બધું ક્યાંક છૂટ્યું !

કંઈ ગમ્યું ને પછી કંઈક ખૂંચ્યું
ના ખબર છે કશી કે શું દુખ્યું !

વિશ્વ મારું હતું કંઈ સભર પણ
કોણ જાણે બધું ક્યાંક છૂટ્યું !

ચરમસીમાએ સપનુ પહોંચ્યું
સૂર્ય કિરણ અચાનક ત્યાં ફૂટ્યું !

જે રખેવાળ છે ખુશીઓના
એણે આબાદ ઘર એ જ લૂંટ્યું !

કોઇને કંઈ કહી ના શકાયું
દર્દ મનમાં વલોવ્યું ને ઘૂંટ્યું !

-સ્નેહા પટેલ.
ગાલગાગા લગાગા લગાગા

સેટલમેન્ટ

phoolchhab newspaper > navrash ni pal column > 29-01-2014

સમજણ બધી જ આપણી માથે પડી શકે,

સમજી નહીં શકાય ઘણીવાર એક પળ.

પ્રત્યેક પળ ઉપર પછી એની અસર રહે,

જીવી નહીં શકાય ઘણીવાર એક પળ.

– કિરણસિંહ ચૌહાણ.

 

‘રીવા, કેટલી વખત કહ્યું કે સીધી રીતે બેસ. આમ ખૂંધ નીકળે એમ બેસે છે અને માથું આગળની બાજુ નમાવીને રાખે છે તો મારે તારા વાળ કેવી રીતે ઓળવા ? મારી કમર દુઃખે છે ને તું એ દુઃખમાં પાછો વધારો કરે છે.’

બોલીને ફાલ્ગુનીએ રીવાની પીઠ પર એક ધબ્બો મારી દીધો. સાત-આઠ વર્ષની ગોળ મટૉળ મુખ ધરાવતી રીવા ખબર નહીં કઈ દુનિયામાં ખોવાયેલી હતી…પીઠ પર પડેલાં ધબ્બાંથી એના શરીરે યંત્રવત રીતે જ રીએકટ કર્યું ને એની પીઠ ટટ્ટાર થઈ ગઈ.ફાલ્ગુનીએ  એના વાળ ઓળ્યાં. સ્કુલબેગ, વોટરબેગ- લંચબોકસ ચેક કર્યું અને એના યુનિફોર્મના બટન સરખાં કરતી ફટાફટ એકટીવાની ચાવી અને પર્સ ઝુલાવતી ઘરની બહાર નીકળી. ઘડિયાળમાં જોયું તો સવા આઠ થયા હતાં. ફ્લેટની નીચે પાર્કિંગમાં ઉભું રાખેલ એકટીવા ચાલુ કર્યું અને પાછળ રીવાને બેસાડીને એની સ્કુલ તરફ દોડાવ્યું. રીવાની સ્કુલનો સમય નવ વાગ્યાનો હતો અને એની સ્કુલ ઘરથી પાંચ જ મિનીટના અંતરે હતી તો ફાલ્ગુનીને આટલી હાય – હાય કેમ હતી ?

એકાએક ચાર રસ્તા ક્રોસ કરીને ડાબી બાજુ આવેલ બિલ્ડીંગની નીચે ફાલ્ગુનીનું એક્ટીવા અટક્યું. રીવા માટે કદાચ આ રોજનો પ્રોગ્રામ હશે…એને સહેજ પણ નવાઈ ના લાગી. એ તરત જ એક્ટીવા પરથી નીચે ઉતરી અને ત્યાં આવેલ આઇસ્ક્રીમ પાર્લરના બાંકડા પર બેસી ગઈ. ફાલ્ગુનીએ પોતાના પર્સમાંથી મોબાઈલ કાઢીને બે મિનીટ વાતચીત કરી અને પાંચમી મિનીટે તો એક ચાલીસે’ક વર્ષનો પુરુષ ફાલ્ગુની પાસે આવીને ઉભો રહ્યો.  બેય જણાં હસતાં હસતાં વાત કરવા લાગ્યાં. બાજુમાં એક ચા નો ગલ્લો હતો. ચાવાળો કદાચ આ બેય ને ઓળખતો જ હતો એટલે જેવો પેલો પુરુષ આવ્યો કે મીનીટોની પળોમાં એ બે કપ આદુ-મસાલા વાળી ચા લઈને એમની સામે હાજર થઈ ગયો. રીવા ચૂપચાપ એ બે ય ને જોઇ રહી હતી. એનું બાળસહજ મન આ અજાણ્યા પુરુષની પોતાની મા સાથેની વાતો – સંબંધોનો તાગ મેળવવાને અસમર્થ હતું. એના બાળમનને આ સમય તકલીફ આપતો હતો. એને મનોમન આ પુરુષથી ઘૃણા થતી જતી હતી.પણ એની ઘૃણાની હેસિયત શું ?

ફાલ્ગુનીના સાસુ શર્મિષ્ટાબેન રોજ સાડા આઠ વાગ્યે મંદિરે જતાં હતાં. એમના મંદિરનો રસ્તો રીવાની સ્કુલના રસ્તેથી જ જતો હતો. એ ઘણીવખત રીવાને સ્કુલે મૂકી આવતાં હતાં પણ છેલ્લાં થોડા મહિનાથી એમણે પોતાના મંદિરનો રસ્તો બદલી કાઢ્યોહતો. હવે એ રીવાની સ્કુલથી વિરોધી દિશાનો રસ્તો પકડતાં હતાં. કારણમાં તો એ જ કે એમણે એક વખત એમની વહુને પારકા પુરુષ સાથે જરુર કરતાં પણ વધુ ઘનિષ્ટતાથી વર્તન કરતો જોયો હતો અને એમની અનુભવી નજર એ બેયના સંબંધ ઓળખી ગઈ હતી. ફાલ્ગુનીના રોજનો સવારના કલાકનો હિસાબ એમને મળી ગયો હતો. એમને ફરીથી એ દ્રશ્ય જોઇને શરમજનક  સ્થિતીમાં નહતું મૂકાવું !

