santvana

phulchhab newspaper > 29-06-2016 > navrsh ni pal column

સાંત્વના

આંસુ, એકાંત, થોર – છે ઘરમાં;
રોજ વધતા નહોર છે ઘરમાં.

• અશોક ચાવડા

સવારના સાત વાગ્યા અને રાધિકાના કાનમાં પપ્પાના પહાડી અવાજમાં શુધ્ધ ઉચ્ચારણવાળા મંત્રોચ્ચાર અને પૂજાની ઘંટડીનો અવાજ અથડાયો. બે મીનીટ એ મનગમતા રણકાર અને શબ્દોની લજ્જત માણીને રાધિકાએ હળ્વેથી આંખો ખોલી, બે હાથ ઉંચા કરીને આળસ મરડી અને ધીમે ધીમે મંત્રો બોલીને પપ્પાના તાલ સાથે તાલ મિલાવતી ગી. નાનપણથી એનો આ નિત્યક્રમ ! એની સવાર રોજ પપ્પાની પ્રાર્થનાના અવાજથી જ પડે. લગભગ બાવીસ વર્ષની જીન્દગીમાં રાધિકાના સ્મરણમાં એક પણ દિવસ એવો નહતો કે એના પપ્પાનો આ ક્રમ તૂટ્યો હોય.

ઉઠીને રાધિકા પૂજારૂમ તરફ ગઈ. પપ્પા નવનીતરાયની સામે મીઠુ હસીને ‘જય શ્રી ક્રિષ્ના’ કહ્યું અને સામે રહેલા એમના ‘લાલા’ને બે હાથ જોડીને  માથું નમાવી પ્રણામ કરીને ત્યાંથી ખસવા જ જતી હતી ને અચાનક નવનીતરાયનો અવાજ બંધ થઈ ગયો. ચોંકીને રાધિકાએ પપ્પા સામે જોયું તો એના ગળામાંથી ચીસ નીકળી ગઈ.

‘મ…મ….મી….’

રેખાબેન રાધિકાના મમ્મી હાંફળા ફાંફળા દોડતાં દોડતાં ત્યાં આવ્યા અને હોયુ તો રાધિકાએ એંસી કિલોના વજનદાર નવનીતરાયને માંડ માંડ ટેકો આપીને પકડી રાખ્યાં હતાં.

‘શું થયું ?’

‘ખબર નહીં મમ્મા..અચાનક જ એમના ડોળાં અધ્ધર ચડી ગયા ને બે હાથે માથું પકડીને ઉભા હતાં. મેં ના પકડ્યાં હોત તો કદાચ મંદિર પર જ પડ્યાં હોત..તમે ફટાફટ ડૉકટરને ફોન કરો હું એમને બેડરુમમાં લઈ જાઉં છું.’

‘હા..સાચવજે બેટા.’ ને રેખાબેન ડોકટરને ફોન કરવા લાગ્યાં. અડધો કલાકમાં તો ડોક્ટર ઘરે.

‘ભાભી, પ્રેશર હાઇ થઈ ગયું છે. ૧૯૦-૧૧૦…એમને થોડા દિવસ આરામ કરાવો. બાકી કંઈ ખાસ ચિંતા જેવું નથી.’

‘ઓહો..તો ઠીક, મારો તો જીવ નીકળી ગયેલો. છેલ્લા બે મહિનાથી એમની આંખની ટ્રીટમેન્ટ ચાલે છે. એની દવાઓથી એમને એસીડીટી થાય છે. કદાચ એ અને આ ગરમીનું વાતાવરણ..’

‘ભાભી, ચિંતા ના કરો. ટેન્શન જેવું કંઇ નથી.’

‘ઓકે, અરે હા, એક કામ કરશો અમીતભાઈ, ગહના સોનોગ્રાફી કેન્દમાં આમનો એમઆરઆઈ કરાવેલો એનો રીપોર્ટ લેવાનો છે. આપ કલેક્ટ કરી લેશો.’

‘શ્યોર.’

લગભગ બે મહિના પછી….

નવનીતરાય બે હાથે માથું પકડીને બેઠાં હતાં.

