધી છે. ત્રણ છોકરી ને એક છોકરો એમ ચાર છોકરાં તો છે ને બીજા છોકરાંની લાલચે આ પાંચમું પેટમાં…કમાવા-બમાવાનું તો કંઇ નહીં ને હું લોકોના ઘરના કપડાં – વાસણ કરીને જે થોડાં ઘણાં પૈસા કમાઉં એ પણ એ રાતે ઝૂંટવીને લઈ જાય અને બાજારું ઓરતો પર ઉડાવી મારે છે જ્યારે જાતકમાણી પછી પણ મારે તો ખાવાના સાંસા જ ને…ઘરમાં સાસુ સસરા પણ એમના દીકરાને કશું સમજાવતાં નથી, મરદ માણસ તો આવા જ હોય અસ્ત્રીની જાતે સમજીને રહેતાં શીખવું પડે એવું જ સમજાવે રાખે.  આખો દિવસ ઓર્ડરો છોડયાં કરવાના અને લોકો સાથે ગાળાગાળી, માર ધાડ કરવાની બસ. હવે હું બેજીવી છું, એની મારધાડમાં ક્યાંક એકાદ અડબોટ કે લાત મારા પેટ પર  વાગી જાય તો મારે રોવાનો દા’ડો ના આવે બુન ?’

‘અરે ભીખી, આ સાચું કહે છે?’

‘ના રે આ તો સાવ ખોટ્ટાડી છે.મારો ભાઈ લોકોની ગાડીઓ સાફ કરે છે ને એક બિલ્ડીંગમાં સિક્યોરીટીની નોકરી ય કરે છે. રુપાળા પૈસા ય કમાય છે.’

‘ખોટ્ટાડી શું બેન… છેલ્લાં બે દિવસથી મને લોહી પડે છે તો ય મારો વર ડોકટરબુન પાસે લઈ જવાની  તસ્દી નથી લેતો. આ તો વર્ષોથી ચાલી આવ્યું છે. આ જુઓ એણે મને બે દા’ડા પહેલાં કેવી મારેલી ? ‘

 કહીને એણે પોતાની ઓઢણી થૉડી આઘી કરીને આશાને એની પીઠ પરના લાલચોળ સોળ બતાવ્યાં.

‘ઓહ…’ આશાના દિલમાં અરેરાટી વ્યાપી ગઈ ને બોલી,

‘પણ આ વાત તો ખોટી છે ને.’

‘શું તમે ય બુન ? આ દાધારંગી ય ઓછી નથી, ખોટ્ટાડી છે અને તમે ય એની વાતમાં આવી ગયાં ?મને એમ કે તમે મારી નણંદને બે સમજાવટના બોલ કહેશો એના બદલે તમે તો એનો પક્ષ લઈને બેઠાં. હેંડ મારી બુન, આ વાસણ લુછીને પેલા રમાબેનને ત્યાં આવજે હું ત્યાં જ કચરાં પોતા કરતી થાઉં છું.’ 

કહીને ભીખી ચોકડીમાંથી ઉભી થઈને ઘરની બહાર નીકળી ગઈ.

બીજા દિવસે સવારે ભીખી એકલી જ કામે આવી એ જોઇને આશાને નવાઈ લાગી.

‘અલી તારી નણંદ ક્યાં ?’

‘એને તો મારો ભાઈ આવીને લઈ ગયો કાલે જ..કે હાલ તારા વિના ગમતું નથી..’

‘ને એ જતી પણ રહી ?’

‘હસ્તો…જેવો મારો ભાઈ આવ્યો એટલે એ રાહ જોઇને જ ઉભી હતી ..એનો સામાન પેક કરીને હાલતી પકડી.’ બોલીને ભીખી કામે વળગી.

