વિચારનો અમલ

phoolchha-b newspaper > navrash ni pal column > 29-5-2013

ન હું ઝાઝું માગું,

નથી મારું ત્રાગું;

મુજ જ જીવન છો ને,

વિફલ આ બને,

તોયે કો’નાં ઉર-ઉપવનો ધ્વસ્ત કરવા,

અજાણે કે જાણે,કદીય કો ટાણે;

મુજ થકી કશુંયે નવ બને,

બસ સહનનું એવું બલ દે.

– સુંદરજી બેટાઈ

 

‘આ નોકરીમાં નથી ફાવતું, રોજ રોજ માનહાનિ, બદનતોડ મજૂરી ..ઉફ્ફ..શુ કરું…?’

રાજ પોતાની એસી કેબિનમા બેઠો બેઠો વિચારતો હતો. છેલ્લાં બે વર્ષથી એનો મેનેજર બદલાયો હતો ત્યારથી એની દશા બેસી ગઈ હતી. નવો જુવાન મેનેજર ખબર નહીં કેમ પણ ૧૦ વર્ષ જૂના, વફાદાર અને હોશિયાર રાજના દરેકે દરેક કામમાં કોઇક ને કોઇક મીનમેખ જરુર નીકાળતો. રાજ પોતાની એડીચોટીનું જોર લગાવી દે એમ છતાં એ મેનેજરનું હ્રદય નહતો જીતી શકતો. હવે એની હામ છૂટવા લાગી હતી. છેલ્લા પંદરે’ક દિવસમાં એણે થોડો થોડો સમય કાઢીને બીજી જગ્યાએ નોકરી પણ શોધવા માંડી હતી અને ઇન્ટરવ્યુ પણ આપેલાં. પરિણામે આજે એ બે જગ્યાએથી એ સિલેકટ થઈ ગયેલો પણ એક જગ્યાએ પગાર સારો હતો પણ મજૂરી વધારે હતી અને બીજી જગ્યાએ નવી નવી કંપની હોવાના કારણે પગાર આજની નોકરી કરતાં ઓછો હતો, જોકે એમાં આગળ વધવાના અને વિકસવાના બહુ જ સ્કોપ હતાં થોડો સમય રાહ જોવાની હતી બસ.

રાજ ‘શું કરું , શું ના કરું’ ની વચ્ચે ઝોલાં ખાતો હતો.

ત્યાં તો મેનેજરની કેબિનમાંથી ફોન આવ્યો અને ફરીથી એ જ અપમાનની વાતોનું પુનરાવર્તન.

સાત મિનીટની મેનેજરની મીટીંગથી આખા દિવસનો થાક એક્સાથે જ એના તનને ઘેરી વળ્યો એવું લાગ્યું. થાકીને ચકનાચૂર થઈ ગયો, પળભર તો આ નોકરીને ઠોકર મારીને પેલી બેમાંથી એક નોકરી પસંદ કરી લેવાનો વિચાર આવી ગયો પણ ત્યાં જ એની નજર સામે પોતાની સુંદર પત્ની અને નાજુક બે વર્ષના બાળકનો ચહેરો સામે તરવરી ઉઠયો ને અંદરથી હાલી ઉઠ્યો. નવી નોકરી કરવી એટલે વિશાળ દરિયામાં છલાંગ મારવાનુ અને સામા વ્હેણે તરવા જેવી હાલત હતી. કદાચ નવી નોકરીમાં પણ એ સેટ ના થઈ શકે એવું બને કાં તો એ ઓછા પગારમાંથી એના ખર્ચા ના નીકળે ને પોતે આ નોકરી છોડીને પસ્તાય એમ પણ બને…ઉફ્ફ..બે હાથમાં માથું પકડીને જોરથી પોતાના વાળ ખેંચી કાઢ્યા.

બાજુમાં એનો મિત્ર હેમંત એને ધ્યાનથી જોઇ રહેલો એની હાલત સમજી રહેલો એ ઉભો થયો અને કૂલરમાંથી ઠંડા પાણીનો ગ્લાસ ભરીને એની પાસે આવ્યો.

‘લે રાજ, પહેલાં આ પાણી પી લે.’

રાજે માથું ઉંચુ કરીને હેમંતને જોયા કર્યું, પાણીનો ગ્લાસ લીધો અને ગટગટાવી ગયો. એની આંખમાં ઝળઝળિયા આવી ગયાં.હેમંત એની બાજુની ખુરશીમાં બેઠો અને એના ખભે હાથ મૂકીને બોલ્યો,

‘શું કામ આટલો જીવ બાળે છે પણ.’

‘તો શું કરું દોસ્ત…નવી નોકરીમાં પણ આવી મગજમારીઓ નહી થાય એની શું ગેરંટી.  હિંમત નથી ચાલતી સાલ્લી..’

હેમંત બે પળ ખામોશ રહ્યો અને પછી બોલ્યો,

‘ આ ટુ બી – નોટ ટુ બી’ની હાલતમાંથી બહાર નીકળ. છેલ્લાં બે વર્ષથી તું હેરાન થાય છે. આ નોકરી બદલવાનું ડિસીઝન તેં કદાચ પહેલાં લઈ લીધું હોત તો કદાચ અત્યારે તો તું એ ના ફાવે તો બીજી નોકરીમાં પણ સેટ થઈ જ ગયો હોત. આખરે તું એક તરવરીયો- મહેનતુ-કાબેલ નવજુવાન છું. પણ તેં ભયના માર્યા કાલ્પનિક વિચારોના ઘોડા જ દોડાવ્યાં કર્યાં અને માનસિક ભયના થાકોડાથી હારીને એ ની એજ  જગ્યાએ નોકરી કર્યા કરી. આમ તો તું આખી જીંદગી વિચલિત થયા કરે છે ને દિવસો દિવસ વિચલિત થવામાં પ્રવીણ થતો જાય છે. સમય તારા હાથમાંથી સરકી રહયો છે દોસ્ત. નવી નોકરી સ્વીકારવાનું ભૂલ ભર્યું હોવાના ચાન્સીસ પ૦% છે તો સફળ થવાના ચાન્સીસ પણ સામે એટલા જ છે ને. વળી માનવી હોય તો ભૂલો કરે…એમાં કંઈ નવી વાત નથી. એકની એક ભૂલ વારંવાર ના થાય અને એ ભૂલોમાંથી શીખતા રહેવું એ મહત્વનું છે. આમ વિ્ચારીને ભયના ઓથા હેઠળ જીવ્યાં કરીશ તો રોજ આત્મસન્માન મરતું રહેશે…એક દિવસ એ તને પણ અતિક્રમી જશે પછી કોઇ જ સફળતા કે પ્રસિધ્ધિ પણ તને સંતોષ નહી અપાવી શકે એ હદે તું તૂટી જઈશ. ઉભો થા મારા મિત્ર અને હિંમત રાખીને એક નિર્ણય કર અને એનો અમલ કર. સફળતા – શાંતિ તારાથી બે કદમ જ દૂરી પર છે…ઓલ ધ બેસ્ટ…’

અને રાજ વિચારી રહ્યો, ;હેમંતની વાત તો સાચી જ હતી. પોતે વિચાર્યા જ કરતો હતો પણ વિચારોને અમલમાં મૂકવા જેવા મહત્વના સ્ટેપને જ ચૂકી ગયો હતો.’

આભારવશ સ્મિત હેમંતની સામે ફેંકીને એણે મનોમન મક્ક્મ નિર્ધાર કર્યો…અને પોતાના વિચારના અમલની દિશામાં પોતાનું પહેલું પણ મક્ક્મ ડગ માંડ્યું.

 

અનબીટેબલ : જીવનમાં કોઇ તક એમ જ નથી મળતી. આપણે એને આવકારવા માટે પહેલાં એનો રસ્તો બનાવવો પડે છે.

-સ્નેહા પટેલ

માણસાઈનો રકાસ.

માણસાઈનો રકાસ:

આજકાલની ગરમી વિશે બહુ નહી લખુ. બધા અનુભવે જ છે. વળી મોબાઈલ -નેટ માં આવતા મેસેજીસ પણ યાદ કરાવતા રહે છે કે પશુ-પક્ષીઓને ગરમીથી બચાવવા માટે પાણી પાવો , તમારી અંદરની છુપી માનવતાને બહાર આવવા એક તક આપો વળી ‘એનિમલ હેલ્પલાઈન નંબર’ પણ ઠેર ઠેર મળી ! કેટલા દયાળુ જીવ, વાહ

આ બધાંની વચ્ચે નજરે પડેલી એક સત્ય ઘટના લખ્યાં વિના નથી રહી શકતી.

આજે ૧૧ વાગ્યે બપોરે (આમ તો બપોર ના કહેવાય પણ ભવિષ્યમાં કદાચ ગરમીમાં બપોર ૧૦ વાગ્યાથી  સાંજના ૮ સુધી થઈ જશે એમ લાગે છેએટલે ૧૧ વાગ્યાના બપોરના સમયે એક ભોળુ ભટાક્ડું કબૂતર ઊડતું..ઊડતું અચાનક મારી બાજુના ફ્લેટની દિવાલે જઈને અથડાયું અને ધબાક…! જ્યાં પડ્યું ત્યાં અને તેમ જ પડી રહ્યું. સાવ અધમૂઉં થઈ ગયેલું. એનામાં કોઈ જ તાકાત નહોતી કે એ હલન ચલન કરી શકે, ડોક એક બાજુ વળી ગયેલી, એક બાજુની પાંખ ખુલ્લી અને એક બાજુની બંધ.એની એ સ્થિતિમાં સુધારો કરવા માટે કોઈ જ ઉપાયો હવે શકય નહોતા. તાકાતવિહીન..ભીંજાયેલ આંખો, અસહાય-લાચાર મોઢું માણસોને કહેતું હતું, ‘હવે મારુઁ જીવન તમારા અને તમારી ‘એનિમલ હેલ્પ લાઈન’ ના ભરોસે જ છે, બચાવી લો ભગવાનને ખાતર..આજીજીઓનો ઢગલો –

‘મારે હજુ જીવવું છે..પ્લીઝ..કંઈક કરો.’

હવે આપણે માણસજાત તો બહુ દયાળુ. બધા જ ટોળે વળીને એને ઘેરી વળ્યાં ..દરેકે પોત પોતાના અનુભવોના પીટારાઓ ખોલવા માંડયા – શિખામણોના ઢગલા ખડકાવા માંડ્યા ! એટલામાં સોસાયટીનો ચોકીદાર એક પાણીની બોટલ લઈને આવ્યો અને એ કબૂતરને પાણી પાવા માંડ્યો..એક જણ એને પૂંઠાની મદદથી પવન નાંખવા લાગ્યો અને બાકીના બધા દિલ પર હાથ મૂકીને એ દ્રશ્ય જોતા પોત-પોતાનો મહામૂલો સમય આપતા ઉભા રહ્યા..(!!!!!)પણ કોઈ જ ઉક્તિ કારગર ના નીવડી..એ અબોલ જીવનું આયખું કદાચ આટલું જ હશે અને એણે આશાભરી આંખે માનવમેદનીને જોતા જોતા જ છેલ્લાં શ્વાસ છોડ્યાં. અને આ શું ?

ત્યાં ઉભેલા દરેક લોકોનો વ્યવહાર તરતા જ બદલાઈ ગયો,

‘અરે યાર, આ તો મરી ગયું. આપણા સફાઈ કામદારો તો આને હાથ પણ  નહી લગાડે.અને મ્યુનિસિપાલટીની ગાડી તો છેક બપોરે આવશે. પાંચ વાગ્યા પછી. ત્યાં સુધીમાં તો ગરમીમા આના શરીરમાંથી અસહ્ય વાસ વછૂટવાનું ચાલુ થઈ જશે..હવે આ બલાનું શું કરવું ?’

ત્યાં તો ભીડમાંથી એક અતિ બુધ્ધિશાળી વ્યક્તિએ એક વચેટનો રસ્તો સુઝાડ્યો..અમારી અને એમની સોસાયટીની વચ્ચે એક કંપાઉન્ડ વોલ જ હતી..એક પુંઠું લઈને કબૂતરની ડેડબોડીને ઉચકીને નાંખ્યું અમારી સોસાયટીમાં,

‘હાશ- ચાલો, બલા ટળી..હવે તો એ ‘સારથીવાળા’એ જોવાનું કે આનું શું કરવું , એના મૃત શરીરની વાસ હવે એ લોકો સહન કરશે..આપણે શું? આપણે તો આપણાથી બનતું કર્યુ.આપણો અમૂલ્ય સમય આપ્યો .બસ આનાથી વધુ તો શું હોય ? હવે કામ ધંધે લાગીએ, ચાલો દોસ્તો..આવજો..સાંજે મળ્યા આ જ બાંક્ડે..!!