ફાલ્ગુનીના સસરા પિયુષભાઈ રાતે જમીને ફ્લેટની નીચે આવેલ પાનના ગલ્લે બેસતાં હતાં. એક દિવસ એમણે પાનના ગલ્લાંની પાછળ આવેલાં ફ્લેટસના પાર્કિંગના અંધારિયા ખૂણામાં પોતાની વહુને એક અજાણ્યાં પુરુષ સાથે બેઠેલી જોઇ. બે ય જણાં વાતો કરતાં કરતાં એક બીજાનો હાથ પંપાળી લેતાં હતાં..શારિરીક અડપલાં પણ કરી લેતાં હ્તાં. પિયુષભાઈ આ જોઇને શરમથી પાણીપાણી થઈ ગયાં. રોજ ચાલવાના બહાને પોતાની વહુ શું ચક્કર ચલાવે છે એ વાત એમને સમજાઈ ગઈ. એમણે બીજા દિવસથી એમના પાનનો ગલ્લાંવાળો બદલી કાઢ્યો.

રાતના પથારીમાં આડી પડેલ ફાલ્ગુની પોતાના મોબાઈલમાં મેસેજ ટાઈપ કરતી હતી. આ એનો રોજનો શિડ્યુલ હતો. દસ વાગ્યાંની કામકાજ પરવારીને એ પોતાના રુમમાં ભરાઈ જતી…મોબાઈલ પર મેસેજીસ ચાલુ થઈ જતાં. બાજુમાં સૂતેલા સુનીલને જોઇને એના દિલમાં કાળઝાળ લાહ્ય બળતી હતી એ લાહ્ય પર આ રોમાન્ટીક મેસેજીસ ઠંડ્કનું કામ કરતાં હતાં. એટલામાં સુનીલે પડખું ફેરવ્યું અને ફાલ્ગુની એના નિર્દોષ – રુપાળા મુખને તાકતી જ રહી ગઈ. હટ્ટો કટ્ટો એનો આ પતિ માનસિક રીતે સાવ જ બાળક છે એવી વાત છુપાવીને એના લગ્ન કરાઈ દેવાયેલાં. ફાલ્ગુની ગરીબ ઘરની છોકરી હતી. એણે એના પિયરીયાને આ વાતની જાણ કરતાં ‘પડ્યું પાનું નિભાવી લે બેટાં, અમે હવે તારી નાની બેનને પરણાવવાની ચિંતા કરીએ કે તારી ?’ કહીને હાથ ઊંચા કરી દીધાં હતાં. અરમાનોથી ભરેલી જુવાન સ્ત્રી પોતાના  સપના પૂરા કરવા આખરે ઘરની બહાર ફાંફા માંડવા લાગી અને એને નીતિન મળી ગયો. નીતિન પરણેલો હતો અને બે દીકરીનો પિતા એ બધી વાતની એને ખબર હતી. પણ ફાલ્ગુનીને એની સાથે લગ્ન ક્યાં કરવા હતાં ? એ તો પોતાના સાસુ-સસરા અને પતિની છેતરપિંડીનો બદલો વાળવા નીતિન સાથે ખુલ્લે આમ ફરતી હતી. ઘરનાં પણ મજબૂરીથી આ વાત ચલાવતાં હતાં. એમના એકના એક પાગલ દીકરાને એક રીવા નામની દીકરી મળી ગઈ એ પણ ભયો ભયો હતું… એમને ફાલ્ગુની પાસેથી બીજી કોઇ અપેક્ષા નહતી. એને જે કરવું હોય એ કરે.

બધાંએ પોતપોતાના સેટલમેન્ટ કરી દીધેલાં પણ રોજ રોજ એક કુમળા બાળમાનસના મન ઉપર અત્યાચાર થતો હતો એની કોઇને ખબર જ નહતી પડતી. એ નાજુક મનના મગજમાં લગ્ન, ઘર, સંબંધો, વિશ્વાસના નામે ધીમું ઝેર રેડાતું હતું એનું શું ?  પોતાના વર્તમાનને માણી લેવાના સ્વાર્થી માહોલમાં એક નાજુક ભવિષ્ય રોળાઈ રહ્યું હતું. એનો ભગવાન આંધળો – બહેરો અને બોબડો થઈ ચૂક્યો હતો એને વગર વાંકની સજા આપી રહ્યો હતો.

અનબીટેબલ :  ક્યારેક ભગવાન પણ ‘એક ને એક બે’ નો સીધો સાદો દાખલો ખોટો ગણી લે છે.

-સ્નેહા પટેલ.

unbetable

— આભાર માનવાની તાકાત હોય એટલી મદદ જ સ્વીકારવી જોઇએ.

— અતિ આગ્રહ છુપી હિંસા સમાન છે.

-સ્નેહા પટેલ.

વ્હાલસોઈ વિદાઈ

phoolchhab paper > navrash ni pal column > 22-01-2014

યાદ ભૂંસાતી રહી કે હું – ખબર પડતી નથી

જ્યોત બુઝાતી રહી કે હું – ખબર પડતી નથી

હું થતો ભરચક ફૂલોની સાવ વચ્ચેથી પસાર
મ્હેક વીંધાતી રહી કે હું – ખબર પડતી નથી.

-મનોજ ખંડેરિયા.

મીનળની નાજુક  અંગુલિઓની વચ્ચે ઠેર ઠેરથી ચીરાયેલ બ્લેક લેધરના કવરવાળી જૂની પુરાણી ડાયરી ફસાયેલી હતી. મીનળ એ ડાયરી વાંચવા કરતાં એને અનુભવતી હતી એવું કહીએ તો જ બરાબર લાગે કારણ કે મીનળ એ ડાયરીના શબ્દો ઉપર આંખ ફેરવવાના બદલે એની ઉપર ઋજુતાથી હાથ ફેરવીને આંખો બંધ કરી દેતી હતી. એના ચહેરા ઉપર એક અનોખી આભા, સંતોષ પથરાયેલ હતો. આ બધું એની સ્વર્ગસ્થ મા સ્વાતિ પ્રત્યેના પ્રેમનું પરિણામ હતું.