આશા એના ડોઇંગરુમમાં ટીવી ચાલુ કરીને બેઠી. આશાની પંદર વર્ષની દીકરી શ્રધ્ધા ત્યાં જ બેઠી હતી. એ આ બધું સાંભળી રહેલી ને બોલી,

‘મમ્મા, આ લોકોની જાત આવી જંગલી કેમ હોય ? દરેક ઘરમાં માર-કાપ ને દારુ પત્તાની જ વાતો …આ કામવાળી આટલી રુપાળી ને બોલવામાં પણ કેવી સરળ છે ! એના વરને એની કોઇ જ કદર નહીં હોય ? વળી બેજીવી પર આમ હાથ ઉપાડવો, ડોકટર પાસે વ્યવસ્થિત ચેકીંગ પણ ના કરાવવું…ઉફ્ફ.. આ પ્રજામાં હ્દય જેવું કંઇ હશે જ નહીં કે ? સાવ સંવેદનહીન લોકો ! વળી કાલે તો માર કાપ ને છુટાછેડાં સુધીની વાતો થઈ ગયેલી તો આજે એની નણંદ કેમની પાછી  જતી રહી ? બોલીને કેવા સાવ જ  ફરી જાય છે આ લોકો તો..કોઇ શરમ જ નહીં ?’

‘દીકરા, શરમ એ સંવેદનશીલ લોકોનું ઘરેણું. આ લોકો ગરીબ છે ને એટલે એમણે સંવેદનહીન જ રહેવું પડે. એ લોકો એમની તકલીફોને મૂળથી સમજવા બેસશે, એનું સોલ્યુશન શોધવા બેસશે તો એ લોકો દુઃખી થઈ જશે. જીવવા માટે એમણે એમની આસપાસ જાડી ચામડી ઉગાડવી જ પડે. વળી એની નણંદ પર પણ બહુ વિશ્વાસ ના કરાય કે એ સાચું જ બોલતી હશે. એ લોકો એવું માને છે કે દરેક મનુષ્ય એના કર્મોની સજા ભોગવે છે.એમની માતા જેમ જીવાડે એમ જ અમે જીવીએ છીએ. બાકી એમના પાંચ – છ સંતાનો ધરાવતા વિશાળ પરિવાર પ્રત્યે સંવેદનશીલ થઈ જશે તો એમની સારસંભાળ લેવાનો એમને સમય કે પૈસા ક્યાંથી મળશે? વળી એ નહીં મળે તો એ લોકો વધુ જંગલી થઈ જશે અને વધારે ખૂનામરકી કરશે. એના કરતાં સારું જ છે કે એ લોકો સંવેદના વગર, આંધળા – બહેરાંની માફક જીવે છે, ઉલ્લુના પટ્ઠાની માફક કશું ય જોયાં વિના ચાલ્યાં કરે છે. આપણે એમનાં બોલવા પર વધુ વિચારીએ તો આપણે ગાંડાં થઈ જઈએ પણ એ લોકોને કોઇ જ ફરક ના પડે એટલે બની શકે તો એમની વાતોમાં બહુ વચ્ચે પડવાનું જ નહીં. આપણે ત્યાં કામ કરે એટલી બે ઘડી એમની હા માં હા કરી લેવાની..એ લોકોની આજની હા કાલે ના થઈને ઉભી રહે તો નવાઈ નહીં. એટલે આપણે એમની વાતો બહુ દિલ પર લેવાની નહીં. હા, કોઇ વખત આમાં સાચો કેસ હોય ને આપણે કશું ના કરી શકીએ ત્યારે અફસોસ થઈ જાય પણ એ આપણાં હાથની વાત નથી. આ જાતમાં કોની પર વિશ્વાસ મૂકવો ને કોની પર નહીં એ જ ના સમજાય એની પાછળ આપણો મૂલ્યવાન સમય અને સંવેદનો વેડફવાના ના પોસાય. તું ય આ બધે પંચાત છોડ અને ભણવા બેસ. બે દિવસ પછી તારે ફ્રાઈડે ટૅસ્ટ છે. ચાલ.’

‘હા મમ્મી, સમજી ગઈ. ‘

અનબીટેબલઃ જે માનવીમાં સંવેદના નથી એમની વાતો પર વિશ્વાસ કરવો હિતાવહ નથી.

