તક બાય ચાન્સ…

‘શ્રી ખોડલધામ સ્મૄતિ’ માસિક મેગેઝિનમાં મારો આ મહિનાનો લેખ..:-

“સરી ગયેલી તક જીવનમાં ફરી નથી મળતી.પણ હા, નવી તકો જરુર મળે છે”

‘તક’  આ બે અક્ષરોનો નાનકડો શબ્દ બહુ લપસણો અને સરકણો હોય છે. વળી મનમૌજીલો પણ ખરો. જીવનના કયા વળાંકે ક્યારે એ સામે ભટકાઈ જશે એનો કોઇ જ સમય કે ધારાધોરણો પહેલેથી નક્કી નથી હોતા. આપણે બસ આપણી સમજદારીના આંખ અને કાન ખુલ્લા રાખી સતત આપણી આજુ-બાજુ એની હાજરીની એંધાણીઓ શોધતા રહેવું પડે. સજાગ સાબદા રહેવું પડે છે અને જરાક પણ અણસાર આવે એટલે ચીલઝડપથી એનું પગેરું ચાંપીને ફટાક દેતાંક્ને એનો ‘થપ્પો’ કરી દેવો પડે છે. જરાક પણ ગફલત રહેવાનું ના પોસાય એમાં. જોકે સાચી તકો સમયસર  સમજવી અને ઝડપવી એ સરળ નથી. અમુક સમયે તક જતી રહે ને આપણે બીજા જ જ રસ્તે તક્ને શોધતા ફરતા હોઇએ..

એક અમેરિકન લેખક હતા હોર્થોન. એમને પોતાની ગવર્નમેન્ટની સલામત નોકરીમાંથી એકાએક જ બરતરફી મળી. એ નિરાશાની ખાઇમાં ગર્ત થઈ ગયા. જીવનની કટોકટી ભરેલી આ પળોએ એમની વ્હારે આવ્યા એમના મિત્રતુલ્ય પત્ની. નિરાશાના વાદળોમાંથી આશાની રોશની શોધી કાઢી અને પતિના ટેબલ પર એક પણ અક્ષ્રરનો વાદ્-વિવાદ કર્યા વગર શાહીનો ખડીયો અને કલમ મૂકીને કહ્યું,

“ ઘણા વખતથી તમારા મગજમાં નવલકથા લખવાનો વિચાર રમતો હતો તો ઇશ્વરે હવે એ વિચારને પૂર્ણ કરવાની તક આપી છે. તો ઝડપી લો હવે.જે થયું સારા માટે જ થયું. “

હોર્થોને એ તક ઝડપી લીધી અને એમને પોતાની યાદગાર ક્રુતિ ‘ધી સ્કાર્લેટ લેટરનું’ સર્જન કર્યું અને એ પુસ્તક પોતાની પત્નીને સપ્રેમ અર્પણ કર્યું. આના જેવું સુંદર ઉદાહરણ બીજું કયું હોઇ શકે નિરાશામાંથી તક શોધીને એ તકનો યોગ્ય ઉપયોગ કરવાનું..!

તક અને મહેનત એ બેય ‘નસીબ’ નામના સિક્કાની બે બાજુ જેવી છે. દરેક માનવીના જીવનમાં અમુક તબકકે આ વાક્ય મોઢામાંથી સરી પડતું જ હશે કે,’અરે યાર…આટ-આટલી મહેનત કરીએ છીએ પણ શું થાય, નસીબ છે કે સાથ જ નથી આપતું. જીવનમાં આગળ વધવા એક જ ‘ચાન્સ-તક’ જોઈએ છે પણ એ હાથમાં આવતી જ નથી. મહેનત કરવામાં ક્યારેય પાછા નથી પડતા પણ તક હંમેશા ટપલીદાવ કરીને છટકી જ જાય છે શું કરવું આની અવળચંડાઇને હવે? ઘણા વ્યક્તિઓ બહુ જ  પ્રેકટીકલ હોય છે.’અમે નસીબ બસીબમાં કંઇ નથી માનતા. મહેનત કરો મહેનત..તમને તમારા ભાગની મજૂરી મળી જ રહેશે. મહેનતના ફળ મીઠા જ હોય છે. તક બક તો આવે ને જાય..એવી ચિંતા નહી કરવાની’ જેવા સ્વસ્તિવચનો બોલ્યા કરતાં હોય છે. પણ એક વાર-બે વાર- ત્રણ વાર..બસ..મહેનતના ફળ પાક્યા વગર ટપ-ટપ જમીન પર પડવા માંડે અને નજર સામે જ ધૂળમાં રગદોળાઈને વેડફાતા લાગે ત્યારે જાત પરનો કાબૂ ગુમાવી, ધીરજ ખોઇને એ લોકો પણ રાતો રાત નસીબમાં માનતા થઈ જાય છે. ‘સાલ્લુ…નસીબ જ સાથ નથી આપતું..એક  તક જોઇએ છે બસ..પછી જુઓ મારો સૂરજ કેવો મધ્યાન્હે તપે છે.’  પ્રારબ્ધ નામનો દેવ આવા લોકો પર સમય આવે રીઝે અને અણધારી રીતે જ કોઇ સોનેરી તક એમના જીવનમાં ધકેલી પણ આપે છે.પણ ત્યારે મુશ્કેલી એ આવે છે કે માણસો એ તકને સમજવા માટે અજાણ હોય છે.