તો આ હતો ભરઉનાળામાં સૂર્યની ગરમીને પણ શરમાવતો ખુલ્લે આમ લાગણીશીલતા – સંવેદનો…આ બધા શબ્દોનું ઊઘાડે-છોગ નીલામ કરતો માણસાઈનો રકાસ.

-sneha patel

ઉફ્ફ યે ગરમી ..‍!

http://gujaratguardian.in/E-Paper/05-26-2013Suppliment/index.html

Gujarat guardian newspaper > take it easy  column > article no – 44

એક  નજીકના સંબંધીના ઘરે લગ્નપ્રસંગ હતો. 44-45 ડીગ્રીની ગરમીમાં ‘લગ્ન’નામ સાંભળીને જ અમથો પરસેવો વળી જાય એમાં ય આ તો નજીકના સંબંધી એટલે વ્યવ્સ્થિત રીતે સજી-ધજીને જવું પડે જેવી મજબૂરીની બેડીઓમાં મારું અસામાજીક મન અટવાયેલું હતું, વોર્ડરોબ ખોલીને એક પછી એક સાડીઓ જોઇને પાછી મૂકી દેતી. કોઇ પણ પ્રસંગ હોય પણ આપણાં લાલચી અને નવીનતાના શોખીન જીવને કપડાંની ખોટ વર્તાય વર્તાય અને વર્તાય જ. એક ને એક બે જેવી હકીકત – કોઇ બેમત નહીં. એમાં વળી ગરમી એટ્લે અડધા કપડાં અને દાગીના તો પહેલેથી જ પસંદગીના લિસ્ટમાંથી તડીપાર થઈ જાય. ગરમીમાં આવું કાર્ય હાથીના દાંત જેવું આભાસી રીતે સરળ ગણાવી શકાય. પહેલી નજરે સિલેક્શનનું કામ અડધું થઈ જાય એટલે બાકીના ઓપ્શનમાંથી જ કપડાં સિલેક્ટ કરવાનું રહે. પણ ખરી તકલીફ તો એ ઓપ્શનવાળા લિસ્ટમાંથી પસંદ કરવા જઈએ ત્યારે ભાન પડે કે આ અડધામાંથી અડધા ઉપરના તો આપણા મૂડની રેંજની બહારની પસંદગીમાં છે. એટલે દેખાતું સરળ કામ તો આખરે અઘરું થઈને જ ઉભું રહ્યું હોય.

હાથીના દાંત જેવી પરિસ્થિતીમાં અટવાયેલી હતી ત્યાં અમારા 85 વર્ષના પાડોશી દિનેશકાકા ઘરના બારણે ડોકાયા.

‘બેટાં, બે ઘડીનો સમય છે તારી પાસે કે ?’

‘હા, હા બોલોને કાકા. શું કામ છે ?’ જોકે કામ તો મારા ઘરના પંખામાં એમના હાથમાં ઝૂલતા કાગળમાં ઝૂલી જ રહેલું હતું અને એ મને દેખાઈ – સમજાઈ પણ ગયેલું હતું. પણ કોઇ આપણને કામ ચીંધે પછી જ આપણાથી કામ થાય ને…એમ ને એમ જ આપણું ડહાપણ શું કામ ઠોકવાનું ને આપણી હોંશિયારીનું પ્રદર્શન કરવાનું !

‘અરે બેટા, આ જો ને રુપેશનો લેટર આવ્યો છે. (રુપેશ એટલે એમનો બબુચક, અક્ક્લનો ઇસ્કોતરો જેવો 25-27 વર્ષનો દીકરો જેને ભારતમાં એના લાયક કોઇ જ નોકરી ના મળતાં એ પોતાના પરદેશરહેતા સગાવ્હાલાઓના જોરે વિઝા મેળવીને લંડન નોકરી કરવા જતો રહેલો.) બળ્યું અંગરેજીમાં કંઇક ગીટ્પીટ લખ્યું છે ને મારી મોતિયાવાળી આંખે એના એ મોતી જેવા અક્ષરો ઉકલતા પણ નથી. તો મને જરા એ વાંચીને સમજાવ ને કે શું લખ્યુંછે ? એને ત્યાં કોઇ તકલીફ તો નથીને ?’

ગરમીમાં મજબૂરીની ગરમી ભળે ત્યારે એક નવો રંગ બને છે જે દુનિયાના કોઇ જ ‘જાનીવાલીપીનારા’જેવા મેઘધનુષ્યના કોમ્બીનેશનમાં નથી મળતો.

‘બેસો , બેસો કાકા. ઉભા રહો હું ઠંડુ પાણી લઈને આવું.’

‘હેઁ..એટલે તું મને બેસવાનું કહે છે દીકરા કે ઉભો રહેવાનું…સમજાણું નહીઁ’

અને મને મારી ભૂલનો અહેસાસ થયો.

‘અરે,ના એમ નહી… આ તો…અરે તમે બેસોને એક મીનીટમાં હું આવી’

અડધી બોટલ ઠંડા પાણીની પેટમાં પધરાવીને એક ગ્લાસ કાકાને આપ્યો ને એમના હાથમાંથી લેટર લઈને વાંચવા લાગી. અક્ષરો જોઇને એ જે ભાષામાં લખાયેલો એ ભાષામાં બોલવા જઉં તો વાંચવા અને બોલવાની ક્રિયાને મેળ પાડવામાં મારે બહુ જ મહેનત વેડફવી પડશે એમ લાગ્યું એથી મેઁ પહેલા લેટર વાંચીને મનોમન એના ‘ટ્રાંસલેશન’ની વિધી પતાવી દેવાનું કાર્ય જ હિતાવહ માન્યું. પંદર લીટીનો નાનકડો પત્ર વાંચતાં તો હું માઈલની દોડ એકીશ્વાસે દોડીને આવી હોવું એમ રીતસરની હાંફી ગઈ. કપાળેથી પસીનો દદડવા લાગ્યો જે નિ:શઁકપણે એસીવાળા રુમમાં ગરમીનો તો નહતો જ. મનમાં કલાપીની પંક્તિઓનો ચીત્કાર ઉઠ્યો,

‘હું જાઉં છું ! હું જાઉં છું !

ત્યાં આવશો કોઇ નહીં !’

એમ આપણાં ધાર્યા મુજબ કયાં આપણાથી કશે પણ હતાં – ના હતા થઈ શકાય. એટલે હતી એટલી હિઁમત અને બુધ્ધિ ભેગી કરીને મેં પત્રનું ભાષાંતર રજૂ કર્યું.

પ્રિય પિતાજી,

પ્રણામ.

હું આ પત્ર બહુ જ  ધીમો ધીમો લખું છું કારણ મને ખબર છે કે તમે ઉંમરના પ્રતાપે જલ્દીથી વાંચી શકતા નથી. છેલ્લા વર્ષે તમે જ્યારે અહીઁ આવેલા અને આપણે જ્યાં રહેતા હતાં એ ઘરથી ‘મૂવ’થઈ ગયો છું કારણ રોજ પેપરમાં એકની એક વાત આવે છે કે ઘરની 30 માઇલ્સ દૂર એક્સીડન્ટ્સ થયો છે. રોજ રોજ એ ત્રીસ માઈલના ટેંશનમાંથી બચવા મેઁ બીજા 30 માઈલપાછળ ખસી જઈને બીજું એક હોમ શોધી લીધું છે જે પહેલાકરતાં નાનું છે પણ સારું છે. નવા ઘરનું એડ્રેસ હું તમને હાલ તો નહીં આપી શકું કારણ મારે નવી નેમપ્લેટ બનાવવી પડશે અને પહેલાં જે મકાનમાલિક રહેતો હતો એ એની નેમપ્લેટ એણે એડ્રેસ બદલવું ના પડે એથી પોતાની સાથે લઈ ગયો છે તો થોડો સમય આટલી મુશ્કેલી વેઠવી પડશે એ બદલ દિલગીર છું. અત્યારે વેધર એટલું બધું ખરાબ પણ નથી કારણ જુઓને, અહીં અઠવાડીઆમાં ફકત બે જ વાર વરસાદ પડ્યો છે. પહેલી વાર ત્રણ દિવસ રહ્યો ને બીજીવખત ચાર દિવસ એટલે બહુ અગવડ ભોગવવાનો વારો નથી આવતો. તમે મને તમારા માટે કોટ મોકલવાનો કહેલો એ હું લઈ તો આવ્યો પણ એનું વજન થોડું વધી જતાં મેં એના બટન કાપીને કોટના ખિસ્સામાં મૂકી દીધાં છે જે તમે ત્યાં સરલાઆંટી પાસે જઈને ટંકાવી દેજો. અરે હા, એક ખાસ સમાચાર તો રહી જ ગયા. આપણા જેંતીકાકાના ચમનને ત્યાં ‘બેબી’આવ્યું છે એવા સમાચાર છે પણ મને હજુ એ નથી ખબર કે એ ‘બેબીગર્લ છે કે બેબીબૉય’ તો હું હજુ સુધી એ અવઢવમાં છું કે હું એનો કાકો થઈશ કે કાકી…! તમારો પૌત્ર નિમેશ અત્યારે મારા માથે આમથી તેમ ભમી રહ્યો છે. એકચ્યુલી એણે ચાર – પાંચ દિવસ જૂની નાન અને પંજાબી શાક ખાઈ લીધું હતું એ એને હેરાન કરી રહ્યું છે. ક્યારનો બૂમો પાડે છે,

‘હે પ્રભુ, કાં તો જાન કાઢી દે કાં નાન.’

જોઇએ ભગવાન હવે એનું કેટલું સાંભળે છે. જે પરિણામ આવશે એ  પછીના પત્રમાં જણાવીશ.આ બારીમાંથી મારી બાજુના અંકલ દેખાય છે જે વર્ષોથી એકનો એક કોટ પહેરતા હશે એવું લાગે છે. કારણ એ એટલો કડક લાગે છે કે કોઇ બુલેટપ્રૂફ ગોળી પણ એનો મેલ પસાર ના કરી શકે; એ એમના બગીચામાં છોડપાનને પાણીપાઈ રહ્યાં છે. એમના મોઢા પર બહુ જ કરચલીઓ છે. કદાચ એ બુઢાઓના પણ રાજા લાગે છે કારણ એમના મોઢા પરની કરચલીઓ પણ સફેદ થઈ ગઈ  છે. ભગવાન એમને લાંબુ – સ્વાસ્થ્યપ્રદ આયુષ્ય આપે. તમે પણ તમારીતબિયત સાચવજો. ચાલો, વધારે પછી ક્યારેક લખીશ. આવજો, જય શ્રી ક્રિષ્ના.’

રુમાલથી પરસેવો લૂછતાં લૂછ્તાં ધ્રૂજતા હાથેમેઁ કાગળ દિનેશકાકાને પાછો આપ્યો. નજર પડી તો એમની આંખમાં અસ્રુનો મહાસાગર ઘૂઘવતોહતો. નવાઈ સાથે મેઁ એમના ખભે હાથ મૂક્યો તો તરત કાકા બોલી ઉઠ્યાં,’કેટલો દયાળુ અને કેરીંગ દીકરો છે મારો. પરદેશમાં પણ પાડોશીધર્મ નથી ભૂલ્યો. બધાનું કેટલુંધ્યાન રાખે છે. ભગવાન એને ખુશ રાખે.’ અને આંસુ લૂછતાં લૂછતાં કાગળ લઈને ત્યાંથી વિદાય થયા.

દસ મીનીટના આ સંવેદનશીલ એપિસોડ પછી મારું નાજુક દિલ દ્રવી ગયું. વધારે વિચારવાને સક્ષમ જ ના રહ્યું.કબાટમાં જે પહેલી ભારે સાડી અને ઘરેણાં આવ્યાં એ હાથમાં લઈને તૈયાર થવા ચાલી.