સ્નેહા પટેલ

Ramat

​રમતઃ

વિશ્વ સામે જીભ આખી હોડમાં મૂકવી, રમેશ,

હોડ શું છે? હાર શું છે ? ઝૂઝવું શી ચીજ છે?

-રમેશ પારેખ.

ધ્રુતિ આજે આઇના સામે કંઇક વિશેષ સમય ગાળી રહી હતી. વાળ ‘સ્ટ્રેઈટ’ કરાવેલા હતાં પણ નાના નાના ટુક્ડાં વાળ પાંથી આગળથી ઉંચા રહી જતા હતાં. એના મગજમાં ક્યારની આ વાળને સરખા સેટ કરવાની વિમાસણ ભમતી હતી. કંઇક તો રસ્તો શોધવો જ પડે કે જેથી આ વાળ નીચા બેસી જાય અને બીજા વાળના જથ્થામાં  ભળીને એકસરખા થઈ જાય જેથી ટ્રીટમેન્ટ કરાવેલા વાળ અસ્સલ કુદરતી સીધા વાળ જેવા જ લાગે. પાણી તો લગાવાય નહીં, એવું કરે તો વાળમાંથી આયર્નીંગ જતું રહે. છેલ્લે નાછૂટકે એના ભાઈ વીરના વાળનું ‘સ્ટાઈલીંગ જેલ’ લીધું અને ટુકડાં વાળ પર લગાવીને થોડાં ચપ્પટ કરીને નીચા બેસાડી દીધા. ખાસ્સો ફરક પડી ગયો હતો…હાશ ! ત્યાં જ બહારના રુમમાંથી એની બહેનપણી રુપાલીની બૂમ સંભળાઈ,

‘કેટલી વાર છે ધ્રુતિ, તું તો જાણે તારા લગન હોય એટલી વાર લગાડી રહી છે.’

‘અરે, આ આવી બાપા.બૂમાબૂમ બંધ કર. બાજુના રુમમાં દાદાજી સૂઇ ગયાં છે, જાગી જશે.’

 જે બીજી જ પળે ધ્રુતિ હેન્ડબેગ ને કારની ચાવી સાથે ડ્રોઈંગરુમમાં દાખલ થઈ.

‘ઓહોને કંઈ, નવી હેરસ્ટાઈલ કરાવી છે ને ! હા ભાઈ હા, સાર્થકભાઈની ફૂટબોલ મેચ જોવા જવાનું છે ને, અને સાર્થકભાઈ એટલે તો..’ ને રુપાલીએ આગળની વાત ઇરાદાપૂર્વક અધૂરી છોડી દીધી.

‘ચાલને હવે ચાંપલી, હજુ તો એણે જ મને પ્રપોઝ કર્યું છે. મેં એની દરખાસ્તનો કોઇ જ જવાબ નથી આપ્યો તને ખબર છે. હું પહેલાં એને થોડો જાણવા માંગુ છું. લગભગ બે મહિનાથી હું એને ચકાસી રહી છું પણ ખબર નહીં કેમ, કોઇ નિર્ણય પર નથી પહોંચી શકતી. એક પળમાં એ મને બહુ જ ‘કેરીંગ’, લાગણીશીલ, સજ્જ્ન લાગે છે તો બીજી પળે સાવ નફ્ફટ કહી શકાય એટલી હદે બેફિકર. હું એને સમજી નથી શકતી. હું ધ્રુતિ મહેતા- સાયકોલોજીની માસ્ટર પણ અસલી જીવનમાં અસલી ને મહત્વપૂર્ણ કેસ સમજવામાં જ કાચી પડું છું.’

‘હોય ડીઅર હોય, એમ મન પર નહીં લેવાનું બધું. મારી વાત માન તો હા જ પાડી દે, મારી નજરે તોબહુ જ સ્માર્ટ, પૈસાદાર ને હેન્ડસમ છોકરો એટલે બેસ્ટ જીવનસાથી ને એ બધું તો સાર્થકમાં પહેલેથી જ છે.’

