કારણ વગરનો માણસ

Phoolchhab newspaper > 21-1-2015 > Navrash ni pal column

 

મોટા નગરના માણસો

ચહેરા વગરના માણસો

 

હેતુ વગરની ભીડમાં

કારણ વગરના માણસો

 

પાકી સડકની શોધ મા

કાચી કબરના માણસો

-આદિલ મન્સુરી

 

સ્કુલના વિશાળ પ્લે ગ્રાઉન્ડમાં આરોહી એક વૃક્ષના ટેકે ઉભી હતી. એની નજર જમણી બાજુ આવેલ લીમડાના ખરબચડાં થડ ઉપર ચોંટી ગઈ. ત્યાં રામજીના કૃપા-વરસાદ જેવા કાળા-પીળા પટ્ટા ધરાવતી બે ખિસકોલીઓ ઉપરથી નીચે ને નીચેથી ઉપર દોડી રહી હતી – જાણે પકડાપકડી ના રમતી હોય ! લીમડાના થડ નીચે સ્કુલના બાળકોએ ટીફીનનો વધેલો નાસ્તો નાંખેલો હતો એમાંથી થોડું થોડું ખાવાનું એના બે નાનકડાં હાથમાં લઈને પૂંછડી ઉંચું કરીને નાસ્તો ખાતી હતી. આરોહીએ ધ્યાનથી જોયું તો ખિસકોલીના આગલા પગમાં ચાર અને પાછલા પગમાં પાંચ આંગળીઓ હતી. ઓહ..આ વાતની જાણ એને એની જિંદગીના ત્રીસમા વર્ષે થઈ…અને અચાનક જ એનું મન ખિસકોલીની જેમ દોડાદોડ કરવા લાગ્યું. એના પતિ નીલેશની સાચી હકીકત પણ એને એની જિંદગીના ત્રીસમા વર્ષે જ થઈ ને ! અને મોઢામાંથી એક ઉનો નિશ્વાસ નીકળી ગયો ને આંખમાંથી બોર બોર આંસુરૂપે એ સરી પડયો.ત્યાં જ એના ખભા પર એની સહકર્મચારી સુધાનો હાથ મૂકાયો અને એનો મ્રુદુ સ્વર કાને અથડાયો,

‘આરોહી, શું વાત છે? ક્યાં ખોવાયેલી છે. રીસેસનો સમય પતી ગયો. બેલ ક્યારનો વાગી ગયો અને તું હજુ અહીં…આમ…તારે તો ફીફ્થ ફ્લોર પર આઠ – ઇ ના ક્લાસમાં જવાનું છે ને… ?’

‘અહ…હ….અ..હા….હા…’ આરોહીએ એના નયનની ભીનાશ સાડીના પાલવમાં સમેટી લીધી અને ફટાફટ સ્ટાફરુમ તરફ ભાગી.

સુધા અને આરોહીનું ઘર નજીક જ હતું એથી બે યનું બસસ્ટોપ એક જ હતું. સ્કુલ છૂટ્યાં પછી બે ય બસમાં એક જ સીટ પર બેઠા. છેલ્લાં છ મહિનાથી સ્કુલમાં નોકરી કરતી, કાયમ શાંત, ધીર, ગંભીર અને અંતર્મુખી સ્વભાવની આરોહી માટે સુધાના દિલમાં કૂણી લાગણી હતી. એણે આરોહીના સુંદર મુખને વિહવળ બનાવતી ઉદાસીનું કારણ જાણવાનો પ્રયત્ન કર્યો.

‘આરોહી, આજકાલ તું બહુ ઉદાસ રહે છે…કારણ શું છે ?’ શરુઆતમાં થોડી હિચકિચાહટ્નો અનુભવ કર્યા પછી સુધાની લાગણી આગળ આરોહી પીઘળી ગઈ અને ખુલી ગઈ.

‘સુધા, મારા પતિ નીલેશની જોબ છૂટી ગઈ છે. છેલ્લાં બે વર્ષથી એ ઘરે જ છે. બધી બચત ધીમે ધીમે વપરાઈ રહી છે. મારી એકલીના પગાર પર મારા બે સંતાનો અને અમે બે…આમ ચાર જણનો સંસાર નિભાવવો લગભગ અશક્ય જ બનતો જાય છે.જિંદગીનું બીજું નામ સ્ટ્રેસ બનતું જાય છે.’

‘ઓહ…તારે આર્થિક તકલીફ છે એનો આછો પાતળો અંદાજો તો મને હતો પણ આવી વિષમ પરિસ્થિતીનો અંદાજ નહતો. તું કહે તો મારા પતિ રીતેશને વાત કરું, એની ઓફિસમાં નીલેશભાઈને લાયક કોઇક ને કોઇક નોકરી તો ચોકકસ મળી રહેશે.’