આના સંદર્ભમાં એક જાણીતી વાત યાદ આવી. એક માણસને ભગવાન પર બહુ જ વિશ્વાસ હતો.એક વાર એ નદી પાર કરી હોડીમાં બેસીને શહેરમાં જતો હતો.રસ્તામાં ભયંકર વાવાઝોડું ફુંકાયું અને હોડી હાલક ડોલક થવા લાગી. એ માનવીને રસ્તામાં એક તૂટેલી હોડીનું લાકડું દેખાયું તો એણે વિચાર્યુ કે મારી રક્ષા કરનારો તો હજારહાથ વાળો બેઠો છે. મારે શું કામ આવા લાકડાની મદદ લેવી. મને મારા પ્રભુમાં અનહદ વિશ્વાસ છે. એમ કરીને એણે એ લાકડું  જવા દીધું. તોફાન તો બંધ જ નહોતું થતું.ત્યાં પેલા માણસને એક તણખલું દેખાય છે તો પણ એ વ્યક્તિ ભગવાન જાતે આવીને એને બચાવશેની માળા જપતો બેસી રહે છે. છેલ્લે હોડી ડૂબી જાય છે અને પેલો માણસ ઉપર  ભગવાન સમક્ષ ફરિયાદ કરે છે.’મેં તારી પર આટલો વિશ્વાસ રાખ્યો ને તું મારી મદદે ના આવ્યો. મેં તારી જોડે આવી અપેક્ષા તો નહોતી જ રાખી.’ ત્યાં પ્રભુએ કહ્યું,’હું બે વાર તારી મદદે આવ્યો..એક વાર તૂટેલ લાકડાના સ્વરુપે અને બીજીવાર તણખલાના સ્વરુપે. પણ  તું સમજી ના શક્યો ને ફક્ત નસીબ અને શ્રધ્ધાના સહારે હાથ પર હાથ ધરીને  બેસી રહ્યો. મળેલ તક સમજી ના શક્યો, ઝડપી ના શક્યો તો હું શું કરું? આમાં મારો વાંક ક્યાં?

આમ માનવી પોતાને કયા સ્વરુપે અને કયા સમયે  તક રસ્તામાં ભટકાણી અને પોતે ક્યાં  ચૂક્યા  એ વાતોનું ધ્યાન આવે ત્યારે તો બહુ  મોડું થઇ ગયું હોય છે. વધારામાં આ વેળા તો સાંપડેલી તક પોતે સમજી શક્યો નહીંનો વસવસો એને  હેરાન પરેશાન  કરીનાંખે છે.ચારેકોર જાણે ઘોર નિરાશાના વાદળો છવાઇ જાય છે. હતાશાની પળો એના દિલોદિમાગ પર કબ્જો જમાવી દે છે. અંદરોઅંદર તૂટતો જાય છે.

પણ એક વાત હંમેશા યાદ રાખો મિત્રો, આ દુનિયા એ ઉપરવાળાએ ગોઠવેલી એક ‘ઝીગ શો’ પઝલ ( નાના બાળકોની પૂંઠાના ટુકડાં જોડીને પિકચર બનાવવાની એક ગેમ)જ છે. એણે દરેકે દરેક પીસ એની યથાયોગ્ય જગ્યાએ ગોઠવીને જ આપણી આ જીદગી નામની ગેમ બનાવી છે. એક તસુભાર જેટલી ખોટ પણ ના હોય એની ગણત્રીમાં. બહુ અદભુત કલાકાર છે એ પણ. તમે બસ એની પર વિશ્વાસ રાખો. અખૂટ શ્રધ્ધા રાખો. આ તક ગઈ તો જાણે જીવન પતી ગયું કે અટકી ગયું જેવી નકારાત્મક લાગણીઓથી દૂર રહો. અરે આપણું જીવન તો જાત જાતની ભાત ભાતની તકોથી ભરપૂર છે. એક ગઈ તો બીજી નહી મળે એવું ક્યારેય ના વિચારો. બની શકે કે બીજીવાર કદાચ એનાથી પણ વધુ સારી તક તમારા નસીબના સિક્કામાં છપાયેલી હોય. માટે ફરીથી એક વાર સાબદા થઈ આંખકાન અને સમજશક્તિના દ્વાર ખુલ્લાં રાખીને મહેનત કરવાની લગન જીવંત રાખો.આ સડસડાટ સરકતી તકોની શું વિસાત કે તમારા હાથમાંથી ફરીથી છટકે? બસ તમારી મહેનત અને ઉપરવાળાના ન્યાયમાં શ્રધ્ધા અને થોડી ધીરજની જરુરત હોય છે.એ છેડા ભેગા થાય એ ક્ષિતીજની સીમાએ કેંઈ કેટલીય જાતની તકો હાથ ફેલાવીને તમારી રાહ જોતી’કને ઊભી જ છે. તો ઊઠો મિત્રો..રાહ કોની જુવો છો..મહેનત,,તક અને નસીબના ત્રિભેટે સફળતાનો સંગમ અચૂક થાય જ છે.જે તમારો બધો થાક ઉતારી કાઢશે. આખરે સફળતાનો, એમાંય રાહ જોઈ જોઈને, દિવસ-રાત એક કરીને મહેનત કરીને, તકોને સમજીને સદઉપયોગ કરીને મેળવેલ સફળતા તો જીવનની ગાડીમાં એકસ્ટ્રા માઈલેજ વધારી કાઢે છે.

–          સ્નેહા પટેલ – અક્ષિતારક