‘ના, આ બધી જે વાત કરી એમાંથી પૈસા અને હેન્ડસમ જેવી વાતો સાથે મારે કોઇ લેવાદેવા નથી. એ તો આજે છે ને કાલે નથી. રહી સ્માર્ટનેસની વાત તો એ બે રીતે વપરાય. સારી ને ખ્રરાબ. મારે એની એ સ્માર્ટનેસ ચકાસી લેવાય એટલે આખી વાતનો તાગ મળી ગયો જ સમજ ને.’

‘ઓફફોહ, તું ને તારી સાયકોલોજી, ચાલ હવે મોડું કરીશ તો મેચ ચાલુ થઈ જશે ને સાર્થકને બેસ્ટ વીશીસ નહીં આપી શકાય.’

ને થયું પણ એમ જ, એ લોકો સ્ટેડિયમમાં પહોંચ્યા ને  મેચ ચાલુ થઈ ગઈ હતી. ગોરો ચિટ્ટો ને છ ફૂટ ઉપરની હાઈટ ધરાવતો સાર્થક ફૂટબોલના યુનિફોર્મમાં દિલધડક હેન્ડસમ લાગતો હતો. ધ્રુતિને એનું દિલ એક પળ  ધબકારો ચૂકી જતું લાગ્યું. એના લાંબા કસરતી પગ, જીમમાં જઈને સુદ્રઢ કરાયેલું બદન, ઉત્તેજનામાં ગોરામાંથી ગુલાબી થઈ ગયેલ વદન, જાણે ફીફાની મેચ રમતો હોય એવો જુસ્સો- ઝ્નૂન…હાય, આ છોકરાંને ના પાડવા માટે એ કારણો શોધી રહી છે, કેવી મૂર્ખી છે !’ ને ધ્રુતિ મનોમન પોતાની પર હસી પડી. રુપાલીની ચકોર નજરે એનું આ હાસ્ય પકડી લીધું ને શરારતભરી આંખે એને હળ્વી કોણી મારી લીધી. ચોરી પકડાઈ ગઈ હતી એથી ધ્રુતિ મનોમન શરમાઈ ગઈ. મેંદાનમાં ૨૨ ખેલાડીઓ દોડી રહ્યાં હતાં પણ ધ્રુતિની દુનિયા તો એક જ જણથી શરુ થઈને એક જ જણ પર ખતમ થઈ જતી હતી. અચાનક ધ્રુતિની એકટકીને આંચકો લાગ્યો. સમર્થે એના સાથી ખેલાડીના પગમાં બોલ લેવાના બહાને જોરથી ધકકો મારીને પાડી દીધો હતો. જોકે બધાંને આ રમતનો એક ભાગ જ લાગ્યો પણ ધ્રુતિને સચ્ચાઈની જાણ થઈ ગઈ. જો કે સામેની ટીમના ખેલાડીને બહુ વાગ્યુ નહતું. સમર્થની ટીમ ૨-૧ થી પાછળ હતી. એ લોકો સ્કોરને બરોબર કરવા મરણિયાં થઈ રહ્યાં હતાં અને સમર્થે ફરીથી સામેની ટીમના સ્ટાર ખેલાડીને એના મજબૂર પગથી ટક્કર મારી. સામેવાળો ખેલાડી બે ગડથોલિયું ખાઈ ગયો અને એના હાથનું હાડકું તૂટી ગયું. સમર્થના ચહેરાં પર લુચ્ચું સ્મિત રેલાઈ ગયું. જોક આ વખતે રેફરીએ રીપ્લે જોઇને સમર્થને પેન્લ્ટી કાર્ડ આપી જ દીધું. એ પછી પણ ગેમમાં વારંવાર સમર્થની લુચ્ચાઈ અને જડતા જોવા મળી ને ધ્રુતિનું દિલ તૂટી ગયું. અચાનક એણે રુપાલીનો હાથ પકડ્યો અને ઉભી થઈ ગઈ.

‘ચાલ રુપા.’

‘અરે કેમ ? શું થયું ? સાર્થકની ટીમ બરોબરી કરી રહી છે ને તું છે કે જવાની વાતો કરે છે.’

‘ઈટ્સ ઓવર .’

‘શું..?’