મીનળના હાથમાં સ્વાતિની ડાયરી હતી. સ્વાતિ એની મમ્મી જ નહી પણ સૌથી અંતરંગ સખી હતી. મીનળ એની સાથે ઝગડતી, એને પ્રેમ કરતી, એની સાથે અનેકો વિષય ઉપર ચર્ચાઓ કરતી, જ્યારે ને જ્યાં મન થાય ત્યારે જીદ કરીને  પોતાની સાથે ફરવા લઈ જતી..મીનળની સ્વાતિ માટેની  દરેક લાગણી એના એક્સ્ટ્રીમ લેવલ ઉપર હતી. અચાનક જ સ્વાતિનું હાર્ટએટેકમાં અવસાન થતાં મીનળ સૂનમૂન થઈ ગયેલી. મન-મગજ કશું જ આ આંચકો પચાવી ના શક્યું. એના મનમાં સ્વાતિ માટે ઢગલો અરમાન હતા.

નીચલા વર્ગમાં પરણેલી સ્વાતિ ઘરના બે છેડાં ભેગા કરવા એની આવડત મુજબ જાતજાતના કામ કરીને તન તોડતી રહેતી હતી. એનું એક જ સ્વપ્ન હતું..એની મીનળને ખૂબ ભણાવવી અને બહુ જ સારા ઘરમાં પરણાવવી. મીનળ નાનપણથી આ બધું જ જોતી – સમજતી આવેલી. એના પિતાને સવારે ઉઠીને ઓફિસે જતાં ને સાંજે ઓફિસેથી આવીને થાકીને ચૂર થઈને સીધા સૂઈ જતાં જ જોયેલાં. પિતાની બહુ લાંબી સમજણ કે તાકાત પણ નહતી કે એ એની દીકરીનું મન – લાગણીઓ સમજી શકે. મીનળની બધીજ જ્ જરુરિયાતો એની મા થકી જ સંતોષાતી. મનોમન સ્વાતિ એના મનમાં ભગવાનથી ય અધિક થઈ ગયેલી. દરેક બાળકની જેમ એ પણ પોતાની કાલીધેલી વાતોથી સ્વાતિને પ્લેનમાં ફરવા લઈ જવાના, વિદેશમાં શોપિંગ કરાવવાના વચનો આપતી આવેલી. સ્વાતિ અને મીનળ જાણે એકબીજાની ખુશીઓના પર્યાય હતાં. એ જ માતા આમ બે કલાકની ટૂંકી માંદગી દરમ્યાન કાયમ માટે એને એકલી છોડીને ચાલી ગઈ એ આઘાત મીનળ માટે બહુ જ વસમો નીવડ્યો અને એ ડિપ્રેશનની ખીણમાં ગરકાવ થઈ ગઈ.

મીનળ દિવસોના દિવસો ઉંઘ્યા વગર કાઢવા લાગી. મમતાળુ પરિવારજનોની એકે એક વાત એના કાનમાં જ નહતી જતી. દવાઓ ખાઈ ખાઇને માંડ રાતે સૂઇ જાય તો સપનામાં પણ એ સ્વાતિની સાથે ક્યારેક પિકચર જોવા ગઈ હોય કે ક્યારેક પ્લેનમાં ઊડતી હોય. સપનામાં ને સપનામાં જ પોતાના દરેક વચનો પૂર્ણ કરવાની ટેવ પડી ગઈ હતી. અત્યંત સ્ટ્રેસની અસરમાં મીનળના નજીકના આવવા લાગ્યાં. એનો દસ વર્ષનો દીકરો મમ્મીની હાલત સમજી ના શકતાં એકલો એકલો સોરાવા લાગ્યો. મીનળની શારિરીક હાલત પણ લથડવા લાગી હતી. મીનળનો પતિ સૂરજ ખૂબ જ ધીરજ સાથે એને સતત સમજાવતો અને હૂંફ પૂરી પાડતો. જે પરિસ્થિતી આવી ગઈ એને સ્વીકાર કરવા માટે સમજાવતો રહેતો. ધીરે ધીરે મીનળ સૂરજના પ્રેમની તાકાતથી આ કારમા આઘાતમાંથી બહાર આવવા લાગી. એના અંતરમને પણ આ ‘વ્હાલસોઈ  વિદાઈ’ને સ્વીકારવા માંડી. ધીમે ધીમે મીનળ સ્વાતિ માટે કરવાના બાકી રહી ગયેલા અધૂરા કાર્યોના અફસોસમાંથી બહાર નીકળવા લાગી. સૂરજના સમજાવ્યા મુજબ એ સ્વાતિ સાથે વીતાવેલી સારી યાદોથી ખુશ થવાનો પ્રયત્ન કરતી હતી. સ્વાતિ કાયમ મીનળના ઘરમાં આવીને એના કબાટમાં કપડાં ગડી કરીને સરખાં કરી નાંખતી, રસોડામાં શું વસ્તુ ખૂટે છે, શું લાવવાની થઈ છે એ બધા પ્રત્યે એનું ધ્યાન દોરતી, માર્કેટમાં સોનાનો ભાવ ઉતર્યો છે તો એ ખરીદી લે, આ શેરના ભાવ વધ્યાં છે તો વેચી કાઢ, મેડીક્લેમ જેવા વીમા લેવાથી બીમારીમાં બહુ રાહત રહે, પાનકાર્ડ કઢાવ્યું કે નહીં, બેંકમાં આટલું બેલેન્સ છે,  યલો ડ્રેસ અસ્તર અને પીન્ક સાડીનો લેટેસ્ટ સ્ટાઈલના બ્લાઉઝનું કાપડ લઈ આવી છું, ટામેટા સારા આવ્યાં છે એનો સોસ બનાવી દેજે હવે.. જેવી ઢગલો બાબતો પ્રત્યે એ મીનળને સજાગ રાખતી અને ;જેણે પેટ આપ્યું છે એ ખાવાનું પણ આપશે જ ને’ જેવી વિચારસરણીવાળી મસ્તમોલા મીનળ એમાંથી અડ્ધું સાંભળ્યું ના સાંભળ્યુ કરી દેતી.