-સ્નેહા પટેલ

unbetable 38

જે વાત / વસ્તુ / પરિસ્થિતીને પૂર્ણ ધીરજ – ભરપૂર માન અને તીવ્ર લાલસાથી પ્રેમ કરશો એ કાયમ તમારી પાસે રહેશે.

(ઇર્ષ્યા કરવી – પ્રેમ કરવો – નફરત કરવી – હરીફાઈઓમા રચ્યા પચ્યા રહેવુ કે આપણા પોતાના પથ પર મક્ક્મતાથી વિશ્વાસપૂર્વક આગળ વધવું જેવી બધી ય સારી -નરસી વાતોમા નિર્વિવાદપણે આ લાગુ પડે છે.)

-સ્નેહા પટેલ.

મિત્રોની વ્યાખ્યા

23-05-2013 > fulchhab newspaper > Navrasah ni pal column

કહો તો આ બધાં પ્રતિબિંબ હું હમણાં જ ભુંસી દઊં

અરીસો ફોડવા બેસું તો વરસો ના વરસ લાગે.

 

– મનોજ ખંડેરીયા.

 

પ્રતીચી આજે બહુ ખુશ હતી. આવતા મહિનાની ૧૦મી તારીખે એની બર્થ ડે આવી રહી હતી. આ વખતે એને પેરેન્ટસે પૂરતી આઝાદી આપેલી હતી અને કહ્યુ હતું કે,

‘ તારે જેને બોલાવવા હોય એને બોલાવજે. આપણે ધૂમધામથી તારા જન્મદિવસની પાર્ટી સેલિબ્રેટ કરીશું. ‘

અને પ્રતીચી ખુશ ખુશ. છેલ્લાં ૩-૪ વર્ષથી એ એના ફ્રેન્ડસની પાર્ટીઓમાં જઈ જઈને શરમાતી હતી કારણકે છેલ્લાં કેટલાંય વખતથી ઘરની આર્થિક સ્થિતીને લીધે એ પોતાના ઘરે કોઇ જ પાર્ટી નહતી આપી શકતી. બધા મિત્રો એમના ફાર્મહાઉસ કે મોટા શોપિંગ મોલમાં પાર્ટીઓ આપતા જ્યારે એને એક નાના સા રેસ્ટોરન્ટમાં પાર્ટી આપવાના પણ વાંધા હતાં.એથી આજે જ્યારે એને આવી છૂટ મળી ત્યારે એની ખુશીઓ પાર ના રહ્યો.જાણે પોતે સાતમા આસમાન ઉપર ઉડતી હોય એવું ફીલ કરતી હતી.

ત્યાં તો એની મમ્મી સ્વીટીએ એને બૂમ પાડી,

‘પ્રતીચી, ક્યાં છું બેટા…ચાલ અહીં આવ. તારા ફ્રેન્ડસની પાર્ટીનું લિસ્ટ બનાવી દઈએ.’

‘હા, મમ્મી આવી.’

‘ચાલ નામ બોલવા માંડ , હું લખતી જઉં છું.’

‘ઓકે. તો પહેલું નામ સુહાની, બીજું પરમ..’

‘અરે આ સુહાનીએ તો એની પાર્ટીમાં તને ક્યાં બોલાવી હતી બેટા..તો પછી આપણે શું કામ છે એને બોલાવીને ?’

‘મમ્મી, છોડોને એ બધું. મને મજા આવે છે એની કંપનીમાં તો હું તો બોલાવીશ.’

‘એ પછી નામ લખો…મિત્વા, રુપાલી, સંજુ, દીપ, રીયા..’

‘અરે, આ મિત્વાએ તો લાસ્ટ ટાઈમ તેં મેથ્સની બુક કોપી કરવા માંગી હતી તો કેવી ઘસીને ના પાડી દીધેલી…આવી સેલ્ફિશ દોસ્ત શું કામની ?’

‘હા મમ્મી, એ તો અમારે અંદરો અંદર એવું બધું ચાલ્યા કરે. એ પછી એણે મારી માફી માંગી લીધેલી તો વાત પતી ગયેલી ત્યાં જ.’

‘ હ્મ્મ્મ…’

‘ રીધમ, સિમરન…’

અને પ્રતીચીનું લિસ્ટ લાંબુ થતું જ ચાલ્યું,. પ્રતીચી બહુ જ ‘ફ્રેન્ડલી’ છોકરી હતી. એને બહુ બધા મિત્રો હશે એ  તો સ્વીટી જાણતી હતી પણ એ લિસ્ટનો આંકડો ૩૫ ઉપર અટકશે એનો એને ખ્યાલ નહતો. એમાં અમુક મિત્રોની મમ્મીઓના ‘ઓકવર્ડ બીહેવ’થી એ કંટાળેલી હતી તો અમુકે પ્રતીચીને કોઇ જ જાતની હેલ્પ નહતી કરી. સ્વીટીને લાગ્યું કે આમ ને આમ ક્યાંક એના મિત્રવર્તુળમાં પ્રતીચીનો ‘મિસયુઝ’ તો નથી થતો ને, પ્રતીચી રહી એકદમ ભોળી ભટાકડી..એણે ધીરે ધીરે દરેક મિત્રોને પોતાની એરણ પર ચકાસવા લાગ્યાં.

‘પ્રતીચી, જો રીધમે તારી પરીક્ષાના સમયમાં તારી પેનની રીફિલ ખતમ થઈ ગઈ હતી ત્યારે તને એની પાસેની ૫-૬ પેનના ઢગલામાંથી એક પણ પેન નહતી આપી. ઘસીને ના પાડી દીધેલી. વળી સિમરન પણ પેલા દિવસે પિકચર જોવા ગયેલો ત્યારે…’

‘બસ મમ્મી..’પ્રતીચી હવે અકળાઈ ગઈ. એના સીધાસાદા માસૂમ ભેજામાં આ બધી દુનિયાદારીની વાતો હજમ નહતી થતી. એને માટે તો એને જેની સાથે ધમાલ મસ્તીની મજા આવે એ એના મિત્રો.

‘મમ્મી, શું આટલું બધું વિચારો છો ? આમ ને આમ તો મારે કોઇની સાથે કદી ફ્રેન્ડશીપ જ ના ટકે. તમારા મોટા લોકોની આ જ બધી તકલીફો.’

‘એવું નથી દીકરા. તને આ દુનિયાની બહુ સમજ નથી તો એક મા તરીકે કોણ સારા અને કોણ ખરાબ મિત્રો એ સમજાવું છું.’

‘છોડો ને મમ્મી આ બધી જફાઓ. મિત્ર એટ્લે મિત્ર. એમાં વળી ‘સારા – નરસા’ની  વ્યાખ્યાઓ થોડી હોય …!’

અને સ્વીટી એનો આ જવાબ સાંભળીને બે પળ ચૂપ થઈ ગઈ.મનોમન એની માસૂમ દીકરીની સુંદર દુનિયાને નિહાળતી રહી અને બોલી ઉઠી,

‘હા દીકરી, મિત્રોની કોઇ જ વ્યાખ્યાઓ કે નિબંધો ના હોય. તું તારે બોલાવ જેને બોલાવવા હોય એને.’

અને આંખમાં આવેલા હર્ષના આંસુઓને લૂછતી લૂછતી પોતાની લાડલીને હૈયાસરસી ચાંપીને માથા પર મમતાળું ચુંબન ચોડી દીધું.

અનબીટેબલ : લોકોની પાછળ બોલવામાં પોતાની શક્તિનો ગેર-વપરાશ કરવાના બદલે લોકોને જેવા છે એવા સાચા દિલથી સ્વીકારવામાં એ શક્તિ વાપરતાં આપણી દુનિયા વધુ સુંદર બને છે.

-સ્નેહા પટેલ.

વિરોધી કોમ્બીનેશન

 

 

gujarat guardian newspaper > Take it easy -43.

વિરોધાભાસોમાં ઘણા હાસ્યના હીરા છુપાયેલા હોય છે. ઘણીવાર આપણે વિરોધાભાસી વાક્યોનો વિરોધ કરીને એ હીરાની ખાણ સમા હાસ્યને સાવ કાચની જેમ હથેળીમાં રમાડીને છોડી દઈએ છીએ. સમયાંતરે આપણને આપણી એ મહાન ભૂલનો ખ્યાલ આવે છે પણ વહી ગયેલી જવાની – સરકતા સમયની જેમ એ અવળચંડા સ્વભાવ ધરાવતું હાસ્ય પણ પાછું નથી આવતું. દરેક સિક્કાની બે સાઈડની જેમ દરેક ઘટનાની બે સાઈડ (અમુક સમયે વધારે સાઈડ પણ હોય એ તો હવે પોતપોતાની સામાન્ય બુધ્ધિ ઉપર આધાર.) હોય છે. મોટાભાગે દરેક ઘટનાની બીજીબાજુ શોધી શકીએ તો મર્માળુ, રમતિયાળ હાસ્ય મળી જ રહે.

ચાલો, હમણાંનો જ મારો એક હાસ્યાસ્પદમાંથી સાનંદાસ્ચ્ર્યની સફર ખેડી આવેલ તાજો પ્રસંગ કહું.

દીકરાને વેકેશન પડી ગયેલું એની જીદને વશ થઈને  હમણાં જ રીલીઝ થયેલ અંગ્રેજી થ્રી ડી મૂવીની ટીકીટ લેવા ગયેલી, ત્યાં ટિકિટબારી પર એક વિરોધીના અંતિમ છેડાની ઉપમા આપી શકાય એવું કોમ્બીનેશન નજરે પડ્યું.

એક લેટેસ્ટ, બ્રાન્ડેડ કપડામાં સજ્જ ૪૦-૪૫ વર્ષની ગોરી ચિટ્ટી સ્ત્રી સાથે પ્રમાણમાં જૂનાપુરાણી લાલ – લીલા ભડક રંગની ‘પહેરેલ કરતાં વીંટાળેલ’ વધુ કહી શકાય એવી સાડીધારી સાધારણ દેખાવવાળી અંદાજે ૪૫ -૫૦ વર્ષની બાઈ હતી.

અતિઆધુનિક સ્ત્રીના કપડાં ‘આધુનિક’ની ઉપમાને વટાવીને ‘અતિઆધુનિક’ સુધી લઈ જઈ શકાય એ હદે ટૂંકા હતાં. સૂર્યપ્રકાશના તેજમાં એના લાંબા લીસા વાળ ઉપર લાલ કલરની ઝાંય સ્પષ્ટપણે દેખાઈ આવતી હતી.વાળ એ હદ સુધી સીધા હતાં કે જાણે ટૂંકા કપડાંમાં ઇસ્ત્રી કરવાનો બચી ગયેલો સમય એણે વાળને ઇસ્ત્રી કરીને પૂરો કર્યો હોય ! કપાળ પર ઝૂલતા  સીધા કેશકલાપની અલકલટો ઉપર હાથ ફેરવી ફેરવીને વારંવાર એને માથાના બીજાવાળ સાથે ગોઠવી દેતી હતી.એ ગોઠવણીની પ્રક્રિયાના સતત પુનરાવર્તન પછી મને ખાત્રી થઈ ગઈ કે એ સ્ત્રી ‘અટેન્શન સીકીંગ’ના રોગથી પીડાય છે. ત્યાં તો ટુંકા અને સ્લીવલેસ પર્પલ કલરના ફ્રોક સાથે મેચીંગ કરીને લટકાવેલી બુટ્ટી એના વાળમાં ભરાઈ અને એને સંભાળવા જતાં એના શિરે બિરાજમાન લેટેસ્ટ બ્રાન્ડેડ ગોગલ્સ પડી ગયાં અને પલકવારમાં તો એનો કાચ હતો ના હતો થઈ ગયો.

‘જેનો જન્મ થયો છે એનો નાશ અવશ્ય છે’

વાત જાણવા છતાં આપણે માનવીઓ એ સ્વીકારી નથી શકતા. બે ઘડી તો પેલી રુપાળી ગોરીચિટ્ટી સ્ત્રીનું મોઢું પડી ગયું. પણ અત્યારે એ જાહેરજનતાની વચ્ચે હતી એ વાતની સભાનતાએ એના મોઢા પર નકલી હાસ્યની લહેરખી પાથરી દીધી. પેલા પગમાં નમી પડેલા, ચરણસ્પર્શતા ગોગલ્સ તરફ એક તુચ્છ્કારભરી નજર નાંખીને મોઢું મચકોડીને ત્યાંથી આગળ વધી ગઈ.મારા પિકચરના શોનો સમય થઈ ગયેલો એટલે મારું અવલોકન કમ નિર્દોષ પારકી પંચાત વૃતિ ત્યાં જ અટકાવી દીધી અને દીકરાને લઈને ફટાફટ થિયેટરમાં પ્રવેશી ગઈ.