‘મતલબ કે જે પ્રેમ કહાની ચાલુ જ નહતી થઈ એનો અંત આવી ગયો.’

‘પણ કેમ ?’

‘એ રમત નથી, અંચઈનો ભંડાર છે. ક્રીડા સાથે પીડાનો પ્રાસ બેસાડીને જીતી જવાના પ્રયાસો છે. જીવનમાં માનવી હળવાશ અનુભવી શકે એ માટે એક સહજતાથી, ખેલદિલીથી રમતો રમવાની હોય. જે માનવી રમતમાં  હાર કે જીત ને સહજતાથી લઈ શકતો નથી એ જીવનના અનેક સહન કરવા પડતાં ડીપ્રેશનોમાં પણ સહજ રહી શક્તો નથી,ઝનૂની થઈ જાય છે. તને ખબર છે, આપણે ત્યાં ‘રમત-ગમત’ એ શબ્દપ્ર્યોગ થાય છે. સાર્થકની રમતમાં ફકત ને ફકત રમત જ છે, ગમતનો સાવ જ લોપ થઈ ગયો છે, ગમતની જગ્યાએ હિંસા, સ્વાર્થીપણું, ઇર્ષા જેવા પાસાં જોડાઈ ગયાં છે, હું આ વ્યક્તિ સાથે કોઇ પણ હિસાબે આખું જીવન પસાર ના કરી શકું.’

ને રુપાલી વિચારમાં પડી ગઈ, સાર્થકની અંચઈ જોઇને એના મનમાં પણ ધ્રુતિના વિચારો જેવા જ પડઘાં  પડેલાં એટલે એની વાત નકારી કાઢવાને કોઇ મજબૂત દલીલ એની પાસે પણ નહતી.

અનબીટેબલઃ રમત ગમત આપણા જીવનનો આઈનો છે.

Sneha patel.

Sachu Shu me khotu shu !

​સાચું શું ને ખોટું શું !
कोइ नहीं जो पता दे दिलो की हालत का,

कि सारे शहर के अखबार है खबर के बगैर !

-सलीम अहमद !

ડિસેમ્બર તો ક્યારનો ચાલુ થઈ ગયેલો હતો પણ આ વખતે શિયાળા જેવું વાતાવરણ જામતું જ નહતું. આખો દિવસ ગરમી અને મોડી રાતે ઠંડી. આમ બેવડી ઋતુમાં લોકોની તબિયતની વાટ લાગી ગઈ હતી અને શિયાળો હતો કે રિસાઈને બેઠેલો તો પૂરી રીતે બેસવાનું નામ જ નહતો લેતો. 

આજે સવારે છ વાગે ઉઠીને ગેલેરીમાં જતાં જ પૂર્ણાને અલગ જ અનુભૂતિ થઈ. બે હાથની હથેળી ગેલેરીની પાળ પર ટેકવીને , પોતાનું નાજુક વદન થોડુંક ઉંચુ કરીને સૂર્ય સામે ધરીને આંખો બંધ કરી લીધી, કરી લીધી એના કરતાં આપોઆપ આંખો ખુશીમાં બંધ થઈ ગઈ એમ કહેવું વધુ  યોગ્ય લાગે જો કે ! પૂર્ણાના ગોરા ચહેરા પર રશ્મિ કિરણો અટકચાળા કરીને રમવા લાગ્યાં અને ગુલાબી ઠંડીમાં એ કિરણો પોતાની દીકરી પરીના મુલાયમ હાથ ફરતો હોય એવી ખુશી આપવા લાગ્યાં. ‘હા, હવે શિયાળો યોગ્ય રીતે બેસી ગયો લાગે છે.’ ને એ મનોમન ખુશ થઈ ગઈ. શિયાળો એટલે એની પ્રિય ઋતુ ! રોજ  કરતાં આજે ચા માં આદુ -ફુદીનો વધારે નાંખ્યા અને ચા બનાવીને સમીરને  બૂમ પાડી. થોડી વારમાં એ સુખી જોડું ડાઇનીંગ ટેબલ પર બેસીને ગરમાગરમ ચા ની ચુસ્કી સાથે સંવાદ કરીને હૂંફાળા દાંપત્યજીવનની મજા માણી રહ્યું હતું.