અત્યારે મીનળને એ બધી વાતો યાદ આવતી હતી. ધીમે ધીમે એણે સ્વાતિની એકે એક વાત યાદ કરીને એના ઉપર અમલ કરવાનો ચાલુ કરી દીધો. બે વર્ષમાં તો મીનળ ખાસી એવી બદલાઈ ગઈ હતી. આજે એ સ્વાતિની યોગાના અને સંગીતનીએ ડાયરીમાં લખાયેલા શબ્દો ઉપર હાથ ફેરવ્તી ફેરવતી વિચારતી હતી  કે, જ્યારે મમ્મી જીવતી હતી ત્યારે જો આ વાતોનો અમલ કર્યો હોત તો એ કેટલી ખુશ થઈ હોત…એ જીવતી હતી ત્યારે એણે એની વાતો ઉપર બહુ ધ્યાન જ ના આપ્યુ..લોકો સાચું જ કહે છે કે માનવીના મ્રુત્યુ પછી જ એની સાચી કિંમત સમજાય છે. હવે હું ગમે એ ધમપછાડા કરુ એનો શું મતલબ…જનારી તો જતી રહી….અને મીનળના વિચારોની ટ્રેન સુપરફાસ્ટ ચાલવા લાગી. સામે લાકડાની કોતરણીવાળી ખુરશીમાં ઝૂલતો સૂરજ મીનળનું બધું મનોમંથન સમજતો હતો એ હળ્વેથી ઉભો થયો અને મીનળના ખભે હાથ મૂકીને પ્રેમાળ સ્વરે બોલ્યો,

‘મીનળ, દરેક વાતોના મતલબ ના શોધવાના હોય. દરેક વાત દિમાગથી સમજવા કરતાં અમુક વાતો દિલ અને સમય ઉપર છોડી દેવી એમાં જ આપણી ભલાઈ હોય છે. તો હવે આ વિચારવાનું બંધ કર અને સાત વાગવા આવ્યાં ચાલ આપણે બે ય ભેગાં થઈને આજે ચાઇનીઝ ખાવાનું બનાવીએ.’

પ્રેમાળ અને સમજુ જીવનસાથીની વાત સાંભળીને મનોમન એની સાથે સહમત થતી મીનળ ડાયરી બાજુમાં મૂકીને રસોડા તરફ વળી.

અનબીટેબલ ઃ- દરેક સવાલ ઉત્તર લઈને જ નથી જન્મતો.

-સ્નેહા પટેલ.

 

પડઘાય છે.. gazal.

પડઘાય છે..

આમ રસ્તા પર કોઇની આંગળી પકડાય છે
હાથ આખેઆખો ત્યારે આપણો જકડાય છે.

આંખ આવી છે ભરાઈ કાં તે છલકાતી નથી
રોજ આંસુના સમીકરણો જ ખુદ પલટાય છે.

તેં કહ્યું તે મેં ના માન્યું, મેં કહ્યું તે તેં કદી
આમ નાની જીદમાં એક વારતા સરજાય છે.

રાહ જોતું હોય છે કોઇ વહેતા ઢાળ પર
છોડી તરવાનું અને વહેવાનું મન થઈ જાય છે.

એક ખાલીપો ઉછેર્યો તેં ને મેં બીજો અહીં
કુંપળો ફુટે અહીં ને પાન ત્યાં લહેરાય છે.

એક સાથે બેઉ શ્વાસોચ્છવાસ જ્યાં મહેંકી ઉઠે
એ પળો જાણે વસંતોત્સવ સમી ઉજવાય છે.

જાણકારી દુઃખતી રગની રાખનારા દોસ્ત, હા
એ ન તારાથી કે મારાથી કદી છેદાય છે.

દૂરથી એક સાદ સંભળાયા કરે ‘સ્નેહા’ અને
નામ એક હુલામણું ભીતર સતત પડઘાય છે.
-સ્નેહા પટેલ.

olx.com

નજીકના સંબંધોમાં માર ખાધેલ, જીંદગીથી હારી ગયેલ માનવી ઓ.એલ.એક્સને જોઇને વિચારે ચડ્યો ઃ

.

.

 

‘ અહીંઆ વપરાઈને જૂના થઈ ગયેલા સંબંધોની લે-વેચ કરાતી હશે કે ?’

-સ્નેહા

વમળો

તારી છાતીના વાળમાં

ગોળ ગોળ

ફરતી આંગળીઓ

મનમાં

ઢગલો વમળો પેદા કરે છે

અને

ધીમે …ધીમે…

હું એમાં ડૂબતી જઉં છું !

-સ્નેહા પટેલ

 

bharam tutya – gazal

bharam tutya – nisyanadan mag. – dec.2013

http://www.yogish.co.in/wp-content/Nisyandan/Nisyandan_11.pdf#page=13&zoom=auto,0,773

jivi jais – gazal

gazal in nisyandan mag. – 1

http://www.yogish.co.in/wp-content/Nisyandan/Nisyandan_11.pdf#page=13&zoom=auto,0,773

 

 

 

 

 

 

ગર્વ

phoolchhab newspaper > navrash ni pal column > 8-01-2014
આ સભા તરબોળ છે આલાપમાં;
રાગનો જાદુ હજી બાકી જ છે !