બહાર ૪૩ ડિગ્રીની ગરમીમાં પરસેવે રેબઝેબ તનને થિયેટરના એસીની ટાઢકથી પરમ તૃપ્તિ થઈ. ટિકીટના પૈસા જાણે ત્યાં જ વસૂલ થયાની અનુભૂતિ થઈ ગઈ.

ત્યાં તો મારી જમણીબાજુમાંથી એક સુગંધનું ઝોંકું શ્વાસમાં પ્રવેશ્યું…અહાહા, આ તો હમણાં જ ક્યાંક સુગંધેલુ. જોયું તો બહાર ભટકાયેલ અતિઆધુનિક સન્નારી અને પેલી સામાન્યદેખાવવાળી સ્ત્રીનું વિચિત્ર કોમ્બીનેશન ! ઓહોહો, તો આ લોકો આ જ પિકચર જોવા જ આવેલા એમ ?

મૂવી ચાલુ થયું એટલે મેં ધ્યાન ત્યાં પૂરોવ્યું. થોડીવાર થઈ ત્યાં તો મારી બાજુમાં બીજું મૂવી ચાલુ થઈ ગયું.  લાલ- લીલી સાડીધારીની નોનસ્ટોપ રેકોર્ડ્ વાગવા લાગી. પહેલાં તો ધ્યાન ના આપ્યું ને ટીકીટના પૈસા વસૂલવા મહાપરાણે ધ્યાન મૂવીમાં જ પરોવ્યું. પણ એક દર્શક પર એક પંચાતિયા લેખકજીવનો વિજય થઈને જ રહ્યો.

‘બુન, તમને ખબર છે, મારો ભુરિયો બહુ પ્રામાણિક. કાલે એની રીક્ષામાં એક બુનનો અછોડો બટકાઈને પડી ગયેલો. એણે તો હાથ પણ ના લગાડ્યો. બોલો’

અતિઆધુનિક નારી ‘શું બોલું – ના બોલું’ ના ચકકરમાં ફસાઈને આખરે બોલી,

‘હમ્મ્મ..પછી ?’

‘પછી શું, એ બુનનો ફોન આવ્યો મારા ભુરિયા પર :

‘ભુરીયાભાઈ, એ અછોડો મારો છે, હું આવીને લઈ જઊં છું. ત્યાં લગી એને સાચવજો. બીજુ કોઇ આવે તો આપી ના દેતા ‘

લીસાવાળવાળી સ્ત્રીએ એક ફીક્કું મજબૂરીનું હાસ્ય મારી સામે ફેંક્યું અને પેલી સ્ત્રીની વાતચીતમાં પરાણે રસ લેતાં બોલી,

‘એ બુન આઈમીન બેન જોડે ભુરિયાભાઈનો નંબર ક્યાંથી આવ્યો ?’

બે મીનીટની ગહન ચુપ્પી.

‘ઈ તો વાતવાતમાં એણે સાંભળ્યો હશે તે યાદ રહી ગયો હશે. મારો ભુરિયો બહુ મળતાવડો – રસ્તામાં પેસેંજરો જોડે વાત કરવાની ટેવ ખરી ને !’

‘ઓહ…એમકે, સાચ્ચે તમારો દીકરો બહુ ઇમાનદાર ! ‘

‘હોવ રે, મારો ભૂરીયો તો ભૂરીયો જ છે, બહુ બુધ્ધિશાળી. થોડા સમય પહેલાં એની રીક્ષામાં કોઇ પેસેન્જરનું લાલ કલરનું  ચાંદીના ગણપતિ હીંચકાવાળું બોકસ રહી ગયેલુ. આજકાલ પ્રામાણિકતાનો જમાનો જ ક્યાં છે, તે કોણ એના માલિકને શોધવા જાય  ? રાખી લીધા અમે ઘરમાં જ. હેયને, રોજ મારો પોતરો જયેશીયો એને લાડથી ઝુલાવે છે, રમે છે, હવે કોને ખબર એ કોનું બોકસ હશે ? આપણે  ડાહ્યા થઈને કોઇને આપી દઈએ અને બીજુ એની ઉઘરાણી કરતું આવે તો આપણે ક્યાં જવાનું હેં બુન ?’

બુન શું બોલે ?

‘અહ્હ…હ…હા..હા..બરાબર .’

‘પ્રામાણિકતાનો જમાનો જ ક્યાં રહ્યો છે ?  કૉઈનુ સારુ કરવા જતા આપણે જ ક્યાંક ભરાઈ જઇએ..એના કરતા બહુ દોઢ -ડાહ્યુ નહી થવાનું. વળી આપણે ક્યાં કંઈ ચોરી કરવા ગયેલા હે…આપણા મનમાં ક્યાં કંઈ મેલ છે ? નહીં જ ને..તો શું ચિંતા કરવાની’

અંગ્રેજી મૂવી હતું એટલે આટલી વાતચીત થઈ ત્યાં સુધીમાં તો ઇન્ટરવલ પડી ગયો.

‘લાવો બુન, પૈસા આલો એટલે હું બહારથી પેલી ગરમ ગરમ ઘાણી લઈ આવું, બીજું કંઈ લાવવું હોય તંઈ બોલો હેંડો. ‘

‘ના, આટલું જ. લે આ ૫૦૦ની નોટ છે. ધ્યાનથી પૈસા ગણીને પાછા લાવજે.’

પેલી સ્ત્રી બહાર ગઈ અને લીસા ચમકદારવાળ વાળી સ્ત્રી મારી સામે જોઈને મારા માંગ્યા વગર જ સફાઈ આપતા બોલી,

‘મારી કામવાળી છે. મારી દીકરીના લગ્નમાં એણે બહુ મદદ કરેલી એ વખતે મે એને એક મૂવી બતાવવાનો વાયદો કરેલો. બહુ જ ભલી અને માયાળુ બાઈ છે, ક્યારેય થિયેટરનો દાદરો પણ નથી ચડી. કોઇના મોઢે આ અંગ્રેજી ૩-ડી મૂવીના વખાણ સાંભળેલા તો આ જ મૂવી જોવાની જીદ્દ લઈને બેઠેલી. પણ નસીબમાં પથરા હોય એને મૂવી શું ને ટીવી શું…! એને કંઈ ગતાગમ નથી પડવાની, પણ ઠીક છે એના જીવને સંતોષ મળી રહે એ હેતુથી જ આજે એને મૂવી જોવા લઈ આવેલી. સોરી, એ  આમ ધડમાથા વગરની અવિરત વાતો કરીને તમને ડીસ્ટર્બ કરે છે એ બદલ.’

‘ઓહ..ઇટ્સ ઓકે. ડોન્ટ વરી.’

વિરોધી કોમ્બીનેશનનું રહસ્ય છતું થઈ જતાં મારો પંચાતિયો જીવ સંતોષાઈ ગયો અને અતિઆધુનિક સ્ત્રીમાં આવો પરગજુ અને માયાળુ જીવ વસે છે એના સાનંદાસ્ચ્ર્ય સાથે ચાલુ થઈ ગયેલ મૂવીમાં પૂરોવાઈ ગયો.

 

-સ્નેહા પટેલ.

છુપી વાત

કાન તારા નજીક આવે છે
હોઠ પર છૂપી વાત લાવે છે.

ઉંઘ પણ આવતી નથી હમણાં
આવે તો સ્વપ્ન પણ સતાવે છે.

પ્રેમ સોળે કળાએ ખીલેલો
આંખમાં જુઓ તો બતાવે છે.

હા અને ના ની મીઠી રકઝક છે
હું ઝુરું  છું ને તું ઝુરાવે છે

-સ્નેહા પટેલ

પ્રેમની મંઝિલ

તારા

પ્રેમની મંઝિલ

કાયમ

તારી નફરતના

રસ્તે જ કેમ મળે છે ?

-સ્નેહા પટેલ

વાત હતી વાત કહેવાની !

15-05-2013 navrash ni pal column > phulchhab newspaper

અંતર મમ વિકસિત કરો અન્તરતર હે,

નિર્મળ કરો, ઉજ્જ્વલ કરો, સુંદર કરો હે.

જાગ્રત કરો, ઉદ્યત કરો, નિર્ભય કરો હે,

મંગલ કરો, નિરલસ નિઃસંશય કરો હે.

– રવીન્દ્રનાથ ટાગોર.

અદિતી ખૂબ જ સ્વમાની સ્ત્રી હતી. નાનપણથી જ એને પોતાના બધા કામ જાતે સફળતાપૂર્વક પતાવી લેવાની ટેવ હતી.પણ આજે એની – એના પરિવારની સ્થિતી અલગ હતી. એનો પરિવાર એટલે બે ટીનેજરી દીકરીઓ – સુહાની અને ક્ષમા અને એનો પતિ ધૈવત. ધૈવતે અથાગ પરિશ્રમ કરીને પાર્ટનરશીપમાં ટેક્ષટાઈલ્સનો ધંધો સફળતાપૂર્વક ઉભો કરેલો. સારી એવી કમાણી હતી, સોશિયલ વર્તુળ પણ ઘણું સરસ હતું, દીકરીઓ પણ ડાહી ડમરી,સંસ્કારી અને ભણવામાં તેજસ્વી હતી..બધાની શારિરીક – માનસિક તંદુરસ્તી સુંદર હતી..બીજું શું જોઇએ..અદીતીનું જીવન સુખી સુખી હતું.

પણ છેલ્લાં બે વર્ષથી ધૈવતનો ધંધો ધીમે ધીમે ઢગલાબંધ હરિફાઈના કારણે, પાર્ટનરોની દગાખોરી, પાર્ટીઓની પેમેન્ટ ચૂકવણીમાં બેશરમી- આ બધા કારણોથી પડી ભાંગવાના કગાર પર હતો. પેમેંટ આવતા નહતા અને બેઁક -લેણદારો વગેરેના ફોન પર ફોન ઉઘરાણી કરે રાખતા હતાં. બે છેડા ભેગા કરતા ધૈવતને આંખે પાણી આવી જતા હતાં. એક વર્ષ સુધી સતત આવી હાડમારીનો સામનો કરીને થાકેલા ધૈવતે આખરે ધંધો બંધ કરીને બીજો કોઇ ધંધો કે કામ કરવાનો નિર્ણય લીધો. બધું સમેટતા સમેટતા સિલકમાં રહ્યાં ફકત એક લાખ અને બાવીસ હજાર રુપિયા . અદિતી અને ધૈવતને ધોળે દિવસે તારા દેખાઈ ગયા. એમના ઘરનો માસિક ખર્ચો જ ખાલી સાઈઠ હજારને પહોંચતો હતો જેને તાણીતૂસીને  ગમે એટલી કરકસર કરીને પણ ચાલીસ હજારથી ઓછો તો કોઇ પણ સંજોગોમાં થાય એમ નહતું.

હવે..? યક્ષપ્રષ્ન.

અકળામણનો પારો મે મહિનાની લૂ વરસાવતી ગરમી કરતાં પણ જલ્દીથી ઉપર જતો હતો. છેવટે ધૈવતે એમના થોડા નજીકના આર્થિક રીતે સધ્ધર સગા વહાલાઓની પાસેથી અમુક રકમ ઇછીની લઈને ઇલેક્ટ્રોનિકનો નવો ધંધો શરુ કરવાનું વિચાર્યું. સગાવ્હાલાઓ પાસેથી રકમ લેવાય એટલે વ્યાજ તરત જ ચૂકવવાનું ટેન્શન તો નહીં .. ધંધો સેટલ થતા ચૂકવી શકાશે ..એવી હૈયાધારણ પણ એની પાછળ હતી. ત્યાં અદિતીનું સ્વાભિમાન આડે આવ્યું.

‘ના, રહેવા દે ધૈવત. મને આ પગલું યોગ્ય નથી લાગતું.’

‘કેમ, આપણા સગાઓ – દોસ્તારો પાસેથી જરુરના સમયે પૈસા ઉછીના લેવા એમાં ખોટી વાત શું છે વળી..?’