‘સમીર, આ કર્ણનો કેસ જરા વધારે લાંબો નથી ખેંચાતો ?’

કર્ણ સમીરનો ખાસ મિત્ર !

‘હા પૂર્ણા, પણ અમુક વાતો જ એવી હોય છે કે એને આપણે થોડો સમય આપ્યે જ છૂટકો. સમય ધીમે ધીમે ઘાવ પર મરહમ લગાવે અને વ્યક્તિ પોતાની શક્તિ અનુસાર સંજોગોને આધીન થાય છે. એમાં આપણે કશું ના કરી શકીએ.’

‘ દુર્ગાને આજે ઘર છોડીને ગયે લગભગ આઠ મહિના જેટલું ના થઈ ગયું. લગભગ ગયા એપ્રિલ મહિનાની છઠ્ઠી તારીખે એ ઘર છોડીને જતી રહેલી. યાદ છે આપણે એ વખતે આબુ ગયેલાં હતાં ને આ બનાવ બન્યો હતો.’

‘હા, લગભગ એટલો જ સમયગાળો.’

‘આટલા સમયથી તમે બધા મિત્રો કર્ણભાઈને સમજાવો છો ક હવે દુર્ગાને સમજાવવાના પ્રયત્નો છોડી દો અને એની પાછળ જે સંસારમાં છોકરાંઓ મૂકીને ગઈ છે એમની પ્રત્યે ધ્યાન આપો. પણ કર્ણભાઈ છે કે કશું સમજવાનો પ્રયત્ન જ નથી કરતાં. વારંવાર એ દુર્ગાને ફોન કરી કરીને પોતે બદલાઈ ગયાં છે, હવેથી ઘરમાં દુર્ગા જે કહેશે એમ જ થશે જેવો રાગ આલાપ્યાં કરે છે. વળી એના માતૃપક્ષના સભ્યો પણ એમની જાણે કોઇ જ જવાબદારી ના હોય એમ બેફિકરાઈથી જીવે છે. પહેલાં મને એમ કે દુર્ગાની વાત સાંભળ્યાં સિવાય આવા કેસમાં આપણે કોઇ જ જાતનું જજમેન્ટ ના લઈ શકીએ. પણ હવે આટલા વખતના અનુભવ પછી તો વાત એકદમ દીવા જેવી ચોખ્ખી નિહાળી શકાય છે કે દુર્ગાને આ સંસારની જવાબદારી એક તકલીફ જેવી લાગતી હતી અને ભગવાનની સેવાના નામે આ બધામાંથી ભાગી જ છૂટવું હતું.’

‘હા પૂર્ણા, કર્ણએ નોનવેજ-શરાબ બધું છોડી દીધું છે તો હવે દુર્ગા એને સિગરેટ છોડવાની વાત કરે છે. એ એનાથી એકદમ છોડાય એમ નથી નહીંતો કર્ણ એ પણ કરવા તૈયાર છે. વળી કર્ણ જેવો સમજદાર પુરુષ તો બહુ નસીબવાળી સ્ત્રીઓને જ મળે. સમજુ, કેરીંગ અને ખાસ્સું કમાતો ધમાતો માણસ છે. એનાથી રિસાવાનું કે એની વિરુધ્ધ કોઇ જ ફરિયાદ કરવાનું કારણ શોધ્યું ય ના જડે. પણ દુર્ગાભાભી…કર્ણ પાગલની જેમ દર અઠવાડીએ એને મનાવવા એના આશ્રમ  ઉપર જાય છે તો ભાભી વધુ ને વધુ નફ્ફટ થતાં જાય છે. આ જેટલું નમતું જોખે છે એટલું પેલાં વધુ દબાવે છે.એના ફોન ઉપાડવાના ય બંધ કરી દીધાં છે ને જરુર હોય ત્યારે ફોન કરીને પૈસા મંગાવે, કપડાં મંગાવે…કર્ણ બિચારો નોકરી ધંધો છોડીને એ બધું આપવા ય જાય છે.’