-અમિત વ્યાસ

પ્રગતિ – આશરે ચાલીસે’ક વર્ષની અધુનિકા – ટીવીની સામે નોટ પેન લઈને બેઠી હતી. થોડીવારમાં એનો મનપસંદ પ્રોગ્રામ ‘વાનગી’ શરુ થવાનો હતો. આજકાલ શિયાળાની ઋતુ ચાલતી હોવાથી બજારમાં મળતાં તાજા માજા શાકભાજી જોઇ જોઇને એના હાથમાં રોજ કંઇક ને કંઈક નવું બનાવવાની ચળ ઉપડતી હતી. શિયાળામાં ભરપેટ ખાઈ ખાઈને શરીર બનાવીએ તો આખું વર્ષ આરોગ્ય સારું રહે એવા વિચારો કરતી એ રોજ ‘શું બનાવું શું બનાવું ?’ ની મથામણ અનુભવતી. વળી ઘરના અમુક સદસ્યોને એક વાનગી ભાવે તો બીજાને બીજી. પ્રગતિએ એના બે સંતાનો અને પતિદેવને ક્યારેય કોઇ વસ્તુ ફરજીયાતપણે ખાવાનો આગ્રહ નહતો કર્યો. એ દરેકના સ્વભાવને સાચવીને રસોઇમાં એક સાથે બે બે આઇટમ, તો ઘણી વાર તો ચાર જણના પરિવારમાં ત્રણ આઈટ્મ પણ બનાવી કાઢતી. આખો દિવસ એ અને એનું રસોડું, એનું ઘર. દરેક ભારતીય સ્ત્રીની જેમ પ્રગતિને પણ પોતાના ફેમિલી પાછળ સમય આપવાનું, કાળજી લેવાનું બેહદ પસંદ હતું. આ કાળજીની વચ્ચે આવતી પોતાની સુંદર કેરિયરવાળી છ આંકડાના પગારની નોકરી પણ છોડી દીધી હતી અને એના ઘણા બધા શોખ જેવા કે પેઈન્ટીંગ, ફોટોગ્રાફી, સંગીત,ડ્રેસ ડિઝાઈનીંગ બધું ય છોડી દીધું હતું. અર્જુનની જેમ એનું એક જ નિશાન – પોતાના પરિવારની સુખ – સગવડ સા્ચવવી, કાળજી લેવી.પોતાની ફરજ નિષ્ઠાપૂર્વક નિભાવીને એ ખુશી ખુશી પોતાની જિંદગી પસાર કરતી હતી. પરિવારના સદસ્યો પણ પ્રગતિ વિના સાવ પાંગળા બની જતાં હતાં. એ બધાંય પ્રગતિને ખૂબ જ પ્રેમ કરતાં, ચાહતા હતાં અને એમનો એ પ્રેમ મેળવીને પ્રગતિ પોતાની જાતને ધન્ય ધન્ય માનીને અનોખો ગર્વ – સંતોષ અનુભવતી.

જાસ્મીન, પ્રગતિની તેર વર્ષની દીકરી સ્કુલથી આવીને બૂટ મોજાં કાઢતી’કને ડ્રોઈંગરુમમાંથી જ બરાડી,

‘મમ્મા, મારી સ્કુલમાં આવતા વીકમાં ‘એન્યુઅલ ડે’ છે. મેં પણ એક પ્રોગ્રામમાં પાર્ટ લીધો છે. એના માટે આપણે બજારમાંથી કોઇ ડ્રેસ લાવવો પડશે.’

‘અરે દીકરા, તું ચેઈન્જ કરીને જમી તો લે , પછી આપણે શાંતિથી વાત કરીએ. ચાલ, હું એક બાજુના ગેસ પર જમવાનું ગરમ કરીને બીજી બાજુ રોટલી ઉતારી દઉં.’

દીકરીને ગરમાગરમ રસોઈ જમાડીને સંતોષનો ઓડકાર ખાતી પ્રગતિ રસોડું સરખું કરીને જાસ્મીન પાસે બેઠી.

‘હા, બોલ તો શું કહેતી હતી ?’

‘મમ્મી, મારા એન્યુઅલ ડે ના દિવસે મારે  ક્રીએટીવ થીમવાળો ડ્રેસ પહેરવાનો છે. મારો વિચાર છે કે આપણે આજ્થી જ એ માર્કેટમાં શોધવા લાગીએ તો આવતા વીક સુધીમાં આપણી ચોઇસનો ડ્રેસ મળી રહેશે.’

‘બેટા, હું તને જાતે એવો ડ્રેસ બનાવી આપીશ. બજારમાં જવાની શું જરુર છે ?’

અને જાસ્મીન બે મીનીટ પ્રગતિનું મોઢું જોતી રહી ગઈ.

‘મમ્મા, આજકાલની લેટેસ્ટ ફેશન, કાપડ , ડીઝાઈન વગેરે તમને કંઈ ખ્યાલ છે કે ? તમે તો કાયમ સિમ્પલ ડ્રેસીસમાં જ ફરો છો અને તમે તમારા રસોડામાંથી તો નવરાં પડતાં નથી તો આ બધા માટે સમય ક્યાંથી કાઢી શકશો ?

‘હું બધું મેનેજ કરી લઈશ. તારી મમ્માના વચનો પર તો વિશ્વાસ છે ને તને ? બસ ફક્ત ત્રણ દિવસ આપ મને. વળી તને મારો ડિઝાઈન કરેલ ડ્રેસ ના ગમે તો આપણે માર્કેટમાંથી નવો લઈ આવીશું. એનું પ્રોમિસ આપું છું. બોલ હવે બીજું કંઇ.’

‘ના મમ્મી, બસ હું રાહ જોવું છું તમારા ક્રીએશનની. મારે શું મદદ કરવાની એ મને જણાવી દેજો.’