‘જો ધૈવત, બધાંય આપણી આર્થિક હાલત વિશે બરાબર જાણે છે પણ આટલા સમયમાં કોઇ જ આપણી સાથે એ વિષય પર વાત નથી કરતું. દુનિયા આખી ‘સેલ્ફ સેંન્ટર્ડ થઈ ગઈ છે. બધે હાથીના દાંત..બતાવવાના અલગ અને ચાવવાના અલગ..બધાંને આપણા જીવનની નાની નાની બાબતોમાં ચંચૂપાતો કરવાની, પંચાતો કરવાની મજા આવે છે પણ આપણી તકલીફોમાં ભાગ પડાવનારું કોઇ નથી. શું જમાનો આવ્યો છે, છેલ્લાં કેટલાંય વખતથી આપણે આટઆટલી તકલીફો સહન કરીએ છીએ તો પણ કોઇ માઈનો લાલ આપણી ખબર સુધ્ધાં પૂછવા નથી આવતો..આપણે કેટલાંય લોકોની તકલીફો ભાંગી છે એ બધાં ય જાણે બીજી જ દુનિયામાં છુ..ઉ..ઉ..થઈ ગયા છે.કોઇની પર વિશ્વાસ કરવા જેવો નથી. પાર્ટનરોના વિશ્વાસે જ વહાણો ડૂબ્યાઁ ને..તો ય હજુ તમે સમજતા નથી..!’

અદિતીનુ સ્વાભિમાનની રેખા પાર કરીને ઇગોમાં સળવળતુ હતું. હકીકતનો સ્વીકાર કરવાની તૈયારીમાં એ ઉણી ઉતરતી હતી.

‘કેવી વાત કરે છે અદિ ! આપણે ક્યારેય કોઇ પણ સગા વ્હાલાને આપણી આર્થિક સંકડામણની વાત ખુલીને કહી જ નથી તો એમને ક્યાંથી ખબર હોય ? આપણે તો બધું કામ ચૂપચાપ અને શાંતિથી પતાવ્યું છે. કોઇને બહારથી કદાચ આ વાતની જાણ થઈ હોય તો પણ એ આપણા બોલ્યાં વગર એ વાત પર ડિસ્કશન કઈ રીતે કરી શકે ? આપણે કોઇનો સાથ સહકાર જોઇતો હોય તો સૌપ્રથમ આપણે પારદર્શક થતાં શીખવું પડે.તમને શું તકલીફ છે એ તમે કોઇને કહો નહી તો દુનિયાની કોઇ પણ વ્યક્તિ તમારી એ તકલીફ હળવી કરવાનો માર્ગ કઈ રીતે બતાવી શકે કે એમાં આપણને મદદરુપ થઈ શકે..? માંગ્યા વિના તો મા પણ ના પીરસે..જ્યારે આજના જમાનામાં તો બધાં ય વ્યક્તિ પોતપોતાના અનેકો ટેંન્શનો લઈને જીવે છે એમની એ આપાધાપી વાળી જીંદગીમાં એઁમને કેવી રીતે ખબર પડે કે તમારે એમની મદદ જોઇએ છે ? વળી જાણતા હોય તો પણ ઘણાં ના બોલે કારણ એ લોકો એમ વિચારતા હોય કે આ બહુ નાજુક મુદ્દો છે આ વાત કરવા જતા ક્યાંક આપણે અજાણતાં જ સામેવાળાના સ્વાભિમાનને ઠેસ ના પહોંચાડી બેસીએ. બહુ બધા પાસા છે અદિ આ વાતના. આમાં સ્વાભિમાન કે ઇગો વચ્ચે લાવ્યા વગર થોડા નમ્ર બનીને વાસ્તવિકતા સ્વીકારવાની જરુર છે બસ. એક વાત સમજ..આપણા ધંધામાં નુકશાન ગયું એના માટે સમાજ કે આપણા સગાવ્હાલા જવાબદાર નથી. જવાબદાર છે તો ફક્ત આપણે અને આપણા નસીબ, આપણી માનવીઓને ઓળખી શકવાની અણઆવડત. એના માટે કોઇના પણ ઉપર દોષારોપણ ના કરી શકાય. આપણે કોઇનો સાથ – મદદ જોઇતો હોય તો હાથ તો આપણે જ લાંબો કરવો પડે.’

આટલી લાંબી વાત પછી અદિતી પાસે દલીલ કરવાને કોઇ જ મુદ્દો નહતો રહ્યો. એક જ વાત સમજાતી હતી અને તે એ કે સમય અને સંજોગો પ્રમાણે માનવીએ પોતાના સ્વાભિમાનની વ્યાખ્યાઓ બદલવી પડે છે. અક્ક્ડતા – જીદ દરેક સંજોગોમાં માનવીને તોડી કાઢ્યા સિવાય બીજું કશું નથી કરી શકતી.

અનબીટેબલ : જીવન ડહોળાયેલું હોય તો આપણે ધીરજ રાખીને એ સ્થિર થાય એની રાહ જોવી જોઇએ. એ પછી કાદવ બેસી જતાં પરિસ્થિતી સ્પષ્ટ દેખાય છે અને સમસ્યાનું નિરાકરણ શોધી શકાય છે.

અવસાન અને પ્રસિધ્ધિ.

 

gujarat guardian newspaper >  Take it easy column – 42. > 12-05-2013

gujaratguardian.in/E-Paper/05-12-2013Suppliment/index.html

 

ધક..ધક..ધક..માનવીના ધડકતા દિલનું અચાનક કામ કરતું અટકી જવું, ગુજરી જવું – અવસાન પામવું એ બહુ આઘાતજનક વાત છે, પણ  ‘હાસ્યદેખા’ના અતિમૂલ્યવાન વરદાનપ્રાપ્ત એવી ‘હું’ના અનુભવના ભાથામાં એવા કરુણ પ્રસંગે પણ હાસ્ય તીરોનો ઉમેરો થાય છે એમ કહીશ તો તમે બે મીનીટ મોઢું બગાડશો. આ તો ખરી છે કોઇના મ્રુત્યુના પ્રસંગમાં હાસ્ય શોધી લેવાનું ! પણ લેખક થઈએ એટલે અંદરના લેખકજીવડાને દરેક નાની નાની ઘટનામાંથી  આવી હાસ્યની સાઈડ ઇફેક્ટ  ભોગવ્યે જ છૂટકો. આજે  મ્રુત્યુ વેળાના હાસ્યતીર છોડવા જઈ રહી છું. ચિંતા ના કરો – હાસ્યતીર કાયમ સ્વાસ્થ્ય માટે સ્ફૂર્તિવર્ધક  જ હોય છે. એટલે ગમે ત્યારે એ ખાઈ શકાય.

મોટાભાગે મને એવો અનુભવ થાય છે કે માનવી ગુજરી જાય ત્યારે અચાનક જ એ ‘ફેમસ’ થઈ જાય છે !

તમે મારી વાત સાથે એગ્રી નહી જ થાઓ, કહેશો કે ‘મૃત્યુ અને પ્રસિધ્ધિ’ ને વળી શું લેવા દેવા…બરાબર ? તો ચાલો હું તમને મારો તાજો ‘અવસાન અનુભવ’ કહું.

થોડા સમય પહેલાં જ મારા લગભગ એંસી વર્ષની આયુ ધરાવતા સંબંધી અચાનક જ વહેલી સવારે ગુજરી ગયા.એમને ઘરે ખરખરો કરવા ગઈ ત્યારે આવા સમય માટે જ નિયત કરાયેલ પ્રશ્ન મેં એમના કુટંબીજનોને પૂછ્યો,

‘શું થયેલું, બીમાર હતાં કે ?’

‘નાઆઆઆરે..ના !’

એમની વહુએ માથે ઓઢેલ સફેદ સાડલાંથી નાક અને આંખના ખૂણાં લૂછતાં જવાબ વાળ્યો.

‘સવારે એમના નિયત સમય મુજબ છ વાગ્યે તો એ ઉઠ્યાં અને બ્રશ કરીને પરવાર્યા…’

અને મારાથી અચાનક જ બોલાઈ ગયું

‘ભારે કરી હોંકે, આ ઉંમરે પણ મુરબ્બી બ્રશ કરી શકે એટલી બત્રીશી મોઢામાં સાબૂત હતી એમ ! કઈ ટૂથપેસ્ટ વાપરતાં હતાં એ ?’

આટલું બોલ્યાં પછી તરત જ આજુબાજુ નજર ફેરવી લીધી, નજીકમાં કોઇ ના હોવાથી મારો આ સવાલ બીજા કોઇના ધ્યાનમાં ના આવ્યો એટ્લો પ્રભુનો પાડ માની લીધો.

‘અરે, વોલગેટ જેવી વસ્તુની તો એમને કંઈ જ ખબર નહીં બુન.એ તો દાતણ વાપરતા હતાં ને દેશી ઘી પાયેલા દાંત એટલે બત્રીસમાંથી લગભગ સમજોને ચૌદ જેટલાં દાંત તો અડીખમ ઝગમગાટ હાસ્ય સાથે ઉભા હતા.’

વળી આંગળીના વેઢા પર કઈક ગણ્યું ને બોલ્યાં

‘બાકીના ૧૮ દાંત થોડા હાલતા હતાં ને મજબૂરીમાં કઢાવવા પડે એવી હાલત હતી પણ એ કાઢતા તો ડોકટરોને નાકે દમ આવી ગયેલો. એક એક દાંત માટે લગભગ ડોકટર ત્રણવાર બોલાવે ત્યારે એના મૂળિયા હલાવી હલાવીને માંડ કાઢી શકે. ‘

દાંત પાડવા માટેની ‘હેટ્રીક વિઝિટસ’વાળી વાત તો તરત સમજાઈ પણ એમના વાક્યની શરુઆતમાં વપરાયેલ ‘વોલગેટ’ શબ્દની  સમજ પડતાં મને લગભગ એક મીનીટ થઈ અને પછી અંદાજો લગાવ્યો કે આમની સમજ ટૂથપેસ્ટ એટલે વોલગેટ પૂરતી જ મર્યાદીત હતી. હવે બોલો,એમના એક એક દાંત પડાવવા પાછળની આ વિક્રમસર્જક્ લેવલની હેટ્રીકની સિધ્ધિ એમના મરણપછી જ ઉજાગર થઈને !

એ પછી વહુએ ફરીથી નાકને આંખના ખૂણા દબાવીને વાત આગળ ચલાવી,

‘બ્રશ કરીને ચા સાથે બે બ્રેડબટર ખાધા, આ ઝીણકી (મેં નજર કરી તો ઝીણકી લગભગ 75 કિલો વજનની 16-17 વર્ષની છોકરી હતી) સાથે થોડી વાતો કરી અને છાપું લઈને બેઠાં ને થોડીવારમાં જ તો સમાચાર વાંચતા વાંચતા જ એ જ જગ્યાએ ઢળી પડ્યાં. કોઇને કશું જ કહેવા ના રહ્યાં ( આવા વખતે માનવી શું કહીને જાય એ મારી સમજબહારની વાત લાગી પણ આ પ્રસંગ દલીલોનો નહતો. સંવેદનશીલ નાજુક મામલો હતો ને એક્વાર અવળચંડો પ્રશ્ન પૂછાઈ ગયેલો એટલે મેં હોઠ પર હોઠ દબાવીને મોઢું કચકચાવીને બંધ રાખ્યું) ને અમને આમ નોંધારા મૂકીને સાવ જ જતા રહ્યાં.’

અ ને એણે ફરીથી ઠુંઠવો મૂક્યો.

હવે બ્રશ કરવું, ચા પીવી કે પોતાની પૌત્ર્રી સાથે વાત કરવી એ સર્વસાધારણ ક્રિયાઓને એમના મૃત્યુ પછી કેટલું મહત્વ અપાયું બોલો. એ જીવતાં હતાં ત્યારે એ જ ક્રિયાઓનું કોઇ મહત્વ હતું.

ના !

એ તો એમના મૃત્યુએ એમની આ ક્રિયાઓની વ્યંજ્નાઓનો વ્યાપ વધાર્યો હતો. જાણે આખાય વિશ્વમાં આ બધીય ક્રિયાઓ ક્યારેય થતી જ ના હોય એવી અદભુત હતી !  બીજાઓ થકી એ ક્રિયાઓ અશક્ય જ હતી અને પોતે એવી મહાન સિધ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરનાર આ પ્રુથ્વી પર એક માત્ર લાયક માનવી હતા એવા વિચાર સાથે એ મુરબ્બીએ ચેનનો શ્વાસ ભર્યો ને ગુજરી ગયા હશે એવું જ મને લાગ્યું.