‘એ જ તો હું કહું છું સમીર, કે હવે જરા વધુ પડતું નથી થઈ રહ્યું. દુર્ગાને પાછું ના જ આવવું હોય તો કર્ણભાઈએ કાયદાકીય પગલાં ના ભરવા જોઇએ.’

‘ભરવાં જ જોઇએ.’

‘લો,તમે મારી વાત સાથે સંમત તો થાઓ છો પણ કર્ણભાઈને સમજાવવાની વાત આવે ત્યારે ચૂપચાપ એમની દરેક કાર્યવાહીમાં સાથ આપો છો, એમની હા માં હા મિલાવો છો. એમને સમજાવતાં કેમ નથી કે, ; એ જે કરી રહ્યાં છે એ ખોટું કરી રહ્યાં છે. હવે બસ – બહુ થયું. એ બાજુનો રસ્તો છોડીને એમના સંતાનો પર ધ્યાન આપે, બે ય છોકરાં બિચારાં કેવા લેવાઈ ગયાં છે મા વિના…’

‘દુર્ગા, હું ય જાણું છું કે કર્ણ હવે ખોટાં વલખાં મારી રહ્યો છે. પણ એની હાલત એવી છે કે એ કોઇના સમજાવ્યે નહીં સમજે. મેં અગાઉ પણ કહું કે એને એના જીવનની આટલી મોટી દુર્ઘટનાને સ્વીકારવા માટે થોડો સમય આપવો જ પડશે. અંદરખાને એ પણ જાણે છે કે એ જે કરી રહ્યો છે એ ખોટું અથવા તો સાવ જ  બેમતલબ વર્તન છે. એક મિત્ર તરીકે મારી ફરજ છે કે આવા સમયે એ તૂટી ના પડે બસ. એ પોતાની જાતને સંભાળી શકવા માટે સજ્જ થાય ત્યાં સુધી મારે એની હા માં હા અને ના માં ના કર્યા સિવાય કોઇ છૂટકો જ નથી ડીઅર. બધા એને સમજાવ સમજાવ કરે છે એનાથી એ ઓર થાકી જાય છે. એણે લોકોની સાથે પોતાના વિચાર શેયર કરવાનું જ છોડી દીધું છે. હું ચૂપચાપ એની વાત સાંભળું છું એટ્લે એ મારી પાસે બધું બોલીને દિલ હલ્કું કરી શકે છે. આવા સમયમાં એને માત્ર એટલી જ જરુર છે, મારે બહુજ સાવચેતીથી વર્તન કરવાનું છે. સમય આવે અને જ્યારે એ મને પૂછશે કે,’સમીરભાઈ, હવે શું લાગે છે ? શું કરવું જોઇએ ?’ ત્યારે મારી પાસે મારો જવાબ તૈયાર જ હશે,’ કે કર્ણ ભાઈ ,આ પાર નથી થવાતું તોહવે પેલે પાર થઈ જાઓ.’પણ એ બધું ત્યારે કે જ્યારે આ ઝાટકામાંથી બહાર નીકળે અને પેલે પાર જઈને તરવા માટે સક્ષમ બને.એના ઉપર એના કુટુંબની જવાબદારીનો બોજ છે, એ અધરસ્તે ડૂબી જાય એ તો કોઇ રીતે ના પોસાય. સવાલ માત્ર કર્ણ અત્યારે સ્ટેબલ થાય એનો જ છે. સાચું શું ને ખોટું શું ? એનો નહીં. ‘

અને પૂર્ણા પોતાના પ્રેમાળ પતિની સમજદારી ઉપર વારી ગઈ. તાજા જ ઝીલેલાં રશ્મિકિરણોની હૂંફ એના નયન વાટે સમીરના વદન પર ફેલાવા લાગી.

અનબીટેબલઃ મિત્રની ઝીણીઝીણી લાગણીનું જતન કરીને રખોપા કરવા એ જ સાચી મિત્રતા !

– સ્નેહા પટેલ