પ્રગતિએ કબાટ ખોલીને પોતાની થોડી જૂની સાડીઓ, ડ્રેસીસ અને અમુક કટપીસ પડેલાં એ બધું કાઢ્યું.સાડીઓ ઝરી ગયેલી પણ એની બોર્ડર સુંદર હતી. એક કાગળ ઉપર એણે રફ્ સ્કેચ તૈયાર કર્યો પછી એ પ્રમાણે  બોર્ડર , કોટન અને શિફોનના કટપીસ ઉપર ઘુઘરી, સ્ટોન, બાદલા વર્ક કરીને  કામ કરવા લાગી. અમુક સમયે થાકી જતાં એ બહારથી ખાવાનું મંગાવી લેતી. એના સંતાનો અને પતિદેવને પણ ઘણા વખત પછી બહારનું ખાવાનું ખાઈને મજા આવી. વળી એ લોકો પ્રગતિનું એક નવું જ રુપ જોઇ રહ્યાં હતાં એ જોઇને એમને પણ ખૂબ જ આનંદ થતો હતો. કોઇ એને એના કામમાં રોકટોક ના કરતું અને પોતાની રીતે પોતાના બધા કામ કરી લેતાં હતાં. પ્રગતિને સહેજ પણ ડીસ્ટર્બ નહતાં કરતાં.પ્રગતિ તો આટલાં દિવસો દરમ્યાન જાણે બીજા જ કોઇ પ્રદેશમાં પહોંચી ગઈ હોય એવું અનુભવતી હતી. છેવટે એક સુંદર મજાનો ડિઝાઈનર ડ્રેસ એણે જાસ્મીનના હાથમાં આપ્યો જે જોઇને ઘરનાં બધાંની આંખો ચાર થઈ ગઈ. પ્રગતિમાં રસોઈ કરવા, ઘરને સુંદર રીતે સજાવવા ઘજાવવા સિવાય આવું છૂપું ટેલેન્ટ પણ છે એની તો કોઈને જાણ જ નહતી.

જાસ્મીને હોંશે હોંશે એના એન્યુઅલ ડેમાં પ્રગતિનો ડિઝાઈન કરેલ ડ્રેસ પહેરીને પોતાનો પ્રોગ્રામ રજૂ કર્યો. પ્રોગ્રામના અંતે નિર્ણાયક ટીમે જાસ્મીનના પ્રોગ્રામને પહેલો નંબર મળ્યો. જાસ્મીન જ્યારે પોતાની ટ્રોફી લેવા સ્ટેજ ઉપર ગઈ ત્યારે નિર્ણાયક ટીમના સદસ્યોએ એના ડ્રેસ વિશે પૂછપરછ કરી ત્યારે જાસ્મીનને પોતાની સિધ્ધી કરતાં પ્રગતિની સિધ્ધી ઉપર વધુ ગર્વ થયો. માઈક સામે જઈને એણે પોતાની સફળતાનો સઘળો શ્રેય પ્રગતિને આપીને પોતાના પ્રોગ્રામ – ડ્રેસ પાછળ એણે કેટલી મહેનત કરી હતી એની વાત કરી. છેલ્લે જાસ્મીને પોતાની ટ્રોફી પ્રગતિને – એની માને અર્પણ કરવાની વાત કરી.પ્રગતિ જ્યારે સ્ટેજ ઉપર ગઈ ત્યારે હોલમાં બેઠેલાં દરેક જણાંએ એને તાળીઓની ગડગડાટથી વધાવી લીધી. કાંપતા પગ સાથે સ્ટેજ ઉપર ચડતી પ્રગતિ ટ્રોફી હાથમાં લીધી અને પોતાની દીકરીને આલિંગનમાં બાંધી બેઠી.એના બે હાથમાં સમાયેલી એની નાનકડી જિંદગી એના કાનમાં ધીમેથી ગણગણી,

‘મમ્મા, આઇ એમ પ્રાઉડ ઓફ યુ. અત્યાર સુધી અમારી સફળતાઓ ઉપર તું ખુશ થતી હતી અને અમને વધાવતી હતી ત્યારે બહુ ખુશી થતી હતી. પણ આજે તારી સફળતાને વધાવતાં એનાથી ચારગણી ખુશીનો અહેસાસ થાય છે. યુ આર વેરી ટેલેન્ટેડ. પ્લીઝ, તમારી આ ક્રીએટીવીટીને સ્ટોપ ના કરતી. વી ઓલ લવ યુ સો મચ એન્ડ ઓલવેઝ વીથ યુ.’

આટલાં વર્ષોથી પરિવારની સુખ સગવડો સાચવવામાં બહુ મહેનતે હાંસિલ કરેલી પોતાની બધી ટેલેન્ટને સાવ જ અવગણતી પ્રગતિને ભાન થયું કે દરેક  સિક્કાની બીજી બાજુ પણ હોય છે. એને પોતાના સંતાનોની સિધ્ધી જોઇને જેટલી ખુશી થાય છે , ગર્વ અનુભવે છે એમ સંતાનો પણ પોતાને એક મમ્મીના – ગ્રુહિણીના રુપથી અલગ જઈને એક સફળ વ્યક્તિ તરીકે જોઇને ગર્વ અનુભવે છે. સ્ત્રી ફકત મા, વહુ કે પત્ની જ હોય એવું જરુરી નથી. એ બધાંથી અલગ માંહ્યલીકોરમાં એક અલાયદી વ્યક્તિ પણ શ્વાસ લેતી હોય છે એ પણ સમયાંતરે કાળજી માંગે જ છે. પૂરતી કાળજીથી નીખરી ઉઠેલી જાત પણ બેહદ સંતોષ અને ખુશીનો અહેસાસ કરાવે છે. મનોમન એણે ઘર-રસોડાની કેદમાં પૂરી રાખેલી  આવડતોને થોડો છૂટો દોર આપવાનો, જાતને હળ્વેથી બદલાતા જમાનાની હવામાં તરતી મૂકવાનો નિર્ધાર કર્યો.

અનબીટેબલ  : સમય પ્રમાણે ખુશીઓની વ્યાખ્યા પણ બદલાય છે.

-સ્નેહા પટેલ.

 

unbetable

સ્ટેજવાળાને નેટની પબ્લિકની અને નેટની પબ્લિકને સ્ટેજ ઉપર જવા માટે સ્ટેજવાળાઓની જરુર છે. જરુરિયાત નો નિયમ છે – બાકી તો અંદરખાને બે ય એક બીજાને ભાંડતા – કોને ક્યાં વેતરી લેવા એ વૃતિના જ દેખાય છે. સાચા દર્શકો અને સર્જકો બહુ ઓછા જોવા મળે છે.