‘આ માથાનો દુઃખાવો જબરો પેંધો પડી ગયો છે..લાગે છે જીવ લઈને જ છોડશે.’

‘અરે, શુભ શુભ બોલો. ચાલો આમ પણ તમારે ડોકટરને મળવ જવાનું જ છે. તૈયાર થઈ જાઓ.’

ડૉકટરે આર્યન, કેલ્શિયમ ને બી૧૨ ઓછું છે કહીને એનો કોર્સ ચાલુ કરાવ્યો. કોર્સ લગભગ પતવા આવ્યો પણ નવનીતરાયની તબિયતમાં હજુ ખાસ કોઇ ફર્ક નહતો પડ્યો. શહેરના બેસ્ટ ન્યુરોનો સંપર્ક કર્યો અને એમણે બધા રીપોર્ટ મંગાવ્યાં. ત્રણ મહિના પહેલાંનો એમનો એમઆરઆઈ જોતાં જોતાં એમની આંખો ફાટી ગઈ.

‘તમને ડોકટરે કશું જણાવ્યું નહતું ?’

‘શું ?’

‘આ એમઆરઆઈના રીપોર્ટમાં સ્પષ્ટપણે ‘વ્હાઈટ પેચીસ’ દેખાય છે.

‘તો..?’

‘તો…એક કામ કરો. હું થોડા રીપોર્ટ્સ લખી આપું છું એ કરાવી લો પછી જ હું આપને કશું કહી શકીશ.’

ને રીપોર્ટનું પરિણામ ડોકટરની ધારણા મુજબ જ હતું. નવનીતરાયને મગજમાં ગાંઠ હતી અને એ પણ નોનઓપરેટેબલ. વધીને તેઓ માંડ બે મહિના જ જીવી શકે એવી શક્યતા હતી. એમણે કીમોથેરાપી ચાલુ કરાવી. પણ નિદાનથી મોત સુધીનો રસ્તો નવનીતરાયે બહુ જ જલ્દી કાપી નાંખ્યો. રાધિકાએ સમાજનો ધરાર વિરોધ કરીને એના વ્હાલા પપ્પાને અગ્નિદાહ આપ્યો. ઘરમાં સગાવ્હાલાં (!!)ની વણઝાર ચાલુ થઈ.

‘તેં હે રેખાબેન, તમને સાવ જ ખબર ના પડી રોગ આટલો વકરી ગયો એની ?’

 

‘તમે શહેરના બેસ્ટ ફીઝીશયનને કેમ ના મળ્યાં ?મેં તમને કહેલું પણ તમે લોકો તો કોઇનું કંઇ માનો તો ને ? રાધિકા તું તો ભણેલી ગણેલી – ગુગલના જમાનાની છોકરી. તો પણ આવી થાપ કેમની ખાઇ ગઈ ?’

‘તમે લોકોએ સમયસર ઇલાજ જ ના કયો નહીંતર નવનીતભાઈ કદાચ…’

સગા અને સંબંધીઓ આવેલા તો રાધિકા અને રેખાબેનના ઘાવ પર મલમ લગાવવા પણ એમની વાતો અને વર્તન દાઝ્યા પર મીઠું ભભરાવતા હતાં.બે ત્રણ દિવસ તો રાધિકાએ બધું સહન કર્યું પણ પછી એની સહનશક્તિએ દગો દીધો અને એ બધાની સામે જઈને ઉભી રહી,