કેટલું મહત્વ…અહાહા ! હવે આને પ્રસિધ્ધિ ના કહેવાય તો શું કહેવાય ? જીવતા હતાં ત્યારે રોજ આનાથી કેટલાંય વધુ મહત્વના કામ પાર પાડયાં હશે પણ એની નોંધ સુધ્ધાં ના લેવાઈ અને આવી બ્રશ કર્યા જેવી વાતો જેટલા આવે એટલાં બધાંયને જણાવી દેવાની. ‘માઉથ ટુ માઉથ’ પ્રસિધ્ધિ જ કહેવાય ને બોલો !

ત્યાં તો વહુરાણીએ બીજી એક રસપ્રદ વાત કહી ( આ વખતે એણે નાક કે આંખ લૂછવાના બદ્લે સાડલાંનો એ જ બાજુનો છેડો મોઢા આગળ ધરીને રડવાનું મહાપરાણે અટકાવેલું જે જોઇને મને ઉલ્ટીની ફીલ આવવા લાગી) કે એમના સસરા તો પ્રભુનો જીવ એટલે જ આવી શાંતિથી મરણને શરણ થયાં.કોઇની પાસે પાણીનો ગ્લાસ સુધ્ધાં માંગવા ના રહ્યાં ને છેક સુધી નખમાં ય રોગ નહીઁ, હસતા –હસતાં ભગવાનને પ્યારા થઈ ગયા.

આખું ય જીવન દીકરા, વહુ અને પૌત્ર -પૌત્રીની અવહેલના સહન કરનારા, ‘કટકટીઆ’ના છુપા હુલામણા નામથી પ્રસિધ્ધ મુરબ્બીશ્રી અવસાન પછી  આશ્રર્યજનક રીતે  ગુણોની ખાણ થઈ ગયા હતાં. બે પળ તો મને એ ભગવાનની સમકક્ષ જ લાગ્યાં.

દોસ્તો, તમે ક્યારેય ગમે એટલાં દુષ્ટ માનવીની શોકસભામાં પણ તમે એના ગુણકીર્તન સિવાય બીજું કંઈ સાંભળ્યું છે કે ? તો પછી મૃત્યુ પછી અચાનક જ માનવી ‘પ્રસિધ્ધ’ થઈ જાય છે એવી મારી વાત સાથે સંમત થશો ને !

કેવી વિચિત્ર વાત છે નહીઁ…દુનિયામાં પ્રસિધ્ધિ મેળવવા મરી જતાં લોકોની કોઇ કમી નથી. એમને કોઇ સમજાવો કે,

‘ભાઈ, પ્રસિધ્ધિ તો મર્યા પછી જ મળે છે ને એ પણ વણમાંગી ને છલકાઈ જાઓ એ હદ સુધી !’

-sneha patel

પ્રેમનો પર્યાય નફરત..!

phoolchaab news paper > navrash ni pal column > 8-05-2013

કાઢવાની જીદમાં

ડાઘ

ઉપર

ડાઘ પડયો.

-સુરેશ ઝવેરી.

 

‘સંજના, એક મીનીટ. મારે તને ‌કંઈક કહેવુ છે..’

પોતાની પાણીદાર આંખો અનુજ તરફ ફેરવીને સંજના પોતાનુ એક્ટીવા ચાલુ કરતા કરતાં અટકી ગઈ.

‘બોલ અનુજ, શું હતુ ?’

જો કે સંજનાને આગળ શું બોલાશે એનો અંદેશો છેલ્લા છએક મહિનાથી આવી જ ગયેલો હતો એટલે વાતનો દોર ખુલ્લે આમ અનુજને આપતાં દિલ બે ધડકન ચૂકી ગયું.

હાથમાં રહેલ મોબાઈલમાં કારણ વગર સ્ક્રીન ખોલ બંધ કરીને અનુજે પોતાની નર્વસનેસ છુપાવવાનો નિષ્ફળ પ્રયત્ન કર્યો. એની બેચેનીની સાક્ષીરુપે મોબાઈલ એના હાથમાંથી છટકીને નીચે પડયો.

બે પળ એ ક્રિયામાંથી બહાર આવતા થઈ ને તરત પોતાનો ફોન ઉપાડીને ચેક કર્યો તો એના સ્કીન પર બે ચાર નાની નાની ક્રેક પડી ગયેલી.

‘આ નવા નવા સ્માર્ટ- ડેલીકેટ ફોનનો આ જ ત્રાસ છે કેમ સંજના..સહેજ પણ મજબૂત નહીં આની પહેલાંનો મારો સીધો સાદો ફોન કેટલીય વાર પછડાયો હતો પણ ક્યારેય એના પર એક સ્ક્રેચ પણ નથી આવી. બેટરી નીકળી જાય, આખો ફોન છુટો થઈ જાય પણ ફોનને કશું ના થાય..’

‘તું મને કશુંક કહેવાનો હતો એ આ જ વાત હતી કે અનુજ..?’

સંજનાએ પોતાની નજરનો દોર અનુજ સાથે મેળવતા પૂછ્યું..મનોમન એ ઇચ્છતી હતી કે આજે આ વાત કોઇ પણ હિસાબે અહીં ને આ જ ઘડીએ પતી જાય. આ ‘ટુ બી નોટ ટુ બી’ની પ્રક્રિયામાં જીવવાનું બહુ અઘરું છે.

અનુજે હતી એટલી બધી હિંમત ભેગી કરી, એના કાનની કિનારીઓ લાલ થઈ ગઈ…અને એના મોઢામાંથી ધક્કા મારીને  શબ્દોને રીતસરના બહાર હડસેલ્યા,

‘સંજુ, તું…તું..આઈમીન હું તને પ્રેમ કરું છું તું મારી સાથે મેરેજ કરીશ..?’

આટલું બોલતા બોલતાં તો એ આખો ધ્રુજી ગયો-હાથની હથેળીમાં પસીનો વળી ગયો.

સંજનાને આ જ બીક હતી અને એણે જાણે જવાબ ગોખી જ રાખેલો હતો,

‘અનુજ, આપણે બે સારા દોસ્ત છીએ એ વાત બરાબર પણ હું તારી સાથે લગ્ન નહી કરી શકું. હું રીધમને બહુ જ પ્રેમ કરું છું. મારા પપ્પાના ખાસ મિત્રનો દીકરો છે અને લગભગ છેલ્લાં બે વર્ષથી અમે બે એકબીજાના ગળાડૂબ પ્રેમમાં છીએ. આઈ હોપ તું મારી વાત સમજી શકીશ.’

અને અનુજના માથે તો જાણે આભ તૂટી પડ્યું. એની જ ઓફિસમાં કામ કરતી નાજુક નમણી, ગોરી ચિટ્ટી અને કાળા લાંબા સુંવાળા વાળ ધરાવતી સંજના સાથે એને પહેલી નજરમાં જ પ્રેમ થઈ ગયેલો. એ આકર્ષણ પર કાબૂ મેળવવાના એના બધા જ પ્રયત્નો વિફળ ગયા હતાં. આ સમયગાળા દરમ્યાન સંજના પણ એની સાથે છૂટથી વાત કરતી હતી. મોર્ડન સંજનાની નિખાલસ વાતચીતને એ પોતાના તરફનો પ્રેમ સમજી બેઠો હતો. એનામાં પણ ક્યાં કશું કમી હતી..? એને તો ભરપૂર વિશ્વાસ હતો કે સંજના એને ‘હા’ જ પાડશે. આ તો ફક્ત એક પ્રપોઝલની નાની એવી ફોર્માલીટી જ પતાવવાની હતી. પણ આવો જવાબ આવશે એની તો એને સ્વપ્નમાં પણ આશા નહતી.

‘સંજુ, પ્લીઝ. હું તારા વગર એક પળ પણ નહી જીવી શકું. હું તને દુનિયાની દરેક ખુશી આપીશ. મારામાં વિશ્વાસ રાખ. મારા જેટલો પ્રેમ તને કોઇ ના કરી શકે.તું સમજતી કેમ નથી..તું ..તું મને નહી મળે તો હું આત્મહત્યા કરી લઈશ યાદ રાખજે આ વાત..’

‘સોરી અનુજ, પણ મારી મજબૂરી છે.તું બહુ સારો માણસ છું, મિત્ર છું..પણ લગ્ન…સોરી…’

એ પછી બે જણાં એક પણ શબ્દની આપ – લે વિના છૂટા પડ્યાં.

એ પછીના થોડા સમય દરમ્યાન અનુજનું સંજના પ્રત્યેનું વર્તન એકદમ જ બદલાવા લાગ્યું. નવી નવી અપોઈન્ટ થયેલી સંજનાની મોટી મોટી ભૂલો ચલાવીને એને સુધારી લેનારો અનુજ હવે સંજનાના પૂર્ણ કાર્યક્ષમતા સાથે પૂરા થયેલા કાર્યમાંથી પણ મતલબ વગરની ભૂલો શોધી કાઢતો હતો. પાણીમાંથી પોરા કાઢવા જેવી વાત હતી. એને અપમાનિત કરવાનો એક પણ ચાન્સ એ છોડતો નહતો. એક અઠવાડીઆમાં તો સંજના એનાથી કંટાળી ગઈ.

એક દિવસ સવારે ઓફિસે આવીને સીધી જ એ અનુજની કેબિનમાં ઘૂસી ગઈ.

‘અનુજ, આ બધું શું છે..? શું કામ તું મારી સાથે આવું વર્તન કરે છે..?’

અને અનુજ ચૂપચાપ એની સામે જોઇ રહ્યો, પછી એકાએક હસીને ,

‘તુમ અગર મુજકો ન ચાહો તો  કોઇ બાત નહી…તુમ કીસી ઓર કો ચાહોગી તો મુશ્કિલ હોગી..’ ગીત ગાવા લાગ્યો અને સંજના એનું આ રુપ જોઇને સ્તબ્ધ થઈ ગઈ.

શું આ એ જ અનુજ હતો જે એને જી-જાનથી પ્રેમ કરતો હતો એની પાછળ જાન આપી દેવા તૈયાર હતો. પ્રેમનું આમ ચપટી વગાડતાં’કને જ નફરતમાં રુપાંતરીકરણ થતું જોઇને એ આભી બની ગઈ.

‘અનુજ, પ્રેમ અને આપણાં કામને શું લેવા દેવા.? મેં તારું શું બગાડયું છે..? વળી તમે જેને જી-જાનથી પ્રેમ કરવાનો દાવો કરતા હોય એ જ વ્યક્તિ તમારો પ્રેમ ના સ્વીકારે એટ્લે એનાથી તમને નફરત થઈ જાય એ કેવી સ્વાર્થી વાત છે. પ્રેમને ફક્ત શબ્દની જેમ જ લેવાનો..એની સાથે આપણા ઇમોશન્સ જેવું કશું જ ના જોડાયેલું હોય કે..? હું તો જેને પ્રેમ કરું એને કદી નફરત ના જ કરી શકું. એ ભલે મારો પ્રેમ સ્વીકારે કે ના સ્વીકારે..મને મારા પ્રેમની ઇજ્જત રાખતા આવડે છે અને એ જીવનભર એને એકપક્ષી પ્રેમ કરીને પણ પૂરી કરું. પ્રેમ ના હોય એટલે નફરત કરવાની વાત જ કેવી ધૃણાસ્પદ છે..ફટ રે ભૂંડા  તારો પ્રેમ…સારું થયું કે મારી જીંદગીમાં પહેલેથી જ એક સારો અને નિખાલસ-પ્રેમાળ સાથી છે નહીંતર હું તારા જેવા સંકુચિત મગજના પ્રેમીની જાળમાં ફસાઈ ગઈ હોત.’ આટલું બોલીને એ કેબિનની બહાર નીકળી ગઈ.

પાછળ છોડી ગઈ કાતિલ ખામોશી. અનુજની આંખમાંથી આંસુ ટપકી પડ્યાં. જેને આટલો પ્રેમ કર્યો એને આમ હેરાન પરેશાન કરીને એ શું સાબિત કરવા માંગતો હતો..? પોતે આટલો મતલબી કેમનો થઈ ગયો…? પોતાની ભૂલ પર પસ્તાવો થતાં એ આંખ લૂછતો લૂછતો સંજનાની માફી માંગવા એની કેબિનમાંથી બહાર નીકળ્યો.