-સ્નેહા પટેલ.

unbetable

1- કામ કરવું છે કે નહીં કે એ નકકી કરી લો બસ, તમારું મગજ તમારા નિર્ણયને સમર્થન આપતાં હજારો બહાના શોધી કાઢશે.

2.ચૂપ્પીનો અનુવાદ શાંતિ ના કર…

-સ્નેહા પટેલ.

પરિવર્તનશીલ પેરેન્ટીંગ

phoolchhab paper > navrash ni pal column > 1-1-2013

 

નથી ત્યાં ધુમાડો,નથી વાદળાં
ન ભીંતે ભરેલા દીસે ચાકળા !
અચંબો ભરેલું કશે કંઈક તો
ગહનમાં શું ગોતે નયન આકળા !
-અરવિંદ બારોટ

આરવ – ૧૩-૧૪ વર્ષનો સ્માર્ટ – હેન્ડસમ ટીજેનર. નાકની નીચે ને હોઠની ઉપર ભૂરી ભૂરીમાંથી કાળી થઈ રહેલી રુંવાટી ઉપર રોજ હાથ ફેરવીને  એ નવી – નવાઈના સંવેદનો અનુભવતો હતો. અત્યાર સુધી એકદમ ધમાલિયો અને બોલકો રહેતો આરવ છેલ્લાં થોડાં મહિનાથી ઘણો શાંત થઈ ગયેલો, પણ એની એ શાંતિની પાછળ અનેક પ્રશ્નો, અચરજ, નાસમજીની અકળામણનો દરિયો ઉફનતો હતો. એની પાછળના કારણો જોઇ -સમજી શકનારી એક જ વ્યક્તિ હતી – એ હતી આરવની મા – માધવી.

માધવી પાર્ટટાઈમ જોબ કરતી ગૃહિણી હતી. એને સંતાનમાં એક દીકરો અને એક દીકરી હતાં. આરવ મોટો અને સાત વર્ષની આર્યા. આજકાલની ફાસ્ટ અને ધમાલિયણ લાઈફમાં એના સંતાનો પણ ઉંમર કરતાં વહેલાં જ પરિપકવ થઈ જવાના હતાં એ વાતની એને જાણ હતી જ અને એ માટે એ માનસિક રીતે તૈયાર પણ હતી. એના પતિ રીખવને બાળકોને પૈસાથી નવડાવી દેવા સિવાય કોઇ વાતમાં સમજ નહતી એટલે પોતાના લાડકા સંતાનોને મા અને બાપ બે ય પક્ષનો સપોર્ટ અને તંદુરસ્ત વાતાવરણ એકલપંડે પૂરું પાડવાનું છે એ વાતની માધવીને બરાબર જાણ હતી. આર્યા તો હજુ એની બાર્બીડૉલ અને કિચનસેટ સાથે જ વ્યસ્ત રહેતી હતી પણ આરવ અચાનક જ મોટો થવા લાગ્યો. છેલ્લાં છ મહિનામાં એની હાઈટ ચાર ફૂટ અગિયાર ઇંચમાંથી વધીને સીધી છ ફૂટ પર પહોંચી ગઈ હતી.એનો પતલો અવાજ ફાટવા લાગ્યો હતો અને ઘેરો બનતો જતો હતો. હાથ, પગ, ફેસ બધે ઉગી નીકળતી રુંવાટીને લઈને એ આખો દિવસ વિચારોમાં રહેતો. જો કે એની આ વિચારમગ્ન સ્થિતિ પાછળ બીજા પણ ઘણાં ના દેખાતાં કારણો હતાં એ માધવી બરાબર જાણતી હતી. રીખવ- એના પિતા સાથે બહુ ઓછું હળીમળી શકતો આરવ માધવી સાથે બહુ જ ફ્રેન્ક હતો. પોતાની મા સાથે એને પોતાની લાઈફની ઝીણામાં ઝીણી વાત શૅર કરવાની ટેવ હતી પણ આજકાલ એ માધવી સાથે પણ પૂરો ખુલીને બોલી નહતો શકતો.

માધવી સમયની નાડ બરાબર પારખતી હતી અને એણે પોતાના ટીનેજરી દીકરાની સામે થોડા વધારે ખુલ્લાં મનથી વાત કરવાનું શરુ કર્યું. લાજ શરમની એક મર્યાદા પણ રહે અને જે કહેવું હોય એ કલીઅર કહી પણ શકાય એ રીતે સમજી વિચારીને બહુ જ સાચવીને શબ્દો પસંદ કરી કરીને એ આરવ સાથે વાત કરતી હતી.

આજકાલ એક નવું મૂવી  આવેલું જેમાં ટીનેજરોની લવસ્ટોરીની વાત હતી. માધવીની રોમાન્ટીક સખી રીતુએ માધવીને એ મૂવી જોવા જવાની વાત કરી પણ માધવીએ ઘસીને ના પાડી દીધી. કાયમ સાથે મૂવી જોતાં હોવાથી રીતુને માધવીની  અણધારી ‘ના’થી ઘણી નવાઈ લાગી.

‘શું થયું છે માધુ ? ઇઝ ધેયર એવરીથીંગ ઓલરાઈટ ના…’

અને એકાએક માધવી હસી પડીને બોલી – ‘સાવ પાગલ છે તું,. ચીંતા ના કર કોઇ જ પ્રોબ્લેમ નથી. પણ આ મૂવી મારે આરવ સાથે જોવું છે.’

‘ઓહોહો…તો ઠીક. પણ આરવ તો કાયમ એના મિત્રો સાથે અંગ્રેજી મૂવીસ જ જોવે છે ને. વળી આ મૂવી કંઈ મા અને દીકરાએ સાથે જોવા જેવી થોડી છે ? હા, આરવના બદલે રીખવનું નામ લીધું હોત તો કંઇક પણ વેલીડ હતું…’

અને રીતુના મોઢા પર એક શરારતી હાસ્ય ઉપસી આવ્યું અને માધવીના ગાલ પર એક મીઠી ચૂંટલી ખણી લીધી.