‘મામી, કાકી, માસી…તમે લોકો આટલી શિખામણો આપો છો તો પપ્પાની છ મહિનાની માંદગી દરમિયાન એક્વાર એમની ખબર જોવા પણ કેમ ના આવ્યાં ?વચ્ચે એક વખત તો તમને રીપોર્ટ કલેક્ટ કરવાનું  કહેલું તો તમે,’આજે કામવાળો નથી આવ્યો.’ કહીને ના પાડી દીધેલી. વળી મારા બાપા અમને લોકોને વ્હાલા નહીં હોય કે અમે જાણીજોઈને આંખ આડા કાન કરીએ ! આ એમની પંદર ફાઈલ અને ત્રેવીસ રીપોર્ટ્સ. ડોકર્ટરોની સંખ્યા લગભગ સત્તર. અમારા જીવનની બધી મૂડી મિલકત દાવ પર લગાવીને અમે એમનો ઇલાજ કરાવતા રહ્યા અને તમે લોકો….એ બધુ તો બાજુમાં રહ્યુ અને સાંત્વનાના નામે મેણાં ટોણાં મારો છો..તમે લોકો તો માણસ છો કે શું ? મહેરબાની કરીને આમ જ વાતો કરવી હોય તો પ્લીઝ કાલથી અમને મળવા ના આવશો. હું એકલી જ મારા મમ્મીને સપોર્ટ કરવા માટે કાફી છું.તમે લોકો જઈ શકો છો. ઘરનો દરવાજો આ તરફ છે. જય શ્રી કૃષ્ણ.’

ને રેખાબેનની વેદનાભરેલ આંખોમાં થોડી રાહતનો સૂરમો અંજાઈ ગયો . પોતે જે તકલીફ અનુભવતા હતા અને બોલી નહતા શકતા એ વાતને દીકરીએ બાખૂબી અને હિંમતપૂર્વક વાચા આપી હતી, મનોમન પોતાની દીકરી પર ગર્વ થઈ ગયો.

sneha patel

 

short tempered

Short tempered:

हमने भी सोकर देखा है नये-पुराने शहरों में
जैसा भी है अपने घर का बिस्तर अच्छा लगता है ।
– निदा फ़ाज़ली

કૈરવ નાનપણથી જ બહુ ગુસ્સાવાળો છોકરો હતો. પારણામાં હતો ત્યારથી દૂધની બોટલ આપતાં સહેજ પણ વાર થાય તો બોટલનો ઘા સીધો પારણામાંથી બારણામાં જ જાય. વાળ ઓળતાં એકાદ વાળ પણ ખેંચાય તો પણ પીત્તો જાય ને ભેંકાટવાનું ચાલુ થઈ જાય. સહેજ પણ સહન કરી લેવું એ સ્વભાવમાં નહીં. આખી દુનિયાનો પોતે રાજા – દુનિયા નામની પ્રજા એની મરજી અને સહૂલિયત મુજબ જ ચાલવાનું, વર્તવાનું. પોતાની સહૂલિયત – કમફર્ટ ઝોન એ કૈરવના શોખમાંથી સ્વભાવ બનતો જતો હતો.

નાનપણ તો મા બાપ, બા દાદાના વ્હાલમાં આરામથી વીતી ગયું. હવે એ પારણાની દુનિયામાંથી દુનિયાના ઉંબરે- બારણે આવીને ઉભો હતો. ઘરના વ્હાલભર્યા ને સુરક્ષિત માહોલમાંથી બહાર નીકળ્યે જ છૂટકો હતો. પરિવારજનોએ તો એના ગુસ્સાને સહન કરીને એને છાવરવાનું કામ કરેલું -આ બધું ઘર પૂરતું તો બરાબર હતું પણ ઘરની બહારના લોકોમાં કૈરવનો આ સ્વભાવ સ્વીકાર્ય નહતો થતો. એને વાતવાતમાં દરેક જણ સાથે વાંધાવચકા પડવા લાગ્યાં ને પરિણામે સોસાયટી-સ્કુલ-સમાજ બધે જ એ શોર્ટ ટેમ્પર્ડ-અણસમજુ માણસ તરીકે પંકાવા લાગ્યો.