અનબીટેબલ:  નફરતના વાડામાં બંધાઈને કોહવાઈ જવા કરતાં મુકતમને પ્રેમના વહેણમાં વહી જઈને અસ્તિત્વને નેસ્તનાબૂદ કરી દેવું વધુ સારું.

આઇ પી એલ : ઇન્ડીઅન – પરગજુ લોકો !

http://gujaratguardian.in/E-Paper/05-05-2013Suppliment/index.html

gujarat guardian paper > take it easy -41 >  5-5-2013

 

ટેક ઈટ ઇઝી – 41.

આપણાં બધાંના ઘરમાં એવો ઘણો બધો સામાન હોય છે જેનો આપણે એક વર્ષ દરમ્યાન ક્યારેય વપરાશ ના કરતાં હોઇએ પણ એના પ્રત્યેની મમતા આપણને એનો સાથ ના છોડવા દેતાં આપણે એને માળિયાના હવાલે કરી દઈએ છીએ. એક સાંભળેલી કહેવત અનુસાર ‘એક વર્ષ દરમ્યાન તમે એક વાર પણ ના વાપરી હોય એવી વસ્તુઓ ભંગારમાં કાઢી નાંખવી જોઇએ નહીંતો આપણા ઘરની સમ્રુધ્ધિ અવરોધાય.’  આવું જ કંઈક આપણી લાડકી ક્રિકેટની રમત સાથે પણ થાય છે અને એના પરિણામ સ્વરુપે આખુ વર્ષ દેશ -વિદેશના ખૂણે ખાંચરે ભરાઈને બેઠેલા બિયરબાર-કલબોમાં ઝૂમતા – નવા – ઉગતા- જૂના- પુરાણા -થોડાં ઘણાં અંશે તૂટેલા ફૂટેલા – રીપેરેબલનો વિશ્વાસ ધરાવતાં ક્રિકેટરો ‘આઇપીએલ’ની જાહેરાત થતાં જ સજી ધજીને લાઈમલાઈટમાં આવી જાય છે.

 

આઈ પી એલ -ફાસ્ટફૂડની જનરેશનની ફાસ્ટ મેચ. આ દેખે જરા કીસ મેં કિતના હૈ દમ ! ખેલાડીનું પાણી માપવા જ્યાં પહેલાં ચાર પાંચ દિવસોની ટેસ્ટ મેચો રમાડાતી, જેનું કોઇ પરિણામ આવે પણ ખરું કે ના પણ આવે. આજે એ પ્રક્રિયામાં ફક્ત ચાર કલાક લાગે અને પરિણામની તો સો ટકા ગેરંટી. સમયની સાચી કિઁમત તો આ આઈપીએલના આયોજકો જ જાણે છે, માનવું પડે !

 

એક મોટા રુમમાં સામસામે ટેબલો ઉપર ગોઠવાયેલ આયોજકો દ્વારા સામ – સામા ધોકા જેવા નાનકડાં બેટ બતાવીને પોતાનો મનપસંદ પ્લેયર ઓછામાં ઓછી કિંમતે પોતાની ટીમમાં સામેલ કરવાની મંથરાવટી સાથે ‘પ્લેયર્સ-હરાજી’ થાય અને ભાઈચારાના ઉચ્ચત્તમ મૂલ્યોને સ્પર્શતી આઈ પી એલની ટીમો નક્કી થાય છે. એ પછી વારો આવે જાહેરાતો અને ટેલિકાસ્ટના હકોનો. દરેકને પોતપોતાના ભાગનું મળી જ રહે છે – કીડીને કણ તો હાથીને મણ.

 

આઈ પી એલ…આ ત્રણ શબ્દોના નશામાં આજકાલ ભારતનુ દરેક પ્રકારન‌ ધન – બાળધન – યુવાધન – પ્રૌઢ અને બુઢ્ઢા ધન પોતાના અતિમૂલ્યવાન કામના ઢગલો કલાકો એમાં ‘ઓમ સ્વાહાઃ’ કરતાં જોવા મળે છે. આ બધા ધનને સ્ત્રી પુરુષ જેવા કોઇ જાતિબંધનો નથી નડતાં. ‘લાગે વાગે તો લોહીની ધાર’. મેં તો ઇનોસન્ટલી અહીંઆ ‘નાન્યેતર જાતિ’નો ઉલ્લેખ કરેલો છે. આપણાં ક્રિકેટરસિયાઓના જીવનમાં ક્રિકેટ એ હદ સુધી ગઈ છે કે દરેકને સચીન બનવાનું જ સપનું આવે જ છે, પણ વાસ્તવિકતા એવા બધા સપનાંઓની કોઇ જ શેહશરમ નથી રાખતી અને ‘સચીન’માંથી ‘સ’ ક્યારે નીકળી જાય છે ખ્યાલ પણ નથી રહેતો…રહે છે તો ફક્ત ‘ચીન’ની વસ્તુઓ વેચવાનો  ધોરીમાર્ગ.

 

‘ગેમ્બલિંગનુ લીગલાઈઝ – ગ્લેમર સ્વરૂપ !’

 

આ ગ્લેમરથી આકર્ષાઈને લોકો આઈપીએલના રસ – હોજમાં તરબોળ થતાં જોવા મળે છે. આમ તો આ ઉનાળાની સીઝન.મને લાગે છે કે આ સીઝનમાં  ‘સિધ્ધિ’ નામધારી છોકરીઓના લગ્ન સૌથી વધારે થતા હશે .કારણ..? પેલી કહેવત છે ને , ‘ સિધ્ધિ એને જઈને વરે જે પરસેવે ન્હાય.’  હવે કેવી રીતે – કોણે ક્યાં ન્હાવું – પરણવું એ દરેકનો પોતપોતાનો અંગત રસ અને મરજીનો વિષય છે. તકલીફ એ છે કે રસના કુંડા હોય હોજ નહીં પણ આપણે તો બહુ ઉત્સાહી અને નિસ્વાર્થ પ્રજા – ઉત્સાહના અતિરેકમાં લાગણીના હોજમાં ખાબકી જ પડીએ ને ! ગમે એ દેશનો પ્લેયર હોય દરેકની એકે એક સિક્સર પર આપણે આપી જ દઈએ. દાદ તો મફત જ આપવાની હોય ને…આપે રાખો બોસ !

 

એક જ ઘરમાં એક સદસ્ય એક ટીમને સપોર્ટ કરતો હોય તો બીજો બીજી ટીમને. કારણ પૂછીએ તો ખાસ કંઇ ના હોય..બોસ, એમાં સચીન રમે છે..સચીન, પેલી ટીમમાં તો આપણો ધોની સિકસરો પર સિકસરો ફટકારે છે…યુ નો, આપણો ધોની ! જાણે ધોની એટલે એનો બારણાંને અડીને આવેલા ફ્લેટમાં રહેતો પાડોશી !

 

ગેમમાં એક્વખત ભજ્જી જોશના અતિરેકમાં હોશ ખોઈ બેઠો અને નીતા અંબાણીને ઉંચકીને મદમસ્ત હાથીની જેમ ઝૂલવા લાગ્યો હતો. બીજા દિવસે જેવો લોકોના આશ્રર્ય વચ્ચે નીતાબેનનો હાથી -દીકરો જે ખરેખર તો બે સીટમાં બિરાજમાન હોય પણ આપણને એક સીટનો ભ્રમ પેદા થાય એવી સીટ પર દ્રશ્યમાન થાય અને ગોસિપની સટ્ટાબજારી ગરમ. આવી અનેકો ઘટનાઓથી બધાં જ પ્રકારના ‘ઓટલાપંચાતો’ ના માર્કેટ ગરમ થઈ જાય.

બે મિત્રો વચ્ચે આવી ગરમીનો એક કાલ્પનિક સંવાદ ઃ

‘બોલ, મારવી છે શરત ? આ ‘મુકા’ એ…અરે આપણો ‘મુકો’…ના ઓળખ્યો ? હું મુકેશ અંબાણીની વાત કરું છું, શું તમે પણ ! હા તો આ આપણાં ‘મુકા’એ નીતાભાભીની સુરક્ષા માટે ખાસ આ ‘મુક્કેબાજો’ની વ્યવસ્થા કરી છે.

 

‘ઓહોહો, તો એમ કહે ને કે આ તો પેલો આપણાં ગરીબ દેશનો  દુનિયાના અરબોપતિના લિસ્ટમા ૨૨મો નંબર ધરાવતો  મુકેશ અંબાણી છે. જેની સંપત્તિ આશર્રે ૨૧.૫ અરબ ડોલરની છે.  જેના ૪ લાખ સ્ક્વેર ફીટના ૨૭ માળના , ૯ લિફ્ટવાળા, ૩ હેલીપેડ – એક થિયેટર-એક જીમ-એક પાર્ક-૧૬૮ કારપાર્કિંગ – ૬૦૦ રુમ – ૬૦૦ સર્વન્ટ્સવાળું ‘અંતિલા હાઉસ’ ધરાવતા ધીરુભાઈ અંબાણીનો સુપુત્ર -મુકેશ અંબાણી -આ ઘરને બનાવતા સાત વર્ષ નીકળી ગયા અને જેની કિંમત અંકાય આશરે ૪૭૦૦ કરોડ રુપિયા. વળી ઘરનુ એક મહિનાનું લાઈટ બીલ આવે છે – ફક્ત ૭૦ લાખ ! તું તો જાણે એની સાથે ‘લંગોટી પહેરીને લખોટી’ રમી હોય અને એના ખભે હાથ મૂકીને બોલતો હોય એમ આપણો મુકો..આપણો મુકો બોલ્યાં કરે છે !’

‘વારુ હવે તો ખ્યાલ આવી ગયો ને ?’

પેલો મિત્ર જવાબ આપે ત્યાં સુધીમાં આ ગેમની વિશેષતા મુજબ બીજી વિકેટ પડી ગઈ હોય. એટલે આગળની ચર્ચા બાકી રહી જાય અને બધા પાછા મેચ જોવામાં પૂરોવાઈ જાય. વિકેટ પડે એટલે ખુશીનો અતિરેક બોલરના હ્રદયમાંથી સીધો હાથપગમાં ઉતરી આવતો હોય એમ એ જાતજાતની રીતે હવામાં હાથ – પગ ઉછાળતો કૂદકા મારતો દેખાય. એ ઉછળકૂદને પાછુ નામ પણ વિશિષ્ટ અપાયું છે -ગંગમ સ્ટાઈલ. ડાન્સના પણ વિવિધ પ્રકારો હોય છે !

 

આઇ પી એલમાં સૌથી વધુ કેમેરામાં કોણ દેખાય બોલો ?

 

ના ખ્યાલ આવ્યો ને… પેલી ચિયર્સ ગર્લ્સ જ સ્તો. કોઇ પણ દેશના ખેલાડી ચોગ્ગા -છગ્ગાનો વરસાદ કરતાં હોય ત્યારે મોટાભાગે લોકોની નજર બોલ કરતાં એ ચીયર ગર્લ્સના ડાન્સ તરફ જ હોય. કોઇ અમ્પાયર આવી બધી બાબતે ક્યારેક ખોટા ડિસીઝન આપી બેઠો હોય તો પણ ખ્યાલ ના આવે. વળી આવામાં કોમેન્ટ્રેટરોના ભાગે કામ પણ બહુ ઓછું આવે..એમની કોમેન્ટરી સાંભળવા કોણ નવરું હોય. દરેક જણની નજર તો પેલી હસતી બેબી – ડાન્સિંગ ગર્લ્સ પર જ હોય. એના ઠુમકાઓ જોવામાં (બીજા બધાનો ઉલ્લેખ અધ્યાહાર રાખ્યો છે, મિત્રો પૂરતા સમજદાર છે) એકાદ ઓવરની કે એક્શન રીપ્લેની બલિ ચડાવી દેવામાં પણ કોઇને કંઇ ખાસ નુકસાનજનક નથી લાગતું. છેલ્લે બધા આયોજકો ને ખેલાડીઓ નિ:સ્વાર્થ – નિખાલસ મૈત્રીભર્યા શેકહેંડ – હગ કરીને હસી ખુશીથી છૂટા પડે છે. મનોરંજનના રસથી ભરપૂર આ મેચને સરકારે યોગ્ય રીતે જ મનોરંજન કરમાંથી  મુક્તિ આપી છે. ફુલ્લી એંટરટેઈનમેંટ, નો ક્ડવાશ ઓનલી મીઠાશ !