પોતાની પ્રિય સખીની આ હરકતથી માધવી ખુલ્લાં દિલથી હસી પડી અને બોલી,

‘જો રીતુ, આરવ હવે મોટો થતો જાય છે. એને મેં ક્યારેય એના મિત્રો સાથે હરવા ફરવાથી રોક્યો નથી ફકત એનું મિત્રવૃંદ સારું અને સંસ્કારી હોય એના પૂરતી  જ રોકટોક કરી છે.

નિર્ણયો લેવા દીધા છે અને એના પરિણામો પણ ભોગવવા દીધા છે.

એને એની રીતે જ વિકસવા દીધો છે. પણ હવે વાત થોડી ફંટાતી જાય છે. એ ઉંમરના એવા પડાવ ઉપર છે કે આરવને એના હમઉમ્ર બનીને એની સમજણની હદ સુધી જઈને સાચા ખોટાંની સમજ આપવી ખૂબ જરુરી છે. એ હંમેશા અંગ્રેજી મૂવીસ જોવે છે, નેટ પણ વાપરે છે એટલે સ્ત્રી પુરુષના સંબંધો વિશે એ ખાસું એવું જાણતો હશે, પણ એ સમજ અધકચરી જ હશે. સ્ત્રી અને પુરુષના આકર્ષણની પાછળ સંતાયેલા મેઈન ફેક્ટર ‘પ્રેમ’ની એને પૂરતી સમજ નથી.’

‘હાય રામ…તું અને તારી આ ફિલોસોફી…તારે શું કહેવું છે એ મને સમજાતું નથી.કલીઅર કહે.’

‘અરે બાબા, વાત એક્દમ દીવા જેવી સાફ છે. મારો દીકરો યુવાનીમાં ડગ માંડી રહ્યો છે. એની સામે હજારો શારિરીક આકર્ષણો પડેલાં છે પણ એ બધાંની જોઇએ એટલી પૂરતી સમજણ એને નથી. એ એના મિત્રો પાસેથી એ સમજ મેળવવા જશે તો એ મિત્રો પણ એમની સમજ પ્રમાણે જ એને સમજાવશે. વળી એ બધામાં અટવાઈને એ પોતાની લાઈફના ભણવાના મહત્વના દિવસોની બલિ ના ચડાવી દે, ડિપ્રેશનના વાદળોમાં ગર્ત ના થઈ જાય એનું ખાસ ધ્યાન રાખવાનું છે એના કરતાં બેટર છે કે હું એની મા જ એની મિત્ર બનીને એને બની શકે એટલી મર્યાદામાં રહીને આ બધાંના સાચા ખોટાની સમજ આપું. આ વાત શરમાઈને ચૂપ બેસી રહેવાની નથી કે જાતને એક્દમ મોર્ડન ગણાવાની નથી, વાત મારા દીકરાના જીવનની, સંસ્કારોની  છે.   આ ઉંમરે એને પ્રેમ થઈ જાય એની પણ નવાઈ નથી એવું કંઈક એના મગજમાં હશે તો પણ હું પ્રેમથી અને આદરથી એને સ્વીકારીશ, રીખવને પણ સમજાવીશ. પણ પ્રેમ અને સેક્સ એ બે વચ્ચે આભ જમીનનો ફર્ક છે એટલી સમજણ મારે એને આપવી છે. ઇન શોર્ટ રીતુ, મારો દીકરો ‘સેકસ’ના લપસણા ઢાળ પર લપસવા લાગે એ પહેલાં  પડે એ પહેલાં ‘પ્રેમ’ નામના અદભુત તત્વની સમજ પાડવી છે. એનું માન – ગરિમા રાખતાં શીખવવું છે અને એક સંતાનને આ સમજણ  કઈ રીતે આપી શકાય એનો ખ્યાલ એની મા સિવાય કદાચ કોઇને ના આવે. કારણ એ મારા જેટલો વિશ્વાસ કોઇની ઉપર ના કરી શકે, મારા જેટલો કોઇની નજીક નથી. એ વિશ્વાસ, નજદીકી ને કાયમ ટકાવી રાખવા મારે પણ એની બદલાતી ઉંમરની સાથે સાથે એની સાથેના વ્યવહારમાં બદલાવું પડશે હવે મારે એને એક બચ્ચામાંથી એક યુવાન તરીકે સ્વીકાર કરવાનો  છે. એની યુવાનીને વધાવવાની છે એ પછી  એને જરુરી સ્વતંત્રતા આપીને મારા સંસ્કારોમાં બાંધવાનો છે.’

‘ઉફ્ફ, તું અને તારી સાઇકોલોજી…તારો આરવ..હે ભગવાન…’ અને રીતુએ બે હાથે માથું પકડી લીધું. બે સેકંડ પછી એકાએક એ ઉભી થઈ અને માધવીના કપાળે એક ચૂમી ભરીને બોલી,

‘યુ આર ધ બેસ્ટ મોમ યાર, તું આરવ સાથે જોવું હોય તો એ મૂવી જોજે…એની મિત્ર બનીને જે સમજાવવું હોય એ સમજાવજે..પણ અત્યારે મારી સાથે તો આ મૂવી જોવા ચાલ. મારો દીકરો તો હજુ ચાર વર્ષનો જ છે, અને મારે તારા સિવાય કોઇ કંપની નથી.’

રીતુના નાટકીય અંદાજ ઉપર માધવી હસી પડી અને તૈયાર થવા માટે બેડરુમમાં ગઈ.

અનબીટેબલ – યુવાનીમાં ધસમસતી આવી ચડતી સેક્સની સાચી ખોટી સમજણ ઉપર વેળાસરતી સાચા પ્રેમ ની સમજની નકેલબંધી હિતાવહ છે.

-સ્નેહા પટેલ.