શરુઆતમં તો લોકોનો વિરોધનો સૂર ધીમો હતો પણ ધીમે ધીમે એ વાવંટોળ બનવા લાગ્યો. લોકો વાતે વાતે કૈરવને ધૂત્કારવા – ટોકવાં લાગ્યા. કોઇ પણ વાતમાં એની કોઇ રાય પૂછાતી નહીં કે એ બોલે તો કોઇ એની વાત માનીને એનો વિશ્વાસ પણ કરતાં નહીં. એના નામનાઅ જોકસ બનાવી બનાવીને ગ્રુપમાં મેસેજીસ બનીને ફરવા લાગ્યાં. આ બધું હવે હદ બહાર થતું જતું હતું. ઘરવાળા સામે ટણીવાળો – મજબૂત બની રહેતો કૈરવ એકાંતમાં ઘણી વખત રડી પડવા લાગ્યો. ગુસ્સાને બાદ કરતાં કૈરવમાં ઘણાં બધા સારા પાસા હતાં. એ એક લાગણીશીલ અને પ્રામાણિક સ્વભાવનો છોકરો હતો. ભણવામાં પણ બહુ જ હોંશિયાર હતો. પણ આ બધા ગુણ પર એનો શોર્ટટેમ્પર્ડનું લેબલ પાણી ફેરવી દેતું. કૈરવને હવે પોતાની આ ખામીના લીધે ભોગવવું પડતું નુકસાન સમજાવા લાગ્યું હતું. ધીમે ધીમે યોગા, પ્રાણાયામ, પોઝીટીવ થીન્કીંગની બુકસ, વીડીઓઝ જોઇ જોઇને પોતાનો ગુસ્સો કંટ્રોલ કરવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગ્યો. સંગતિ માટે દોસ્તો પણ શાંત સ્વભાવના શોધી લીધા જે બહુ જ અસરકારક ઉપાય નીવડ્યો. વાતવાતમાં ગુસ્સે થઈ જનારો કૈરવ ધીમે ધીમે અંદરથી શાંત થતો જતો હતો, દિવસમાં વીસ વાર ગુસ્સે થઈ ને મગજ પર કંટ્રોલ ખોઇ બેસનારો કૈરવ વીસ વીસ દિવસ સુધી એક પણ વાર ગુસ્સે નહતો થતો, વળી કોઇક વાર ગુસ્સે થઈ પણ જાય તો તરત જ શાંત  પણ થઈ જતો ને પોતાના શબ્દો – વર્તન પર જબરદસ્ત કંટ્રોલ કરી લેતો હતો.

આ સમયગાળા દરમ્યાન એના જીવનમાં એક ફૂલ જેવી છોકરી ‘પાયલે’ પ્રવેશ કર્યો અને એનું જીવન જ્વાળામુખીમાંથી બરફના ફૂલ જેવું બની ગયું. કાયમ એના મુખ પર એક મીઠું મધુરું સ્મિત ફરકતું રહેતું જે એને ઓર સુંદર બનાવતું હતું.

સ્માર્ટ કૈરવ હવે પોતાના ફોકસ પર વધુ સારી રીતે કોન્સનટ્રેટ કરી શકતો હતો અને પરિણામે એને સારી જોબ મળી ગઈ અને એ પોતાની કારકિર્દીમાં આગળ ને આગળ વધતો ચાલ્યો. માન પાન, નામ પૈસા કમાવા લાગ્યો. આ બધુ હોવા છતાં ક્યારેક કૈરવ ઘણો ઉદાસ થઈ જતો. કોઇક વાત એને અંદરથી ખૂબ જ કોરી ખાતી હતી. એક સલૂણી સાંજે પાયલે કૈરવનો હાથ એના હાથમાં લઈને એની અકળામણનું કારણ જાણવાનો પ્રયત્ન કર્યો,

‘કૈરવ, તું મને કેટલો પ્રેમ કરે છે ?’

‘કેમ આમ પૂછે છે પાયલ ? તું તો જાણે છે કે હું તને બેહદ ચાહું છું.’

‘તો તને મારા સમ છે, તારી આ અકળામણ – ઉદાસીનું કારણ મને કહે. આપણે સાથે મળીને કોઇ રસ્તો કાઢીશું. પ્લીઝ.’

પાયલ – લાઈફમાં બધું છે પણ સાલું કશું નથી એવું જ લાગે છે..’

‘ગોળ ગોળ નહીં ખૂલીને વાત કર.’