‘ના..ના..સુધા. આવી ભૂલ તો સહેજ પણ ના કરતી. નીલેશને કોઇ જેવી તેવી જોબ નથી જોઇતી. એને તો ઓછામાં ઓછી સાઈઠ હજારથી ઉપરની જોબ હોય તો જ કરવી છે.નીલેશ એક મલ્ટીનેશનલ કંપનીમાં કામ કરતો હતો એમાં એનો માસિક પગાર લગભગ ૭૫,૦૦૦ રુપિયા જેટલો હતો. બે વર્ષમાં તો એ કંપની પોતાનો કોન્ટ્રાકટ ખતમ થતાં બંધ થઈ ગઈ અને નીલેશ રસ્તા ઉપર. નીલેશ બી.કોમ જ ભણેલો છે એટલે એની ક્વોલિફીકેશન કંઈ ખાસ ના કહેવાય. અત્યારે એને એના પાછલા વર્ક એકસ્પીરીઅન્સ અને ભણતરના બેઇઝ પર વીસ – પચીસ હજારની નોકરી તો મળી જ જાય છે પણ એને એ નોકરી સ્વીકારતા માનભંગ થતું હોય એવો અનુભવ થાય છે. ક્યાં પંચોતેર હજાર અને ક્યાં વીસ પચીસ હજાર રુપરડી….! ‘

‘અરે, પણ સાવ જ હાથ પર હાથ ધરીને બેસી રહેવું એના કરતાં જે મળે એ નોકરી કરી લેવામાં શું વાંધો છે ? નોકરી કરતા કરતા બીજી જગ્યાઓએ એપ્લાય કરતાં રહેવાનું. ‘

‘સુધા, આ જ વાત અમે ઘરના બધા સમજાવીને થાક્યાં. પંચોતેર હજારના પગારની લાઇફસ્ટાઈલ અત્યારે મારા પંદર હજારના ટૂંકા પગારમાં કેમની મેનેજ કરું ? વળી એની નોકરી છૂટી અને એના આવા નખરાંને લીધે જ મારે આ જોબ સ્વીકારવી પડી છે. જો કે મને એનો કોઇ અફસોસ નથી પણ મોટ્ટામસ પગારની આશામાં સાવ જ આમ નિકમ્માપણું દાખવવાનું ને ઘરમાં પડી રહેવાનું એ કેટલું વ્યાજબી ? એને હવે કશું ય કહેવાતું નથી કારણ એને ડીપ્રેશન આવી જાય છે અને ધડાધડ એન્ટી ડીપ્રેશન દવાઓ ની ટીકડીઓ ખાવા બેસી જાય છે. ઘર, છોકરાં, નોકરી અને માનસિક તાણના શિકારનો જીદ્દી વર…આ બધું મેનેજ કરતાં કરતાં બે વર્ષમાં હવે હું લગભગ હાંફી ગઈ છું. ઘણી વખત તો મન થાય છે કે બધું છોડીને…’અને સુધાએ આરોહીના મોઢા પર હાથ મૂકી દીધો,

‘પાગલ છું કે…આવા વિચાર પણ મગજમાં નહીં લાવવાના. બધાની લાઈફમાં આવો એક પીરીઅડ આવતો હોય છે. જેમ આવ્યો એમ જતો પણ રહેશે..થોડી ધીરજ રાખ. નાણાંભીડ હોય તો મારી પાસેથી થોડી ઘણી રકમ લઈ લેજે..હું તો અમથી ય શોખ માટે જ જોબ કરું છું યુ નો..આપણે આનો કોઇક રસ્તો શોધી કાઢીશું…હિંમત ના હાર.’

અને આરોહી સુધાના ખભા પર માથું મૂકીને ધ્રુસ્કે ને ધ્રુસ્કે રડી પડી.સુધા મનોમન વિચારમાં પડી ગઈ,

‘ વાસ્તવિકતાનો સ્વીકારી ના કરી શકનાર નીલેશની જીદ્દને સાચવવામાં એની પત્ની મરી મરીને જીવી રહી હતી પણ એ તો પોતાના પંચોતેર હજારના પગારના સ્વપ્નામાંથી જ બહાર નહતો આવી શક્તો..લાયકાત કરતાં પણ વધુ મોટા મોટા પગાર આપીને, વૈભવી લાઈફસ્ટાઈલની ટેવ પાડીને, જુવાનિયાઓ પાસે હદ બહારનું કામ કરાવી એમનું બધું હીર ચૂસીને પોતાનું કામ પતી જતાં એ જ કર્મચારીઓને સાવ જ રસ્તે રઝળતા છોડી દેનાર આવી કંપનીઓ હજુ કેટલી આશાભરી જુવાન જિંદગીઓ આમ બરબાદ કરશે ? ‘

અનબીટેબલ ઃ બેશરમ દુઃખો નોંતરાની રાહ નથી જોતા, સ્વમાની સુખ આજીજી કરીને થાકો તોય એ એના નિસ્ચિંત સમયે જ આવે છે.