 

અંત ભલા તો સબ ભલા. છેલ્લે જે પણ ટીમ જીતે કોઇ ખાસ દુઃખી થતું નથી. ખીચડી સીરીઅલના પ્રફુલ્લની જેમ ‘ ગેમની ગેમ અને..ટે..ઉં…ટે..ઉં…’. આ મેચોનો અંત ‘ખાધું પીધું ને લીલાલહેર કરી’ જેવો જ હોય છે.

 

આપણે ભારતીયો એટલે આપણે ભારતીયો બોસ – ઇન્ડીઅન પરગજુ લોકો -આઈ પી એલ !

-સ્નેહા પટેલ.

facebook and tagging

ફેસબુકમાં બધાં ‘ટેગીઁગ’ની બૂમો પાડ્યાં કરે છે એ જોઇને હસવું આવે છે.
.
.
.
.
ભાઈ..ભાઈ…આ ફેસબુક બધાંને ‘વોટસ ઓન યોર માઈંડ’ પૂછીને અભિવ્યક્ત થવા માટે જ બનાવાયું છે. ફકત તમે તમારી અભિવ્યક્તિ ઠોક્યા કરો અને બીજાઓ એને દાદ આપે કે લાઈક -કોમેંટ – સહમત થાય એ ક્યાંનો ન્યાય ? તમારે વાંચવું હોય તો ટેગીંગવાળી પોસ્ટ વાંચવાની નહીં તો નહીં,,પણ એફબીના એક મહત્વપૂર્ણ પાસાને તમે કઈ રીતે નકારી શકો..? આની પાછળ આપણી ભારોભાર સ્વાર્થ વૃતિ જ છલકે છે બીજું કંઈ નહીં.. આપણી ના ગમતી વાતો બીજાની જીવવાની સ્ટાઈલ બદલે એવું તો ના જ વિચારાય ને..

-સ્નેહા પટેલ

નકાર..હકાર !

તને હવે કઈ રીતે નકારું..
તું તો મારી
હક – માલિકીપણા ની
હદમાં પ્રવેશી ગયો !

સ્નેહા.

ઘંટીના પડ

માણસોની વચ્ચે
ચકલીની વાત
કાગડાને કહેવાય નહી,
કદાચ એ ગામ આખા ને કહી દે.

અને હરણની વાત
શિયાળને કહેવાય નહી
એ સિંહને જઈને પણ ખબર આપી શકે.

આટલી વાત સમજતા
મને વરસો લાગ્યા –

હવે હું કાગડા અને શિયાળની વચ્ચે
બેસું છું ખરો
પણ
બોલતો નથી .

-. વિપિન પરીખ

વ્યવસાયે  ‘ઇન્ટીરીઅર ડેકોરેટર’ એવી સુહાનીનું ઘર આખુંય ભરચક્ક હતું. કાલે એના દીકરા આકાશની સગાઈ હતી.બહરગામથી આવેલા બધાં ય સગા સંબંધીઓની અવનવી વાતોથી રોજના એના શાંત ઘરના ખૂણેખૂણા અવાજથી ઝળહળી ઉઠ્યાં હતાં.સુહાનીના કાકી સાસુ સદગુણાબેન આકાશની વહુનો ફોટો જોઇ રહ્યાં હતાં અને એકાએક બોલી ઉઠ્યાં,

‘સુહાની વહુ, આ તમે ભલે તમારા સાસુ સસરાના કહ્યાગરા ને ડાહ્યાં ડમરાં વહુ થઈને રહ્યાં છો પણ આ આવનારીના મોર્ડન રંગઢંગ પરથી મને નથી લાગતું કે એ તમારા કહ્યામાં રહે.’

બે મીનીટ ખુશનુમા વાતાવરણની હવા થંભી ગઈ,જાણે એને ચૂપકીદીનો શ્રાપ લાગી ગયો.

સુહાનીને ખોટું તો બહુ લાગ્યું પણ એ પોતાના કાકીસાસુના સ્વભાવથી સારી રીતે અવગત હતી એથી એણે હસતાં હસતાં વાતનો રંગ બદલવાનો પ્રયત્ન કર્યો,

‘કાકીજી, એ મારા કહ્યાંમાં રહે એવી ઇચ્છા પણ ક્યાં છે ? બસ એ મારા દીકરા આકાશ અને એનું ઘર સાચવીને સુખેથી રહે એટલી જ ઇચ્છા છે.’

‘હા, તમારી એ વાત તો ખરી હોંકે વહુ.. બળ્યો આજકાલનો જમાનો…સંતાનો પાસેથી વધારે પડતી અપેક્ષાઓ..ના …ના..કોઇ જ અપેક્ષાઓ ના રખાય. એ જાતે સમજે ને આપણો સમય સાચવી લે તો ઠીક બાકી એ ભલા ને એમનું ઘર બાર ભલું. આપણે થોડું જતું કરી દેવાનું…બહુ હક્ક બક્ક નહી જતાવવાના..આપણું કામ આપણે જાતે જ કરી લેવાનું..નાહકના દુઃખી થઈએ અને એમને પણ દુઃખી કરીએ. હું તો એટલે સુધી કહું છું કે બને તો બીજુ એક ઘર શોધીને એમને પહેલેથી જ અલગ રહેવા મોકલી દેજો. જેથી બે પક્ષ વચ્ચે મનદુઃખ થઈને છૂટા પડવા જેવી પરિસ્થિતી જ ઉભી ના થાય..!’

સુહાની પોતાના ઘરમાં આવા મંગલ પ્રસંગે આવી અવળવાણી સાંભળીને તમતમી ગઈ પણ વડીલોનું અપમાન તો કેમનું થાય..એમને સામે જવાબ વાળવો એ એના સંસ્કારની વિરુધ્ધ હતું. બસ એક તીખી નજર એનાથી પોતાના પતિદેવ અખિલેશ તરફ નંખાઈ ગઈ જ્યાં હંમેશની જેમ એને ધીર ગંભીર સ્મિત જોવા મળ્યું. અખિલેશના એ સ્મિતથી એને તાકાત મળી અને એ ચૂપચાપ ત્યાંથી હટીને બીજા કામમાં વળી ગઈ.

પ્રસંગની દોડાદોડીમાં વચ્ચેવચ્ચે એના સાસુ -સસરાના જમવાનો સમય, દવાનો સમય બધાંય સમય સમયસર સા્ચવવાની જવાબદારી એ સુપેરે નિભાવતી જતી હતી. વચ્ચે વચ્ચે એની ઓફિસના એના ક્લાયન્ટના ફોન પણ રીસીવ કરી લેતી હતી.

 

રાતના લગભગ ૯-૩૦ વાગવાની તૈયારી હતી અને સુહાનીના સાસુ -સસરા બધાંય સગાંઓને ‘ગુડનાઈટ’ કહીને પોતાના બેડરુમમાં જતા રહ્યાં.એમના સૂવાનો સમય જે થઈ ગયેલો.. બે બેડરુમ રસોડાનું ઘર એકાએક એક બેડરુમ રસોડાનું થઈ ગયું. લગભગ ત્રીસે’ક જણાંથી ભરચ્ક્ક ઘરમાં હવે હવાની અવરજવર અવરોધાવા લાગી. સાંકડમોકડ પણ બેસાય એવી જગ્યા ના રહી..ગરમીનો સમય હતો એથી ઘણા ઓટલા પર જઈને બેઠા તો ઘણાં એમના માટે વ્યવસ્થા કરાયેલા ઘર તરફ જવા નીકળ્યાં.

સુહાનીના ઘરમાં ઘણા વર્ષો કોઇ  પ્રસંગ આવેલો. બધાંય સગા વ્હાલા બહુ લાંબા અંતરાલ પછી મળેલા.બધાયને મોડે સુધી બેસીને વાતો કરવાની ઇચ્છા હતી પણ જગ્યાનો અભાવ. સુહાનીના મનમાં એક વાર વિચાર આવી ગયો કે મમ્મી – પપ્પા આજનો દિવસ બાજુવાળા આન્ટીના ઘરૅ ઍક રુમ ખાલી હતો તો ત્યાં જઈને ના સૂઇ શકત..જેથી બધા અહીં એક સાથે ઘરમાં બેસીને પોતીકાના સહવાસની મજા માણી શકત..એ તો ના બોલી પણ પેલા બટકબોલા કાકીસાસુથી ના રહેવાયું,

‘અરે, આ તો બધાંયના મૂડની પથારી ફેરવી કાઢી આ લોકોએ.. આવું થોડી ચાલે? ઘરમાં મહેમાનો હોય અને એ લોકો આમ વહેલાં જઈને સૂઈ જાય તો મહેમાનોને કેવું ખરાબ લાગે..તબિયત ખરાબ હોય તો ઠીક છે પણ આ તો બેય શરીરે કડેધડે છે પછી થોડી વાર બધાની સાથે બેસવામાં શું વાંધો હતો..?’

‘કાકીજી, એમનો રોજનો સૂવાનો સમય છે આ…ભલે ને એ લોકો સૂઇ જાય..આપણે અહીં બેઠા જ છીએ ને..ઘરમાં જગ્યા નથી તો શું થયું આપણા બધાંયના દિલમાં તો એકબીજા માટે જગ્યા છે જ ને ! એમના રુટીન વળી આ ઉંમરે શું કામ ડીસ્ટર્બ કરવાં?’ સુહાનીએ લૂલો પાંગળો બચાવ કર્યો.

‘હા દીકરા એ તો છે જ. તું તારે બસ આમ જ ડાહી વહુ બનીને રહેજે. એમની અપેક્ષાઓ પૂરી કરતી રહેજે. એ તો હવે ખર્યુ પાન કહેવાય, આપણા માવતરને સાચવી લેવું એ આપણી ફરજ કહેવાય. એમની ધીરજ અને બુધ્ધિ આ ઉંમરે લગભગ બાળકો જેવા જ થઈ ગયા હોય. આપણે થોડું જતું કરી દેવાનું. એમની ઉંમરે સ્વભાવ બહુ સેન્સીટીવ થઈ જાય આપણી નાની અમથી વાતનું ય એમને ખોટું લાગી જાય અને દુઃખી દુઃખી થાય..ના એમ માવતરની આંતરડી કકળાવવાનું આપણા સંસ્કારમાં, લોહીમાં ના જ હોય. એમને એડજસ્ટ થઈ જવાનું થોડું..બીજું શું..?’

 

સુહાનીના મગજમાં થોડા સમય પહેલાં જ આ વાક્યો એના સંતાન માટે બોલાયેલા એ વાત યાદ આવી ગઈ. એનો મતલબ કે મારે અને અખિલેશે મારા સંતાન પાસે પણ અપેક્ષા નહી રાખવાની અને વડીલોના બધાંય ગાંડાઘેલા નાઝનખરાં હસતા મોઢે ઉપાડવાના. આજના મોંઘવારીના જમાનામાં આ પાંચ જણના કુટુબને ચલાવવામાં એની અને અખિલેશની કમર દિવસો દિવસ બેવડી વળતી જાય છે પણ એ તો પોતાની ફરજ સમજીને એના પર ભાર નાંખતા જ જવાનો. ના દીકરો કમાઈને આપે કે આ શરીર ઘસાઈ જશે તો એને સાચવી લેશે એવી અપેક્ષા રાખવાની કે ના તો પહેલેથી ખાસી એવી મૂડી ધરાવતા સાસુ સસરાને બીજા દીકરાઓના ઘરે થોડા દિવસ રહેવા જતા હો તો અમને પણ થોડી રાહત રહે એવું કહીને એમનો જીવ દુઃખાવવાનો..!

 

સામે ટીવીમાં સીરીઅલ આવતી હતી અને એમાં ગામડાના કોઇ ઘરમાં એક સ્ત્રી ઘંટીમાં અનાજ દળી રહેલી. સુહાની ચૂપચાપ એ ઘંટીના બે પડ અને એમાં પીસાતા અનાજને નિહાળી રહી.

 

અનબીટેબલ ઃ દુનિયામાં ઘણી લાચારીની કથા વણલખી – વણસમજી જ રહી જાય છે.

-સ્નેહા પટેલ.