‘પાયલ તું મારા જીવનમાં આવી એ  પહેલાં મારો સ્વભાવ બહુ જ ગુસ્સેલ હતો. ગુસ્સાએ મારી સમજશક્તિને તાળા મારી દીધેલાં. લોકો મારી પર – મારા શબ્દો પર ક્યારેય વિશ્વાસ ના કરતાં ને મજાકમાં જ ઉડાવી દેતાં. જોકે આ વર્તન યોગ્ય જ હતું , માન્યું. પણ આજે જ્યારે હું સુધરી ગયો છું. મારા પગ પર ઉભો છું, મારી કાબેલિયત પ્રૂવ કરી દીધી છે ત્યારે મારા ઘરનાં – નજીકનાં લોકો જ મને માનતાં કે કશું ગણતાં નથી. એમના માટે તો હું હજુ પહેલાનો કૈરવ જ છું. મારી ગુસ્સેલ, અણસમજુની ઇમેજ બદલાતી જ નથી શું કરું ? કોઇ પણ મહત્વની વાત હોય ત્યારે મારી પર કોઇ વિશ્વાસ કરતાં જ નથી. હું બદલાઈ ગયો છું એવું વારંવાર બોલે છે પણ એ બદલાવ દિલથી સ્વીકારતાં જ નથી. પાયલ – આખી દુનિયાના માનપાન મળે છે પણ મારા ઘરમાં જ આવું…ઘરની મુર્ગી દાલ બરાબર જ છે. આ દુઃખ મારાથી સહન નથી થતું..શું કરું ?’

‘કૈરવ, હું તારી વાત સમજી શકું છું. માણસની જન્મજાત ઇમેજ બદલવી એ ખૂબ જ અઘરું કામ છે પણ અશક્ય તો નથી જ.ઘરનાંને તારી આ વાત સ્વીકાર્તાં થૉડો સમય લાગશે પણ ત્યાં સુધી તારે મગજ શાંત રાખીને ખરાબમાં ખરાબ સ્થિતીમાંથી યોગ્ય રસ્તાઓ શોધી શોધીને તારી જાતને પ્રૂવ કરવાની રહેશે, માન કમાવાનું ચાલુ રાખવું પડશે. એકચ્યુઅલી આપણા ઘરના આગળ આપણે જ હોઇએ એ આપણું કેરેકટર કહેવાય કારણ એ લોકો આપણી બધી જ ખામી ને ખૂબી જાણતાં હોય છે. જ્યારે દુનિયા આગળ જે હોઇએ એ આપણી પર્સનાલીટી. ત્યાં આપણે જે વસ્તુ જેમ બતાવવી હોય એમ જ બતાવી શકીએ છીએ. ઘરના આપણને અણુ અણુથી જાણતાં હોય છે. પણ એક વાત છે..ઘરનાં ભલે તારી વાત ના માને પણ સાચો પ્રેમ તો તને એ લોકો જ કરશે, બહારની દુનિયા ભલે ગમે એટલું માન મરતબો કે પૈસા આપી દેશે પણ ત્યાં એક જાતનું પ્રોફેશનલિઝમ ચોકક્સ વર્તાશે જ.જુવાનીમાં ડગ માંડતા દરેક સંતાનની સાથે આવું થાય જ છે. વડીલો એમને બાળકમાંથી યુવાન ને મેચ્યોર માનતા થૉડો સમય તો લે છે જ. એટલે તું આવી ખોટી ચિંતાઓ ના કર અને મસ્તરામ બનીને તારી કારકિર્દી પર પૂરેપૂરું ધ્યાન આપ. ફેમિલી તારી દુશ્મન નથી ચોકકસ તારા કામની, વર્તનની નોંધ લેશે અને તને માન આપશે જ – મારી આ વાત ગાંઠે બાંધી લે.’

પાયલ સાથેના નાનકડાં સંવાદે કૈરવના દિલ – દિમાગના ઘણાં બધાં દરવાજા ખોલી કાઢ્યાં હતાં અને એ અંદરથી રાહત અનુભવવા લાગ્યો હતો.

અનબીટેબલઃ  જે સામે છે  એ ‘છે’ અને નથી એ ‘નથી જ’ !

સ્નેહા પટેલ